ვიკიპედია

ხუან რამონ ხიმენესი

ხუან რამონ ხიმენესი (ესპ. xwan raˈmoŋ xiˈmeneθ manteˈkon; დ. 23 დეკემბერი, 1881 — გ. 29 მაისი, 1958) — ესპანელი პოეტი, რომელსაც 1956 წელს ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემია გადაეცა[19] „მისი ლირიკული პოეზიისათვის, რომელიც ესპანური ენის მაღალი სულიერებისა და მხატვრული სიწმინდის მაგალითს წარმოადგენს“. ხიმენესის ყველაზე დიდი წვლილი თანამედროვე პოეზიაში „წმინდა პოეზიის“ ფრანგული კონცეფციის მხარდაჭერას უკავშირდება.

ხუან რამონ ხიმენესი
ესპ. Juan Ramón Jiménez Mantecón
დაბადების თარიღი 23 დეკემბერი, 1881(1881-12-23)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14]
დაბადების ადგილი მოგერი[15]
გარდაცვალების თარიღი 29 მაისი, 1958(1958-05-29)[15] [8] [5] [16] [6] [7] [9] [10] [11] [12] [13] [14] (76 წლის)
გარდაცვალების ადგილი სან-ხუანი[15]
დასაფლავებულია Cementerio Parroquial de Moguer[4]
საქმიანობა პოეტი[13] [14] და მწერალი
ენა ესპანური ენა
მოქალაქეობა ესპანეთი
ალმა-მატერი High School La Rábida
ჟანრი პოეზია და lyricism
ჯილდოები ნობელის პრემია ლიტერატურაში[17] [18] და მექსიკის ნაციონალური ავტონომიური უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი
მეუღლე ზენობია ქამფრუბი
ხელმოწერა
საიტი fundacion-jrj.es

ბიოგრაფია

რედაქტირება

ხუან რამონ ხიმენესი დაიბადა 1881 წლის 23 დეკემბერს, მოგერში, ანდალუსიაში.[20] საშუალო განათლება ანდალუსიაში, საშუალო განათლების ინსტიტუტში La Rábida მიიღო. შემდეგში სევილიის უნივერსიტეტში იურისპრუდენციასა და ხატვას სწავლობდა, თუმცა მომავალში აღარ გამოუყენებია.[21] ხიმენესის ლიტერატურულ მოღვაწეობა გავლენა მოახდინა რუბენ დარიოს შემოქმედებამ და სიმბოლიზმმა.[21] მან პირველი ორი წიგნი 1900 წელს, 18 წლის ასაკში გამოსცა. იმავე წელს მამის გარდაცვალებამ ავტორი დეპრესიაში ჩააგდო და ხიმენესი დროებით საფრანგეთში გადავიდა. 1911-1912 წლებში მან რამდნეიმე ეროტიკული პოემა დაწერა, რომლებშიც რამდენიმე ადგილობრივი ქალიც ასახა. ხუან რამონ ხიმენესის პოემების სხვა მთავარი თემები მუსიკა, ფერები, სიყვარული და ლტოლვა იყო.

ხიმენესი ფსიქიკური დაავადებებითა და დეპრესიით იტანჯებოდა და საფრანგეთსა და მადრიდში მკურნალობდა.[21] თავისი მშობლიური რეგიონი ხიმენესმა მწერლისა და მისი ვირის შესახებ პროზაულ პოემაში პლატერო და მე (1914) აღწერა. 1916 წელს ხიმენესმა აშშში ესპანურენოვან პოეტ ზენობია ქამფრუბიზე იქორწინა, რის შემდეგაც ზენობია მისი შეუცვლელი კომპანიონი გახდა. წყვილი იმავე წელს პორტუგალიაში გადასახლდა.

ესპანეთის სამოქალაქო ომის დროს ხიმენესი და ზენობია პუერტო-რიკოში გადასახლდნენ. ხიმენესი 8 თვით საავადმყოფოში მოათავსეს ღრმა დეპრესიის გამო. მოგვიანებით იგი პუერტო-რიკოს უნივერსიტეტში ესპანური ენისა და ლიტერატურის პროფესორი გახდა. ხიმენესის შემოქმედების გავლენა შეიმჩნევა ჯანინა ბრასკის, რენე მარკესის, ავრორა დე ალბორნოსისა და მანუელ რამოს ოტეროს ნაშრომებში.[22] პატივისცემის ნიშნად უნივერსიტეტის ერთ-ერთი კამპუსი ხიმენესის სახელს ატარებს. ხუან რამონ ხიმენესი ასწავლიდა მაიამის უნივერსიტეტშიც, ფლორიდაში. იქ ყოფნისას დაწერა „Romances de Coral Gables“. ხიმენესი იყო მერილენდის უნივერსიტეტის ესპანური და პორტუგალიური განყოფილების პროფესორიც.

1956 წელს ხუან რამონ ხიმენესმა ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემია მიიღო. ორი დღის შემდეგ მისი ცოლი საკვერცხეების კიბოთი გარდაიცვალა. ემოციურად განადგურებული ხიმენესი აღარ გამოკეთებულა და ორი წლის შემდეგ, 1958 წლის 29 მაისს იმავე კლინიკაში გარდაიცვალა, სადაც მისი ცოლი. ცოლ-ქმარი ესპანეთში, ქალაქ მოგერშია დაკრძალული.

მართალია, ხუან რამონ ხიმენესი უმთავრესად პოეტი იყო, თუმცა მისი პროზაული ნაშრომი „პლატერო და მე“ (1917) კარგად გაიყიდა როგორც ლათინურ ამერიკაში, ისე მისი თარგმანი პოპულარული გახდა აშშში. ხიმენესი თავის ცოლთან ერთად თარგმნიდა ირლანდიელი დრამატურგის, ჯონ მილინგტონ სინგის ნაშრომის „ზღვის მხედრები“ (1920) თარგმნაში. ხიმენესის ყველაზე ცნობილი ნაშრომებია: Sonetos espirituales („სულიერი სონეტები“ (1916), Piedra y cielo („ქვები და ცა“, 1919), Poesía, en verso (1923), Poesía en prosa y verso (1932), Voces de mi copla („ჩემი სიმღერის ხმები“, 1945) და Animal de fondo (1947). 1903-1953 წლებში დაწერილი 300 ლექსი ინგლისურად ელოიზ როჩმა თარგმნა. კოლექცია 1962 წელს გამოქვეყნდა.

ხიმენესი პოპულარულ კულტურაში

რედაქტირება
  • რეი ბრედბერის რომანის, 451º ფარენჰაიტით (1953) ეპიგრაფი „ხაზიან ქაღალდს თუ მოგცემენ, შეაბრუნე და გარდიგარდმო დაწერე“ ხუან რამონ ხიმენესის შემოქმედებიდანაა აღებული.[23]
  • 1968 წლის ესპანელმა კინორეჟისორმა, ალფედო კასტელიონმა ხიმენესის რომანის, „პლატერო და მე“, მიხედვით იმავე სახელწოდების ფილმი გადაიღო.
  • ესპანური ბენდის სახელწოდება „Platero y tú“ ხიმენესის შემოქმედებიდანაა აღებული.
  • ესპანეთში რამდენიმე ქუჩას ხიმენესის სახელი ჰქვია, მათ შორის მადრიდსა[24] და ვალენსიაშიც.[25]

ბიბლიოგრაფია

რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება
 
 
Wikisource
ვიკიწყაროში არის
[[:s:es:{{{2}}}|{{{3}}}]]
სტატიასთან დაკავშირებული ორიგინალური ტექსტი
 

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ http://www.cervantes.es/bibliotecas_documentacion_espanol/biografias/nueva_delhi_juan_ramon_jimenez.htm
  2. ↑ http://fundacion-jrj.es/juan-ramon-jimenez/vida-biografia/
  3. ↑ http://www.ocholeguas.com/2010/11/10/espana/1289381950.html
  4. ↑ 4.0 4.1 Find a Grave — 1996.
  5. ↑ 5.0 5.1 SNAC — 2010.
  6. ↑ 6.0 6.1 Discogs — 2000.
  7. ↑ 7.0 7.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  8. ↑ 8.0 8.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  9. ↑ 9.0 9.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  10. ↑ 10.0 10.1 Diccionario biográfico español — Real Academia de la Historia, 2011.
  11. ↑ 11.0 11.1 Babelio — 2007.
  12. ↑ 12.0 12.1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 The Fine Art Archive — 2003.
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 Olomouc City Library regional database
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 Хименес Хуан Рамон // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  16. ↑ IMSLP — 2006.
  17. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1956/
  18. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  19. ↑ The Editors of Encyclopædia Britannica. Juan Ramón Jiménez.
  20. ↑ Mateo Pérez, Manuel (November 10, 2010). „Moguer y Juan Ramón Jiménez“. El Mundo (ესპანური). ციტირების თარიღი: February 17, 2018.
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 Juan Ramón Jiménez. Biografía es. Instituto Cervantes (March 2016). ციტირების თარიღი: February 17, 2018
  22. ↑ „‘Elemental Creature’“. The Times Literary Supplement (ესპანური). March 10, 2015. დაარქივებულია ორიგინალიდან — April 21, 2016. ციტირების თარიღი: February 17, 2018. ციტატა: „His lyrical and philosophical work influencing Puerto Rican writers such as Manuel Ramos Otero and René Marqués.“
  23. ↑ ბრედბერი, რ. [1953]. 451º ფარენჰაიტით. თბილისი: გამომცემლობა პალიტრა L. 2018. ISBN 978-9941-24-952-5.
  24. ↑ Calle de Juan Ramón Jiménez es. Callejero.net. Hispanetwork Publicidad y Servicios, SL. ციტირების თარიღი: February 17, 2018
  25. ↑ C/ Juan Ramón Jiménez es. Callejero.net. Hispanetwork Publicidad y Servicios, SL. ციტირების თარიღი: February 17, 2018
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ხუან_რამონ_ხიმენესი&oldid=4551349“-დან