ფერმიუმი
| ფერმიუმი / Fermium (Fm) | |
|---|---|
| ელემენტის რიგითი ნომერი | 100 |
| მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა | ვერცხლისფერი ლითონი |
| ატომის თვისებები | |
| ატომური მასა (მოლური მასა) |
257,0951 მ. ა. ე. (გ/მოლი) |
| ატომის რადიუსი | 290 პმ |
| იონიზაციის ენერგია (პირველი ელექტრონი) |
1) 627 კჯ/მოლი (ევ) |
| ელექტრონული კონფიგურაცია | [Rn] 5f12 7s2 |
| ქიმიური თვისებები | |
| კოვალენტური რადიუსი | პმ |
| იონური რადიუსი | პმ |
| ელექტროუარყოფითობა (პოლინგის თანახმად) |
1,3 |
| ელექტროდული პოტენციალი | Fm←Fm3+ −1,96 ვ Fm←Fm2+ −2,37 ვ |
| ჟანგვის ხარისხი | +3 |
| მარტივი ნივთიერებების თერმოდინამიკური თვისებები | |
| ნივთიერების სიმკვრივე | გ/სმ³ |
| ხვედრითი თბოტევადობა | ჯ/(კ·მოლი) |
| თბოგამტარობა | ვტ/(მ·კ) |
| დნობის ტემპერატურა | 1800 კ |
| დნობის სითბო | კჯ/მოლი |
| დუღილის ტემპერატურა | კ |
| აორთქლების სითბო | კჯ/მოლი |
| მოლური მოცულობა | კუბური წახნაგცენტრირებული სმ³/მოლი |
| მარტივი ნივთიერების კრისტალური მესერი | |
| მესრის სტრუქტურა | |
| მესრის პერიოდი | n/ Å |
| შეფარდება | |
| დებაის ტემპერატურა | {{{24}}} კ |
| 100Fm 257,0951 [Rn] 5f12 7s2 ფერმიუმი |
ფერმიუმი (ლათ. Fermium) — რადიოაქტიური ტრანსურანული ქიმიური ელემენტი, რიგითი ნომერი 100, მიეკუთვნება აქტინოიდების ჯგუფს
ისტორიარედაქტირება
პირველად ფერმიიუმი მიიღეს 1952 წლის ბოლოს ამერიკელი ა. გიორსოსა და სხვა მეცნიერების მიერ ლოს-ალამოსის ლაბორატორიაში იზოტოპ 255Fm სახით რომლის ნახევარდაშლის პერიოდია Т1/2 = 20,1 სთ, რომელიც იყო პირველი თერმობირთვული აფეთქების შემდეგ არსებულ მტვერში, რომელიც აშშ-მა ათოლლა ენივეტოკზე მოახდინა1952 წლის 1 ნოემბერს. აღმოჩენილი იზოტოპი — ეს არის პროდუქტი 238U-ის ბირთვის მიერ 17 ნეიტრონის თანმიმდევრობით მიტაცებისა და რვა β−-დაშლის შედეგად, რომლებიც ნეიტრონებს გარდაქმნის პროტონებად და ზრდის ნუკლიდის ატომურ ნომერს.
სახელწოდების წარმოშობარედაქტირება
სახელი ეწოდა იტალიელ-ამერიკელი ფიზიკოსის ენრიკო ფერმის საპატივცემლოდ.
მიღებარედაქტირება
ფერმიუმს მიიღებენ თორიუმის, ურანის ან პლუტონიუმის მიზნის ციკლოტრონში ნეონის, ჟანგბადის ან ნახშირბადის იონების მეშვეობით დასხივების შედეგად. ფერმიუმის მიღების მეორე მეთოდს წარმოადგენს ბირთვულ რეაქტორში პლუტონიუმის, კიურიუმის ან კალიფორნიუმის იზოტოპების ნარევის ნეიტრონებით დასხივების მეთოდი. ყველაზე მეტს მიახლოებით 109 ატომს წელიწადში მიიღებენ იზოტოპ 257Fm[1].
თვისებებირედაქტირება
რადგანაც წონადი რაოდენობით ფერმიუმი არ ყოფილა მიღებული, თვისებების ძირითადი კვლევები ჩატარდა 257Fm (T1/2 = 100,5 დღე)-ის და უფრო ნაკლებად მდგრადი 255Fm (T1/2 = 20,07 საათი რადიონუკლიდის მცირე კონცენტრაციებზე. ყველაზე მდგრადია Fm+3 (ვალენტობა III), მაგრამ ძლიერი აღმდგენების ზემოქმედებით წყლის ხსნარებში მიიღებენ Fm+2. ქიმიური თვისებებით ფერმიუმი ბევრად გავს სხვა სამვალენტიან აქტინოიდებს.
გამოყენებარედაქტირება
ფერმიუმის ატომების მიზანს გამოიყენებენ ბირთვულ ფიზიკაში უფრო მძიმე ელემენტების ბირთვების მისაღებად.
ბიოლოგიური როლირედაქტირება
ფერმიუმის ყველა ცნობილი იზოტოპი რადიოტოქსიკურია.
სქოლიორედაქტირება
- ↑ რედაქტორი ნ.ს. ზეფიროვა ქიმიური ენციკლოპედია. — მ.: დიდი რუსული ენციკლოპედია, 1998. — ტომი: 5. — გვ. 783. — ISBN 5-85270-310-9
