საქართველოს მუნიციპალიტეტები

საქართველოს მუნიციპალიტეტები — თვითმმართველი ტერიტორიულ-ადმინისტრაციული ერთეულები საქართველოში.

საქართველო

ეს სტატია არის ნაწილი სერიისა:

საქართველოს პოლიტიკური მოწყობა

პრეზიდენტი : სალომე ზურაბიშვილი

აღმასრულებელი ხელისუფლება

საქართველოს მთავრობა

პრემიერ-მინისტრი : ირაკლი კობახიძე

საკანონმდებლო ხელისუფლება

საქართველოს პარლამენტი

პარლამენტის თავმჯდომარე : შალვა პაპუაშვილი

პარტიები პარლამენტში : უმრავლესობა: ქართული ოცნება - დემოკრატიული საქართველო სხვა: ახალი პოლიტიკური ცენტრი - გირჩი გირჩი — მეტი თავისუფლება ევროპელი სოციალისტები ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა კანონი და სამართალი ლელო საქართველოსთვის მოქალაქეები საქართველოსთვის საქართველოს ლეიბორისტული პარტია საქართველოს რესპუბლიკური პარტია სტრატეგია აღმაშენებელი

პოლიტიკური პარტიები

სასამართლო ხელისუფლება

საკონსტიტუციო სასამართლო

საქართველოს საერთო სასამართლოები

ტერიტორიული მოწყობა

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა 69 მუნიციპალიტეტი

მუნიციპალიტეტი არის ერთადერთი ერთეული საქართველოში, სადაც ხორციელდება ადგილობრივი თვითმმართველობა. საქართველოში 2020 წლის მდგომარეობით 69 მუნიციპალიტეტია. მუნიციპალიტეტები ერთიანდებიან 9 მხარეში, რომლებიც წარმოადგენენ დე-ფაქტო ერთეულებს.

საქართველოს 69 მუნიციპალიტეტიდან 64 სასოფლო (თვითმმართველი თემი) და 5 საქალაქო (თვითმმართველი ქალაქი) მუნიციპალიტეტია, თუმცა მათ შორის იურიდიული განსხვავება არ არსებობს. მუნიციპალიტეტი საჯარო სამართლის იურიდიული პირია, გააჩნია არჩევითი წარმომადგენლობითი და აღმასრულებელი ორგანოები, რეგისტრირებული მოსახლეობა და აქვს საკუთარი ქონება, ბიუჯეტი, შემოსულობები. მართვის ოპტიმიზაციის მიზნით მუნიციპალიტეტი იყოფა ადმინისტრაციულ ერთეულებად. თვითმმართველ თემში ადმინისტრაციული ერთეულის ტერიტორია ერთი ან რამდენიმე დასახლების ტერიტორიას ემთხვევა, თვითმმართველ ქალაქში კი ის დასახლების ნაწილია.

მოსახლეობის მიხედვით ყველაზე დიდი მუნიციპალიტეტია დედაქალაქი თბილისი. ხუთი მუნიციპალიტეტი 2008 წლიდან ოკუპირებულია რუსეთის მიერ. საქართველოში ერთ მუნიციპალიტეტში მცხოვრებთა საშუალო რაოდენობა შეადგენს 58 ათას ადამიანს, რაც ევროპის მასშტაბით ერთ-ერთი მსხვილი მაჩვენებელია. მუნიციპალიტეტი დამოუკიდებელი საჯარო სამართლის იურიდიული პირია. მისი წარმომადგენლობითი ორგანოა საკრებულო, ხოლო აღმასრულებელ შტოს ხელმძღვანელობს მერი. მერი და საკრებულო ირჩევა მოსახლეობის მიერ 4 წლის ვადით.

ისტორია

რაიონები შეიქმნა 1929-1930 წლებში საქართველოს სსრ-ის ტერიტორიაზე მანამდე არსებული მაზრების დაშლის შედეგად. 1991-2006 წლებში საქართველოს რაიონები იმართებოდა საქართველოს პრეზიდენტის მიერ დანიშნული პირის, ჯერ პრეფექტის, შემდეგში გამგებლის მეშვეობით. რაიონის ფარგლებში 1998-2006 წლებში არსებობდა კიდევ ერთი სუბ-ნაციონალური დონე, სადაც ადგილობრივი თვითმმართველობა ხორციელდებოდა. თვითმმართველ ერთეულებს წარმოადგენდნენ სოფელი, თემი, დაბა და ქალაქი (გარდა ხუთი ე.წ. რესპუბლიკური დაქვემდებარების ქალაქისა) და მათი რაოდენობა შეადგენდა 1004 ერთეულს. 2005 წელს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მიერ მომზადებული იყო პროექტი, რომელიც საქართველოში ორდონიანი თვითმმართველობის შემოღებას ითვალისწინებდა. პროექტის მიხედვით უნდა შექმნილიყო 298 ქალაქი და თემი და 13 მხარე. პროექტი არ იქნა მიღებული, მის ნაცვლად განხორციელდა არსებული ერთეულების გამსხვილება, გაუქმდა ქვედა დონე, რაიონებს ეწოდა მუნიციპალიტეტი და ადგილობრივი თვითმმართველობა შემოღებულ იქნა მუნიციპალიტეტის დონეზე. 2006 წელს ჩატარდა ადგილობრივი არჩევნები მუნიციპალურ დონეზე, სადაც არჩეულ იქნენ მუნიციპალიტეტების საკრებულოები. 2010 წელს ჩატარდა თბილისის მერის პირდაპირი არჩევნები. 2013 წელს საქართველოს მთავრობამ მოამზადა კანონპროექტი, რომელიც ითვალისწინებდა მინიმუმ 59 ახალი მუნიციპალიტეტის შექმნას, თუმცა საბოლოოდ შეიქმნა მხოლოდ შვიდი ახალი მუნიციპალიტეტი, ქალაქები თელავი, მცხეთა, გორი, ახალციხე, ამბროლაური, ოზურგეთი და ზუგდიდი. 2014 წელს ჩატარებულ მუნიციპალურ არჩევნებში პირველად იქნენ არჩეული მუნიციპალიტეტების მერები პირდაპირი წესით. 2017 წელს ახლადშექმნილი 7 მუნიციპალიტეტი გაუქმდა..

მუნიციპალიტეტების სია

საქართველოს მუნიციპალიტეტების მოსახლეობის სიმჭიდროვე, 2014 წ.

• 

სახელწოდება	ადმინისტრაციული ცენტრი	ფართობი (კმ²)	მოსახლეობა (ადამიანი) (აღწერა 2014)	მოსახლეობა (ათასი ადამიანი) (შეფასება, 2020)	მოსახლეობის სიმჭიდროვე (ადამ/კმ², 2014)
თვითმმართველი ქალაქები
თბილისი	თბილისი	504,2	1108717	1184,8	2198,8
ბათუმი	ბათუმი	82,3	152839	189,1	1857,1
ქუთაისი	ქუთაისი	67,7	147635	135,2	2180,7
რუსთავი	რუსთავი	60,6	125103	128,7	2064,4
ფოთი	ფოთი	65,8	41465	41,5	630,2
თვითმმართველი თემები
გორის მუნიციპალიტეტი	გორი	1352,2	125692	121,1	93
ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი	ზუგდიდი	692,0	105509	100,2	152,5
მარნეულის მუნიციპალიტეტი	მარნეული	935,5	104300	107,2	111,5
გარდაბნის მუნიციპალიტეტი	გარდაბანი	1212,2	81876	80,4	67,5
ქობულეთის მუნიციპალიტეტი	ქობულეთი	711,3	74794	72,2	105,2
ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი	ოზურგეთი	675,0	62863	59,9	93,13
თელავის მუნიციპალიტეტი	თელავი	1094,5	58350‬	55,3	60
ზესტაფონის მუნიციპალიტეტი	ზესტაფონი	423,7	57628	55,5	136
წყალტუბოს მუნიციპალიტეტი	წყალტუბო	700,1	56883	47,9	81,2
მცხეთის მუნიციპალიტეტი	მცხეთა	636,5	55651‬	53,2	87,4
გურჯაანის მუნიციპალიტეტი	გურჯაანი	846,0	54337	52,1	64,2
ბოლნისის მუნიციპალიტეტი	ბოლნისი	804,0	53590	55,6	66,7
ხაშურის მუნიციპალიტეტი	ხაშური	585,2	52603	51,3	89,9
საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი	საგარეჯო	1553,7	51761	52,2	33,3
ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტი	ბათუმი	356,4	51189	52,6	143,6
სამტრედიის მუნიციპალიტეტი	სამტრედია	364,1	48562	44,0	133,4
ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი	ახალქალაქი	1235,0	45070	41,5	36,5
კასპის მუნიციპალიტეტი	კასპი	803,2	43771	42,0	54,5
ლაგოდეხის მუნიციპალიტეტი	ლაგოდეხი	890,2	41678	41,1	46,8
ქარელის მუნიციპალიტეტი	ქარელი	687,7	41316	40,8	60,1
ჭიათურის მუნიციპალიტეტი	ჭიათურა	540,0	39884	38,6	73,9
სენაკის მუნიციპალიტეტი	სენაკი	520,7	39652	35,0	76,2
ახალციხის მუნიციპალიტეტი	ახალციხე	1010,3	38895	39,4	38,5
საჩხერის მუნიციპალიტეტი	საჩხერე	768,5	37775	35,3	49,2
თერჯოლის მუნიციპალიტეტი	თერჯოლა	357,0	35563	31,9	99,4
მარტვილის მუნიციპალიტეტი	მარტვილი	880,6	33463	31,8	38
ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტი	ლანჩხუთი	533,1	31486	30,2	59,1
ახმეტის მუნიციპალიტეტი	ახმეტა	2207,6	31461	28,9	14,3
ხობის მუნიციპალიტეტი	ხობი	676,0	30548	28,2	45,2
სიღნაღის მუნიციპალიტეტი	სიღნაღი	1251,0	29948	29,3	23,9
ყვარლის მუნიციპალიტეტი	ყვარელი	1000,0	29827	30,3	29,8
წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი	წალენჯიხა	646,7	26158	23,7	40,4
დუშეთის მუნიციპალიტეტი	დუშეთი	2981,5	25659	26,2	8,6
ბორჯომის მუნიციპალიტეტი	ბორჯომი	1189,0	25214	25,0	21,2
ვანის მუნიციპალიტეტი	ვანი	557,0	24512	21,6	44
ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტი	ნინოწმინდა	1354,0	24491	19,6	18,1
ხონის მუნიციპალიტეტი	ხონი	428,5	23570	21,4	55
ხულოს მუნიციპალიტეტი	ხულო	710,0	23327	26,3	32,9
აბაშის მუნიციპალიტეტი	აბაშა	322,5	22341	19,9	69,3
ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტი	ჩხოროწყუ	619,4	22309	21,5	36
ბაღდათის მუნიციპალიტეტი	ბაღდათი	815,4	21582	18,7	26,5
დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტი	დედოფლისწყარო	2532,0	21221	20,8	8,4
თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი	თეთრიწყარო	1174,5	21127	22,2	18
ტყიბულის მუნიციპალიტეტი	ტყიბული	478,8	20839	18,2	43,5
ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი	ხარაგაული	913,9	19473	18,7	21,3
დმანისის მუნიციპალიტეტი	დმანისი	1198,8	19141	20,6	16
ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი	ჩოხატაური	825,1	19001	18,0	23
წალკის მუნიციპალიტეტი	წალკა	1050,6	18849	19,5	17,9
ქედის მუნიციპალიტეტი	ქედა	452,0	16760	16,8	37,1
ადიგენის მუნიციპალიტეტი	ადიგენი	799,6	16462	16,1	20,6
შუახევის მუნიციპალიტეტი	შუახევი	588,0	15044	15,0	25,6
ამბროლაურის მუნიციპალიტეტი	ამბროლაური	1142,0	11186	10,5	9,8
ცაგერის მუნიციპალიტეტი	ცაგერი	754,0	10387	8,8	13,8
ასპინძის მუნიციპალიტეტი	ასპინძა	825,0	10372	10,5	12,6
თიანეთის მუნიციპალიტეტი	თიანეთი	906,3	9468	10,2	10,4
მესტიის მუნიციპალიტეტი	მესტია	3044,5	9316	9,4	3,1
ონის მუნიციპალიტეტი	ონი	1360,0	6130	5,7	4,5
ლენტეხის მუნიციპალიტეტი	ლენტეხი	1344,0	4386	4,1	3,3
ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი	სტეფანწმინდა	1081,7	3795	3,8	3,5
რუსეთის მიერ ოკუპირებული მუნიციპალიტეტები
სახელწოდება	ადმინისტრაციული ცენტრი	ფართობი (კმ²)	მოსახლეობა (2002)	მოსახლეობა (ბოლო)	მოსახლეობის სიმჭიდროვე (ადამ/კმ²)
აჟარის მუნიციპალიტეტი	აჟარა	87,7	1956	196	2,2
თიღვის მუნიციპალიტეტი	ავნევი	406	1591	4531	11,1
ერედვის მუნიციპალიტეტი	ერედვი		8334	3764‬
ქურთის მუნიციპალიტეტი	ქურთა		7323	4029
ახალგორის მუნიციპალიტეტი	ახალგორი	1011	7703	4209	4,1

შენიშვნები

იხილეთ აგრეთვე

• საქართველოს ტერიტორიული მოწყობა

ლიტერატურა

• „ადგილობრივი თვითმმართველობა საქართველოში 1991-2014“, თბილისი, 2015

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

საქართველოს მუნიციპალიტეტები

• საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი