ზესტაფონი

ზესტაფონი — ქალაქი დასავლეთ საქართველოში, ზესტაფონის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. 1920 წლამდე ეწოდებოდა „ყვირილა“.

ქალაქი
ზესტაფონი
ზესტაფონის ცენტრალური მოედანი ზვიად ავალიანის ფოტო
ქვეყანა	საქართველო
რეგიონი	იმერეთის მხარეიმერეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ზესტაფონის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	42°06′30″ ჩ. გ. 43°02′30″ ა. გ.
პირველი ხსენება	XVI საუკუნე
ადრეული სახელები	ყვირილა, ჯუღელი
ამჟამინდელი სტატუსი	1926
ცენტრის სიმაღლე	160 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	20 814  კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 99,2 %
სასაათო სარტყელი	UTC+04:00
სატელეფონო კოდი	+995 492
საფოსტო ინდექსი	2000
ოფიციალური საიტი	https://zestafoni.gov.ge/
ზესტაფონი ვიკისაწყობში

ისტორია

წყაროებში პირველად მოიხსენიება XVI საუკუნის 60-იან წლებში. სახელწოდება „ზესტაფონი“, გადმოცემის თანახმად, მომდინარეობს მდ. ყვირილაზე არსებული ზედა ფონისაგან. XIX საუკუნის 20-იან წლებში აქ იყო კაზაკთა ჯარის პოსტი - ყვირილის პოსტი და დასახლებასაც ყვირილა დაერქვა. 1872 წელს ფოთი-თბილისის რკინიგზის გაყვანის შემდეგ აქ ვაგზლის შენობა ააშენეს, იმატა მოსახლეობამ. 1892 წელს აქ გაიმართა ზესტაფონის კრება, რომლითაც მოხდა მესამე დასის დაფუძნება.

1906 წლის იანვარში რუსეთის რევოლუციის დროს მაქსუდ ალიხანოვ-ავარსკის სადამსჯელო ექსპედიციამ გადაწვა დასახლების ცენტრი.

პირველი რესპუბლიკის დროს ქალაქი მცირე ხნით ატარებდა რევოლუციონერ ვალიკო ჯუღელის სახელს. 1920 წლის იანვარში ყვირილას ოფიციალურად ეწოდა ზესტაფონი. ქალაქად გამოცხადდა 1926 წელს.

ზესტაფონის ზრდა დაკავშირებულია ფეროშენადნობთა ქარხანასთან, რომელიც 1933 წლიდან ამოქმედდა. საწარმოს ამუშავებამ ქალაქი აქცია საქართველოს ერთ-ერთ ინდუსტრიულ ცენტრად. საბჭოთა პერიოდში ასევე მოქმედებდა ელექტროტექნიკის ქარხანა „საქკაბელი“, ხილწვენების და ღვინის ქარხნები, სამკერვალო და სხვა სამრეწველო საწარმოები. 1955 და 1973 წლებში შედგა ქალაქის განაშენიანების გეგმები. აშენდა მრავალსართულიანი საცხოვრებელი სახლები, საზოგადოებრივი შენობები და სხვა.

გეოგრაფია

მდებარეობს კოლხეთის დაბლობის უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწილში, მდინარე ყვირილის ორივე ნაპირზე, იქ, სადაც დაბლობი გორაკ-ბორცვებში გადადის. ზღვის დონიდან 160 მ სიმაღლეზე. თბილისიდან 183 კმ (რკინიგზით).

ზესტაფონში ზღვის სუბტროპიკული ნოტიო ჰავაა, იცის ზომიერად ცივი ზამთარი და შედარებით ცხელი ზაფხული. საშუალო წლიური ტემპერატურაა 13,9 °C. იანვრის საშუალო ტემპერატურაა 3,7 °C, აგვისტოსი 23,9 °C. ნალექები 130 მმ წელიწადში.

ზესტაფონი რამდენიმე უბნად იყოფა. ლეგენდის თანახმად ზესტაფონის მიდამოები ტყეებითა და ჭაობებით იყო დაფარული. მოსახლეობა სახლების მშენებლობისას სახურავისთვის ყავარს აკეთებდა, შესაბამისად ერთ-ერთ უბანს „საყავრია“ შეარქვეს. ქალაქში რამდენიმე სარეკრეაციო ადგილია, მათ შორის ვარინკა მაჭავარიანი-წერეთლის სახელობის სკვერი, „ირინეს პარკი“ და სხვ.

დემოგრაფია

მოსახლეობა 20 814 ადამიანი (2014 წ.).

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
1897	2010
1922	4902
1926	5363
1939	13 728
1959	17 213
1970	21 701
1979	21 101
1989	26 098
2002	24 158
2014	20 814

რელიგია

ზესტაფონში არის მარგვეთისა და უბისის ეპარქიის კათედრა და რეზიდენცია. ქალაქში არის 4 მართლმადიდებლური ტაძარი: წმინდა გიორგის, წმინდა ნინოს, წმინდა იოანესა და ღვთისმშობლის სახელობის.

ეკონომიკა

ზესტაფონის რუკა

ზესტაფონში არის სამრეწველო საწარმოები (აღსანიშნავია ფეროშენადნობთა ქარხანა), ქალაქში გადის საქართველოს საავტომობილო მაგისტრალი ს1 და გომი-საჩხერე-ჭიათურის საავტომობილო გზა. ქალაქში არის რკინიგზის სადგური და გადის საქართველოს რკინიგზის მაგისტრალი და ჭიათურა-საჩხერის განშტოება. მდინარე ყვირილაზე აგებულია კაშხალი.

საზოგადოებრივი სფერო

ქალაქის ხედი შორაპნის ციხიდან

ქალაქში არის ჯანდაცვის დაწესებულებები, მათ შორის რამდენიმე სტომატოლოგიური კაბინეტი, 4 საავადმყოფო, ბავშვთა პოლიკლინიკა, სამშობიარო სახლი, ფსიქონევროლოგიური, დერმატო-ვენეროლოგიური და ტუბდისპანსერები, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის რაიონული ცენტრი, სადეზინფექციო განყოფილება, 2 თერაპიული კაბინეტი.

ზესტაფონში არის ზესტაფონის რაიონული სასამართლო, რომლის იურისდიქცია ვრცელდება ზესტაფონის, თერჯოლისა და ხარაგაულის მუნიციპალიტეტების ტერიტორიებზე.

განათლება

ქალაქში არის სოხუმის პროფესორ აკაკი ჩხარტიშვილის სახელობის ეკონომიკურ-ჰუმანიტარულ უნივერსიტეტი, 7 საჯარო სკოლა, 4 კერძო სკოლა და 8 საჯარო ბაღი.

კულტურა

ქალაქში მოქმედებს თეატრი, ზესტაფონის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი და ზესტაფონის სურათების გალერეა.

სპორტი

ქალაქს ჰყავს საფეხბურთო კლუბი ზესტაფონი, მისი საშინაო არენაა დავით აბაშიძის სტადიონი. „ზესტაფონი“ რეგულარულად ასპარეზობდა საქართველოს საფეხბურთო ჩემპიონატის უმაღლეს ლიგაში არის საქართველოს ორგზის ჩემპიონი 2011 და 2012 წლებში და მოპოვებული აქვს საქართველოს თასი.

ცნობილი ადამიანები

ქალაქში დაიბადნენ:

• ვასილ არაბიძე — მსახიობი
• თამარ აბაშიძე – მსახიობი
• შალვა დადიანი — მწერალი
• ბორის აკუნინი — მწერალი
• გურამ ნიშნიანიძე — ფეხბურთელი
• რუსუდან სებისკვერაძე — კომპოზიტორი
• ნუკრი კაპანაძე — მუსიკოსი

ლიტერატურა

• ჯაოშვილი ვ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 515.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ზესტაფონი

• ზესტაფონის პორტალი