ახმეტა

ახმეტა — ქალაქი საქართველოში, ახმეტის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. ადმინისტრაციულად ახმეტის თემში შედის სოფელი ბუღაანი.

ქალაქი
ახმეტა
ახმეტის ხედი რესტორან „ვარსკვლავიდან“
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	კახეთის მხარეკახეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ახმეტის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	42°02′04″ ჩ. გ. 45°12′40″ ა. გ.
ამჟამინდელი სტატუსი	1966
ცენტრის სიმაღლე	567 მეტრი
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	6363 კაცი (2021)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 96,8 % ოსები 1,7 % ქისტები 0,8 %
სასაათო სარტყელი	UTC+04:00
სატელეფონო კოდი	+995 349
საფოსტო ინდექსი	0900
ოფიციალური საიტი	https://akhmeta.gov.ge/
ახმეტა ვიკისაწყობში

გეოგრაფია

მდებარეობს მდინარე ალაზნის მარჯვენა მხარეს, მდინარე ილტოს ქვემო დინებასა და მდინარე ორვილს შორის გაშლილ ვაკეზე, პანკისის ხეობის შესასვლელთან, ზღვის დონიდან 567 მეტრ სიმაღლეზე, თბილისიდან 184 კმ. საავტომობილო გზებით უკავშირდება თელავს (29 კმ), თიანეთსა (31 კმ) და ყვარელს (64 კმ).

ჰავა ზომიერად ნოტიოა ცივი ზამთრით და ცხელი ზაფხულით. იანვრის საშუალო ტემპერატურაა 0,5 °C, ივლისისა 22 °C, საშუალო წლიური ტემპერატუეა 11,6 °C. ნალექები 820 მმ წელიწადში. ახმეტის ჩრდილოეთით, 4 კილომეტრში, ილტოს ხეობაში მარმარილოს საბადოა.

ისტორია

თქმულების მიხედვით, თამარ მეფეს ძალზე მოსწონებია წყლითა და ნოყიერი ნიადაგით მდიდარი ეს კუთხე და უნატრია: ახ, ნეტავ, აქ ზვარი და ხეხილი გაშენდესო. მეფის სურვილი ასრულებულა, დასახლებისთვის კი ახმეტა დაურქმევიათ. ახმეტა, როგორც მნიშვნელოვანი დასახლება, იხსენიება XVIII საუკუნის 40-იანი წლებიდან. ვახუშტი ბაგრატიონის ცნობით, ახმეტა განთქმული იყო საუკეთესო ღვინით. ლეკიანობის დროს ახმეტაში ხშირად იმართებოდა ბრძოლები.

XVIII საუკუნის 40-იან წლებში ახმეტა მიწისძვრამ დაანგრია, 1754 წელს კი ხუნძახის მმართველმა ნურსალ ბეგმა ააოხრა. XIX საუკუნის დასაწყისში გიორგი მაღალაშვილს ახმეტაში ეკლესიის აგება დაუწყია, მშენებლობა მის შვილებს დაუმთავრებიათ. მაღალაშვილის ქართლიდან კახეთში გადასახლება სვეტიცხოვლის საკათალიკოსო მამულების მართვა-გამეგეობასთან უნდა იყოს დაკავშირებული, სავარაუდოა, რომ ახმეტაში მან რაღაც სახელო და მასთან ერთად მამულიც მიიღო. 1812 წლის 31 იანვარს ახმეტაში რუსეთის იმპერიის მთავრობის საეგზეკუციო რაზმი ჩავიდა. ახმეტელებმა განგაში ატეხეს და რაზმი განდევნეს. ეს გახდა ნიშანი კახეთში აჯანჯების დაწყებისა.

ქალაქის სტატუსი მიიღო 1966 წელს. ახმეტის საქალაქო საბჭო მოიცავდა 15 სოფელს. 1971 წელს დამუშავდა ქალაქის გენერალური გეგმა (არქიტექტორი რ. ხატიაშვილი, ეკონომისტი ჯ. ძაძუა). საბჭოთა დროს მოქმედებდა ხის დამამუშავებელი, ღვინის, საკონსერვო, ყველ-კარაქის, საფუარის ქარხნები, სატყეო, ვაზის სანერგე და მევენახეობის მეურნეობები. მოქმედებდა საჰაერო მიმოსვლა თბილისამდე.

დემოგრაფია

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
1959	6836
1970	8205
1979	9018
1989	8970
2002	8571
2014	7105
2021	6363

ისტორიული ძეგლები

ახმეტის ჩრდილოეთით 1,5 კილომეტრზე მდებარეობს ახმეტის ღვთაების ეკლესია. ესაა VI საუკუნის სამნავიანი ბაზილიკა, რომელიც წყაროებში იხსენიება, როგორც ერთ-ერთი ასურელი მამის, ანტონ მარტყოფელის დროებითი ადგილსამყოფელი. ნაშენებია რიყის ქვით და შირიმით. ბაზილიკის ირგვლის შემორჩენილია გალავნის, საცხოვრებელი და სამეურნეო ნაგებობების ნანგრევები და დარბაზული ეკლესია.

ახმეტაში მოქმედებს მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი.

სხვა მნიშვნელოვანი ისტორიული ძეგლებია:

• ახმეტის ჯვარპატიოსნის ეკლესია
• ლომისის წმინდა გიორგის ეკლესია
• ახმეტის მთავარანგელოზთა ეკლესია

გალერეა

• 
  ქალაქ ახმეტის შესასვლელი
• 
  ახმეტის ჯვარპატიოსანი
• 
  ახმეტის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციის შენობა
• 
  ახმეტის ცენტრალური მოედანი
• 
  ცენტრალური სკვერი
• 
  ახმეტის კულტურის სახლი
• 
  პოლიციის შენობა
• 
  ბიძინა ჩოლოყაშვილის სახელობის სკვერი
• 
  სკვერი
• 
  სკვერი
• 
  ცენტრალური სკვერი

ლიტერატურა

• აფრასიძე გ., საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 2, თბ., 2008. — გვ. 32.

• ზარდალიშვილი გ., კარბელაშვილი მ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 106.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ახმეტა

• კახეთის მხარის ოფიციალური საიტი
• ახმეტის მუნიციპალიტეტის ოფიციალური საიტი დაარქივებული 2021-09-28 საიტზე Wayback Machine.