ბერკელიუმი

ბერკელიუმი

97Bk

[247]

5f9 7s2

ბერკელიუმი, ბერკლიუმი (ლათ. Berkelium; ქიმიური სიმბოლო — ${\ce {Bk}}$) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეშვიდე პერიოდის, ჯგუფგარეშე (ძველი კლასიფიკაციით მესამე ჯგუფის თანაური ქვეჯგუფის, IIIბ) ხელოვნურად მიღებული რადიოაქტიური ქიმიური ელემენტი. განეკუთვნება აქტინოიდების ოჯახს. მისი ატომური ნომერია — 97, t_დნ (ბეტა) — 986 °C, t_დუღ (ბეტა) — 2627 °C, სიმკვრივე (ბეტა) — 13.25 გ/სმ³. ბერკელიუმი სინთეზირებულია ამერიკელი მეცნიერების გლენ სიბორგის, სტენლი ტომფსონისა და ალბერტ გიორსოს მიერ 1949 წელს, ციკლოტრონზე α-ნაწილაკებით ამერიციუმის ჟანგის ${\ce {^{241}Am2O3}}$ დასხივების შედეგად. სახელი ეწოდა სამეცნიერო კვლევითი ცენტრის — ქალაქ ბერკლის (კალიფორნია, აშშ) მიხედვით.

ბერკელიუმი, ₉₇Bk

ზოგადი თვისებები
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა	მოვერცხლისფრო ლითონი
მასური რიცხვი	247
ბერკელიუმი პერიოდულ სისტემაში
წყალბადი ჰელიუმი ლითიუმი ბერილიუმი ბორი ნახშირბადი აზოტი ჟანგბადი ფთორი ნეონი ნატრიუმი მაგნიუმი ალუმინი სილიციუმი ფოსფორი გოგირდი ქლორი არგონი კალიუმი კალციუმი სკანდიუმი ტიტანი ვანადიუმი ქრომი მანგანუმი რკინა კობალტი ნიკელი სპილენძი თუთია გალიუმი გერმანიუმი დარიშხანი სელენი ბრომი კრიპტონი რუბიდიუმი სტრონციუმი იტრიუმი ცირკონიუმი ნიობიუმი მოლიბდენი ტექნეციუმი რუთენიუმი როდიუმი პალადიუმი ვერცხლი კადმიუმი ინდიუმი კალა სტიბიუმი ტელური იოდი ქსენონი ცეზიუმი ბარიუმი ლანთანი ცერიუმი პრაზეოდიმი ნეოდიმი პრომეთიუმი სამარიუმი ევროპიუმი გადოლინიუმი ტერბიუმი დისპროზიუმი ჰოლმიუმი ერბიუმი თულიუმი იტერბიუმი ლუტეციუმი ჰაფნიუმი ტანტალი ვოლფრამი რენიუმი ოსმიუმი ირიდიუმი პლატინა ოქრო ვერცხლისწყალი თალიუმი ტყვია ბისმუტი პოლონიუმი ასტატი რადონი ფრანციუმი რადიუმი აქტინიუმი თორიუმი პროტაქტინიუმი ურანი (ელემენტი) ნეპტუნიუმი პლუტონიუმი ამერიციუმი კიურიუმი ბერკელიუმი კალიფორნიუმი აინშტაინიუმი ფერმიუმი მენდელევიუმი ნობელიუმი ლოურენსიუმი რეზერფორდიუმი დუბნიუმი სიბორგიუმი ბორიუმი ჰასიუმი მეიტნერიუმი დარმშტადტიუმი რენტგენიუმი კოპერნიციუმი ნიჰონიუმი ფლეროვიუმი მოსკოვიუმი ლივერმორიუმი ტენესინი ოგანესონი Tb ↑ Bk ↓ (Upu) კიურიუმი ← ბერკელიუმი → კალიფორნიუმი
ატომური ნომერი (Z)	97
პერიოდი	7 პერიოდი
ბლოკი	f-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Rn] 5f9 7s2
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 18, 32, 27, 8, 2
ელემენტის ატომის სქემა
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის ტემპერატურა	ბეტა: 986 °C ​(1259 K, ​​1807 °F)
დუღილის ტემპერატურა	ბეტა: 2627 °C ​(2900 K, ​​4760 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	ალფა: 14.78 გ/სმ3 ბეტა: 13.25 გ/სმ3
დნობის კუთ. სითბო	7.92 კჯ/მოლი
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	+2, +3, +4, +5
ელექტროდული პოტენციალი
ელექტრო­უარყოფითობა	პოლინგის სკალა: 1,3
იონიზაციის ენერგია	1: 601 კჯ/მოლ
ატომის რადიუსი	ემპირიული: 170 პმ
ბერკელიუმის სპექტრალური ზოლები
სხვა თვისებები
ბუნებაში გვხვდება	სინთეზირების შედეგად
მესრის სტრუქტურა	ჰექსაგონალური
თბოგამტარობა	10 ვტ/(მ·K)
მაგნეტიზმი	პარამაგნეტიკი
CAS ნომერი	7440-40-6
ისტორია
სახელწოდება მომდინარეობს	აღმოჩენის ქალაქის „ბერკლი“ სახელის მიხედვით
აღმომჩენია	გლენ სიბორგი, სტენლი ტომფსონი და ალბერტ გიორსო (1949)
ბერკელიუმის მთავარი იზოტოპები
იზო­ტოპი გავრცე­ლება­დობა ნახევ. დაშლა (t1/2) რადიო. დაშლა პრო­დუქტი 245Bk სინთ 7000494000000000000♠4.94 დღ-ღ ε 245Cm α 241Am 246Bk სინთ 7000180000000000000♠1.8 დღ-ღ α 242Am ε 246Cm 247Bk სინთ 7003138000000000000♠1380 წ α 243Am 248Bk სინთ >7002300000000000000♠300 წ α 244Am 249Bk სინთ 7002330000000000000♠330 დღ-ღ β− 249Cf α 245Am სდ –
ბერკელიუმი ვიკისაწყობში •

იზოტოპები და ვალენტობა

ცნობილია ბერკლიუმის იზოტოპები 243-250 მასური რიცხვებით. სხვა აქტინოიდებისგან განსხვავებით წყალხსნარებში ბერკლიუმი იცვლის ვალენტობას, ძირითადად კი 3-ვალენტოვანია.

ლიტერატურა

• Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements, 2nd, Butterworth-Heinemann. ISBN 0-08-037941-9.  (ინგლისური)
• Holleman, Arnold F.; Wiberg, Nils (2007). Textbook of Inorganic Chemistry, 102nd, de Gruyter. ISBN 978-3-11-017770-1.  (ინგლისური)
• Peterson, J. R.; Hobart, D. E. (1984). „The Chemistry of Berkelium“, Advances in inorganic chemistry and radiochemistry. Academic Press, გვ. 29–64. DOI:10.1016/S0898-8838(08)60204-4. ISBN 0-12-023628-1.  (ინგლისური)

რესურსები ინტერნეტში

• Berkelium at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham) (ინგლისური)

სქოლიო

პორტალი ქიმია