ჰერტა მიულერი
ჰერტა მიულერი (გერმ. Herta Müller; დ. 17 აგვისტო, 1953, ნიცკიდორფი, რუმინეთი) — რუმინეთში დაბადებული გერმანულენოვანი მწერალი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურის დარგში (2009). პრემია მიულერს მიენიჭა ნიკოლაე ჩაუშესკუს კომუნისტური მმართველობისა და ტოტალიტარიზმის პირობებში ცხოვრების აღწერისთვის.
.jpg)
ბიოგრაფია
რედაქტირებაჰერტა მიულერი დაიბადა 1953 წელს რუმინეთის გერმანულენოვან რეგიონ ბანატში მცხოვრებ შვაბური წარმოშობის ოჯახში. მეორე მსოფლიო ომის დროს მამამისი გერმანიის სამსახურში ჩადგა. ომის შემდეგ დედამისი გერმანელობის გამო დეპორტირებული იყო საბჭოთა კავშირის იძულებითი შრომის ერთ-ერთ ბანაკში (1945-1950). ჰერტა მიულერი სწავლობდა ტიმიშოარას უნივერსიტეტში და სტუდენტობაშივე გაერთიანებული იყო მწერალთა ჯგუფში, რომელიც ტოტალიტარულ რუმინეთში სიტყვის თავისუფლებისთვის იბრძოდა. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, 1977 წლიდან 1979 წლამდე თარჯიმნად მუშაობდა სამანქანო ქარხანაში, საიდანაც გააძევეს რუმინეთის საიდუმლო პოლიციასთან („სეკურიტატე“) თანამშრომლობაზე უარის გამო. მისი პირველი წიგნი, მოთხრობების კრებული „ცხოვრების ბნელი მხარეები“ (ორიგინალში: Niederungen, 1982) რუმინეთის მთავრობამ ცენზურას დაუქვემდებარა, თუმცა მისმა სრულმა, არაცენზურაგავლილმა ვერსიამ დასავლეთ გერმანიაში შეაღწია და პოპულარობა მოიპოვა. მოთხრობათა მეორე კრებული „მოტმასნილი ტანგო“[7] (Drückender Tango, 1984) ასევე დაუფარავად აღწერდა რუმინეთის პატარა სოფლის ცხოვრების სიდუხჭირეს. ამის შემდეგ მიულერს რუმინეთის მთავრობამ წიგნების გამოცემა აუკრძალა. 1987 წელს მიულერი მეუღლესთან, მწერალ რიხარდ ვაგნერთან ერთად ემიგრაციაში წავიდა დასავლეთ გერმანიაში.[8]
მიულერის პირველი რომანი „პასპორტი“ (ორიგინალში: Der Mensch ist ein grosser Fasan auf der Welt) გერმანიაში 1986 წელს გამოიცა. მიუხედავად მწერლის საცხოვრებელი პირობების ცვლილებისა, მისი ნაწარმოებები კვლავ ასახავდა მიულერის ცხოვრების ადრეულ განცდებს, ტოტალიტარიზმის დამანგრეველ ზეგავლენას ადამიანის ცხოვრებაზე და ემიგრაციასთან დაკავშირებულ ემოციებს. მისი ლიტერატურული სტილი, რუმინელი ჟურნალისტ ემილ ჰურეზეანუს დახასიათებით, იყო „ცოცხალი, პოეტური და მწვავე“. მიულერის შემდგომდროინდელი რომანებია: „მოგზაურობა ცალი ფეხით“ (Reisende auf einem Bein, 1989), „მელა მაშინ უკვე მონადირე იყო“[9] (Der Fuchs war damals schon der Jäger, 1992), „გულის მხეცი“ (Herztier, 1994), „ნეტავ დღეს საკუთარ თავს არ შევხვედროდი“ (Heute wär ich mir lieber nicht begegnet, 1997) და რეზონანსული „სუნთქვის საქანელა“[10] (Atemschaukel, 2009).[8]
გარდა მხატვრული პროზისა, მიულერი არის ავტორი ლექსებისა და ესეების კრებულებისა. ამ უკანასკნელს განეკუთვნება: „შიმშილი და აბრეშუმი“ (Hunger und Seide, 1995), „მეფე დაიხრება და კლავს“[11] (Der König verneigt sich und tötet, 2003), „მუდამ იგივე თოვლი და მუდამ იგივე ბიძა“ (Immer derselbe Schnee und immer derselbe Onkel, 2011), ასევე ავტობიოგრაფიული ხასიათის „ჩემი სამშობლო იყო ვაშლის კურკა“[12] (Mein Vaterland war ein Apfelkern, 2014).[8]
მიულერს მიღებული აქვს არაერთი ლიტერატურული და საზოგადოებრივი ჯილდო, მათ შორის დუბლინის საერთაშორისო ლიტერატურული პრემია (1998, რომანისთვის „გულის მხეცი“) და ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში (2009). პრემიის გადაცემისას შვედეთის აკადემიამ მიულერი დაახასიათა, როგორც მწერალი, რომელიც „ინტენსიური პოეზიითა და გულახდილი პროზით აღწერს უპოვართა სამყაროს“.[8] მისი ნაწარმოებები თარგმნილია მსოფლიოს ხალხთა სხვადასხვა ენაზე, მათ შორის, ქართულად.
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ https://www.cicero-rednerpreis.de/preistraeger.htm
- ↑ http://www.zeit.de/kultur/literatur/2015-06/herta-mueller-heinrich-boell-koeln
- ↑ https://www.koenigstein.de/ksn/K%C3%B6nigstein/Aktuell/Presse/2019/M%C3%A4rz/KW%209/Einladung%20zur%20Eugen-Kogon-Preisverleihung/
- ↑ https://www.uni-kassel.de/fb02/institute/germanistik/fachgebiete/fg-brueder-grimm-professur/brueder-grimm-professur/1998-herta-mueller.html
- ↑ Accademia Tedesca Roma Villa Massimo Centenario Accademia Tedesca Roma : Villa Massimo : 1910-2010 — Colonia: Wienand Verlag, 2010. — P. 7.
- ↑ მოტმასნილი ტანგო / ჰერტა მიულერი ; გერმანულიდან თარგმნა ნინო ტოფაძე-შტოკერმა // ჩვენი მწერლობა. - თბილისი, 2012. - ISSN 1987-7730. - 27 იანვარი. - N2(158). - გვ.61-62.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Herta Müller, Encyclopædia Britannica. 2019. ნანახია 16 თებერვალი, 2020.
- ↑ მელა მაშინ უკვე მონადირე იყო / ჰერტა მიულერი ; გერმანულიდან თარგმნა თამარ კოტრიკაძემ. თბილისი: არტანუჯი , 2015. ISBN 9789941463020.
- ↑ სუნთქვის საქანელა / ჰერტა მიულერი ; გერმანულიდან თარგმნა დონარა (დოდო) თოფურიამ. თბილისი: სიესტა , 2015. ISBN 9789941443527.
- ↑ მეფე დაიხრება და კლავს / ჰერტა მიულერი ; გერმანულიდან თარგმნა ნანა გოგოლაშვილმა. თბილისი: ინტელექტი , 2011. ISBN 978-9941-430-60-2.
- ↑ ჩემი სამშობლო იყო ვაშლის კურკა / ჰერტა მიულერი ; გერმანულიდან თარგმნეს ნატალია ნადირაშვილმა და ეკატერინე რაისნერმა. თბილისი: ინტელექტი , 2015. ISBN 9789941458675.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- ჰერტა მიულერი – არაფრისმთქმელი სიტყვა – იდენტობა. „არილი“. 22 ივლისი, 2015. ნანახია 16 თებერვალი, 2020.
- ასათიანი, სალომე (8 ოქტომბერი, 2009). ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემია ჰერტა მიულერს მიენიჭა. რადიო თავისუფლება, RFE/RL. ნანახია 16 თებერვალი, 2020.