ფერმიუმი
ფერმიუმი |
100 Fm |
[257] |
5f12 7s2 |
ფერმიუმი (ლათ. Fermium) — რადიოაქტიური ტრანსურანული ქიმიური ელემენტი, რიგითი ნომერი 100, მიეკუთვნება აქტინოიდების ჯგუფს
![]() | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
ზოგადი თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ელემენტის ფერი | მოვერცხლისფრო-ცისფერი | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ატომური მასის ნომერი |
სტაბილური იზოტოპის: [257] | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ფერმიუმი პერიოდულ სისტემაში | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
ატომური ნომერი (Z) | 100 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ჯგუფი | (აქტინოიდები) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
პერიოდი | პერიოდი 7 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ბლოკი | f-ბლოკი | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტრონული კონფიგურაცია | [Rn] 5f12 7s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტრონი გარსზე | 2, 8, 18, 32, 30, 8, 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ელემენტის ატომის სქემა![]() | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
ფიზიკური თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში | მყარი სხეული | |||||||||||||||||||||||||||||||||
დნობის ტემპერატურა |
1527 °C (1800 K, 2781 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
სიმკვრივე (ო.ტ.) | 9.7 გრ/სმ3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ატომის თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
ჟანგვის ხარისხი | +2, +3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტროდული პოტენციალი |
Fm←Fm3+ −1,96 ვ Fm←Fm2+ −2,37 ვ | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტროუარყოფითობა | პოლინგის სკალა: 1,3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
იონიზაციის ენერგია |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
სხვა თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
ბუნებაში მიიღება | სინთეზაციით | |||||||||||||||||||||||||||||||||
მესრის სტრუქტურა | კუბური წახნაგცენტრირებული | |||||||||||||||||||||||||||||||||
მაგნეტიზმი | პარამაგნეტიკი | |||||||||||||||||||||||||||||||||
CAS ნომერი |
7440-72-4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ისტორია | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
აღმოჩენილია | ლოურენსის ბერკლის ნაციონალური ლაბორატორია (1952) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
ფერმიუმის მთავარი იზოტოპები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
• |
ისტორიარედაქტირება
პირველად ფერმიუმი მიიღეს 1952 წლის ბოლოს ამერიკელი ალბერტი გიორსოსა და სხვა მეცნიერების მიერ ლოს-ალამოსის ლაბორატორიაში იზოტოპ 255Fm სახით რომლის ნახევარდაშლის პერიოდია Т1/2 = 20,1 სთ, რომელიც იყო პირველი თერმობირთვული აფეთქების შემდეგ არსებულ მტვერში, რომელიც აშშ-მა ატოლ ენივეტოკზე მოახდინა 1952 წლის 1 ნოემბერს. აღმოჩენილი იზოტოპი — ეს არის პროდუქტი 238U-ის ბირთვის მიერ 17 ნეიტრონის თანმიმდევრობით მიტაცებისა და რვა β−-დაშლის შედეგად, რომლებიც ნეიტრონებს გარდაქმნის პროტონებად და ზრდის ნუკლიდის ატომურ ნომერს.
სახელწოდების წარმოშობარედაქტირება
სახელი ეწოდა იტალო-ამერიკელი ფიზიკოსის ენრიკო ფერმის პატივსაცემად.
მიღებარედაქტირება
ფერმიუმს მიიღებენ თორიუმის, ურანის ან პლუტონიუმის მიზნის ციკლოტრონში ნეონის, ჟანგბადის ან ნახშირბადის იონების მეშვეობით დასხივების შედეგად. ფერმიუმის მიღების მეორე მეთოდს წარმოადგენს ბირთვულ რეაქტორში პლუტონიუმის, კიურიუმის ან კალიფორნიუმის იზოტოპების ნარევის ნეიტრონებით დასხივების მეთოდი. ყველაზე მეტს მიახლოებით 109 ატომს წელიწადში მიიღებენ იზოტოპ 257Fm[1].
თვისებებირედაქტირება
რადგანაც წონადი რაოდენობით ფერმიუმი არ ყოფილა მიღებული, თვისებების ძირითადი კვლევები ჩატარდა 257Fm (T1/2 = 100,5 დღე)-ის და უფრო ნაკლებად მდგრადი 255Fm (T1/2 = 20,07 საათი რადიონუკლიდის მცირე კონცენტრაციებზე. ყველაზე მდგრადია Fm+3 (ვალენტობა III), მაგრამ ძლიერი აღმდგენების ზემოქმედებით წყლის ხსნარებში მიიღებენ Fm+2. ქიმიური თვისებებით ფერმიუმი ბევრად ჰგავს სხვა სამვალენტიან აქტინოიდებს.
გამოყენებარედაქტირება
ფერმიუმის ატომების მიზანს გამოიყენებენ ბირთვულ ფიზიკაში უფრო მძიმე ელემენტების ბირთვების მისაღებად.
ბიოლოგიური როლირედაქტირება
ფერმიუმის ყველა ცნობილი იზოტოპი რადიოტოქსიკურია.
რესურსები ინტერნეტშირედაქტირება
სქოლიორედაქტირება
- ↑ რედაქტორი ნ.ს. ზეფიროვა, ქიმიური ენციკლოპედია, ტ. 5, მ.: დიდი რუსული ენციკლოპედია, 1998. — გვ. 783, ISBN 5-85270-310-9.