ნიკელი

ნიკელი

28 Ni

58.693

3d8 4s2

ნიკელი (ლათ. Niccolum; ქიმიური სიმბოლო — ${\ce {Ni}}$) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის, მეოთხე პერიოდის, მეათე ჯგუფის (მოძველებული კლასიფიკაციით — მერვე ჯგუფის თანაქვეჯგუფის, VIIIB) ქიმიური ელემენტი. წარმოდგება გერმანული სახელწოდებიდან "რუდი" -კუფვერნიკელი) და მისი ატომური ნომერია 28. მოვერცხლოსფრო-თეთრი მბზინვარე ლითონი მცირე ოქროსფერი შეფერილობით ერთ-ერთია იმ ოთხი ფერომაგნიტურ ელემენტებს შორის, რომლებიც არსებობენ ოთახის ტემპერატურაზე; დანარჩენი სამია რკინა, კობალტი და გადოლინიუმი. იგი იმყოფება ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეათე ჯგუფში.

ნიკელი, ₂₈Ni

ზოგადი თვისებები
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა	მოვერცხლისფრო-თეთრი
სტანდ. ატომური მასა Ar°(Ni)	58.693
ნიკელი პერიოდულ სისტემაში
წყალბადი ჰელიუმი ლითიუმი ბერილიუმი ბორი ნახშირბადი აზოტი ჟანგბადი ფთორი ნეონი ნატრიუმი მაგნიუმი ალუმინი სილიციუმი ფოსფორი გოგირდი ქლორი არგონი კალიუმი კალციუმი სკანდიუმი ტიტანი ვანადიუმი ქრომი მანგანუმი რკინა კობალტი ნიკელი სპილენძი თუთია გალიუმი გერმანიუმი დარიშხანი სელენი ბრომი კრიპტონი რუბიდიუმი სტრონციუმი იტრიუმი ცირკონიუმი ნიობიუმი მოლიბდენი ტექნეციუმი რუთენიუმი როდიუმი პალადიუმი ვერცხლი კადმიუმი ინდიუმი კალა სტიბიუმი ტელური იოდი ქსენონი ცეზიუმი ბარიუმი ლანთანი ცერიუმი პრაზეოდიმი ნეოდიმი პრომეთიუმი სამარიუმი ევროპიუმი გადოლინიუმი ტერბიუმი დისპროზიუმი ჰოლმიუმი ერბიუმი თულიუმი იტერბიუმი ლუტეციუმი ჰაფნიუმი ტანტალი ვოლფრამი რენიუმი ოსმიუმი ირიდიუმი პლატინა ოქრო ვერცხლისწყალი თალიუმი ტყვია ბისმუტი პოლონიუმი ასტატი რადონი ფრანციუმი რადიუმი აქტინიუმი თორიუმი პროტაქტინიუმი ურანი (ელემენტი) ნეპტუნიუმი პლუტონიუმი ამერიციუმი კიურიუმი ბერკელიუმი კალიფორნიუმი აინშტაინიუმი ფერმიუმი მენდელევიუმი ნობელიუმი ლოურენსიუმი რეზერფორდიუმი დუბნიუმი სიბორგიუმი ბორიუმი ჰასიუმი მეიტნერიუმი დარმშტადტიუმი რენტგენიუმი კოპერნიციუმი ნიჰონიუმი ფლეროვიუმი მოსკოვიუმი ლივერმორიუმი ტენესინი ოგანესონი – ↑ Ni ↓ Pd კობალტი ← ნიკელი → სპილენძი
ატომური ნომერი (Z)	28
ჯგუფი	10 ჯგუფი ჯგუფი
პერიოდი	4 პერიოდი
ბლოკი	d-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Ar] 3d8 4s2
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 16, 2
ელემენტის ატომის სქემა
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის ტემპერატურა	842 °C ​(1115 K, ​​1548 °F)
დუღილის ტემპერატურა	1484 °C ​(1757 K, ​​2703 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	1,55 გ/სმ3
სიმკვრივე (ლ.წ.)	1,378 გ/სმ3
დნობის კუთ. სითბო	8,54 კჯ/მოლი
აორთქ. კუთ. სითბო	154,7 კჯ/მოლი
მოლური თბოტევადობა	25,929 ჯ/(მოლი·K)
ნაჯერი ორთქლის წნევა P (პა) 1 10 100 1 k 10 k 100 k T (K)-ზე 864 956 1071 1227 1443 1755
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	1, +2 (a strongly basic oxide)
ელექტროდული პოტენციალი	-2,76 ვ
ელექტრო­უარყოფითობა	პოლინგის სკალა: 1,00
იონიზაციის ენერგია	1: 589,8 კჯ/მოლ 2: 1145,4 კჯ/მოლ 3: 4912,4 კჯ/მოლ
ატომის რადიუსი	ემპირიული: 197 პმ
კოვალენტური რადიუსი (rcov)	176±10 პმ
იონური რადიუსი (rion)	(+2e) 99 პმ
ვან-დერ-ვალსის რადიუსი	231 პმ
მოლური მოცულობა	29,9 სმ3/მოლი
ნიკელის სპექტრალური ზოლები
სხვა თვისებები
მესრის სტრუქტურა	კუბური მოცულობაცენტრირებული
მესრის პერიოდი	5,580 Å
ბგერის სიჩქარე thin rod	3810 მ/წმ (at 20 °C)
თერმული გაფართოება	22,3 µმ/(მ·K) (at 25 °C)
ხვედრითი თბოტევადობა	25,9 ჯ/(K·მოლ)
თბოგამტარობა	201 ვტ/(მ·K)
მაგნეტიზმი	დიამაგნეტიკი
მაგნიტური ამთვისებლობა	+40,0·10−6 სმ3/მოლ
იუნგას მოდული	20 გპა
წანაცვლების მოდული	7,4 გპა
დრეკადობის მოდული	17 გპა
პუასონის კოეფიციენტი	0,31
მოოსის მეთოდი	1,75
ბრინელის მეთოდი	170–416 მპა
CAS ნომერი	7440-70-2
ისტორია
აღმოჩენილია	ჰამფრი დეივი (1808)
პირველად მიღებულია	ჰამფრი დეივი (1808)
ნიკელის მთავარი იზოტოპები
იზო­ტოპი გავრცე­ლება­დობა ნახევ. დაშლა (t1/2) რადიო. დაშლა პრო­დუქტი 40Ca 96,941% სტაბილური 41Ca trace 9,94×104 y ε 41K 42Ca 0,647% სტაბილური 43Ca 0,135% სტაბილური 44Ca 2,086% სტაბილური 45Ca syn 162,6 d β− 45Sc 46Ca 0,004% სტაბილური 47Ca syn 4,5 d β− 47Sc γ – 48Ca 0,187% 6,4×1019 y β−β− 48Ti
ნიკელი ვიკისაწყობში •

ნიკელის გამიყენების მაგალითები ცნობილია ჯერ კიდევ ქრისტეს შობამდე 3500 წლის წინათ, მაგრამ პირველად გამოყო და მისი ქიმიურ ელემენტად კლასიფიკაცია მოახდინა შვედმა ქიმიკოსმა კროონსტეტმა 1751 წელს, რომელსაც თავდაპირველად მისი შენადნობი აერია სპილენძის მინერალში. უფრო სუფთა სახით იგი მიღებული იყო 1804 წელს გერმანელი ქიმიკოსის ი. რიხტერის მიერ.

ნიკელის უდიდესი მომპოვებელი კვანძები განლაგებულია კანადაში - სადბერის კრატერი, რუსეთში - ნორილსკი და ახალ კალედონიაში. დედამიწის ქერქში ნიკელის შემცველობაა 5,8•10⁻³%. ლითონი კოროზიისადმი მაღალი მდგრადობით გამოირჩევა, რის გამოც მას იყენებენ სხვა ლითონების დასაფარად, მონეტების წარმოებაში, მაგნიტებსა და მრავალი საყოფაცხოვრებო ხელსაწყოსა თუ ნივთის დასამზადებლად.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ნიკელი

• WebElements.com – ნიკელი

პორტალი ქიმია