კაშხალი

კაშხალი — ჰიდროტექნიკური ნაგებობა, რომელიც გადატიხრავს მდინარეს (ან სხვა წყალსადინარს) დინების ზემო ნაწილში წყლის დონის ასაწევად, ნაგებობის მდებარეობის ადგილზე წყლის დაწნევის გასაზრდელად ან/და სხვადასხვა დანიშნულების წყალსაცავის შესაქმნელად. ძველად კაშხალს უმეტესად სარწყავად აშენებდნენ. ამჟამად კი კაშხლები გამოიყენება როგორც სარწყავი წყლის დასაგროვებლად, ასევე ჰესებისათვის, წყალდიდობისგან დაცვის მიზნით და სხვა.

ჰუვერის კაშხალი

კაშხლის მშენებლობის შესახებ ცნობები დაცულია ეგვიპტეში (ძველი წელთაღრიცხვის 4000), ინდოეთში (ძველი წელთაღრიცხვის 4000), ჩინეთში და სხვ. ძველად მას უმთავრესად მიწისგან ან ხისგან აგებდნენ და მცირე სიმაღლე ჰქონდა. კაშხლების მშენებლობა ფართოდ გაიშალა ახალი წელთაღრიცხვის XVI-XVII საუკუნეებში, განსაკუთრებით კი — XIX საუკუნის II ნახევრიდან, როდესაც დაიწყეს ჰიდროელექტროსადგურების აგება.

დანიშნულების მიხედვით არსებობს წყალსაცავი და წყალსაწევი კაშხლები. არის აგრეთვე ყრუ და წყალგადასაშვები კაშხლები. ძირითადი საშენი მასალის მიხედვით კაშხალი შეიძლება იყოს მიწის, ქვის, შერეული, ბეტონის, რკინაბეტონის და სხვა.

• მიწაყრილი კაშხალი – უძველესია და ყველაზე ფართოდაა გავრცელებული.
• ქვის კაშხალი – შენდება ქვის, ღორღის ან ხრეშის დაყრით.
• შერეული ტიპის კაშხალი – ქვაყრილისა და გრუნტის, ან ქვაყრილისა და ბეტონისაგან შედგება.
• ბეტონისა და რკინაბეტონის კაშხალი – შეიძლება იყოს 3 ტიპის: გრავიტაციული, თაღოვანი და კონტრფორსებიანი.
• ხის კაშხალი – ჩვეულებრივ წყალგადასაშვები ხასიათისაა.

ხშირად მდინარეზე შენდება მცირე სიმაღლის (ანუ დაბალზღურბლიანი) წყალსაშვიანი დასაშლელი კაშხლები.

საქართველოში არსებული კაშხლებიდან აღსანიშნავია ენგურის თაღოვანი კაშხალი.

კაშხლებზე მომხდარი უმსხვილესი კატასტროფები

თარიღი	კაშხალი	ადგილი	დაღუპულები	სურათი
1928 წელი	სენტ-ფრენსისი კაშხალი	აშშ	დაახლ. 600 ადამიანი	კაშხალი კატასტროფამდე.	ბეტონის ნაგლეჯი კატასტროფის ადგილიდან.
1941 წელი 1943 წელი	დნეპროჰესი	უკრაინა	ათასობით ადამიანი	დნეპროჰესი, 1942.	ჰესის აფეთქების შემდეგ.
1959 წელი	მალპასეს კაშხალი	საფრანგეთი	423 ადამიანი		კაშხლის ნარჩენები.
1963 წელი	ვაიონტის კაშხალი	იტალია	2500 ადამიანი	კაშხლის კონსტრუქცია.	ქალაქი ლონგარონე კატასტროფის შემდეგ.
1975 წელი	ბაინციაოს კაშხალი	ჩინეთი	171 ათასი ადამიანი		გარეგანი გამოსახულება [ კაშხალი კატასტროფის შემდეგ.] (არქ. ист.დაარქივებული 2013-06-26 საიტზე Wayback Machine. 2012-04-30)

გალერეა

• 
  ჰუვერის კაშხალი
• 
  ასუანის კაშხალი
• 
  იტაიპუს კაშხალი

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

კაშხალი

• კაშხალი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)

ლიტერატურა

• მოსტკოვი მ., ჰიდროტექნიკური ნაგებობანი რკინიგზის ტრანსპორტზე., თბ., 1960;
• მოწონოლიძე ნ., ჰიდროტექნიკური ნაგებობანი, ნაწ., 1, თბ., 1977;
• Ничипорович А. А., Плотины из местных материалов, М., 1973;
• Производство гидротехнических работ, М., 1970.