ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში

ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში ყოველწლიურად ენიჭება ავტორს, რომელსაც ალფრედ ნობელის აზრით შექმნილი აქვს "იდეალისტური ხასიათის საუკეთესო თხზულება". "თხზულებაში" იგულისხმება ლიტერატორის მთელი შემოქმედება, და არა კონკრეტული ნაწარმოები, თუმცა არსებობს გამონაკლისიც და ცალკეულ ნაშრომსაც დაუმსახურებია ჯილდო (მაგალითად, უინსტონ ჩერჩილის შემთხვევაში). შვედეთის აკადემია მთელი წლის მანძილზე განიხილავს მიმდინარე ლიტერატურულ ტენდეციებს მსოფლიოში და ოქტომბრის დასაწყისში ასახელებს პრემიის ლაურეატს.

ზემოთ ნახსენები ნობელის ფრაზას სხვადასხვანაირად განმარტავენ. შვედური ენიდან სიტყვა idealisk ითარგმნება როგორც იდეალისტური, ასევე როგორც იდეალი. შესაბამისად, პრემიის გაცემის საწყის წლებში აკადემია ცდილობდა სიტყვასიტყვით შეესრულებინა ნობელის სურვილი, რამაც ჯილდოს მიღმა დატოვა საუკუნის დასაწყისის დიდი მწერლები, როგორიც იყვნენ ლევ ტოლსტოი და ჰენრიკ იბსენი, რომელთა ნაწარმოებები არ იყო საკმარისად "იდეალისტური". შემდგომ წლებში ნობელის კომიტეტმა შეარბილა შერჩევის კრიტერიუმები და მთავარი აქცენტი მწერალთა ნაწარმოებების ლიტერატურულ ღირებულებებზე გაამახვილა.

ნობელის პრემია არ წარმოადგენს ლიტერატორის წარმატებისა და პოპულარობის საზომს. ბევრი მწერალი, ავტორი საქვეყნოდ ცნობილი ბესტსელერებისა, ხშირად კანდიდატთა სიაშიც კი ვერ ხვდება.

ნომინაციის პროცედურა

რედაქტირება

ყოველ წლიურად შვედეთის აკადემია აქვეყნებს განცხადებას კანდიდატთა შერჩევის შესახებ. თავად აკადემიის წევრები, ლიტერატურული აკადემიებისა და საზოგადოების წევრები, ენისა და ლიტერატურის პროფესორები, ნობელის პრემიის ყოფილი ლაურეატები და მწერალთა ორგანიზაციების პრეზიდენტები უფლებამოსილნი არიან წარადგინონ კანდიდატები. ამავდროულად, არ შეიძლება საკუთარი თავის წარდგენა.

ათასობით გაცხადება იგზავნება ყოველწლიურად შვედეთის აკადემიიდან და მხოლოდ 50–მდე კანდიდატის წარდგენა ხორციელდებ მთელი მსოფლიოდან. 1 თებერვლისთვის კანდიდატთა სიების მიღება წყდება. აპრილისთვის აკადემია ამცირებს კანდიდატთა რაოდენობას ოცამდე, მოგვიანებით, ზაფხულში კი ქვეყნდება 5 კანდიდატთა სია. იმავე წლის ოქტომბერში აკადემიის წევრები კენჭს უყრიან კანდიდატებს და ის მწერალი, რომელიც კომიტეტის ნახევარზე მეტის მხარდაჭერას მოიპოვებს ოფიციალურად ცხადდება ნობელის პრემიის ლაურეატად ლიტერატურის დარგში.

პრემიის ფულადი ნომინალი იცვლება დაარსებიდან და სადღეისოდ, დაახლოებით, 10 მილიონ შვედური კრონას წარმოადგენს. ლაურეატი ასევე იღებს ოქროს მედალსა და ნობელის დიპლომს.

ნობელის პრემიის ლაურეატები

რედაქტირება

ეს სია შეიცავს ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატთა ქრონოლოგიურ ნუსხას ნობელის კომიტეტის დასაბუთებითურთ. ანბანური ნუსხას იძლევა ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში



1901–1910 · 1911–1920 · 1921–1930 · 1931–1940 · 1941–1950 · 1951–1960 · 1961–1970 · 1971–1980 · 1981–1990 · 1991–2000 · 2001–2010 · 2011–2020 · 2021–დღემდე



წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1901 სიული პრიუდომი
(დ. 1839 — გ. 1907)
  საფრანგეთი „როგორც აღიარება მისი გამორჩეული და ასევე დღის სინათლეზე გვიან გამოსული ღვაწლისა მწერლობაში, განსაკუთრებით კი პოეზიაში, სადაც იგი ავლენს მაღალ იდეალზმს, მხატვრულ სრულყოფილებასა და გულისა და სულის იშვიათ ერთიანობას“  
1902 თეოდორ მომზენი
(დ. 1817 — გ. 1903)
გერმანიის იმპერია  გერმანიის იმპერია (დაბ. გარდინგში, შლეზვიგი, იმ დროს   დანია) „მონუმენტური ნაშრომისათვის „რომის ისტორია"  
1903 ბიორნსტიერნე ბიორნსონი
(დ. 1832 — გ. 1910)
  ნორვეგია „კეთილშობილი და მაღალი პოეზიისათვის, რომელიც შთაგონების სინორჩითა და სულის იშვიათი სისპეტაკით გამოირჩეოდა და ასევე ეპიკური და დრამატული ნიჭიერებისათვის".  
1904 ფრედერიკ მისტრალი
(დ. 1830 — გ. 1914)
  საფრანგეთი „პოეტური ნაწარმოებების სიახლისა და ორიგინალურობისათვის, რითიც ასე მართლად გამოვლინდა ხალხის სული“.  
ხოსე ეჩეგარაი ი ეისაგირე
(დ. 1832 —გ. 1916)
ესპანეთი 1785  ესპანეთი „ესპანური დრამის აღორძინებაში მრავალრიცხოვანი დამსახურებებისათვის".  
1905 ჰენრიკ სენკევიჩი
(დ. 1846 — გ. 1916)
პოლონეთის სამეფო  პოლონეთის სამეფო „ეპოსის დარგში მიღწეული წარმატებებისათვის".  
1906 ჯოზუე კარდუჩი
(დ. 1835 — გ. 1907)
იტალია 1861  იტალია „შემოქმედებითი ენერგიის, სტილის სიახლისა და მისი პოეტური შედევრების ლირიკული ძალისათვის".  
1907 ჯოზეფ რადიარდ კიპლინგი
(დ. 1865 — გ. 1936)
  გაერთიანებული სამეფო (დაბ. ბომბეიში,   ინდოეთი „თხრობის ლაღი ფანტაზიის, იდეათა მოწიფულობის, ყურადღებიანობისა და ნიჭიერებისათვის".  
1908 რუდოლფ ქრისტოფ ეიკენი
(დ. 1846 — გ.1926)
გერმანიის იმპერია  გერმანიის იმპერია „ჭეშმარიტების სერიოზული ძიების, აზროვნების ყველგანშემღწევი ძალის, ფართო თვალსაწიერის, სიხალასისა და დამაჯერობლობისათვის, რომლებითაც იგი იცავდა ავითარებდა იდეალისტურ ფილოსოფიას".  
1909 სელმა ლაგერლოფი
(დ. 1858 — გ. 1940)
  შვედეთი „მაღალი იდეალიზმის, ნათელი წარმოსახვისა და სულიერი აღქმისთვის, რომელიც მის ნაშრომებს ახასიათებს“  
1910 პაულ ფონ ჰაიზე
(დ. 1830 — გ. 1914)
გერმანიის იმპერია  გერმანიის იმპერია „დრამატურგს, რომანისტსა და საქვეყნოდ ცნობილი ნოველების ავტორს მხატვრულობისათვის, ლირიკული პოეტის იდეალიზმისათვის ".  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1911 მორის მეტერლინკი
(დ. 1862 — გ. 1949)
  ბელგია „წარმოსახვის სიმდიდრითა და პოეტური ფანტაზიით აღნიშნული დრამატული ნაწარმოებებისათვის  
1912 გერჰარტ ჰაუპტმანი
(დ. 1862 — გ. 1946)
გერმანიის იმპერია  გერმანიის იმპერია „დრამატული ხელოვნების დარგში ნაყოფიერი, ნაირფეროვანი და გამოჩენილი მოღვაწეობის ნიშნად".  
1913 რაბინდრანათ თაგორი
(დ. 1861— გ. 1941)
  ინდოეთი „ღრმად შეგრძნობილი, ორიგინალური და მშვენიერი ლექსებისათვის, რომლებშიც განუმეორებელი ოსტატობით გამოვლინდა მისი პოეტური აზროვნება".  
1914 პრემია არ გაცემულა
1915 რომენ როლანი
(დ. 1866 — გ. 1944)
  საფრანგეთი „ლიტერატურულ ნაწარმოებთა მაღალი იდეალიზმის, ჭეშმარიტებისადმი თანაგრძნობისა და სიყვარულისათვის".  
1916 კარლ გუსტავ ვერნერ ფონ ჰეიდენსტამი
(დ. 1859 — გ. 1940)
  შვედეთი „მსოფლიო ლიტერატურაში ახალი ეპოქის თვალსაჩინო წარმომადგენლი“  
1917 კარლ ადოლფ გელერუპი
(დ. 1857 — გ. 1919)
  დანია „მრავალფეროვანი პოეტური შემოქმედებისა და ამაღლებული იდეალებისათვის".  
ჰენრიკ პონტოპიდანი
(დ. 1857 — გ. 1943)
  დანია „დანიის თანამედროვე ცხოვრების გულმართალი აღწერისათვის".  
1918 პრემია არ გაცემულა
1919 კარლ შპიტელერი
(დ. 1845 — გ. 1924)
(გადაეცა 1920 წელს)
  შვეიცარია „შეუდარებელი ეპოსის - ოლიმპიური გაზაფხულისათვის".  
1920 კნუტ ჰამსუნი
(დ. 1859 — გ. 1952)
  ნორვეგია „მონუმენტური ნაწარმოებისთვის „მიწის მადლი“‚Segen der Erde‘“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1921 ანატოლ ფრანსი
(დ. 1844 — გ. 1924)
  საფრანგეთი „როგორც აღიარება მისი ბრწყინვალე სამწერლობო საქმიანობისა, რომელიც გამორჩეულია ხელოვნების თავისებური სტილით, დიდსულოვანი ჰუმანიზმით, მომხიბვლელობითა და ფრანგული სულით“  
1922 ხაკინტო ბენავენტე ი მარტინესი
(დ. 1866 — გ. 1954)
ესპანეთი 1785  ესპანეთი „თავისი შემოქმედებისათვის, რომელშიც იგი ესპანეთის დრამის ღირსეულ ტრადიციებს აგრძელებდა“  
1923 უილიამ ბათლერ იეითსი
(დ. 1865 — გ. 1939)
  ირლანდია „მისი მუდმივად აღმაფრთოვანებელი პოეზიისათვის, რომელიც გამოხატულია ხალხის სულისკვეთების ურთულეს მხატვრულ ხერხებში“  
1924 ვლადისლავ რეიმონტი
(დ. 1867 — გ. 1925)
  პოლონეთი „მისი დიდებული ნაციონალური ეპოსისათვის „კაცები“  
1925 ჯორჯ ბერნარდ შოუ
(დ. 1856 — გ. 1950)
(მიენიჭა1926)
  გაერთიანებული სამეფო (დაბ. დუბლინი,   ირლანდია) „მისი როგორც იდეალიზმის, ისე ჰუმანიზმის მატარებელი შემოქმედებისათვის, რომლის სრული სატირა ხშირად თავისებულ პოეტურ სილამაზესთან ერთიანდება“  
1926 გრაცია დელედა
(დ. 1871 — გ. 1936)
(მიენიჭა 1927)
იტალია 1861  იტალია (დაბ. ნუორო, სარდინია) „მისი დიდი იდეალიზმის მატარებელი შემოქმედებისათვის, რომელიც თვალსაჩინოდ აღწერს მის მამაშვილურ წარსულს და ზოგადსაკაცობრიო პრობლემებს ეხება“  
1927 ანრი ბერგსონი
(დ. 1859 — გ. 1941)
(მიენიჭა 1928)
  საფრანგეთი „როგორც აღიარება მისი მდიდარი და მაცოცხლებელი იდეებისა და ბრწყინვალე ხელოვნებისა“  
1928 სიგრიდ უნსეტი
(დ. 1882 — გ. 1949)
  ნორვეგია (დაბადებული კალუნბორგი,   დანია) „უწინარეს ყოვლისა, შუა საუკუნეების ჩრდილოელთა (სკანდინავიელთა) ცხოვრების ცოცხლად და რეალურად აღწერისათვის“  
1929 თომას მანი
(დ. 1875 — გ. 1955)
ვაიმარის რესპუბლიკა  გერმანია „უწინარეს ყოვლისა მისი რომანისათვის ‚ბუდენბროკები‘, რომელიც დროთა განმავლობაში აღიარებული იქნა თანამედროვე ლიტერატურის კლასიკურ ნიმუშად“  
1930 სინკლერ ლუისი
(დ. 1885 — გ. 1951)
აშშ 48  აშშ „მისი მძლავრი და ცოცხალი აღწერის ხელოვნებისათვის, ასევე ხუმრობითა და იუმორით ტიპების შექმნის ნიჭისათვის“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1931 ერიკ აქსელ კარლფელდტი
(დ. 1864 — გ. 1931)
  შვედეთი „ერიკ აქსელ კარლფელდტის პოეზია“  
1932 ჯონ გოლზუორთი
(დ. 1867 — გ. 1933)
  გაერთიანებული სამეფო „არისტოკრატული თხრობის ხელოვნებისათვის, რომელიც საუკეთესოდაა გამოხატული მის რომანში ფორსაიტების საგა  
1933 ივანე ბუნინი
(დ. 1870 — გ. 1953)
მოქალაქეობის გარეშე, მცხოვრები   საფრანგეთი (დაბ. ვორონეჟი, რუსეთის იმპერია 1721  რუსეთის იმპერია)[2] „მკაცრი მხატვრული შემოქმედებისათვის, რითაც იგი კლასიკურ რუსულ ხაზს წარმოადგენს პროზასა და პოეზიაში“  
1934 ლუიჯი პირანდელო
(დ. 1867 — გ. 1936)
იტალია 1861  იტალია „მისი შეუპოვარი და გონებამახვილური შემოქმედებისათვის დრამასა და სასცენო ხელოვნებაში“  
1935 პრემია არ გაცემულა
1936 იუჯინ ო'ნილი
(დ. 1888 — გ. 1953)
აშშ 48  აშშ „მისი სიძლიერის, გულწრფელობისა და ძლიერი გრძნობის, ასევე, დამოუკიდებელი შეხედულებებისათვის ტრაგიკულ დრამატულ პოეზიაში“  
1937 როჟე მარტინ დიუ გარი

(დ. 1881 — გ. 1958)

  საფრანგეთი „მხატვრული სიძლიერისა და ჭეშმარიტებისათვის, რითაც იგი თავისი რომანების სერიაში ‚Les Thibault‘ ადამიანურ წინააღმდეგობებსა და თანამედროვე ცხოვრების მნიშვნელოვან მხარეებს წარმოადგენდა“  
1938 პერლ ბაკი
(დ. 1892 — გ. 1973)
აშშ 48  აშშ „მისი მდიდარი და ჭეშმარიტად ეპიკური შემოქმედებისთვის, რომელშიც იგი ჩინელი გლეხების ცხოვრებას აღწერს და ბიოგრაფიული შედევრებისათვის"  
1939 ფრანს ემილ სილანპაა
(დ. 1888 — გ. 1964)
  ფინეთი „ღრმა ჩანაფიქრისა და დახვეწილი მხატვრული სტილისათვის, რომლითაც იგი საკუთარი სამშობლოს ბუნებასა და ხალხის ცხოვრებას ორმხრივი დამოკიდებულებით აღწერს“  
1940 პრემია არ გაცემულა
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1941 პრემია არ გაცემულა
1942 პრემია არ გაცემულა
1943 პრემია არ გაცემულა
1944 იოჰანეს ვილჰელმ იენსენი
(დ. 1873 — გ. 1950)
  დანია „მისი პოეტური ფანტაზიის იშვიათი სიძლიერისა და ნაყოფიერებისათვის, რომელიც დაკავშირებულია მის ყოვლისმომცველ ინტელექტთან და შემოქმედებით ხელოვნებასთან“  
1945 გაბრიელა მისტრალი
(დ. 1889 — გ. 1957)
  ჩილე „ძლიერი ემოციებით შთაგონებული ლირიკისათვის, რომელმაც პოეტის სახელი მთელ ლათინურამერიკულ სამყაროში იდეალური მისწრაფებების სიმბოლოდ აქცია“  
1946 ჰერმან ჰესე
(დ. 1877 — გ. 1962)
  შვეიცარია (დაბ. კალვი, ვიურტემბერგი, გერმანიის იმპერია  გერმანიის იმპერია) „მისი ინსტირირებული შემოქმედებისათვის, რომელიც გამოირჩევა ღრმა კლასიკური ჰუმანური იდეალებით“  
1947 ანდრე ჟიდი
(დ. 1869 — გ. 1951)
  საფრანგეთი „მისი ყოვლისმომცველი და მხატვრულად უმნიშვნელოვანესი შემოქმედებისათვის, რომელშიც კაცობრიობის კითხვები და გარემოებები უშიშარი ალალმართლობითა და ფსიქოლოგიური შორსმჭვრეტელობითაა წარმოდგენილი“  
1948 ტომას სტერნზ ელიოტი
(დ. 1888 — გ. 1965)
  გაერთიანებული სამეფო (დაბ. სენტ-ლუისი, მისური, აშშ 38  აშშ) „მისი, როგორც თანამედროვე პოეზიის ნოვატორის აღსანიშნავი ღვაწლისათვის“  
1949 უილიამ ფოლკნერი
(დ. 1897— გ. 1962)
აშშ 48  აშშ „მისი ძლიერი და მხატვრულად თვითმყოფადი ღვაწლისათვის ამერიკულ რომანებში“  
1950 ბერტრან რასელი
(დ. 1872— გ. 1970)
  გაერთიანებული სამეფო „როგორც აღიარება მისი მრავალმხრივი და უმნიშვნელოვანესი შემოქმედებისა, რომელშიც იგი ჰუმანიზმისა და აზრის თავისუფლებისათვის მებრძოლად წარმოგვიდგება“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1951 პერ ლაგერკვისტი
(დ. 1891— გ. 1974)
  შვედეთი „მხატვრული სიძლიერისა და თვითმყოფადობისათვის, რისი საშუალებითაც იგი თავის პოეზიაში ეძიებს პასუხებს კაცობრიობის მარადიულ კითხვებზე“  
1952 ფრანსუა მორიაკი
(დ. 1885 — გ. 1970)
  საფრანგეთი „ადამიანის სულის შემეცნებისა და მხატვრული სიძლიერისათვის, რითაც იგი რომანის ფორმით წარმოაჩენს ადამიანური ცხოვრების დრამას“  
1953 უინსტონ ჩერჩილი
(დ. 1874 — გ. 1965)
  გაერთიანებული სამეფო „ისტორიულ და ბიოგრაფიულ შემოქმედებაში მისი ოსტატობისათვის, ასევე ბრწყინვალე ორატორული ხელოვნებისათვის, რითაც იგი უმაღლესი ადამიანური ღირებულებების დამცველად წარმოგვიდგება“  
1954 ერნესტ ჰემინგუეი
(დ. 1899 — გ. 1961)
აშშ 48  აშშ „ნაწარმოებისათვის ‚The Old Man and the Sea‘“, (ქართ. მოხუცი და ზღვა)  
1955 ჰალდორ ლაქსნესი
(დ. 1902— გ. 1998)
  ისლანდია „მისი თვალსაჩინო ეპიკური პოეზიისათვის, რომელიც დიდებულ ისლანდიურ თხრობის სტილს იმეორებს“  
1956 ხუან რამონ ხიმენესი
(დ. 1881 — გ. 1958)
ესპანეთი 1945  ესპანეთი „მისი ლირიკული პოეზიისათვის, რომელიც ესპანურ ენაში მაღალი სულიერებისა და მხატვრული სიწმინდის მაგალითადაა მიჩნეული“  
1957 ალბერ კამიუ
(დ. 1913 — გ. 1960)
  საფრანგეთი (დაბ. მონდოვი,   ალჟირი) „მისი უმნიშვნელოვანესი შემოქმედებისათვის, რომელიც ჩვენს დროში ადამიანის სინდისის პრობლემების შორსმჭვრეტელი სერიოზულობით ბრწყინავს“  
1958 ბორის პასტერნაკი
(დ. 1890 — გ. 1960)
(უარი განაცხადა)[3]
  სსრკ „მისი მნიშვნელოვანი წვლილისათვის როგორც თანამედროვე ლირიკაში, ისე დიდებული ტრადიციული რუსული თხრობის სტილის სფეროში“
1959 სალვატორე კვაზიმოდო
(დ. 1901 — გ. 1968)
  იტალია „მისი ლირიკული პოეზიისათვის, რომელშიც კლასიკური ცეცხლით აღბეჭდილია თანამედროვე ცხოვრების ტრაგიკული ცხოვრების წესი“  
1960 სენ-ჟონ პერსი
(დ. 1887 — გ. 1975)
  საფრანგეთი (დაბადებული გვადელუპაზე) „მისი პოეზიის შემოქმედებითი ფანტაზიებისათვის“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1961 ივო ანდრიჩი
(დ. 1892 — გ. 1975)
  იუგოსლავია (დაბ. ტრავნიკი, ბოსნია და ჰერცეგოვინა) „იმ ეპიკური სიძლიერისათვის, რომლითაც იგი თავისი ქვეყნის ისტორიის მოტივებსა და სულს წარმოაჩენს“
1962 ჯონ სტაინბეკი
(დ. 1902 — გ. 1968)
  აშშ „მისი უნიკალური რეალისტური და ფანტაზიებით მდიდარი თხრობის სტილისათვის, რომელიც გამორჩეულია იუმორითა და სოციალური გამჭრიახობით“  
1963 გიორგოს სეფერისი
(დ. 1900 — გ. 1971)
  საბერძნეთი (დაბ. სმირნა,   ოსმალეთის იმპერია) „მისი ჩინებული ლირიკული პოეზიისათვის, რომელიც შთაგონებულია ელინისტური კულტურის ღრმა შეგრძნებით“  
1964 ჟან-პოლ სარტრი
(დ. 1905 — გ. 1980)
(უარი განაცხადა)
  საფრანგეთი „როგორც აღიარება მისი ნოვატორული სამწერლობო შემოქმედებისა, რომლის თავისუფალმა სულმა და სიმართლის ძიებამ დიდი გავლენა მოახდინა ჩვენს დროზე“  
1965 მიხეილ შოლოხოვი
(დ. 1905 — გ. 1984)
  სსრკ „მისი მხატვრული სიძლიერისა და გულწრფელობისათვის, რითაც მან საკუთარ ეპოსში რუსი ხალხის ცხოვრების ისტორიული მონაკვეთი წარმოაჩინა“  
1966 შმუელ აგნონი
(დ. 1888 — გ. 1970)
  ისრაელი (დაბ. ბუჩაჩი, გალიჩინა, ამჟამად უკრაინა[4]) „მისი ებრაელი ხალხის ცხოვრების მოტივებზე აგებული საფუძვლიანი და დამახასიათებელი თხრობის სტილისათვის“  
ნელი ზაქსი
(დ. 1891 — გ. 1970)
  შვედეთი (დაბ. ბერლინი, გერმანიის იმპერია  გერმანიის იმპერია) „მისი გამორჩეული ლირიკული და დრამატული ნაწარმოებებისათვის, რომელშიც ისრაელის სული ენამახვილური მკაფიოობით არის აღწერილი“  
1967 მიგელ ანგელ ასტურიასი
(დ. 1899 — გ. 1974)
  გვატემალა „მისი პოპულარულ თავისებურებებსა და ინდიელურ ტრადიციებში (ლათინური ამერიკა) ფესვგადგმული მრავალფეროვანი პოეზიისათვის“  
1968 იასუნარი კავაბატა
(დ. 1899 — გ. 1972)
  იაპონია „მისი ოსტატური თხრობის სტილისათვის, რომელიც უდიდესი სიფაქიზით იაპონური აზროვნების არსს გამოხატავს.“  
1969 სემიუელ ბეკეტი
(დ. 1906 — გ. 1989)
  ირლანდია „პოეზიისათვის, რომელიც რომანისა და დრამის ახალ ფორმებში ადამიანის მხატვრულ შეგნებას ამდიდრებს“  
1970 ალექსანდრე სოლჟენიცინი
(დ. 1918 — გ. 2008)
  სსრკ „იმ ეთიკური სიძლიერისათვის, რომლითაც იგი რუსული ლიტერატურის უცვლელ ტრადიციებს განაგრძობს“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1971 პაბლო ნერუდა
(დ. 1904 — გ. 1973)
  ჩილე „პოეზიისათვის, რომელიც ბუნების ძალის ზეგავლენით აცოცხლებს კონტინენტის ბედისწერასა და ოცნებებს“  
1972 ჰაინრიხ ბიოლი
(დ. 1917 — გ. 1985)
  გერმანია „მისი პოეზიისათვის, რომელიც თანამედროვე ისტორიასთან კავშირითა და მაცოცხლებელი ენერგიით შემოიჭრა გერმანულ ლიტერატურაში“  
1973 პატრიკ უაიტი
(დ. 1912 — გ. 1990)
  ავსტრალია (დაბ. ლონდონში,   გაერთიანებული სამეფო „მისი ეპიკური და ფსიქოლოგიური თხრობის ხელოვნებისათვის, რომლითაც ლიტერატურა მსოფლიოს ახალ ნაწილად იქცა“  
1974 ეივინდ იუნსონი
(დ. 1900 — გ. 1976)
  შვედეთი „მისი თხრობის სტილისათვის, რომელიც ქვეყნებსა და დროზე შორსმჭვრეტელობით გამოირჩევა და თავისუფლების სამსახურში დგას“  
ჰარი მარტინსონი
(დ. 1904 — გ. 1978)
  შვედეთი „პოეტური შემოქმედებისათვის, რომელიც ნამის წვეთებს ატყვევებს და კოსმოსის ანარეკლია“  
1975 ეუჟენიო მონტალე
(დ. 1896 — გ. 1981)
  იტალია „მისი განსაკუთრებულად შემკული პოეზიისათვის, რომელიც ადამიანური ღირებულებების დიდი მხატვრული და ფაქიზი შეგრძნებით გამოირჩევა“  
1976 სოლ ბელოუ
(დ. 1915 — გ. 2005)
  აშშ (დაბ. მონრეალი,   კანადა) „ადამიანური შემეცნებისა და კულტურის სათუთი ანალიზისათვის, რომლებიც მის ნაწარმოებშია გაერთიანებული“
1977 ვისენტე ალეიქსანდრე
(დ. 1898 — გ. 1984)
ესპანეთი 1977  ესპანეთი „მისი ნოვატორული პოეზიისათვის, რომელიც ადამიანის გარემოებებს კოსმოსსა და დღევნადელ საზოგადოებაში აშუქებს და ამავდროულად წარმოადგენს ესპანური ტრადიციული პოეზიის განახლებას ომებს შორის“  
1978 ისააკ ბაშევის ზინგერი
(დ. 1902 — გ. 1991)
  აშშ (დაბ. ლეონცინი, პოლონეთი[5]) „მისი შეუცვლელი თხრობის სტილისათვის, რომელიც პოლონურ–ებრაული კუტურულ–ტრადიციული ფესვებით ადამიანის უმაღლეს ღირებულებებს სიცოცხლისუნარიანს ხდის“  
1979 ოდისეას ელიტისი
(დ. 1911 — გ. 1996)
  საბერძნეთი „მისი ბერძნულ ტრადიციებზე დაფუძნებული პოეზიისათვის, რომელიც ესთეტიკური სიძლიერითა და ინტელექტუალური მკაფიოობით წარმოაჩენს თანამედროვე ადამიანის ბრძოლას თავისუფლებისათვის“  
1980 ჩესლავ მილოში
(დ. 1911 — გ. 2004)
  პოლონეთი და   აშშ „უკომპრომისო სიცხადით წარმოაჩენს ადამიანის ადგილს მძიმე კონფლიქტების სამყაროში“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1981 ელიას კანეტი
(დ. 1905 — გ. 1994)
  გაერთიანებული სამეფო (დაბ. რუსე,   ბულგარეთი) „მისი სამწერლობო შემოქმედებისათვის, რომელიც გამორჩეულია შორსმჭვრეტელობით, მდიდარი იდეებითა და მხატვრული სიძლიერით“  
1982 გაბრიელ გარსია მარკესი
(დ. 1927 — გ. 2014)
  კოლუმბია „მისი რომანებისა და მოთხრობებისათვის, რომლებშიც ფანტასტიკა და რეალიზმი პოეზიის ერთ მრავალფეროვან სამყაროში ერთიანდება და რომელიც კონტინენტის ცხოვრებასა და კონფლიქტებს ასახავს“  
1983 უილიამ გოლდინგი
(დ. 1911 — გ. 1993)
  გაერთიანებული სამეფო „მისი რომანებისათვის, რომლებიც რეალისტური თხრობის სტილითა და მრავალმნიშვნელოვანი ყოვლისმომცველობით ადამიანურ დამოკიდებულებებს მღევანდელ სამყაროში წარმოაჩენს“  
1984 იაროსლავ სეიფერტი
(დ. 1901 — გ. 1986)
  ჩეხოსლოვაკია „მისი პოეზიისთვის, რომელიც გრძნობათა სიმძაფრით ადამიანური ბუნების დაუცხრომლობასა და მრავალფეროვნებას ასახავს“  
1985 კლოდ სიმონი
(დ. 1913 — გ. 2005)
  საფრანგეთი „რომელიც საკუთარ რომანებში აერთიანებს პოეტისა და მხატვრის შემოქმედებას“
1986 უოლე შოინკა
(დ. 1934)
  ნიგერია „რომელიც ფართო კულტურულ პერსპექტივებში, პოეტური ობერტონებით ადამიანური არსის დრამას წარმოადგენს“  
1987 იოსიფ ბროდსკი
(დ. 1940 — გ. 1996)
  აშშ (დაბ.ლენინგრადში, იმ დროს   სსრკ) „ამომწურავი და ფართო ლიტერატურული შემოქმედებისათვის, რომელიც გამორჩეულია გონებრივი გამჭრიახობითა და პოეტური გამოხატვის სიძლიერით“  
1988 ნაჯიბ მაჰფუზი
(დ. 1911 — გ. 2006)
  ეგვიპტე „ახალი ეგვიპტური თხრობის სტილის (სოციალ–კრიტიკული) წარმომადგენელი, ტრადიციებსა და თანამედროვეობას შორის“  
1989 კამილო ხოსე სელა
(დ. 1916 — გ. 2002)
  ესპანეთი „მისი მდიდარი და შეუცვლელი ხელოვნებისათვის პროზაში, რომელიც ფარული თანაგრძნობით წარმოაჩენს ადამიანის დაუცველობას“  
1990 ოქტავიო პასი
(დ. 1914 — გ. 1998)
  მექსიკა „მისი ფართო ჰორიზონტების მქონე სასიყვარულო პოეზიისათვის, რომელიც გამორჩეულია გონებამახვილობითა და ჰუმანური ერთიანობით“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
1991 ნადინ გორდიმერი
(დ. 1923 — გ. 2014)
  სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა „მისი ეპიკური პოეზიისათვის, რომელმაც კაცობრიობას უდიდესი სარგებელი მოუტანა და ღრმა შორსმჭვრეტელობით აღწერა ისტორიული მოვლენები“  
1992 დერეკ უოლკოტი
(დ. 1930 — გ. 2017)
  სენტ-ლუსია „ბრწყინვალე, ისტორიული განმჭვრეტელობის მატარებელი პოეზიისათვის, რომელიც მულტიკულტურულ ვალდებულებებზეა დაფუძნებული“  
1993 ტონი მორისონი
(დ. 1931)
  აშშ „ამერიკული საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილზე მისი ლიტერატურული წარმოდგენებისათვის, რომელიც გამოირჩევა საოცნებო ძალითა და პოეტური ლაკონიურობით“  
1994 კენძაბურო ოე
(დ. 1935)
  იაპონია „წარმოსახვითი სამყაროს შექმნისთვის, სადაც რეალურის და გამონაგონის სინთეზი ოსტატურად გადმოგვცემს თანამედროვე სამყაროს ადამიანთა გაურკვეველ ყოფას“  
1995 შეიმას ჰინი
(დ. 1939 — გ. 2013)
  ირლანდია „მისი საერთო შემოქმედების ლირიკული სილამაზისა და ეთიკური სიღრმისათვის“  
1996 ვისლავა შიმბორსკა
(დ. 1923 — გ. 2012)
  პოლონეთი „მისი ნაწარმოებისათვის, რომელიც ირონიულად და ზუსტად წარმოაჩენს ადამიანური სინამდვილის ფრაგმენტებში ისტორიულ და ბიოლოგიურ დამოკიდებულებას“  
1997 დარიო ფო
(დ. 1926 — გ. 2016)
  იტალია „მისი სახალხო–პოლიტიკური სააგიტაციო თეატრისათვის“  
1998 ჟოზე სარამაგო
(დ. 1922 — გ. 2010)
  პორტუგალია „მისი თანაგრძნობითა და ირონიით გამყარებული იგავის გამოყენება გვაძლევს საშუალებას გავარკვიოთ, თუ რა არის ილუზორული რეალობა“
1999 გიუნტერ გრასი
(დ. 1927 — გ. 2015)
  გერმანია (დაბ. გდანსკი) „რადგან მან მხიარულ–შავ ფერებში გამოხატა მივიწყებული ისტორიის სახე“  
2000 გაო სინძიანი
(დ. 1940)
  საფრანგეთი (დაბ. განძოუ, ჩინეთი) „მისი უნივერსალური დიდსულოვნებით გამორჩეული ნაწარმოებისათვის, მწარე მიხვედრილობითა და ენობრივი გონებამახვილობით“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
2001 ვიდიადჰარ ნაიპოლი
(დ. 1932)
  გაერთიანებული სამეფო (დაბ. ტრინიდადი) „მისი ნამუშევრებისათვის, რომლებიც ნათლად გასაგებ თხრობასა და უანგარო დაკვირვებას აერთიანებენ და ჩვენ გვაიძულბენ, აწმყო დავინახოთ ისტორიის ნაცვლად“
2002 იმრე კერტეში
(დ. 1929 — გ. 2016)
  უნგრეთი „სამწერლობო ნამუშევრისათვის, რომელიც ერთეულთა მყიფე გამოცდილებას ამტკიცებს ისტორიული ბარბაროსული თვითნებობის საპირისპიროდ“  
2003 ჯონ მაქსველ კუტზეე
(დ. 1940)
  სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა „მრავალგვარ შესამოსელში წარმოაჩენს გარეშე პირთა მონაწილეობას“  
2004 ელფრიდე იელინეკი
(დ. 1946)
  ავსტრია „ხმათა მუსიკალური მდინარისათვის რომანებსა და პიესებში, რითაც უნიკალური ენობრივი გატაცებით აღწერს სოციალური სტერეოტიპების აბსურდულობასა და მათ ძლიერ ზეგავლენას საზოგადოებაზე.“  
2005 ჰაროლდ პინტერი
(დ. 1930 — გ. 2008)
  გაერთიანებული სამეფო „რომელიც თავის დრამებში წარმოაჩენს ყოველდღიური ჭორაობის ქვეშ არსებულ უფსკრულს და ჩაკეტილ ოთახში მიჩქმალულთ ააშკარავებს“  
2006 ორჰან ფამუქი
(დ. 1952)
  თურქეთი „რომელმაც საკუთარი მშობლიური ქალაქი სტამბოლის მელანქოლიური სულის ძიებაში კულტურათა შეჯახებისა და ინტეგრაციის ახალი სიმბოლოები იპოვა“  
2007 დორის ლესინგი
(დ. 1919 — გ. 2013)
  გაერთიანებული სამეფო (დაბ. ქირმანშაჰი,   ირანი, იმ დროს სპარსეთი) „ქალური გამოცდილების მქონე ეპიკოსი, რომელმაც სკეპტიციზმით, გატაცებითა და წარმოსახვითი სიძლიერით გამოსაცდელად მოამზადა დანაკუწებული ცივილიზაცია“  
2008 ჟან-მარი გუსტავ ლე კლეზიო
(დ. 1940)
  საფრანგეთი /   მავრიკი „პოეტური თავგადასავლებისა და გონებრივი ექსტაზის ავტორს, მმართველი ცივილიზაციის შიგნითა და გარეთ ადამიანობის მკვლევარს“  
2009 ჰერტა მიულერი
(დ. 1953)
  გერმანია (დაბ. Nitzkydorf, ბანატი,   რუმინეთი) „რომელიც პოეზიის გაძლიერებითა და პროზის ობიექტურობით გვიხატავს უსამშობლოობის სურათებს“  
2010 მარიო ვარგას ლიოსა
(დ. 1936)
  პერუ /   ესპანეთი „სიძლიერის სტრუქტურის მისეული შედგენისა და ინდივიდუალური წინააღმდეგობის, ამბოხისა და გამარჯვების მკვეთრი სურათებისთვის“  
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
2011 ტომას ტრანსტრიომერი
(დ. 1931— გ. 2015)
  შვედეთი „რეალურობის ახლებური შეგრძნება მდიდარი, ნახევრად გამჭვირვალე სურათების მეშვეობით“[6]  
2012 მო იენი
(დ. 1955)
  ჩინეთი ავტორი, რომელიც „ჰალუცინაციური რეალიზმის საშუალებით ხალხურ ზღაპრებს, ისტორიასა და თანამედროვეობას აერთიანებს“[7]  
2013 ელის მანრო

(დ. 1941)

  კანადა "თანამედროვე მოთხრობის ოსტატი"  
2014 პატრიკ მოდიანო

(დ. 1945)

  საფრანგეთი "ხელოვნების მეხსიერება, რომელიც მან გამოიწვია ყველაზე მესმის ადამიანის ბედი და აღმოჩენილი ცხოვრების სამყაროში საოკუპაციო"  
2015 სვეტლანა ალექსიევიჩი

(დ. 1948)

  ბელარუსი "მისი პოლიფონიური ტექსტებისთვის, რომლებიც ჩვენი დროის განსაცდელისა და მხნეობის მონუმენტია“[8]  
2016 ბობ დილანი

(დ. 1941)

  აშშ "ამერიკული ტრადიციული სიმღერის ფარგლებში ახალი პოეტური გამომსახველობითი ფორმების შექმნისთვის“[8]  
2017 იშიგურო კაძუო

(დ. 1954)

  გაერთიანებული სამეფო „რომანებში შექმნილი მძაფრი ემოციური ფონისთვის, რომელსაც სამყაროსთან კავშირის ილუზიური გრძნობის მიღმა უფსკრულის გამოააშკარავება ქმნის“[9]

 

2018 ოლგა ტოკარჩუკი

(დ. 1962)

  პოლონეთი „თხრობითი წარმოსახვისთვის, რომელიც საზღვრების გადალახვას, როგორც ცხოვრების ფორმას, წარმოაჩენს“[10]

 

2019 პეტერ ჰანდკე

(დ. 1942)

  ავსტრია „გავლენიანი შემოქმედებისთვის, რომელიც ადამიანური გამოცდილების პერიფერიებსა და სპეციფიკას იკვლევს“[11]

 

2020 ლუიზა გლიუკი

(დ. 1943)

  აშშ „მისი შეუცდომელი პოეტური ენისთვის, რომელიც უნივერსალურს ხდის ინდივიდუალურ ეგზისტენციას“[12]  

2021–დღემდე

რედაქტირება
წელი სახელი და გვარი ქვეყანა[1] მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის სურათი
2021 აბდულრაზაკ გურნა

(დ. 1948)

  ტანზანია „მისი უკომპრომისო და თანაგრძნობით განმსჭვალული თხრობისთვის, რომლითაც იგი კოლონიალიზმის შედეგებსა და კულტურებსა და კონტინენტებს შორის არსებულ უფსკრულში აღმოჩენილ ლტოლვილთა ხვედრს აღწერს“[13]  
2022 ანი ერნო

(დ. 1940)

  საფრანგეთი  

1901–1910 · 1911–1920 · 1921–1930 · 1931–1940 · 1941–1950 · 1951–1960 · 1961–1970 · 1971–1980 · 1981–1990 · 1991–2000 · 2001–2010 · 2011–დღემდე


ლაურეატი ქვეყნები

რედაქტირება

Sind bei einer Person zwei Länder angegeben, so zählt dies bei beiden Ländern als halber Punkt. (გერმანული)
If two countries are listed for one person, then this counts as one-half point for each country. (ინგლისური)

ქვეყანა ლაურეატთა რაოდენობა
  საფრანგეთი 13,5
  გაერთიანებული სამეფო 11
  აშშ 10,5
  გერმანია 8
  შვედეთი 7
  იტალია 6
  ესპანეთი 5,5
  პოლონეთი 3,5
  ირლანდია 3
  ნორვეგია 3
  სსრკ 3
  დანია 2
  შვეიცარია 2
  ჩილე 2
  საბერძნეთი 2
  იაპონია 2
  სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა 2
  ბელგია 1
  ინდოეთი 1
  ფინეთი 1
  ისლანდია 1
  იუგოსლავია 1
  ისრაელი 1
  გვატემალა 1
  ავსტრალია 1
  კოლუმბია 1
  ჩეხოსლოვაკია 1
  ნიგერია 1
  ეგვიპტე 1
  მექსიკა 1
  სენტ-ლუსია 1
  პორტუგალია 1
  უნგრეთი 1
  ავსტრია 1
  თურქეთი 1
  ჩინეთი 1
  მავრიკი 0,5
  პერუ 0,5

ლაურეატთა ენა

რედაქტირება
ენა ლაურეატთა რაოდენობა %
ინგლისური ენა 26 25.00
ფრანგული ენა 13 12.50
გერმანული ენა 13 12.50
ესპანური ენა 11 9.62
იტალიური ენა 6 5.77
შვედური ენა 6 5.77
რუსული ენა 5 4.81
პოლონური ენა 4 3.85
დანიური ენა 3 2.88
ნორვეგიული ენა 3 2.88
ბერძნული ენა 2 1.92
იაპონური ენა 2 1.92
არაბული ენა 1 0.96
ბენგალი 1 0.96
ჩინური ენა 1 0.96
ჩეხური ენა 1 0.96
ფინური ენა 1 0.96
ივრითი 1 0.96
თურქული ენა 1 0.96
უნგრული ენა 1 0.96
ისლანდიური ენა 1 0.96
ოქსიტანური ენა 1 0.96
პორტუგალიური ენა 1 0.96
სერბული ენა 1 0.96
იდიში 1 0.96

იხილეთ აგრეთვე

რედაქტირება
  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 ქვეყანა nobelprize.org–ის მონაცემებით. ქვეყანა შესაძლოა არ შეესაბამებოდეს ეროვნებას.
  2. ნობელის ფონდის ოფიციალური მონაცემების მიხედვით. ასახულია მდგომარეობა პრემიის გაცემის მომენტში.
  3. როდესაც პასტერნაკი 1958 წელს ნობელის პრემიით უნდა დაეჯილდოვებინათ, მან დაადასტურა თავისი თანხმობა, თუმცა შემდეგ უარი თქვა საბჭოთა ხელისუფლების ძალდატანებით. შემდგომში მისმა ვაჟმა აიღო მამის კუთვნილი ნობელის პრემია სტოკჰოლმში, სპეციალურად მოწყობილ ცერემონიაზე.
  4. ჩვეულებრივ, ნობელის პრემიის ლაურეატთა ოფიციალურ სიაში ეთითება მათი დამადების ადგილი, თუკი იგი ლაურეატის წარმოდგენილ ქვეყანას არ ემთხვევა. ამ შემთხვევაში ეს ინფორმაცია აკლია.
  5. ნობელის სიის მონაცემები. პოლონეთი მაშინ, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, არარსებობდა.
  6. Nobel Prize in Literature 2011. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 6 October 2011.
  7. Nobel Prize in Literature 2012. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 11 October 2012.
  8. 8.0 8.1 Nobel Prize in Literature 2016. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 13 October 2016
  9. The Nobel Prize in Literature 2017 – Press Release. Nobel Prize. ციტირების თარიღი: 5 October 2017
  10. Nobel Prize in Literature 2018. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 2019-10-10
  11. The Nobel Prize in Literature 2019 en-US. ციტირების თარიღი: 2019-10-10
  12. The Nobel Prize in Literature 2020 en-US. ციტირების თარიღი: 8 ოქტომბერი 2020
  13. The Nobel Prize in Literature 2021 en-US. ციტირების თარიღი: 7 ოქტომბერი 2021