ფერმიუმი

ფერმიუმი

100 Fm

[257]

5f12 7s2

ფერმიუმი (ლათ. Fermium) — რადიოაქტიური ტრანსურანული ქიმიური ელემენტი, რიგითი ნომერი 100, მიეკუთვნება აქტინოიდების ჯგუფს

ფერმიუმი, ₁₀₀Fm

ზოგადი თვისებები
ელემენტის ფერი	მოვერცხლისფრო-ცისფერი
ატომური მასის ნომერი	სტაბილური იზოტოპის: [257]
ფერმიუმი პერიოდულ სისტემაში
წყალბადი ჰელიუმი ლითიუმი ბერილიუმი ბორი ნახშირბადი აზოტი ჟანგბადი ფთორი ნეონი ნატრიუმი მაგნიუმი ალუმინი სიცილიუმი ფოსფორი გოგირდი ქლორი არგონი კალიუმი კალციუმი სკანდიუმი ტიტანი ვანადიუმი ქრომი მანგანუმი რკინა კობალტი ნიკელი სპილენძი თუთია გალიუმი გერმანიუმი დარიშხანი სელენიუმი ბრომი კრიპტონი რუბიდიუმი სტრონციუმი იტრიუმი ცირკონიუმი ნიობიუმი მოლიბდენი ტექნეციუმი რუთენიუმი როდიუმი პალადიუმი ვერცხლი კადმიუმი ინდიუმი კალა სტიბიუმი ტელური იოდი ქსენონი ცეზიუმი ბარიუმი ლანთანი ცერიუმი პრაზეოდიმიუმი ნეოდიმიუმი პრომეთიუმი სამარიუმი ევროპიუმი გადოლინიუმი ტერბიუმი დისპროზიუმი ჰოლმიუმი ერბიუმი თულიუმი იტერბიუმი ლუტეციუმი ჰაფნიუმი ტანტალი ვოლფრამი რენიუმი ოემიუმი ირიდიუმი პლატინა ოქრო Mercury (element) თალიუმი ტყვია ბისმუტი პოლონიუმი ასტატი რადონი ფრანციუმი რადიუმი აქტინიუმი თორიუმი პროტაქტინიუმი ურანი (ელემენტი) ნეპტუნიუმი პლუტონიუმი ამერიციუმი კიურიუმი ბერკელიუმი კალიფორნიუმი აინშტაინიუმი ფერმიუმი მენდელევიუმი ნობელიუმი ლოურენსიუმი რეზერფორდიუმი დუბნიუმი სიბორგიუმი ბორიუმი ჰასიუმი მეიტნერიუმი დარმშტადტიუმი რენტგენიუმი კოპერნიციუმი ნიჰონიუმი ფლეროვიუმი მოსკოვიუმი ლივერმორიუმი ტენესიუმი ოგანესონი Er ↑ Fm ↓ (Upq) აინშტაინიუმი ← ფერმიუმი → მენდელევიუმი
ატომური ნომერი (Z)	100
ჯგუფი	(აქტინოიდები)
პერიოდი	პერიოდი 7
ბლოკი	f-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Rn] 5f12 7s2
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 18, 32, 30, 8, 2
ელემენტის ატომის სქემა
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის ტემპერატურა	1527 °C ​(1800 K, ​​2781 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	9.7 გრ/სმ3
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	+2, +3
ელექტროდული პოტენციალი	Fm←Fm3+ −1,96 ვ Fm←Fm2+ −2,37 ვ
ელექტრო­უარყოფითობა	პოლინგის სკალა: 1,3
იონიზაციის ენერგია	1: 629 კჯ/მოლ
სხვა თვისებები
ბუნებაში მიიღება	სინთეზაციით
მესრის სტრუქტურა	კუბური წახნაგცენტრირებული
მაგნეტიზმი	პარამაგნეტიკი
CAS ნომერი	7440-72-4
ისტორია
აღმოჩენილია	ლოურენსის ბერკლის ნაციონალური ლაბორატორია (1952)
ფერმიუმის მთავარი იზოტოპები
იზო­ტოპი გავრცე­ლება­დობა ნახევ. დაშლა (t1/2) რადიო. დაშლა პრო­დუქტი 252Fm syn 25.39 h SF – α 248Cf 253Fm syn 3 d ε 253Es α 249Cf 255Fm syn 20.07 h SF – α 251Cf 257Fm syn 100.5 d α 253Cf SF –
ფერმიუმი ვიკისაწყობში •

ისტორია

პირველად ფერმიუმი მიიღეს 1952 წლის ბოლოს ამერიკელი ალბერტი გიორსოსა და სხვა მეცნიერების მიერ ლოს-ალამოსის ლაბორატორიაში იზოტოპ ²⁵⁵Fm სახით რომლის ნახევარდაშლის პერიოდია Т_1/2 = 20,1 სთ, რომელიც იყო პირველი თერმობირთვული აფეთქების შემდეგ არსებულ მტვერში, რომელიც აშშ-მა ატოლ ენივეტოკზე მოახდინა 1952 წლის 1 ნოემბერს. აღმოჩენილი იზოტოპი — ეს არის პროდუქტი ²³⁸U-ის ბირთვის მიერ 17 ნეიტრონის თანმიმდევრობით მიტაცებისა და რვა β⁻-დაშლის შედეგად, რომლებიც ნეიტრონებს გარდაქმნის პროტონებად და ზრდის ნუკლიდის ატომურ ნომერს.

სახელწოდების წარმოშობა

სახელი ეწოდა იტალო-ამერიკელი ფიზიკოსის ენრიკო ფერმის პატივსაცემად.

მიღება

ფერმიუმს მიიღებენ თორიუმის, ურანის ან პლუტონიუმის მიზნის ციკლოტრონში ნეონის, ჟანგბადის ან ნახშირბადის იონების მეშვეობით დასხივების შედეგად. ფერმიუმის მიღების მეორე მეთოდს წარმოადგენს ბირთვულ რეაქტორში პლუტონიუმის, კიურიუმის ან კალიფორნიუმის იზოტოპების ნარევის ნეიტრონებით დასხივების მეთოდი. ყველაზე მეტს მიახლოებით 10⁹ ატომს წელიწადში მიიღებენ იზოტოპ ²⁵⁷Fm.

თვისებები

რადგანაც წონადი რაოდენობით ფერმიუმი არ ყოფილა მიღებული, თვისებების ძირითადი კვლევები ჩატარდა ²⁵⁷Fm (T_1/2 = 100,5 დღე)-ის და უფრო ნაკლებად მდგრადი ²⁵⁵Fm (T_1/2 = 20,07 საათი რადიონუკლიდის მცირე კონცენტრაციებზე. ყველაზე მდგრადია Fm⁺³ (ვალენტობა III), მაგრამ ძლიერი აღმდგენების ზემოქმედებით წყლის ხსნარებში მიიღებენ Fm⁺². ქიმიური თვისებებით ფერმიუმი ბევრად ჰგავს სხვა სამვალენტიან აქტინოიდებს.

გამოყენება

ფერმიუმის ატომების მიზანს გამოიყენებენ ბირთვულ ფიზიკაში უფრო მძიმე ელემენტების ბირთვების მისაღებად.

ბიოლოგიური როლი

ფერმიუმის ყველა ცნობილი იზოტოპი რადიოტოქსიკურია.

რესურსები ინტერნეტში

• ფერმიუმი Webelements-ზე
• ფერმიუმი ქიმიური ელემენტების პოპულარულ ბიბლიოთეკაში