ნიჰონიუმი

ნიჰონიუმი

113Nh

[286]

5f14 6d10 7s2 7p1

ნიჰონიუმი (ლათ. Nihonium; ქიმიური სიმბოლო — ${\ce {Nh}}$), უნუნტრიუმი (ლათ. Ununtrium; ქიმიური სიმბოლო — ${\ce {Uut}}$), ეკა-თალიუმი (Eka-thalium) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეშვიდე პერიოდის, მეცამეტე ჯგუფის (მოძველებული კლასიფიკაციით — მესამე ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის, IIIა) ხელოვნურად მიღებული რადიოაქტიური ქიმიური ელემენტი. მისი ატომური ნომერია — 113, t_დნ — 430 °C, t_დუღ — 1130 °C, სიმკვრივე — 16 გ/სმ³. ელემენტის ნახევრად დაშლის პერიოდია 20 წამი. ნიჰონიუმს მარტივად ელემენტ 113-ის სახელითაც მოიხსენიებენ. როგორც ცნობილია ელემენტი 2003 წელს რუსეთში ქალაქ დუბნაში აღმოაჩინეს. 2015 წლის დეკემბერში თეორიული და გამოყენებითი ქიმიის საერთაშორისო კავშირიმა (IUPAC) და თეორიული და გამოყენებითი ფიზიკის საერთაშორისო კავშირმა (IUPAP) ქიმიური ელემენტი ოფიციალურად აღიარა და პერიოდულობის სისტემაში ადგილი მიუჩინა.

ნიჰონიუმი, ₁₁₃Nh

ზოგადი თვისებები
მასური რიცხვი	286
ნიჰონიუმი პერიოდულ სისტემაში
წყალბადი ჰელიუმი ლითიუმი ბერილიუმი ბორი ნახშირბადი აზოტი ჟანგბადი ფთორი ნეონი ნატრიუმი მაგნიუმი ალუმინი სილიციუმი ფოსფორი გოგირდი ქლორი არგონი კალიუმი კალციუმი სკანდიუმი ტიტანი ვანადიუმი ქრომი მანგანუმი რკინა კობალტი ნიკელი სპილენძი თუთია გალიუმი გერმანიუმი დარიშხანი სელენი ბრომი კრიპტონი რუბიდიუმი სტრონციუმი იტრიუმი ცირკონიუმი ნიობიუმი მოლიბდენი ტექნეციუმი რუთენიუმი როდიუმი პალადიუმი ვერცხლი კადმიუმი ინდიუმი კალა სტიბიუმი ტელური იოდი ქსენონი ცეზიუმი ბარიუმი ლანთანი ცერიუმი პრაზეოდიმი ნეოდიმი პრომეთიუმი სამარიუმი ევროპიუმი გადოლინიუმი ტერბიუმი დისპროზიუმი ჰოლმიუმი ერბიუმი თულიუმი იტერბიუმი ლუტეციუმი ჰაფნიუმი ტანტალი ვოლფრამი რენიუმი ოსმიუმი ირიდიუმი პლატინა ოქრო ვერცხლისწყალი თალიუმი ტყვია ბისმუტი პოლონიუმი ასტატი რადონი ფრანციუმი რადიუმი აქტინიუმი თორიუმი პროტაქტინიუმი ურანი (ელემენტი) ნეპტუნიუმი პლუტონიუმი ამერიციუმი კიურიუმი ბერკელიუმი კალიფორნიუმი აინშტაინიუმი ფერმიუმი მენდელევიუმი ნობელიუმი ლოურენსიუმი რეზერფორდიუმი დუბნიუმი სიბორგიუმი ბორიუმი ჰასიუმი მეიტნერიუმი დარმშტადტიუმი რენტგენიუმი კოპერნიციუმი ნიჰონიუმი ფლეროვიუმი მოსკოვიუმი ლივერმორიუმი ტენესინი ოგანესონი Tl ↑ Nh ↓ (Uhs) კოპერნიციუმი ← ნიჰონიუმი → ფლეროვიუმი
ატომური ნომერი (Z)	113
ჯგუფი	13
პერიოდი	7 პერიოდი
ბლოკი	p-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Rn] 5f14 6d10 7s2 7p1
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 18, 32, 32, 18, 3
ელემენტის ატომის სქემა
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის ტემპერატურა	430 °C ​(700 K, ​​810 °F)
დუღილის ტემპერატურა	1130 °C ​(1430 K, ​​2070 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	16 გ/სმ3
დნობის კუთ. სითბო	7.61 კჯ/მოლი
აორთქ. კუთ. სითბო	130 კჯ/მოლი
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	(−1), (+1), (+3), (+5)
ელექტროდული პოტენციალი
იონიზაციის ენერგია	1: 704.9 კჯ/მოლ 2: 2240 კჯ/მოლ 3: 3020 კჯ/მოლ
ატომის რადიუსი	ემპირიული: 170 პმ
კოვალენტური რადიუსი (rcov)	172–180 პმ
სხვა თვისებები
ბუნებაში გვხვდება	სინთეზირების შედეგად
მესრის სტრუქტურა	მჭიდრო ჰექსაგონალური
CAS ნომერი	54084-70-7
ისტორია
სახელწოდება მომდინარეობს	After Japan (Nihon in Japanese)
აღმომჩენია	Riken (Japan, first undisputed claim 2004) JINR (Russia) and Livermore (US, first announcement 2003)
ნიჰონიუმის მთავარი იზოტოპები
იზო­ტოპი გავრცე­ლება­დობა ნახევ. დაშლა (t1/2) რადიო. დაშლა პრო­დუქტი 278Nh სინთ 7000139999999999999♠1.4 მწმ α 274Rg 282Nh სინთ 7001610000000000000♠61 მწმ α 278Rg 283Nh სინთ 7002123000000000000♠123 მწმ α 279Rg 284Nh სინთ 6999900000000000000♠0.90 წამ α 280Rg ε 284Cn 285Nh სინთ 7000210000000000000♠2.1 წამ α 281Rg სდ – 286Nh სინთ 7000950000000000000♠9.5 წამ α 282Rg 287Nh სინთ 7000550000000000000♠5.5 წამ? α 283Rg 290Nh სინთ 7000200000000000000♠2 წამ? α 286Rg
ნიჰონიუმი ვიკისაწყობში •

რესურსები ინტერნეტში

• მენდელეევის ცხრილს კიდევ ოთხი ელემენტი დაემატა
• Ununtrium at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham)
• Uut and Uup Add Their Atomic Mass to Periodic Table დაარქივებული 2006-09-07 საიტზე Wayback Machine.
• Apsidium: Ununtrium 113 Uut
• Discovery of Elements 113 and 115 დაარქივებული 2005-06-23 საიტზე Wayback Machine.
• Superheavy elements
• WebElements.com: Ununtrium

სქოლიო

პორტალი ქიმია