ვიკიპედია

ჩესლავ მილოში

ჩესლავ მილოში ( /ˈmiːlɒʃ/, [18] დ. 30 ივნისი, 1911 - გ. 14 აგვისტო, 2004 ) — პოლონელ-ამერიკელი [19] [20] პოეტი, პროზაიკოსი, მთარგმნელი და დიპლომატი. XX საუკუნის ერთ-ერთ დიდ პოეტად მიიჩნეულმა ავტორმა 1980 წელს მიიღო ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემია . თავის ციტატაში შვედეთის აკადემიამ პრიზი უბოძა მწერალს, რომელიც „გამოხატავს ადამიანის მდგომარეობას მძიმე კონფლიქტების სამყაროში“. [21]

ჩესლავ მილოში
პოლ. Czesław Miłosz
დაბადების თარიღი 30 ივნისი, 1911(1911-06-30)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]
დაბადების ადგილი Šeteniai, Kovno Governorate, რუსეთის იმპერია ან შიაულიაი[10]
გარდაცვალების თარიღი 14 აგვისტო, 2004(2004-08-14)[1] [2] [3] [5] [6] [7] [8] [11] (93 წლის)
გარდაცვალების ადგილი კრაკოვი
დასაფლავებულია Crypt of Merit at Skałka
საქმიანობა პოეტი[8] [11] , დიპლომატი, მწერალი[12] [8] , ესეისტი, მთარგმნელი, პედაგოგი, უნივერსიტეტის პროფესორი და ლიტერატურის ისტორიკოსი[10]
ენა ინგლისური ენა და პოლონური ენა
მოქალაქეობა  პოლონეთი
 აშშ
 ლიტვა
ალმა-მატერი ვილნიუსის უნივერსიტეტი
ჟანრი პოეზია და პროზა
Magnum opus The Captive Mind, Campo di Fiori, Piosenka o końcu świata, A Treatise on Poetry, Q9208811?, Q18425219?, Q24946140?, Q24946663? და Ocalenie
ჯილდოები ნობელის პრემია ლიტერატურაში[13] [14] , Righteous Among the Nations[11] , გუგენჰაიმის სტიპენდია, თეთრი არწივის ორდენი, ხელოვნების ეროვნული მედალი[15] , ნეიშტადტის საერთაშორისო ლიტერატურული პრემია, Honorary doctor of the University of Bologna, კრაკოვის იაგელონიის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ოქსფორდის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, Nike Award, Commander's Grand Cross of the Order of the Gediminas, ჰარვარდის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, Doctor Honoris Causa at the Vytautas Magnus University, Śląski Wawrzyn Literacki და honorary citizen of Vilnius
მეუღლე Carol Thigpen-Miłosz და Janina Milosz
პარტნიორ(ებ)ი Jadwiga Waszkiewicz
შვილ(ებ)ი Anthony Milosz და Peter Milosz
ნათესავ(ებ)ი Grażyna Strumiłło-Miłosz, Oscar Milosz, Joanna Milosz-Piekarska და Czeslaw de Wijs
გავლენა მოახდინეს
ხელმოწერა
საიტი milosz.pl

მილოში გადაურჩა გერმანიის მიერ ვარშავის ოკუპაციას მეორე მსოფლიო ომის დროს და პოლონეთის მთავრობისთვის გახდა კულტურული ატაშე ომისშემდგომ პერიოდში. როდესაც კომუნისტური ხელისუფლება საფრთხეს უქმნიდა მის უსაფრთხოებას, მან თავი დაიცვა საფრანგეთში გაქცევით და საბოლოოდ დევნილობა აირჩია შეერთებულ შტატებში, სადაც გახდა კალიფორნიის უნივერსიტეტის პროფესორი , ბერკლიში. მისმა პოეზია ასახავს მისი ომის დროს მიღებულ გამოცდილებას და სტალინიზმს.

მთელი ცხოვრება და მოღვაწეობა, მილოში აღწერდა ზნეობრიობას, პოლიტიკას, ისტორიასა და რწმენას. როგორც მთარგმნელმა, მან გააცნო დასავლური ნამუშევრები პოლონელ აუდიტორიას და როგორც მეცნიერ-რედაქტორმა, დასავლეთში სლავურ ლიტერატურას უფრო მეტი ცნობადობა მიანიჭა. რწმენამ შეასრულა დიდი როლი მის საქმიანობაში, კერძოდ კათოლიციზმმა და პირადმა გამოცდილებამ.

მილოში გარდაიცვალა კრაკოვში, პოლონეთში, 2004 წელს. დაკრძალულია სკალკაში, გამოჩენილ პოლონელთა საპატიო ადგილას ეკლესიაში.

ცხოვრება ევროპაში

რედაქტირება

წარმოშობა და ადრეული ცხოვრება

რედაქტირება

ჩესლავ მილოში დაიბადა 1911 წლის 30 ივნისს, სოფელ შეთენიაიში ( პოლ. Szetejnie ), (ახლანდელი კაუნასის მაზრა, ლიეტუვა ). იგი იყო ალექსანდრე მილოშის (1883–1959), პოლონეთის სამოქალაქო ინჟინრისა, და მისი მეუღლის ვერონიკას ვაჟი (1887–1945). [22]

მილოში გამოჩენილ ოჯახში დაიბადა. დედის მხრიდან იყო მისი პაპა ზიგმუნტი კუნატი, იმ ოჯახის შთამომავალი, რომელიც XIII საუკუნეში დამკვიდრდა პოლონეთში და ფლობდა ქონებას კრასნოგრადში (ახლანდელ პოლონეთში). მისი ერთ-ერთი წინაპარი საიმონ სიროუსი იყო პირადი მდივანი პოლონეთის მეფის სტანისლავ I- ისა და ლიეტუვის დიდი ჰერცოგის. მილოშის მამა დაიბადა და განათლება მიიღო რიგაში. მილოშის დედა დაიბადა შეთენიაში და განათლება მიიღო კრაკოვში.

ჩინებული შთამომავლობის მიუხედავად, მილოშს ბავშვობაში არ ჰქონდა სიმდიდრე და არ გამოირჩეოდა მაღალი კლასის პრივილეგიებით. ის ბავშვობას იგონებს 1955 წელს დაწერილ რომანში, „ისას დაბლობი“ და 1959 წლის მოგონებაში - მშობლიური რეალობა. ამ ნაშრომებში მან აღწერა კათოლიკე ბებია, ჯოზეფა და მისი სიყვარული ლიტერატურისადმი.

 
ჩესლავ მილოში, მესამე რიგში ზემოდან და მეოთხე მარცხნიდან, თანაკურსელებთან ერთად, სტეფან ბატის უნივერსიტეტი, ვილნიუსი, 1930

მილოშის ადრეული წლები აღინიშნა სოციალური გარდაქმნებით. როდესაც მამამისი დაიქირავეს ციმბირში ინფრასტრუქტურულ პროექტებზე სამუშაოდ, იგი და დედამისი გაემგზავრნენ მასთან ერთად. [23] პირველი მსოფლიო ომისას, 1914 წელს, მილოშის მამა მიიწვიეს რუსეთის ჯარში, დაავალეს საინჟინრო გზების და ხიდების აგება ჯარისათვის. მილოში და მისი დედა ვილნიუსში შეიფარეს, რომელიც გერმანიის არმიამ 1915 წელს დაიპყრო. ამის შემდეგ ისინი კვლავ დაბრუნდნენ მილოშის მამასთან. 1917 წელს დაიბადა მილოშის ძმა, ანდრეი . [24] ესტონეთსა და ლატვიაში გადასვლის შემდეგ, ოჯახი 1918 წელს დაბრუნდა შეთენიაში. მაგრამ პოლონეთ-საბჭოთა რუსეთის ომი დაიწყო 1919 წელს, რომლის დროსაც მილოშის მამა ჩაერთო ახლადგამოცხადებული ლიეტუვის პოლონეთის მეორე რესპუბლიკაში გაერთიანების მცდელობაში, რის შედეგადაც მოხდა მისი გაძევება ლიეტუვიდან და ოჯახის გადასვლა ვილნიუსში, რომელიც გახდა ნაწილი პოლონეთის 1920 წლის პოლონეთ-ლიეტუვის ომის შემდეგ. [25] პოლონეთ-საბჭოთა ომი გაგრძელდა, აიძულეს ოჯახი კვლავ შეეცვალათ საცხოვრებელი. კონფლიქტის დროს პოლონელმა ჯარისკაცებმა ცეცხლი გაუხსნეს მილოშს და მის დედას, ეს ეპიზოდი, მან მშობლიურ რეალში მოიხსენია . [26] ოჯახი ვილნიუსში დაბრუნდა 1921 წელს, როდესაც ომი დასრულდა.

ომის დროს შეფერხების მიუხედავად, მილოში გამოირჩეოდა გამონაკლის სტუდენტად, რომელიც კარგად ეუფლებოოდა უცხო ენებს. საბოლოოდ, მან ისწავლა პოლონური, ლიეტუვური, რუსული, ინგლისური, ფრანგული და ებრაული. [27] მისი პოემები პირველად გამოქვეყნდა 1930 წელს სტუდენტთა გაზეთში.

1931 წელს იგი ეწვია პარიზს, სადაც მან პირველად გაიცნო მისი შორეული ბიძაშვილი, ოსკარ მილოში, ლიეტუვური წარმოშობის მქონე ფრანგულენოვანი პოეტი. ოსკარი გახდა ჩესლავის მენტორი და ინსპირაციის წყარო. [28] ვილნიუსში დაბრუნებისას მილოში იცავდა უნივერსიტეტის ებრაელ სტუდენტებს, რომლებსაც ანტისემიტური ბრბო აწამებდა. მილოში შუაში ჩაუდგა ბრბოსა და ებრაელ სტუდენტებს. ერთი სტუდენტი მოკლეს, რომლის თავიც კლდეზე ჩამოკიდეს. [29]

მილოშის პირველი ტომი, პოემა გაყინული დროით, გამოიცა პოლონეთში 1933 წელს. ამავე წელს მან საჯაროდ წაიკითხა თავისი პოეზია ვილნიუსში გამართულ ანტირასისტულ „პოეზიის პროტესტის“ ღონისძიებაზე, რაც გერმანიაში ჰიტლერის ხელისუფლების აღზევებამ გამოიწვია. [30] 1934 წელს მან დაამთავრა იურიდიული ფაკულტეტი და პოეზიის ჯგუფი 'ზაგარი' დაიშალა. მილოში პარიზში გადავიდა სტიპენდიით, ერთი წლით ისწავლა და უკან დაბრუნებისას, ვილნიუსში, გაზეთისთვის წერდა სტატიებს. პარიზში იგი ხშირად ხვდებოდა თავის ბიძაშვილს ოსკარს. [31]

მეორე მსოფლიო ომი

რედაქტირება

მილოში ვარშავაში იმყოფებოდა, როდესაც ქალაქი დაბომბეს, რაც იყო გერმანიის პოლონეთში შემოჭრის ნაწილი, 1939 წლის სექტემბერში. პოლონეთის რადიოს კოლეგებთან ერთად ის ქალაქიდან გაიქცა და გაემართა ლვოვისკენ. პოლონეთში საბჭოთა შეჭრამ შეაჩერა მისი გეგმები და წითელი არმიის თავიდან ასაცილებლად იგი ბუქარესტში გაიქცა. მან მიიღო ლიეტუვის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტი და საბჭოთა ვიზა, რომლის საშუალებითაც მას მატარებლით გამგზავრება შეეძლო კიევში, შემდეგ კი ვილნიუსში. მას შემდეგ რაც წითელი არმია ლიეტუვაში შეიჭრა, მან გამოიყენა ყალბი დოკუმენტები. ეს რთული მოგზაურობა იყო, ძირითადად ფეხით გასავლელი, რომელიც დასრულდა 1940 წლის ზაფხულში. საბოლოოდ წავიდა ვარშავაში, იგი კვლავ დაბრუნდა იანინასთან. [32]

 
ჩესლავ მილოში(მარჯვნივ) ძმასთან ანდეი მილოშთან PEN კლუბის მსოფლიო კონგრესზე, ვარშავა, 1999

როდესაც გერმანიის ჯარებმა ვარშავის შენობების განადგურება დაიწყეს 1944 წლის აგვისტოში, მილოში შეიპყრეს და ციხის სატრანზიტო ბანაკში გადაიყვანეს. მოგვიანებით იგი გადაარჩინა კათოლიკე მონაზონმა - მისთვის უცნობმა, რომელიც მის გადასარჩენად ევედრებოდა გერმანელებს. [33] განთავისუფლების შემდეგ, მან და იანინამ თავი დააღწიეს ქალაქს. საბოლოოდ, დასახლდნენ კრაკოვის მახლობლად მდებარე სოფელში, სადაც ისინი იმყოფებოდნენ, როდესაც წითელი არმია პოლონეთში შეიჭრა 1945 წლის იანვარში, ვარშავის განადგურების შემდეგ . [34]

დიპლომატიური კარიერა

რედაქტირება

1945 წლიდან 1951 წლამდე მილოში მსახურობდა კულტურულ ატაშედ პოლონეთის ახლად ჩამოყალიბებული სახალხო რესპუბლიკისთვის. ამ პოზიციიდან გამომდინარე, საცხოვრებლად გადავიდა ნიუ-იორკიდან ვაშინგტონში და შემდეგ პარიზში. მიუხედავად იმისა, რომ ის იყო პოლონეთის წარმომადგენელი, რომელიც საბჭოთა კავშირის სატელიტური ქვეყანა გახდა რკინის ფარდის მიღმა, იგი არ იყო კომუნისტური პარტიის წევრი.

1947 წელს მილოშის ვაჟი, ენტონი, დაიბადა ვაშინგტონში. [35]

1948 წელს მილოში შეუთანხმდა პოლონეთის მთავრობას და მოიპოვა დაფინანსება კოლუმბიის უნივერსიტეტის პოლონური კვლევების განყოფილებისთვის. [36]

1949 წელს მილოში დიპლომატიურ კორპუსში შესვლის შემდეგ პირველად ეწვია პოლონეთს და გაოგნებული იყო იქ არსებული პირობებით. აშშ – ში დაბრუნების შემდეგ, მან დაიწყო პოსტიდან წასვლის გზების ძებნა, ითხოვა რჩევა ალბერტ აინშტაინისგან, რომელსაც იგი შეხვდა მისი მოვალეობის შესრულების დროს. [37]

იოსებ სტალინის გავლენის ქვეშ, პოლონეთის მთავრობა, უფრო რეპრესიული გახდა. მისმა ზედამხედველებმა მილოში აღიქვეს როგორც საფრთხე და განიხილეს: „პიროვნება, რომელიც იდეოლოგიურად არის სრულიად უცხო“. [38] 1950 წლის ბოლოს, როდესაც იანინა მეორე შვილზე ფეხმძიმედ იყო, მილოში გაიწვიეს ვარშავაში, სადაც 1950 წლის დეკემბერში პასპორტი ჩამოართვეს. პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, ზიგმუნტ მოძელევსკის ჩარევის შემდეგ, მილოშს პასპორტი დაუბრუნეს. მიხვდა, რომ მას საფრთხე ემუქრებოდა პოლონეთში დარჩენის შემთხვევაში, მილოში პარიზში გაემგზავრა 1951 წლის იანვარში. [39]

თავშესაფარი საფრანგეთში

რედაქტირება

პარიზში ჩასვლისთანავე მილოში იმალებოდა, პოლონურ ემიგრანტთა ჯგუფ კულტურას დახმარებით. [40] ცოლ-შვილი ჯერ კიდევ შეერთებულ შტატებში იმყოფებოდა. მან აშშ-ში შესასვლელად მიმართა განყოფილებას და მას უარი ეთქვა. გავლენიანმა პოლონელმა ემიგრანტებმა დაარწმუნეს ამერიკელი ჩინოვნიკები, რომ მილოში იყო კომუნისტი. [41] საფრანგეთის დატოვება ვერ შეძლო. მილოში არ იმყოფებოდა 1951 წელს ვაშინგტონში, მისი მეორე ვაჟის, ჯონ პეტრეს, დაბადებისას. [42]

მილოშის ოჯახი საბოლოოდ გაერთიანდა 1953 წელს, როდესაც იანინა და შვილები საფრანგეთში ჩავიდნენ. [43]

1956 წელს მილოში და იანინა დაქორწინდნენ.

ნობელის ლაურეატი

რედაქტირება

1980 წლის 9 ოქტომბერს შვედეთის აკადემიამ გამოაცხადა, რომ მილოშმა მოიპოვა ნობელის პრემია ლიტერატურაში. [44] ამ ჯილდომ მას გლობალური პოპულარობა მოუტანა. ჯილდო გადაეცა „უკომპრომისო სიცხადით ადამიანის ადგილის წარმოჩენისათვის მძიმე კონფლიქტების სამყაროში“ ნობელის ლექციაზე მილოშმა აღწერა თავისი შეხედულება პოეტის როლის შესახებ, წუხილი გამოთქვა XX საუკუნის ტრაგედიების გამო და პატივი მიაგო თავის ბიძაშვილს, ოსკარს. [45]

გარდაცვალება

რედაქტირება

ჩესლავ მილოში გარდაიცვალა 2004 წლის 14 აგვისტოს, კრაკოვის სახლში, 93 წლის ასაკში. სახელმწიფო დაკრძალვა მოეწყო კრაკოვში, ისტორიულ მარიაკის ეკლესიაში. [46]


ლიტერატურა

რედაქტირება
  • Baranczak, Stanislaw, Breathing Under Water and Other East European Essays, Cambridge: Harvard University Press, 1990.
  • Cavanagh, Clare, Lyric Poetry and Modern Politics: Russia, Poland, and the West, New Haven: Yale University Press, 2009.
  • Davie, Donald, Czesław Miłosz and the Insufficiency of Lyric, Knoxville: University of Tennessee Press, 1986.
  • Faggen, Robert, editor, Striving Towards Being: The Letters of Thomas Merton and Czesław Miłosz, New York: Farrar Straus & Giroux, 1996.
  • Fiut, Aleksander, The Eternal Moment: The Poetry of Czesław Miłosz, Berkeley: University of California Press, 1990.
  • Franaszek, Andrzej, Miłosz: A Biography, Cambridge: Harvard University Press, 2017.
  • Grudzinska Gross, Irena, Czesław Miłosz and Joseph Brodsky: Fellowship of Poets, New Haven: Yale University Press, 2009.
  • Haven, Cynthia L., editor, Czesław Miłosz: Conversations, Jackson: University Press of Mississippi, 2006. ISBN 1-57806-829-0

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  5. ↑ 5.0 5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  6. ↑ 6.0 6.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  7. ↑ 7.0 7.1 Internetowy Polski Słownik Biograficzny
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 The Fine Art Archive — 2003.
  9. ↑ Munzinger Personen
  10. ↑ 10.0 10.1 Czech National Authority Database
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 The Righteous Among the Nations Database
  12. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118733974 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  13. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1980/
  14. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  15. ↑ https://www.arts.gov/honors/medals/czelaw-milosz
  16. ↑ 16.0 16.1 Miłosz C. Kroniki — ILP, 1987.
  17. ↑ 17.0 17.1 https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/abs/poets-work-an-introduction-to-czeslaw-milosz-by-leonard-nathan-and-arthur-quinn-cambridge-harvard-university-press-1991-xi-178-pp-index-2995-hard-bound-995-paper/0AA06B2188EC978C39365C4B7D6265AB
  18. ↑ Miłosz. Collins English Dictionary. HarperCollins. ციტირების თარიღი: 20 August 2019.
  19. ↑ NEH grant details: "The Spirit of the Place": Polish-American Poet Czeslaw Milosz in California. National Endowment for the Humanities. ციტირების თარიღი: 2019-10-05.
  20. ↑ Czeslaw Milosz | Biography, Books, Nobel Prize, & Facts. Encyclopedia Britannica. ციტირების თარიღი: 2019-10-05.
  21. ↑ The Nobel Prize in Literature 1980. NobelPrize.org. ციტირების თარიღი: 2019-04-10.
  22. ↑ {{{title}}}. 
  23. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 15. OCLC 982122195. 
  24. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 17–20. OCLC 982122195. 
  25. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 45. OCLC 982122195. 
  26. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 46. OCLC 982122195. 
  27. ↑ „Czeslaw Milosz, Poet and Nobelist Who Wrote of Modern Cruelties, Dies at 93“.
  28. ↑ Nathan, Leonard and, Quinn, Arthur. (1991). The Poet's Work : An Introduction to Czeslaw Milosz. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, გვ. 93–95. ISBN 978-0674689695. OCLC 23015782. 
  29. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 88–89. OCLC 982122195. 
  30. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 88. OCLC 982122195. 
  31. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 129. OCLC 982122195. 
  32. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 180–190. OCLC 982122195. 
  33. ↑ The Doubter and the Saint. ციტირების თარიღი: 2019-10-29
  34. ↑ Milosz: A Biography. 
  35. ↑ Claremont McKenna College. Speaker Bio: Anthony Milosz. ციტირების თარიღი: 10 April 2019[მკვდარი ბმული]
  36. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 259–261. OCLC 982122195. 
  37. ↑ Milosz: A Biography. 
  38. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 277. OCLC 982122195. 
  39. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 281–283. OCLC 982122195. 
  40. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 284–285. OCLC 982122195. 
  41. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 301. OCLC 982122195. 
  42. ↑ Franaszek, Andrzej. Milosz: A Biography, გვ. 283. 
  43. ↑ Milosz: A Biography. 
  44. ↑ Poet Czeslaw Milosz, winner of the 1980 Nobel Prize.... ციტირების თარიღი: 2019-05-19
  45. ↑ Czeslaw Milosz Nobel Lecture. ციტირების თარიღი: 10 April 2019
  46. ↑ Dupont, Joan (2004-09-09). „Appreciation : The legacies of Poland's poet“. The New York Times (ინგლისური).
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჩესლავ_მილოში&oldid=4118662“-დან