ბერკელიუმი

ბერკელიუმი

97 Bk

[247]

5f9 7s2

ბერკელიუმი, ბერკლიუმი (ლათ. Berkelium) — ხელოვნურად მიღებული რადიოაქტიური ქიმიური ელემენტი, განეკუთვნება აქტინოიდებს და მისი სიმბოლოა Bk. ნივთიერების ატომური ნომერია 97. ბერკელიუმი სინთეზირებულია ამერიკელი მეცნიერების გლენ სიბორგის, სტენლი ტომფსონისა და ალბერტ გიორსოს მიერ 1949 წელს, ციკლოტრონზე α-ნაწილაკებით ამერციუმის ჟანგის ²⁴¹Am₂O₃ დასხივების შედეგად. სახელი ეწოდა სამეცნიერო კვლევითი ცენტრის — ქალაქ ბერკლის (კალიფორნია, აშშ) მიხედვით.

ბერკელიუმი, ₉₇Bk

ზოგადი თვისებები
ელემენტის ფერი	მოვერცხლისფრო-თეთრი
სტანდ. ატომური მასა Ar, სტან.(Bk)	საყოველთაოდ მიღებული: [247]
ბერკელიუმი პერიოდულ სისტემაში
წყალბადი ჰელიუმი ლითიუმი ბერილიუმი ბორი ნახშირბადი აზოტი ჟანგბადი ფთორი ნეონი ნატრიუმი მაგნიუმი ალუმინი სიცილიუმი ფოსფორი გოგირდი ქლორი არგონი კალიუმი კალციუმი სკანდიუმი ტიტანი ვანადიუმი ქრომი მანგანუმი რკინა კობალტი ნიკელი სპილენძი თუთია გალიუმი გერმანიუმი დარიშხანი სელენიუმი ბრომი კრიპტონი რუბიდიუმი სტრონციუმი იტრიუმი ცირკონიუმი ნიობიუმი მოლიბდენი ტექნეციუმი რუთენიუმი როდიუმი პალადიუმი ვერცხლი კადმიუმი ინდიუმი კალა სტიბიუმი ტელური იოდი ქსენონი ცეზიუმი ბარიუმი ლანთანი ცერიუმი პრაზეოდიუმი ნეოდიმიუმი პრომეთიუმი სამარიუმი ევროპიუმი გადოლიმიუმი ტერბიუმი დისპროზიუმი ჰოლმიუმი ერბიუმი თულიუმი იტერბიუმი ლუტეციუმი ჰაფნიუმი ტანტალი ვოლფრამი რენიუმი ოემიუმი ირიდიუმი პლატინა ოქრო Mercury (element) თალიუმი ტყვია ბისმუტი პოლონიუმი ასტატი რადონი ფრანციუმი რადიუმი აქტინიუმი თორიუმი პროტაქტინიუმი ურანი (ელემენტი) ნეპტუნიუმი პლუტონიუმი ამერიციუმი კიურიუმი ბერკელიუმი კალიფორნიუმი აინშტაინიუმი ფერმიუმი მენდელევიუმი ნობელიუმი ლოურენსიუმი რეზერფორდიუმი დუბნიუმი სიბორგიუმი ბორიუმი ჰასიუმი მეიტნერიუმი დარმშტადტიუმი რენტგენიუმი კოპერნიციუმი ნიჰონიუმი ფლეროვიუმი მოსკოვიუმი ლივერმორიუმი ტენესიუმი ოგანესონი Tb ↑ Bk ↓ (Upu) კიურიუმი ← ბერკელიუმი → კალიფორნიუმი
ატომური ნომერი (Z)	97
ჯგუფი	(აქტინოიდები)
პერიოდი	პერიოდი 7
ბლოკი	f-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Rn] 5f9 7s2
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 18, 32, 27, 8, 2
ელემენტის ატომის სქემა
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის ტემპერატურა	986 °C ​(1259 K, ​​1807 °F)
დუღილის ტემპერატურა	2627 °C ​(2900 K, ​​4760 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	14.78 გრ/სმ3
დნობის კუთ. სითბო	7.92 კჯ/მოლი
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	+2, +3, +4, +5
ელექტრო­უარყოფითობა	პოლინგის სკალა: 1,3
იონიზაციის ენერგია	1: 601 კჯ/მოლ
ატომის რადიუსი	ემპირიული: 170 პმ
ბერკელიუმის სპექტრალური ზოლები
სხვა თვისებები
მესრის სტრუქტურა	ჰექსაგონალური
თბოგამტარობა	10 ვტ/(მ·K)
მაგნეტიზმი	პარამაგნეტიკი
CAS ნომერი	7440-40-6
ისტორია
აღმოჩენილია	Lawrence Berkeley National Laboratory (1949)
ბერკელიუმის მთავარი იზოტოპები
იზო­ტოპი გავრცე­ლება­დობა ნახევ. დაშლა (t1/2) რადიო. დაშლა პრო­დუქტი 245Bk syn 4.94 d ε 245Cm α 241Am 246Bk syn 1.8 d α 242Am ε 246Cm 247Bk syn 1380 y α 243Am 248Bk syn >300 y α 244Am 249Bk syn 330 d α 245Am SF – β− 249Cf
ბერკელიუმი ვიკისაწყობში •

იზოტოპები და ვალენტობა

ცნობილია ბერკლიუმის იზოტოპები 243-250 მასური რიცხვებით. სხვა აქტინოიდებისგან განსხვავებით წყალხსნარებში ბერკლიუმი იცვლის ვალენტობას, ძირითადად კი 3-ვალენტოვანია.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 323.
• Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements, 2nd, Butterworth-Heinemann. ISBN 0-08-037941-9.  (ინგლისური)
• Holleman, Arnold F.; Wiberg, Nils (2007). Textbook of Inorganic Chemistry, 102nd, de Gruyter. ISBN 978-3-11-017770-1.  (ინგლისური)
• Peterson, J. R.; Hobart, D. E. (1984). "The Chemistry of Berkelium", Advances in inorganic chemistry and radiochemistry. Academic Press, გვ. 29–64. DOI:10.1016/S0898-8838(08)60204-4. ISBN 0-12-023628-1.  (ინგლისური)

რესურსები ინტერნეტში

• Berkelium at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham) (ინგლისური)