ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში

ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში ყოველწლიურად ენიჭება ავტორს, რომელსაც ალფრედ ნობელის აზრით შექმნილი აქვს "იდეალისტური ხასიათის საუკეთესო თხზულება". "თხზულებაში" იგულისხმება ლიტერატორის მთელი შემოქმედება, და არა კონკრეტული ნაწარმოები, თუმცა არსებობს გამონაკლისიც და ცალკეულ ნაშრომსაც დაუმსახურებია ჯილდო (მაგალითად, უინსტონ ჩერჩილის შემთხვევაში). შვედეთის აკადემია მთელი წლის მანძილზე განიხილავს მიმდინარე ლიტერატურულ ტენდეციებს მსოფლიოში და ოქტომბრის დასაწყისში ასახელებს პრემიის ლაურეატს.

ზემოთ ნახსენები ნობელის ფრაზას სხვადასხვანაირად განმარტავენ. შვედური ენიდან სიტყვა idealisk ითარგმნება როგორც იდეალისტური, ასევე როგორც იდეალი. შესაბამისად, პრემიის გაცემის საწყის წლებში აკადემია ცდილობდა სიტყვასიტყვით შეესრულებინა ნობელის სურვილი, რამაც ჯილდოს მიღმა დატოვა საუკუნის დასაწყისის დიდი მწერლები, როგორიც იყვნენ ლევ ტოლსტოი და ჰენრიკ იბსენი, რომელთა ნაწარმოებები არ იყო საკმარისად "იდეალისტური". შემდგომ წლებში ნობელის კომიტეტმა შეარბილა შერჩევის კრიტერიუმები და მთავარი აქცენტი მწერალთა ნაწარმოებების ლიტერატურულ ღირებულებებზე გაამახვილა.

ნობელის პრემია არ წარმოადგენს ლიტერატორის წარმატებისა და პოპულარობის საზომს. ბევრი მწერალი, ავტორი საქვეყნოდ ცნობილი ბესტსელერებისა, ხშირად კანდიდატთა სიაშიც კი ვერ ხვდება.

ნომინაციის პროცედურა რედაქტირება

ყოველ წლიურად შვედეთის აკადემია აქვეყნებს განცხადებას კანდიდატთა შერჩევის შესახებ. თავად აკადემიის წევრები, ლიტერატურული აკადემიებისა და საზოგადოების წევრები, ენისა და ლიტერატურის პროფესორები, ნობელის პრემიის ყოფილი ლაურეატები და მწერალთა ორგანიზაციების პრეზიდენტები უფლებამოსილნი არიან წარადგინონ კანდიდატები. ამავდროულად, არ შეიძლება საკუთარი თავის წარდგენა.

ათასობით გაცხადება იგზავნება ყოველწლიურად შვედეთის აკადემიიდან და მხოლოდ 50–მდე კანდიდატის წარდგენა ხორციელდებ მთელი მსოფლიოდან. 1 თებერვლისთვის კანდიდატთა სიების მიღება წყდება. აპრილისთვის აკადემია ამცირებს კანდიდატთა რაოდენობას ოცამდე, მოგვიანებით, ზაფხულში კი ქვეყნდება 5 კანდიდატთა სია. იმავე წლის ოქტომბერში აკადემიის წევრები კენჭს უყრიან კანდიდატებს და ის მწერალი, რომელიც კომიტეტის ნახევარზე მეტის მხარდაჭერას მოიპოვებს ოფიციალურად ცხადდება ნობელის პრემიის ლაურეატად ლიტერატურის დარგში.

პრემიის ფულადი ნომინალი იცვლება დაარსებიდან და სადღეისოდ, დაახლოებით, 10 მილიონ შვედური კრონას წარმოადგენს. ლაურეატი ასევე იღებს ოქროს მედალსა და ნობელის დიპლომს.

ნობელის პრემიის ლაურეატები რედაქტირება

ეს სია შეიცავს ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატთა ქრონოლოგიურ ნუსხას ნობელის კომიტეტის დასაბუთებითურთ. ანბანური ნუსხას იძლევა ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში

1901–1910 · 1911–1920 · 1921–1930 · 1931–1940 · 1941–1950 · 1951–1960 · 1961–1970 · 1971–1980 · 1981–1990 · 1991–2000 · 2001–2010 · 2011–2020 · 2021–დღემდე

1901–1910 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1901	სიული პრიუდომი (დ. 1839 — გ. 1907)	საფრანგეთი	„როგორც აღიარება მისი გამორჩეული და ასევე დღის სინათლეზე გვიან გამოსული ღვაწლისა მწერლობაში, განსაკუთრებით კი პოეზიაში, სადაც იგი ავლენს მაღალ იდეალზმს, მხატვრულ სრულყოფილებასა და გულისა და სულის იშვიათ ერთიანობას“
1902	თეოდორ მომზენი (დ. 1817 — გ. 1903)	გერმანიის იმპერია (დაბ. გარდინგში, შლეზვიგი, იმ დროს დანია)	„მონუმენტური ნაშრომისათვის „რომის ისტორია"
1903	ბიორნსტიერნე ბიორნსონი (დ. 1832 — გ. 1910)	ნორვეგია	„კეთილშობილი და მაღალი პოეზიისათვის, რომელიც შთაგონების სინორჩითა და სულის იშვიათი სისპეტაკით გამოირჩეოდა და ასევე ეპიკური და დრამატული ნიჭიერებისათვის".
1904	ფრედერიკ მისტრალი (დ. 1830 — გ. 1914)	საფრანგეთი	„პოეტური ნაწარმოებების სიახლისა და ორიგინალურობისათვის, რითიც ასე მართლად გამოვლინდა ხალხის სული“.
1904	ხოსე ეჩეგარაი ი ეისაგირე (დ. 1832 —გ. 1916)	ესპანეთი 1785 ესპანეთი	„ესპანური დრამის აღორძინებაში მრავალრიცხოვანი დამსახურებებისათვის".
1905	ჰენრიკ სენკევიჩი (დ. 1846 — გ. 1916)	პოლონეთის სამეფო	„ეპოსის დარგში მიღწეული წარმატებებისათვის".
1906	ჯოზუე კარდუჩი (დ. 1835 — გ. 1907)	იტალია 1861 იტალია	„შემოქმედებითი ენერგიის, სტილის სიახლისა და მისი პოეტური შედევრების ლირიკული ძალისათვის".
1907	ჯოზეფ რადიარდ კიპლინგი (დ. 1865 — გ. 1936)	გაერთიანებული სამეფო (დაბ. ბომბეიში, ინდოეთი	„თხრობის ლაღი ფანტაზიის, იდეათა მოწიფულობის, ყურადღებიანობისა და ნიჭიერებისათვის".
1908	რუდოლფ ქრისტოფ ეიკენი (დ. 1846 — გ.1926)	გერმანიის იმპერია	„ჭეშმარიტების სერიოზული ძიების, აზროვნების ყველგანშემღწევი ძალის, ფართო თვალსაწიერის, სიხალასისა და დამაჯერობლობისათვის, რომლებითაც იგი იცავდა ავითარებდა იდეალისტურ ფილოსოფიას".
1909	სელმა ლაგერლოფი (დ. 1858 — გ. 1940)	შვედეთი	„მაღალი იდეალიზმის, ნათელი წარმოსახვისა და სულიერი აღქმისთვის, რომელიც მის ნაშრომებს ახასიათებს“
1910	პაულ ფონ ჰაიზე (დ. 1830 — გ. 1914)	გერმანიის იმპერია	„დრამატურგს, რომანისტსა და საქვეყნოდ ცნობილი ნოველების ავტორს მხატვრულობისათვის, ლირიკული პოეტის იდეალიზმისათვის ".

1911–1920 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1911	მორის მეტერლინკი (დ. 1862 — გ. 1949)	ბელგია	„წარმოსახვის სიმდიდრითა და პოეტური ფანტაზიით აღნიშნული დრამატული ნაწარმოებებისათვის
1912	გერჰარტ ჰაუპტმანი (დ. 1862 — გ. 1946)	გერმანიის იმპერია	„დრამატული ხელოვნების დარგში ნაყოფიერი, ნაირფეროვანი და გამოჩენილი მოღვაწეობის ნიშნად".
1913	რაბინდრანათ თაგორი (დ. 1861— გ. 1941)	ინდოეთი	„ღრმად შეგრძნობილი, ორიგინალური და მშვენიერი ლექსებისათვის, რომლებშიც განუმეორებელი ოსტატობით გამოვლინდა მისი პოეტური აზროვნება".
1914	პრემია არ გაცემულა
1915	რომენ როლანი (დ. 1866 — გ. 1944)	საფრანგეთი	„ლიტერატურულ ნაწარმოებთა მაღალი იდეალიზმის, ჭეშმარიტებისადმი თანაგრძნობისა და სიყვარულისათვის".
1916	კარლ გუსტავ ვერნერ ფონ ჰეიდენსტამი (დ. 1859 — გ. 1940)	შვედეთი	„მსოფლიო ლიტერატურაში ახალი ეპოქის თვალსაჩინო წარმომადგენლი“
1917	კარლ ადოლფ გელერუპი (დ. 1857 — გ. 1919)	დანია	„მრავალფეროვანი პოეტური შემოქმედებისა და ამაღლებული იდეალებისათვის".
1917	ჰენრიკ პონტოპიდანი (დ. 1857 — გ. 1943)	დანია	„დანიის თანამედროვე ცხოვრების გულმართალი აღწერისათვის".
1918	პრემია არ გაცემულა
1919	კარლ შპიტელერი (დ. 1845 — გ. 1924) (გადაეცა 1920 წელს)	შვეიცარია	„შეუდარებელი ეპოსის - ოლიმპიური გაზაფხულისათვის".
1920	კნუტ ჰამსუნი (დ. 1859 — გ. 1952)	ნორვეგია	„მონუმენტური ნაწარმოებისთვის „მიწის მადლი“‚Segen der Erde‘“

1921–1930 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1921	ანატოლ ფრანსი (დ. 1844 — გ. 1924)	საფრანგეთი	„როგორც აღიარება მისი ბრწყინვალე სამწერლობო საქმიანობისა, რომელიც გამორჩეულია ხელოვნების თავისებური სტილით, დიდსულოვანი ჰუმანიზმით, მომხიბვლელობითა და ფრანგული სულით“
1922	ხაკინტო ბენავენტე ი მარტინესი (დ. 1866 — გ. 1954)	ესპანეთი 1785 ესპანეთი	„თავისი შემოქმედებისათვის, რომელშიც იგი ესპანეთის დრამის ღირსეულ ტრადიციებს აგრძელებდა“
1923	უილიამ ბათლერ იეითსი (დ. 1865 — გ. 1939)	ირლანდია	„მისი მუდმივად აღმაფრთოვანებელი პოეზიისათვის, რომელიც გამოხატულია ხალხის სულისკვეთების ურთულეს მხატვრულ ხერხებში“
1924	ვლადისლავ რეიმონტი (დ. 1867 — გ. 1925)	პოლონეთი	„მისი დიდებული ნაციონალური ეპოსისათვის „კაცები““
1925	ჯორჯ ბერნარდ შოუ (დ. 1856 — გ. 1950) (მიენიჭა1926)	გაერთიანებული სამეფო (დაბ. დუბლინი, ირლანდია)	„მისი როგორც იდეალიზმის, ისე ჰუმანიზმის მატარებელი შემოქმედებისათვის, რომლის სრული სატირა ხშირად თავისებულ პოეტურ სილამაზესთან ერთიანდება“
1926	გრაცია დელედა (დ. 1871 — გ. 1936) (მიენიჭა 1927)	იტალია 1861 იტალია (დაბ. ნუორო, სარდინია)	„მისი დიდი იდეალიზმის მატარებელი შემოქმედებისათვის, რომელიც თვალსაჩინოდ აღწერს მის მამაშვილურ წარსულს და ზოგადსაკაცობრიო პრობლემებს ეხება“
1927	ანრი ბერგსონი (დ. 1859 — გ. 1941) (მიენიჭა 1928)	საფრანგეთი	„როგორც აღიარება მისი მდიდარი და მაცოცხლებელი იდეებისა და ბრწყინვალე ხელოვნებისა“
1928	სიგრიდ უნსეტი (დ. 1882 — გ. 1949)	ნორვეგია (დაბადებული კალუნბორგი, დანია)	„უწინარეს ყოვლისა, შუა საუკუნეების ჩრდილოელთა (სკანდინავიელთა) ცხოვრების ცოცხლად და რეალურად აღწერისათვის“
1929	თომას მანი (დ. 1875 — გ. 1955)	გერმანია	„უწინარეს ყოვლისა მისი რომანისათვის ‚ბუდენბროკები‘, რომელიც დროთა განმავლობაში აღიარებული იქნა თანამედროვე ლიტერატურის კლასიკურ ნიმუშად“
1930	სინკლერ ლუისი (დ. 1885 — გ. 1951)	აშშ 48 აშშ	„მისი მძლავრი და ცოცხალი აღწერის ხელოვნებისათვის, ასევე ხუმრობითა და იუმორით ტიპების შექმნის ნიჭისათვის“

1931–1940 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1931	ერიკ აქსელ კარლფელდტი (დ. 1864 — გ. 1931)	შვედეთი	„ერიკ აქსელ კარლფელდტის პოეზია“
1932	ჯონ გოლზუორთი (დ. 1867 — გ. 1933)	გაერთიანებული სამეფო	„არისტოკრატული თხრობის ხელოვნებისათვის, რომელიც საუკეთესოდაა გამოხატული მის რომანში ფორსაიტების საგა“
1933	ივანე ბუნინი (დ. 1870 — გ. 1953)	მოქალაქეობის გარეშე, მცხოვრები საფრანგეთი (დაბ. ვორონეჟი, რუსეთის იმპერია)^[2]	„მკაცრი მხატვრული შემოქმედებისათვის, რითაც იგი კლასიკურ რუსულ ხაზს წარმოადგენს პროზასა და პოეზიაში“
1934	ლუიჯი პირანდელო (დ. 1867 — გ. 1936)	იტალია 1861 იტალია	„მისი შეუპოვარი და გონებამახვილური შემოქმედებისათვის დრამასა და სასცენო ხელოვნებაში“
1935	პრემია არ გაცემულა
1936	იუჯინ ო'ნილი (დ. 1888 — გ. 1953)	აშშ 48 აშშ	„მისი სიძლიერის, გულწრფელობისა და ძლიერი გრძნობის, ასევე, დამოუკიდებელი შეხედულებებისათვის ტრაგიკულ დრამატულ პოეზიაში“
1937	როჟე მარტინ დიუ გარი (დ. 1881 — გ. 1958)	საფრანგეთი	„მხატვრული სიძლიერისა და ჭეშმარიტებისათვის, რითაც იგი თავისი რომანების სერიაში ‚Les Thibault‘ ადამიანურ წინააღმდეგობებსა და თანამედროვე ცხოვრების მნიშვნელოვან მხარეებს წარმოადგენდა“
1938	პერლ ბაკი (დ. 1892 — გ. 1973)	აშშ 48 აშშ	„მისი მდიდარი და ჭეშმარიტად ეპიკური შემოქმედებისთვის, რომელშიც იგი ჩინელი გლეხების ცხოვრებას აღწერს და ბიოგრაფიული შედევრებისათვის"
1939	ფრანს ემილ სილანპაა (დ. 1888 — გ. 1964)	ფინეთი	„ღრმა ჩანაფიქრისა და დახვეწილი მხატვრული სტილისათვის, რომლითაც იგი საკუთარი სამშობლოს ბუნებასა და ხალხის ცხოვრებას ორმხრივი დამოკიდებულებით აღწერს“
1940	პრემია არ გაცემულა

1941–1950 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1941	პრემია არ გაცემულა
1942	პრემია არ გაცემულა
1943	პრემია არ გაცემულა
1944	იოჰანეს ვილჰელმ იენსენი (დ. 1873 — გ. 1950)	დანია	„მისი პოეტური ფანტაზიის იშვიათი სიძლიერისა და ნაყოფიერებისათვის, რომელიც დაკავშირებულია მის ყოვლისმომცველ ინტელექტთან და შემოქმედებით ხელოვნებასთან“
1945	გაბრიელა მისტრალი (დ. 1889 — გ. 1957)	ჩილე	„ძლიერი ემოციებით შთაგონებული ლირიკისათვის, რომელმაც პოეტის სახელი მთელ ლათინურამერიკულ სამყაროში იდეალური მისწრაფებების სიმბოლოდ აქცია“
1946	ჰერმან ჰესე (დ. 1877 — გ. 1962)	შვეიცარია (დაბ. კალვი, ვიურტემბერგი, გერმანიის იმპერია)	„მისი ინსტირირებული შემოქმედებისათვის, რომელიც გამოირჩევა ღრმა კლასიკური ჰუმანური იდეალებით“
1947	ანდრე ჟიდი (დ. 1869 — გ. 1951)	საფრანგეთი	„მისი ყოვლისმომცველი და მხატვრულად უმნიშვნელოვანესი შემოქმედებისათვის, რომელშიც კაცობრიობის კითხვები და გარემოებები უშიშარი ალალმართლობითა და ფსიქოლოგიური შორსმჭვრეტელობითაა წარმოდგენილი“
1948	ტომას სტერნზ ელიოტი (დ. 1888 — გ. 1965)	გაერთიანებული სამეფო (დაბ. სენტ-ლუისი, მისური, აშშ 38 აშშ)	„მისი, როგორც თანამედროვე პოეზიის ნოვატორის აღსანიშნავი ღვაწლისათვის“
1949	უილიამ ფოლკნერი (დ. 1897— გ. 1962)	აშშ 48 აშშ	„მისი ძლიერი და მხატვრულად თვითმყოფადი ღვაწლისათვის ამერიკულ რომანებში“
1950	ბერტრან რასელი (დ. 1872— გ. 1970)	გაერთიანებული სამეფო	„როგორც აღიარება მისი მრავალმხრივი და უმნიშვნელოვანესი შემოქმედებისა, რომელშიც იგი ჰუმანიზმისა და აზრის თავისუფლებისათვის მებრძოლად წარმოგვიდგება“

1951–1960 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1951	პერ ლაგერკვისტი (დ. 1891— გ. 1974)	შვედეთი	„მხატვრული სიძლიერისა და თვითმყოფადობისათვის, რისი საშუალებითაც იგი თავის პოეზიაში ეძიებს პასუხებს კაცობრიობის მარადიულ კითხვებზე“
1952	ფრანსუა მორიაკი (დ. 1885 — გ. 1970)	საფრანგეთი	„ადამიანის სულის შემეცნებისა და მხატვრული სიძლიერისათვის, რითაც იგი რომანის ფორმით წარმოაჩენს ადამიანური ცხოვრების დრამას“
1953	უინსტონ ჩერჩილი (დ. 1874 — გ. 1965)	გაერთიანებული სამეფო	„ისტორიულ და ბიოგრაფიულ შემოქმედებაში მისი ოსტატობისათვის, ასევე ბრწყინვალე ორატორული ხელოვნებისათვის, რითაც იგი უმაღლესი ადამიანური ღირებულებების დამცველად წარმოგვიდგება“
1954	ერნესტ ჰემინგუეი (დ. 1899 — გ. 1961)	აშშ 48 აშშ	„ნაწარმოებისათვის ‚The Old Man and the Sea‘“, (ქართ. მოხუცი და ზღვა)
1955	ჰალდორ ლაქსნესი (დ. 1902— გ. 1998)	ისლანდია	„მისი თვალსაჩინო ეპიკური პოეზიისათვის, რომელიც დიდებულ ისლანდიურ თხრობის სტილს იმეორებს“
1956	ხუან რამონ ხიმენესი (დ. 1881 — გ. 1958)	ესპანეთი 1945 ესპანეთი	„მისი ლირიკული პოეზიისათვის, რომელიც ესპანურ ენაში მაღალი სულიერებისა და მხატვრული სიწმინდის მაგალითადაა მიჩნეული“
1957	ალბერ კამიუ (დ. 1913 — გ. 1960)	საფრანგეთი (დაბ. მონდოვი, ალჟირი)	„მისი უმნიშვნელოვანესი შემოქმედებისათვის, რომელიც ჩვენს დროში ადამიანის სინდისის პრობლემების შორსმჭვრეტელი სერიოზულობით ბრწყინავს“
1958	ბორის პასტერნაკი (დ. 1890 — გ. 1960) (უარი განაცხადა)^[3]	სსრკ	„მისი მნიშვნელოვანი წვლილისათვის როგორც თანამედროვე ლირიკაში, ისე დიდებული ტრადიციული რუსული თხრობის სტილის სფეროში“
1959	სალვატორე კვაზიმოდო (დ. 1901 — გ. 1968)	იტალია	„მისი ლირიკული პოეზიისათვის, რომელშიც კლასიკური ცეცხლით აღბეჭდილია თანამედროვე ცხოვრების ტრაგიკული ცხოვრების წესი“
1960	სენ-ჟონ პერსი (დ. 1887 — გ. 1975)	საფრანგეთი (დაბადებული გვადელუპაზე)	„მისი პოეზიის შემოქმედებითი ფანტაზიებისათვის“

1961–1970 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1961	ივო ანდრიჩი (დ. 1892 — გ. 1975)	იუგოსლავია (დაბ. ტრავნიკი, ბოსნია და ჰერცეგოვინა)	„იმ ეპიკური სიძლიერისათვის, რომლითაც იგი თავისი ქვეყნის ისტორიის მოტივებსა და სულს წარმოაჩენს“
1962	ჯონ სტაინბეკი (დ. 1902 — გ. 1968)	აშშ	„მისი უნიკალური რეალისტური და ფანტაზიებით მდიდარი თხრობის სტილისათვის, რომელიც გამორჩეულია იუმორითა და სოციალური გამჭრიახობით“
1963	გიორგოს სეფერისი (დ. 1900 — გ. 1971)	საბერძნეთი (დაბ. სმირნა, ოსმალეთის იმპერია)	„მისი ჩინებული ლირიკული პოეზიისათვის, რომელიც შთაგონებულია ელინისტური კულტურის ღრმა შეგრძნებით“
1964	ჟან-პოლ სარტრი (დ. 1905 — გ. 1980) (უარი განაცხადა)	საფრანგეთი	„როგორც აღიარება მისი ნოვატორული სამწერლობო შემოქმედებისა, რომლის თავისუფალმა სულმა და სიმართლის ძიებამ დიდი გავლენა მოახდინა ჩვენს დროზე“
1965	მიხეილ შოლოხოვი (დ. 1905 — გ. 1984)	სსრკ	„მისი მხატვრული სიძლიერისა და გულწრფელობისათვის, რითაც მან საკუთარ ეპოსში რუსი ხალხის ცხოვრების ისტორიული მონაკვეთი წარმოაჩინა“
1966	შმუელ აგნონი (დ. 1888 — გ. 1970)	ისრაელი (დაბ. ბუჩაჩი, გალიჩინა, ამჟამად უკრაინა^[4])	„მისი ებრაელი ხალხის ცხოვრების მოტივებზე აგებული საფუძვლიანი და დამახასიათებელი თხრობის სტილისათვის“
1966	ნელი ზაქსი (დ. 1891 — გ. 1970)	შვედეთი (დაბ. ბერლინი, გერმანიის იმპერია)	„მისი გამორჩეული ლირიკული და დრამატული ნაწარმოებებისათვის, რომელშიც ისრაელის სული ენამახვილური მკაფიოობით არის აღწერილი“
1967	მიგელ ანგელ ასტურიასი (დ. 1899 — გ. 1974)	გვატემალა	„მისი პოპულარულ თავისებურებებსა და ინდიელურ ტრადიციებში (ლათინური ამერიკა) ფესვგადგმული მრავალფეროვანი პოეზიისათვის“
1968	იასუნარი კავაბატა (დ. 1899 — გ. 1972)	იაპონია	„მისი ოსტატური თხრობის სტილისათვის, რომელიც უდიდესი სიფაქიზით იაპონური აზროვნების არსს გამოხატავს.“
1969	სემიუელ ბეკეტი (დ. 1906 — გ. 1989)	ირლანდია	„პოეზიისათვის, რომელიც რომანისა და დრამის ახალ ფორმებში ადამიანის მხატვრულ შეგნებას ამდიდრებს“
1970	ალექსანდრე სოლჟენიცინი (დ. 1918 — გ. 2008)	სსრკ	„იმ ეთიკური სიძლიერისათვის, რომლითაც იგი რუსული ლიტერატურის უცვლელ ტრადიციებს განაგრძობს“

1971–1980 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1971	პაბლო ნერუდა (დ. 1904 — გ. 1973)	ჩილე	„პოეზიისათვის, რომელიც ბუნების ძალის ზეგავლენით აცოცხლებს კონტინენტის ბედისწერასა და ოცნებებს“
1972	ჰაინრიხ ბიოლი (დ. 1917 — გ. 1985)	გერმანია	„მისი პოეზიისათვის, რომელიც თანამედროვე ისტორიასთან კავშირითა და მაცოცხლებელი ენერგიით შემოიჭრა გერმანულ ლიტერატურაში“
1973	პატრიკ უაიტი (დ. 1912 — გ. 1990)	ავსტრალია (დაბ. ლონდონში, გაერთიანებული სამეფო	„მისი ეპიკური და ფსიქოლოგიური თხრობის ხელოვნებისათვის, რომლითაც ლიტერატურა მსოფლიოს ახალ ნაწილად იქცა“
1974	ეივინდ იუნსონი (დ. 1900 — გ. 1976)	შვედეთი	„მისი თხრობის სტილისათვის, რომელიც ქვეყნებსა და დროზე შორსმჭვრეტელობით გამოირჩევა და თავისუფლების სამსახურში დგას“
1974	ჰარი მარტინსონი (დ. 1904 — გ. 1978)	შვედეთი	„პოეტური შემოქმედებისათვის, რომელიც ნამის წვეთებს ატყვევებს და კოსმოსის ანარეკლია“
1975	ეუჟენიო მონტალე (დ. 1896 — გ. 1981)	იტალია	„მისი განსაკუთრებულად შემკული პოეზიისათვის, რომელიც ადამიანური ღირებულებების დიდი მხატვრული და ფაქიზი შეგრძნებით გამოირჩევა“
1976	სოლ ბელოუ (დ. 1915 — გ. 2005)	აშშ (დაბ. მონრეალი, კანადა)	„ადამიანური შემეცნებისა და კულტურის სათუთი ანალიზისათვის, რომლებიც მის ნაწარმოებშია გაერთიანებული“
1977	ვისენტე ალეიქსანდრე (დ. 1898 — გ. 1984)	ესპანეთი 1977 ესპანეთი	„მისი ნოვატორული პოეზიისათვის, რომელიც ადამიანის გარემოებებს კოსმოსსა და დღევნადელ საზოგადოებაში აშუქებს და ამავდროულად წარმოადგენს ესპანური ტრადიციული პოეზიის განახლებას ომებს შორის“
1978	ისააკ ბაშევის ზინგერი (დ. 1902 — გ. 1991)	აშშ (დაბ. ლეონცინი, პოლონეთი^[5])	„მისი შეუცვლელი თხრობის სტილისათვის, რომელიც პოლონურ–ებრაული კუტურულ–ტრადიციული ფესვებით ადამიანის უმაღლეს ღირებულებებს სიცოცხლისუნარიანს ხდის“
1979	ოდისეას ელიტისი (დ. 1911 — გ. 1996)	საბერძნეთი	„მისი ბერძნულ ტრადიციებზე დაფუძნებული პოეზიისათვის, რომელიც ესთეტიკური სიძლიერითა და ინტელექტუალური მკაფიოობით წარმოაჩენს თანამედროვე ადამიანის ბრძოლას თავისუფლებისათვის“
1980	ჩესლავ მილოში (დ. 1911 — გ. 2004)	პოლონეთი და აშშ	„უკომპრომისო სიცხადით წარმოაჩენს ადამიანის ადგილს მძიმე კონფლიქტების სამყაროში“

1981–1990 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1981	ელიას კანეტი (დ. 1905 — გ. 1994)	გაერთიანებული სამეფო (დაბ. რუსე, ბულგარეთი)	„მისი სამწერლობო შემოქმედებისათვის, რომელიც გამორჩეულია შორსმჭვრეტელობით, მდიდარი იდეებითა და მხატვრული სიძლიერით“
1982	გაბრიელ გარსია მარკესი (დ. 1927 — გ. 2014)	კოლუმბია	„მისი რომანებისა და მოთხრობებისათვის, რომლებშიც ფანტასტიკა და რეალიზმი პოეზიის ერთ მრავალფეროვან სამყაროში ერთიანდება და რომელიც კონტინენტის ცხოვრებასა და კონფლიქტებს ასახავს“
1983	უილიამ გოლდინგი (დ. 1911 — გ. 1993)	გაერთიანებული სამეფო	„მისი რომანებისათვის, რომლებიც რეალისტური თხრობის სტილითა და მრავალმნიშვნელოვანი ყოვლისმომცველობით ადამიანურ დამოკიდებულებებს მღევანდელ სამყაროში წარმოაჩენს“
1984	იაროსლავ სეიფერტი (დ. 1901 — გ. 1986)	ჩეხოსლოვაკია	„მისი პოეზიისთვის, რომელიც გრძნობათა სიმძაფრით ადამიანური ბუნების დაუცხრომლობასა და მრავალფეროვნებას ასახავს“
1985	კლოდ სიმონი (დ. 1913 — გ. 2005)	საფრანგეთი	„რომელიც საკუთარ რომანებში აერთიანებს პოეტისა და მხატვრის შემოქმედებას“
1986	უოლე შოინკა (დ. 1934)	ნიგერია	„რომელიც ფართო კულტურულ პერსპექტივებში, პოეტური ობერტონებით ადამიანური არსის დრამას წარმოადგენს“
1987	იოსიფ ბროდსკი (დ. 1940 — გ. 1996)	აშშ (დაბ.ლენინგრადში, იმ დროს სსრკ)	„ამომწურავი და ფართო ლიტერატურული შემოქმედებისათვის, რომელიც გამორჩეულია გონებრივი გამჭრიახობითა და პოეტური გამოხატვის სიძლიერით“
1988	ნაჯიბ მაჰფუზი (დ. 1911 — გ. 2006)	ეგვიპტე	„ახალი ეგვიპტური თხრობის სტილის (სოციალ–კრიტიკული) წარმომადგენელი, ტრადიციებსა და თანამედროვეობას შორის“
1989	კამილო ხოსე სელა (დ. 1916 — გ. 2002)	ესპანეთი	„მისი მდიდარი და შეუცვლელი ხელოვნებისათვის პროზაში, რომელიც ფარული თანაგრძნობით წარმოაჩენს ადამიანის დაუცველობას“
1990	ოქტავიო პასი (დ. 1914 — გ. 1998)	მექსიკა	„მისი ფართო ჰორიზონტების მქონე სასიყვარულო პოეზიისათვის, რომელიც გამორჩეულია გონებამახვილობითა და ჰუმანური ერთიანობით“

1991–2000 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
1991	ნადინ გორდიმერი (დ. 1923 — გ. 2014)	სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა	„მისი ეპიკური პოეზიისათვის, რომელმაც კაცობრიობას უდიდესი სარგებელი მოუტანა და ღრმა შორსმჭვრეტელობით აღწერა ისტორიული მოვლენები“
1992	დერეკ უოლკოტი (დ. 1930 — გ. 2017)	სენტ-ლუსია	„ბრწყინვალე, ისტორიული განმჭვრეტელობის მატარებელი პოეზიისათვის, რომელიც მულტიკულტურულ ვალდებულებებზეა დაფუძნებული“
1993	ტონი მორისონი (დ. 1931)	აშშ	„ამერიკული საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილზე მისი ლიტერატურული წარმოდგენებისათვის, რომელიც გამოირჩევა საოცნებო ძალითა და პოეტური ლაკონიურობით“
1994	კენძაბურო ოე (დ. 1935)	იაპონია	„წარმოსახვითი სამყაროს შექმნისთვის, სადაც რეალურის და გამონაგონის სინთეზი ოსტატურად გადმოგვცემს თანამედროვე სამყაროს ადამიანთა გაურკვეველ ყოფას“
1995	შეიმას ჰინი (დ. 1939 — გ. 2013)	ირლანდია	„მისი საერთო შემოქმედების ლირიკული სილამაზისა და ეთიკური სიღრმისათვის“
1996	ვისლავა შიმბორსკა (დ. 1923 — გ. 2012)	პოლონეთი	„მისი ნაწარმოებისათვის, რომელიც ირონიულად და ზუსტად წარმოაჩენს ადამიანური სინამდვილის ფრაგმენტებში ისტორიულ და ბიოლოგიურ დამოკიდებულებას“
1997	დარიო ფო (დ. 1926 — გ. 2016)	იტალია	„მისი სახალხო–პოლიტიკური სააგიტაციო თეატრისათვის“
1998	ჟოზე სარამაგო (დ. 1922 — გ. 2010)	პორტუგალია	„მისი თანაგრძნობითა და ირონიით გამყარებული იგავის გამოყენება გვაძლევს საშუალებას გავარკვიოთ, თუ რა არის ილუზორული რეალობა“
1999	გიუნტერ გრასი (დ. 1927 — გ. 2015)	გერმანია (დაბ. გდანსკი)	„რადგან მან მხიარულ–შავ ფერებში გამოხატა მივიწყებული ისტორიის სახე“
2000	გაო სინძიანი (დ. 1940)	საფრანგეთი (დაბ. განძოუ, ჩინეთი)	„მისი უნივერსალური დიდსულოვნებით გამორჩეული ნაწარმოებისათვის, მწარე მიხვედრილობითა და ენობრივი გონებამახვილობით“

2001–2010 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
2001	ვიდიადჰარ ნაიპოლი (დ. 1932)	გაერთიანებული სამეფო (დაბ. ტრინიდადი)	„მისი ნამუშევრებისათვის, რომლებიც ნათლად გასაგებ თხრობასა და უანგარო დაკვირვებას აერთიანებენ და ჩვენ გვაიძულბენ, აწმყო დავინახოთ ისტორიის ნაცვლად“
2002	იმრე კერტეში (დ. 1929 — გ. 2016)	უნგრეთი	„სამწერლობო ნამუშევრისათვის, რომელიც ერთეულთა მყიფე გამოცდილებას ამტკიცებს ისტორიული ბარბაროსული თვითნებობის საპირისპიროდ“
2003	ჯონ მაქსველ კუტზეე (დ. 1940)	სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა	„მრავალგვარ შესამოსელში წარმოაჩენს გარეშე პირთა მონაწილეობას“
2004	ელფრიდე იელინეკი (დ. 1946)	ავსტრია	„ხმათა მუსიკალური მდინარისათვის რომანებსა და პიესებში, რითაც უნიკალური ენობრივი გატაცებით აღწერს სოციალური სტერეოტიპების აბსურდულობასა და მათ ძლიერ ზეგავლენას საზოგადოებაზე.“
2005	ჰაროლდ პინტერი (დ. 1930 — გ. 2008)	გაერთიანებული სამეფო	„რომელიც თავის დრამებში წარმოაჩენს ყოველდღიური ჭორაობის ქვეშ არსებულ უფსკრულს და ჩაკეტილ ოთახში მიჩქმალულთ ააშკარავებს“
2006	ორჰან ფამუქი (დ. 1952)	თურქეთი	„რომელმაც საკუთარი მშობლიური ქალაქი სტამბოლის მელანქოლიური სულის ძიებაში კულტურათა შეჯახებისა და ინტეგრაციის ახალი სიმბოლოები იპოვა“
2007	დორის ლესინგი (დ. 1919 — გ. 2013)	გაერთიანებული სამეფო (დაბ. ქირმანშაჰი, ირანი, იმ დროს სპარსეთი)	„ქალური გამოცდილების მქონე ეპიკოსი, რომელმაც სკეპტიციზმით, გატაცებითა და წარმოსახვითი სიძლიერით გამოსაცდელად მოამზადა დანაკუწებული ცივილიზაცია“
2008	ჟან-მარი გუსტავ ლე კლეზიო (დ. 1940)	საფრანგეთი / მავრიკი	„პოეტური თავგადასავლებისა და გონებრივი ექსტაზის ავტორს, მმართველი ცივილიზაციის შიგნითა და გარეთ ადამიანობის მკვლევარს“
2009	ჰერტა მიულერი (დ. 1953)	გერმანია (დაბ. Nitzkydorf, ბანატი, რუმინეთი)	„რომელიც პოეზიის გაძლიერებითა და პროზის ობიექტურობით გვიხატავს უსამშობლოობის სურათებს“
2010	მარიო ვარგას ლიოსა (დ. 1936)	პერუ / ესპანეთი	„სიძლიერის სტრუქტურის მისეული შედგენისა და ინდივიდუალური წინააღმდეგობის, ამბოხისა და გამარჯვების მკვეთრი სურათებისთვის“

2011–2021 რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის
2011	ტომას ტრანსტრიომერი (დ. 1931— გ. 2015)	შვედეთი	„რეალურობის ახლებური შეგრძნება მდიდარი, ნახევრად გამჭვირვალე სურათების მეშვეობით“^[6]
2012	მო იენი (დ. 1955)	ჩინეთი	ავტორი, რომელიც „ჰალუცინაციური რეალიზმის საშუალებით ხალხურ ზღაპრებს, ისტორიასა და თანამედროვეობას აერთიანებს“^[7]
2013	ელის მანრო (დ. 1941)	კანადა	"თანამედროვე მოთხრობის ოსტატი"
2014	პატრიკ მოდიანო (დ. 1945)	საფრანგეთი	"ხელოვნების მეხსიერება, რომელიც მან გამოიწვია ყველაზე მესმის ადამიანის ბედი და აღმოჩენილი ცხოვრების სამყაროში საოკუპაციო"
2015	სვეტლანა ალექსიევიჩი (დ. 1948)	ბელარუსი	"მისი პოლიფონიური ტექსტებისთვის, რომლებიც ჩვენი დროის განსაცდელისა და მხნეობის მონუმენტია“^[8]
2016	ბობ დილანი (დ. 1941)	აშშ	"ამერიკული ტრადიციული სიმღერის ფარგლებში ახალი პოეტური გამომსახველობითი ფორმების შექმნისთვის“^[8]
2017	იშიგურო კაძუო (დ. 1954)	გაერთიანებული სამეფო	„რომანებში შექმნილი მძაფრი ემოციური ფონისთვის, რომელსაც სამყაროსთან კავშირის ილუზიური გრძნობის მიღმა უფსკრულის გამოააშკარავება ქმნის“^[9]
2018	ოლგა ტოკარჩუკი (დ. 1962)	პოლონეთი	„თხრობითი წარმოსახვისთვის, რომელიც საზღვრების გადალახვას, როგორც ცხოვრების ფორმას, წარმოაჩენს“^[10]
2019	პეტერ ჰანდკე (დ. 1942)	ავსტრია	„გავლენიანი შემოქმედებისთვის, რომელიც ადამიანური გამოცდილების პერიფერიებსა და სპეციფიკას იკვლევს“^[11]
2020	ლუიზა გლიუკი (დ. 1943)	აშშ	„მისი შეუცდომელი პოეტური ენისთვის, რომელიც უნივერსალურს ხდის ინდივიდუალურ ეგზისტენციას“^[12]

2021–დღემდე რედაქტირება

წელი	სახელი და გვარი	ქვეყანა^[1]	მოტივირება პრემიის მინიჭებისათვის	სურათი
2021	აბდულრაზაკ გურნა (დ. 1948)	ტანზანია	„მისი უკომპრომისო და თანაგრძნობით განმსჭვალული თხრობისთვის, რომლითაც იგი კოლონიალიზმის შედეგებსა და კულტურებსა და კონტინენტებს შორის არსებულ უფსკრულში აღმოჩენილ ლტოლვილთა ხვედრს აღწერს“^[13]
2022	ანი ერნო (დ. 1940)	საფრანგეთი

1901–1910 · 1911–1920 · 1921–1930 · 1931–1940 · 1941–1950 · 1951–1960 · 1961–1970 · 1971–1980 · 1981–1990 · 1991–2000 · 2001–2010 · 2011–დღემდე

ლაურეატი ქვეყნები რედაქტირება

Sind bei einer Person zwei Länder angegeben, so zählt dies bei beiden Ländern als halber Punkt. (გერმანული)
If two countries are listed for one person, then this counts as one-half point for each country. (ინგლისური)

ქვეყანა	ლაურეატთა რაოდენობა
საფრანგეთი	13,5
გაერთიანებული სამეფო	11
აშშ	10,5
გერმანია	8
შვედეთი	7
იტალია	6
ესპანეთი	5,5
პოლონეთი	3,5
ირლანდია	3
ნორვეგია	3
სსრკ	3
დანია	2
შვეიცარია	2
ჩილე	2
საბერძნეთი	2
იაპონია	2
სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა	2
ბელგია	1
ინდოეთი	1
ფინეთი	1
ისლანდია	1
იუგოსლავია	1
ისრაელი	1
გვატემალა	1
ავსტრალია	1
კოლუმბია	1
ჩეხოსლოვაკია	1
ნიგერია	1
ეგვიპტე	1
მექსიკა	1
სენტ-ლუსია	1
პორტუგალია	1
უნგრეთი	1
ავსტრია	1
თურქეთი	1
ჩინეთი	1
მავრიკი	0,5
პერუ	0,5

ლაურეატთა ენა რედაქტირება

ენა	ლაურეატთა რაოდენობა	%
ინგლისური ენა	26	25.00
ფრანგული ენა	13	12.50
გერმანული ენა	13	12.50
ესპანური ენა	11	9.62
იტალიური ენა	6	5.77
შვედური ენა	6	5.77
რუსული ენა	5	4.81
პოლონური ენა	4	3.85
დანიური ენა	3	2.88
ნორვეგიული ენა	3	2.88
ბერძნული ენა	2	1.92
იაპონური ენა	2	1.92
არაბული ენა	1	0.96
ბენგალი	1	0.96
ჩინური ენა	1	0.96
ჩეხური ენა	1	0.96
ფინური ენა	1	0.96
ივრითი	1	0.96
თურქული ენა	1	0.96
უნგრული ენა	1	0.96
ისლანდიური ენა	1	0.96
ოქსიტანური ენა	1	0.96
პორტუგალიური ენა	1	0.96
სერბული ენა	1	0.96
იდიში	1	0.96

იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება

ნობელის პრემია

სქოლიო რედაქტირება

↑ ^1.00 ^1.01 ^1.02 ^1.03 ^1.04 ^1.05 ^1.06 ^1.07 ^1.08 ^1.09 ^1.10 ^1.11 ^1.12 ქვეყანა nobelprize.org–ის მონაცემებით. ქვეყანა შესაძლოა არ შეესაბამებოდეს ეროვნებას.
↑ ნობელის ფონდის ოფიციალური მონაცემების მიხედვით. ასახულია მდგომარეობა პრემიის გაცემის მომენტში.
↑ როდესაც პასტერნაკი 1958 წელს ნობელის პრემიით უნდა დაეჯილდოვებინათ, მან დაადასტურა თავისი თანხმობა, თუმცა შემდეგ უარი თქვა საბჭოთა ხელისუფლების ძალდატანებით. შემდგომში მისმა ვაჟმა აიღო მამის კუთვნილი ნობელის პრემია სტოკჰოლმში, სპეციალურად მოწყობილ ცერემონიაზე.
↑ ჩვეულებრივ, ნობელის პრემიის ლაურეატთა ოფიციალურ სიაში ეთითება მათი დამადების ადგილი, თუკი იგი ლაურეატის წარმოდგენილ ქვეყანას არ ემთხვევა. ამ შემთხვევაში ეს ინფორმაცია აკლია.
↑ ნობელის სიის მონაცემები. პოლონეთი მაშინ, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, არარსებობდა.
↑ Nobel Prize in Literature 2011. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 6 October 2011.
↑ Nobel Prize in Literature 2012. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 11 October 2012.
↑ ^8.0 ^8.1 Nobel Prize in Literature 2016. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 13 October 2016
↑ The Nobel Prize in Literature 2017 – Press Release. Nobel Prize. ციტირების თარიღი: 5 October 2017
↑ Nobel Prize in Literature 2018. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 2019-10-10
↑ The Nobel Prize in Literature 2019 en-US. ციტირების თარიღი: 2019-10-10
↑ The Nobel Prize in Literature 2020 en-US. ციტირების თარიღი: 8 ოქტომბერი 2020
↑ The Nobel Prize in Literature 2021 en-US. ციტირების თარიღი: 7 ოქტომბერი 2021

[Land-1] 1.00 ^1.01 ^1.02 ^1.03 ^1.04 ^1.05 ^1.06 ^1.07 ^1.08 ^1.09 ^1.10 ^1.11 ^1.12 ქვეყანა nobelprize.org–ის მონაცემებით. ქვეყანა შესაძლოა არ შეესაბამებოდეს ეროვნებას.

[2] ნობელის ფონდის ოფიციალური მონაცემების მიხედვით. ასახულია მდგომარეობა პრემიის გაცემის მომენტში.

[3] როდესაც პასტერნაკი 1958 წელს ნობელის პრემიით უნდა დაეჯილდოვებინათ, მან დაადასტურა თავისი თანხმობა, თუმცა შემდეგ უარი თქვა საბჭოთა ხელისუფლების ძალდატანებით. შემდგომში მისმა ვაჟმა აიღო მამის კუთვნილი ნობელის პრემია სტოკჰოლმში, სპეციალურად მოწყობილ ცერემონიაზე.

[4] ჩვეულებრივ, ნობელის პრემიის ლაურეატთა ოფიციალურ სიაში ეთითება მათი დამადების ადგილი, თუკი იგი ლაურეატის წარმოდგენილ ქვეყანას არ ემთხვევა. ამ შემთხვევაში ეს ინფორმაცია აკლია.

[5] ნობელის სიის მონაცემები. პოლონეთი მაშინ, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, არარსებობდა.

[Literature2011-6] Nobel Prize in Literature 2011. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 6 October 2011.

[Literature2012-7] Nobel Prize in Literature 2012. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 11 October 2012.

[Literature2016-8] 8.0 ^8.1 Nobel Prize in Literature 2016. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 13 October 2016

[Literature2017-9] The Nobel Prize in Literature 2017 – Press Release. Nobel Prize. ციტირების თარიღი: 5 October 2017

[Literature2018-10] Nobel Prize in Literature 2018. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 2019-10-10

[11] The Nobel Prize in Literature 2019 en-US. ციტირების თარიღი: 2019-10-10

[12] The Nobel Prize in Literature 2020 en-US. ციტირების თარიღი: 8 ოქტომბერი 2020

[13] The Nobel Prize in Literature 2021 en-US. ციტირების თარიღი: 7 ოქტომბერი 2021

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]