ვიკიპედია

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტი

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტი ― გაეროს გენერალური ასამბლეის მიერ მიღებული მრავალმხრივი საერთაშორისო ხელშეკრულება. მიიღეს 1966 წლის 16 დეკემბრის 2200A(XXI) რეზოლუციით და ძალაშია 1976 წლის 3 იანვრიდან.[1] პაქტი მხარეებს ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების დაცვას ავალდებულებს, მათ შორის, შორმის უფლებების, ჯანმრთელობის უფლების და განათლების უფლების. 2020 წლის ივლისისთვის, პაქტის წევრია 171 მხარე.[3] ოთხ სახელმწიფოს პაქტზე ხელი აქვს მოწერილი, მაგრამ რატიფიცირებული არ აქვს.

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტი

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტის მხარეები და ხელმომწერები:
  ხელმოწერილი და რატიფიცირებულია
  ხელმოწერილია, მაგრამ არ არის რატიფიცირებული
  არც ხელმოწერილია, არც რატიფიცირებული
ტიპი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია
მომზადდა 1954
ხელი მოეწერა 16 დეკემბერი, 1966[1]
ადგილი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის შტაბ-ბინა, ნიუ-იორკი
ძალაში შევიდა 3 იანვარი, 1976[1]
ხელი მოაწერეს 71
მხარეები 171
მეანაბრე გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური მდივანი
ენები ფრანგული, ინგლისური, ჩინური, ესპანური, არაბული, ესპანური[2]
გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს რეზოლუცია 2007/25

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტი (ფაკულტატურ ოქმთან ერთად) ადამიანის უფლებების საერთაშორისო ბილის ნაწილია ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციასთან და სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა პაქტთან ერთად.[4]

პაქტის მონიტორინგს გაეროს ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტი ახორციელებს.

გენეზისი რედაქტირება

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტის მიღების ისტორია ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციასთანაა გადაჯაჭვული.[5] „ადამიანთა სასიცოცხლოს მნიშვნელოვანი უფლებების დეკლარაცია“ 1945 წლის სან-ფრანცისკოს კონფერენციაზე შეიმუშვეს, რის შემდეგაც გაერო ჩამოყალიბდა და მონახაზის შექმნა ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოს დაევალა. პროცესის ადრეულ ეტაპზე დოკუმენტი დაიყო დეკლარაციად, რომელიც ადამიანის უფლებების ზოგად პრინციპებს შეიცავდა და კონვენციად ან პაქტად, რომელიც იურიდიულ ვალდებულებებს ასახავდა. პირველი ადამიანის უფლებების საყოველთაო დეკლარაციად გარდაიქმნა, რომელიც 1948 წლის 10 დეკემბერს მიიღეს.[4]

კონვენციაზე მუშაობა გაგრძელდა, მაგრამ გაეროს წევრ სახელმწიფოებს სხავდასხვაგვარი დამოკიდებულება ჰქონდათ უარყოფით სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლეათა და დადებით ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ უფლებათა შედარებით მნიშვნელობასთან დაკავშირებით.[6] შედეგად, კონვენცია ორ დამოუკიდებელ პაქტად გაიყო: ერთი სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებებს მოიცავს, ხოლო მეორე ― ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ უფლებებს.[7] ორივე პაქტი რაც შეიძლება მეტ მსგავს დაშვებას შეიცავდა და ხელმოსაწერად მალევე გაიხსნა.[7] ორივე მათგანი შეიცავდა პარაგრაფს ყოველი ადამიანის თვითგამორკვევის უფლებების შესახებ.[8]

პირველი დოკუმენტი სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა პაქტად გარდაიქმნა, ხოლო მეორე ― ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ უფლებათა შესახებ საერთაშორისო პაქტად. მონახაზები 1954 წლის გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე წარადგინეს განსახილველად და 1966 წელს მიიღეს.[9]

მიმოხილვა რედაქტირება

პაქტი ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციისა და სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა საერთაშორისო პაქტის სტრუქტურის მსგავსია, პრეამბულასა და 21 მუხლს მოიცავს და 5 ნაწილად იყოფა.[10]

ნაწილი I (1-ელი მუხლი) აღიარებს ერთა თვითგამორკვევის უფლებას, მათ შორის, პოლიტიკური სტატუსის თავისუფლად განსაზღვრის,[11] ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული განვითარებისკენ სწრაფვის, საკუთარი რესურსებისა და სიმდიდრის განკარგვის უფლებებს. ასევე, აღიარებს ხალხთა უფლებას,[12] არ ჩამოერთვათ საარსებო საშუალებები და მონაწილე, მათ შორის, არათვითმმართველი და სამეურვეო ტერიტორიების მართვის პასუხისმგებლობის მქონე სახელმწიფოებს, თვითგამორკვევის უფლების განხორციელებას ავალდებულებს.[13]

ნაწილი II (მუხლები 2-5) ამკვიდრებს „პროგრესული რეალიზაციის“ პრინციპს. პაქტში ჩამოთვლილი უფლებები განხორციელებული უნდა იყოს „ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე, რასის, კანის ფერის, სქესის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური ან სხვა მრწამსის, ეროვნული ან სოციალური წარმომავლობის, ქონებრივი მდგომარეობის, დაბადების ან სხვა გარემოებათა მიხედვით“.[14] მონაწილე სახელმწიფოებს შეუძლიათ პაქტში მოცემული უფლებები მხოლოდ კანონით განსაზღვრულ შეზღუდვებს დაუქვემდებარონ იმდენად, რამდენადაც ეს უფლებების ბუნებასთან შეთავსებადია და დემოკრატიულ საზოგადოებაში კეთილდღეობის უზრუნველყოფას ემსახურება.[15]

ნაწილი III (მუხლები6-15) მოიცავს უფლებათა ჩამონათვალს:

  • შრომის სამართლიანი და ხელსაყრელი პირობების უფლება,[16] მათ შორის, პროფესიული კავშირების შექმნისა და მათში გაწევრიანების უფლება (მუხლები 6, 7, 8)
  • სოციალური უსაფრთხოება, მათ შორის, სოციალური დაზღვევა (მხული 9)
  • ოჯახის უფლება, მათ შორის, ანაზღაურებადი შვებულება და ბავშვთა დაცვა (მუხლი 10)
  • ცხოვრების სათანადო დონის, შესაფერისი კვების, ტანისამოსისა და საცხოვრებლის, განუწყვეტლივ ცხოვრების პირობების გაუმჯობესების უფლება (მუხლი 11)
  • ჯანდაცვის, ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობის უმაღლესი შესაძლო სტანდარტების უფლება (მუხლი 12)
  • განათლების მიღების უფლება, მათ შორის, დაწყებითი განათლების ყველასათვის სავალდებულო და უფასო ხელმისაწვდომობის, საშუალო განათლების სხვადასხვა ფორმით მიღებისა და უმაღლესი განათლების თანაბარი ხელმისაწვდომობის უფლება. პაქტის თანახმად, „განათლება მიმართულ [უნდა] იქნას ადამიანის პიროვნებისა და მისი ღირსებების შემეცნების სრულად განვითარებისაკენ“.(მუხლები 13, 14)[17]
  • კულტურულ ცხოვრებაში მონაწილეობის უფლება (მუხლი 15)

ნაწილი IV (მუხლები 16-25) ითვალისწინებს მხარეების მეთვალყურეობისა და ზედამხედველობის პირობებს. სახელმწიფოების მოხსენებები გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალურ მდივანს წარედგინება, რომელიც ასლებს ეკონომიკურ დ ასოციალურ საბჭოს უგზავნის.

ნაწილი V (მუხლები 26-31) ასახავს რატიფიკაციის, ძალაში შესვლისა და დამატებების მიღების პირობებს.

დებულებები რედაქტირება

პროგრესული რეალიზაციის პრინციპი რედაქტირება

პაქტის მეორე მუხლის მიხედვით, თითოეული მონაწილე სახელმწიფო კისრულობს ვალდებულებას, „ეკონომიკურ დ ტექნიკურ სფეროში, მისთვის ხელმისაწვდომი რესურსების მაქსიმალური გამოყენებით მიიღოს ზომები ამ პაქტით აღიარებული უფლებების პროგრესულად სრული რეალიზაციისათვის ყველა სათანადო საშუალებებით, საკანონმდებლო ზომების მიღების ჩათვლით“.[18] აღნიშნული პრინციპი განსხვავდება სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა საერთაშორისო პაქტში მოცემული პრინციპისაგან.[19] წესებაში მოცემული „მიიღოს ზომები“ უფლებების რეალიზაციისკენ მუშაობის უწყვეტ ვალდებულებაზე მიუთითებს.[20] ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტის განმარტებით, პრინციპი ყოველი უფლების განხორციელების მინიმალურ დონეს უზუნველყოფს.[21]

შრომის უფლებები რედაქტირება

პაქტის მე-6 მუხლში აღიარებულია შრომის უფლება, რომელიც „...მოიცავს თითოეული ადამიანის უფლებას, მოიპოვოს საარსებო სახსრები შრომით, რომელსაც თავისუფლად აირჩევს ან რომელზეც თანხმდება, და მიიღებენ შესაბამის ზომებს ამ უფლების დასაცავად“.[22] ამ უფლებების დასაცავად, მხარეები იღებენ „შესაბამის ზომებს“, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს პროფესიული და ტექნიკური სწავლების ან წვრთნის პროგრამებს, რათა მიღწეულ იქნას მდგრადი ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული განვითარება და სრული დასაქმება. მხარეებმა უნდა უზრუნველყონ დასაქმებაზე თანაბარი ხელმისაწვდომობა და მშრომელთა დაცვა უსამართლო მოპყრობისგან. მონაწილე სახელმწიფოებმა უნდა აღკვეთონ დისკრიმნაციის ნებისმიეირ ფორმა სამუშაო ადგილებზე.[23] სამუშაოს არჩევის თავისუფლება მიუთითებს, რომ მხარეები კრძალავენ იძულებით და ბავშვების შრომას.[24]

მე-7 მუხლში მოცემულია თითოეული ადამიანის შრომის სამართლიანი და ხელსაყრელი პირობების ქონის უფლებას. მუხლის მიხედვით, ტოლფასოვანი შრომისთვის დასაქმებულები თანაბარი ანაზღაურებით, ისინი და მათი ოჯახების წევრები ღირსეული არსებობის შესაძლებლობებით, უსაფრთხო და ჯანსაღი შრომის პირობებით იყვნენ უზრუნველყოფილი. მოცემულ მუხლში დასვენების, თავისუფალი დროის ქონის, პერიოდული ანაზღაურებადი შვებულების უფლებებიცაა მოცემული.

მე-8 მუხლში პროფესიული კავშირების შექმნისა და მათში გაწევრიანების უფლებაა გათვალისწინებული. აღიარებულია გაფიცვის უფლება. აღნიშნულ მუხლში მოცემული უფლებები შეიძლება შეიზღუდოს შეიარაღებული ძალების, პოლიციის ან სახელმწიფო ადმინისტრაციის შემადგენლობაში მყოფი პირებისთვის.[3]

სოციალური დაცვის უფლება რედაქტირება

პაქტის მე-9 მუხლი აღიარებს სოციალური უზრუნველყოფის უფლებას, სოციალური დაზღვევის ჩათვლით.[25] პაქტი მონაწილე მხარეებს სოციალური უზრუნველყოფის სქემის შემუშავებას ავალდებულებს ადამიანების დაავადებების, დარღვევების, მშობიარობის, სამუშაოს შესრულებისას დაშავებების, უმუშევრობისა და ხანდაზმულობის რისკებისგან დასაცავად. მსგავსი სქემებიდან მიღებული სარგებელი შესაბამისი, ყველასათვის ხელმისაწვდომი და დისკრიმინაციის ნებისმიერი ფორმისგან დაცული უნდა იყოს.[26] პაქტი სქემების ფორმას არ ზღუდავს.[27]

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტი შენიშნავს, რომ ამ უფლების განხორციელებისას მუდმივად იჩენს თავს პრობლემები, ხელმისაწვდომობის დაბალი დონის გამო.[28]

ზოგიერთი მხარე, მათ შორის საფრანგეთსა და მონაკოს, დამატებითი დებულებები აქვთ მიღებული და სოციალური უზრუნველყოფის შეღავათების მისაღებად ბინადრობის მოთხოვნები აქვთ დაწესებული. კომიტეტი მსგავსი შეზღუდვების დაწესების ნებას იძლევა, როცა ისინი გონივრული და პროპორციულია.[29]

ოჯახის უფლება რედაქტირება

მე-10 მუხლის თანახმად, ოჯახი საზოგადოების ბუნებრივი და ძირითადი ერთეულია და მონაწილე მხარეები ვალდებული არიან, შეძლებისდაგვარად ფართოდ დაიცვან და დაეხმარონ მას.[30] მხარეებმა უნდა უზრუნველჰყონ მოქალაქეების მიერ ოჯახების თავისუფლად შექმნა და თავისუფალი ქორწინებები, ძალდატანების გარეშე.[31] მომუშავე დედებს მშობიარობამდე და მშობიარობის შემდეგ დროის გონივრულ მონაკვეთში ანაზღაურებადი შვებულება ან შვებულების შესაბამისი სოციალური უზრუნველყოფა უნდა ჰქონდეთ. [32] მხარეებმა ბავშვები და მოზარდები უნდა დაიცვან ეკონომიკური ან სოციალური ექსპლუატაციისგან, მათ შორის, ასაკობრივი ზღვრის დაწესებითა და ზნეობისა და ჯანმრთელობისთვის სახიფათო ან სიცოცხლისთვის საშიში საქმიანობების აკრძალვით.[33]

ცხოვრების სათანადო დონის ქონის უფლება რედაქტირება

მე-11 მუხლით ცხოვრების სათანადო დონის ქონის უფლებაა აღიარებული, რაც შესაფერისი კვების, სამოსის, საცხოვრებლის ქონის, ასევე, ცხოვრების პირობების განუწყვეტელი გაუმჯობესების უფლებებს მოიცავს.[34] პაქტის კომენტარებში განსაზღვრულია შესაფერისი საკვების,[35][36][37]საცხოვრებლისა[38][38][39] და ტანისამოსის[40] ქონის უფლებები.

ჯანმრთელობის უფლება რედაქტირება

მე-12 მუხლში თითოეული ადამიანის ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობის უმაღლეს შესაძლო სტანდარტებზე უფლებაა აღიარებული.[41] ჯანმრთელობა არ განისაზღრება, როგორც ჯანმრთელად ყოფნის უფლება, არამედ როგორც საკუთარი ჯანმრთელობისა და სხეულის კონტროლის უფლება.[42] მე-12 მუხლის თანახმად, სახელმწიფოებმა უნდა მიიღონ ზომები ჯანმრთელობის უფლების რეალიზაციისთვის, მკვდრადშობილი და ბავშვთა სიკვდილიანობის შემცირებით, გარემოს ჰიგიენისა და მრეწველობაში შრომის ჰიგიენის ასპექტების გაუმჯობესებით და სხვ. აღნიშნული ჩამონათვალი მხოლოდ „ილუსტრაციული, არასრული მაგალითებია“, ვიდრე მხარეთა ვალდებულებების სრული ჩამონათვალი. housing, and through a comprehensive system of healthcare, which is available to everyone without discrimination, and economically accessible to all.[43]

ჯანმრთელობის უფლება მხარეთა მიერ ქალთა რეპროდუქციული უფლებების პატივისცემასაც გმოიცავს, რაც კონტრაცეპტივებზე თავისუფალ წვდომასა და სექსუალური ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაციის თავისუფლებას გულისხმობს.[44][45]

უფასო განათლების უფლება რედაქტირება

პაქტის მე-13 მუხლი ყოველი ადამიანისთვის განათლების მიღების უფლებას აღიარებს დაწყებით, დაწყებით, საშუალო და უმაღლეს დონეზე, რაც ადამიანის პიროვნებისა და ღირსებების შემეცნების სრულად განვითარებისკენ და ადამიანის უფლებებისა და ძირითადი თავისუფლებების პატივისცემის განამტკიცებისკენ უნდა იყოს მიმართული.[17] განათლებამ ყველა მოქალაქეს უნდა მისცეს თავისუფალ საზოგადოებაში ქმედითი მონაწილეობის შესაძლებლობა. განათლება გააზრებულია როგორც ადამიანის უფლება და „შეუცვლელი საშუალება ადამიანის სხვა უფლებათა რეალიზაციისთვის“.[46]

პაქტის მიხედვით, მხარეებმა უნდა უზრუნველყონ უფასო დაწყებითი განათლება, სხვადასხვა ფორმით უზრუნველყოს საშუალო განათლების მიღება, მათ შორის, ტექნიკური და პროფესიური საშუალო განათლება, ყველასათვის თანაბრად ხელმისაწვდომი გახადონ უმაღლესი განათლება, წაახალისონ და ინტენსიური გახადონ ძირითადი განათლება, შეიმუშაონ ყველა საფეხურის სკოლათა სისტემა, შექმნან სტიპენდიების სისტემა და განუწყვეტლივ გააუმჯობესონ საგანმანათლებლო პერსონალის მატერიალური პირობები.

პაქტი მხარეებს ავალდებულებს, პატივი სცენ მშობლებისა და კანონიერი მეურვეების თავისუფლებას, ბავშვებისთვის არა მხოლოდ სახელმწიფო ორგანოების მიერ დაარსებული, არამედ სხვა სკოლებიც აირჩიონ, რომლებიც სახელმწიფოს მიერ დადგენილი საგანმანათლებლო მოდელის მოთხოვნების მინიმუმს შეესაბამება.[47] აღნიშნულის თანახმად, საჯარო სკოლებმა პატივი უნდა სცენ სტუდენტების რელიგიის თავისუფლებას.[48]

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტი პაქტის ხელმომწერ სახელმწიფოებს აკადემიური პერსონალისა და სტუდენტების აკადემიური თავისუფლების პატივისცემას ავალდებულებს, რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია საგანმანათლებლო პროცესისთვის.[49]

მე-14 მუხლის მიხედვით, სახელმწიფოები ვალდებული არიან ორი წლის ვადაში შეიმუშაონ და მიიღონ დეტალური სამოქმედო გეგმა.[50]

კულტურულ ცხოვრებაში მონაწილეობის უფლება რედაქტირება

მე-15 მუხლი კულტურულ ცხოვრებაში მონაწილეობის უფლებას ითვალისწინებს. მოქალაქეებს მეცნიერული პროგრესის შედეგებით სარგებლობის უფლება და მორალური და მათ მიერ შექმნილი მეცნიერული, ლიტერატურული თუ მხატვრული ნაშრომებიდან მატერიალური ინტერესების დაცვით სარგებლის მიღები უფლება უნდა ჰქონდეთ. ამასთან, პაქტის მხარეები პატივს სცემენ სამეცნიერო კვლევისა და შემოქმედებითი მოღვაწეობისთვის აუცილებელ თავისუფლებას.[51]

ფაკულტატური ოქმი რედაქტირება

 
  სახელმწიფო მხარეები
  სახელმწიფოები, რომელთაც ხელმოწერილი აქვთ, მაგრამ რატიფიცირებული ― არა
  სახელმწიფოები, რომელთაც ხელმოწერილი არ აქვთ

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტის ფაკულტატური ოქმი პაქტის დამატებითი შეთანხმებაა, რომელიც ინდივიდუალური საჩივრების მხრივ ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტის კომპეტენციას აღიარებს.[52]

ფაკულტატური ოქმი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალურ ასამბლეაზე 2008 წლის 10 დეკემბერს მიიღეს.[53] ოქმი ხელმოსაწერად 2009 წლის 24 სექტემბერს გაიხსნა[54] და 2020 წლის იანვრისთვის 45 მხარეს ჰქონდა ხელი მოწერილი და 24-ს ― რატიფიცირებული. რატიფიკაციის მოთხოვნების ბარიერის გადალახვის შემდეგ, ოქმი 2013 წლის 5 მაისს შევიდა ძალაში.[55]

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტი რედაქტირება

ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტი ადამიანის უფლებების ექსპერტებით დაკომპლექტებული ორგანოა, რომელიც პაქტის იმპლემენტაციის მონიტორინგს ახორციელებს. კომიტეტი ადამიანის უფლებათა 18 ექსპერტისგან შედგება, რომლებიც 4 წლის ვადით აირჩევიან და შემადგენლობის ნახევარი 2 წელიწადში ერთხელ იცვლება.[56]

ადამიანის უფლებათა მონიტორინგის სხვა ორგანოებისგან განსხვავებით, კომიტეტი არ შექმნილა იმ ხელშეკრულების მიხედვით, რომელსაც მეთვალყურეობს. მეტიც, კომიტეტი ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს მიერ დაფუძნდა, მონიტორინგის წინა ორი ორგანოს წარუმატებლობის შემდეგ.[31] ჩვეულებრივ კომიტეტი ყოველ მაისსა და ნოემბერში იკრიბება ჟენევაში.[57]

მხარეები რედაქტირება

პაქტის მონაწილე მხარეები არიან:[58]

სახელმწიფო ხელმოწერის თარიღი რატიფიცირების, მიღების თარიღი შენიშვნები
ავღანეთი 24 იანვარი, 1983
ალბანეთი 4 ოქტომბერი 1991
ალჟირი 10 დეკემბერი, 1968 12 სექტემბერი, 1989
ანგოლა 10 იანვარი, 1992
ანტიგუა და ბარბუდა 3 ივლისი, 2019
არგენტინა 19 თებერვალი, 1968 8 აგვისტო, 1986
სომხეთი 13 სექტემბერი, 1993
ავსტრალია 18 დეკემბერი, 1972 10 დეკემბერი, 1975
ავსტრია 10 დეკემბერი, 1973 10 დეკემბერი, 1978
აზერბაიჯანი 13 აგვისტო, 1992
ბაჰამის კუნძულები 4 დეკემბერი, 2008 23 დეკემბერი, 2008
ბაჰრეინი 27 სექტემბერი, 2007
ბანგლადეში 5 ოქტომბერი, 1998
ბარბადოსი 5 იანვარი, 1973
ბელარუსი 19 მარტი, 1968 12 ნოემბერი, 1973 ხელმოწერილი და რატიფიცირებულია, როგორც ბელარუსის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის მიერ
ბელგია 10 დეკემბერი, 1968 21 აპრილი, 1983
ბელიზი 6 სექტემბერი, 2000 9 მარტი, 2015
ბენინი 12 მარტი, 1992
ბოლივია 12 აგვისტო, 1982
ბოსნია და ჰერცეგოვინა 1 სექტემბერი, 1993 ყოფილმა იუგოსლავიამ პაქტს 1967 წლის 8 აგვისტოს მოაწერა ხელი, ხოლო 1971 წლის 2 ივნისს რატიფიცირება მოახდინა
ბრაზილია 24 იანვარი, 1992
ბულგარეთი 8 ოქტომბერი, 1968 21 სექტემბერი, 1970
ბურკინა-ფასო 4 იანვარი, 1999
ბურუნდი 9 მაისი, 1990
კამბოჯა 17 ოქტომბერი, 1980 26 მაისი, 1992 კამპუჩეამ პაქტს 1980 წლის 17 ოქტომბერს მოაწერა ხელი
კამერუნი 27 ივნისი, 1984
კანადა 19 მაისი, 1976
კაბო-ვერდე 6 აგვისტო, 1993
ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა 8 მაისი, 1981
ჩადი 9 ივნისი, 1995
ჩილე 16 სექტემბერი, 1969 10 თბერვალი, 1972
ჩინეთი 27 ოქტომბერი, 1997 27 მარტი, 2001 ჩინეთის რესპუბლიკამ ხელშეკრულებას 1967 წლის 5 ოქტომბერს მოაწერა ხელი
კოლუმბია 21 დეკემბერი, 1966 29 ოქტომბერი, 1969
კომორის კუნძულები 25 სექტემბერი, 2008
კონგოს რესპუბლიკა 5 ოქტომბერი, 1983
კოსტა-რიკა 19 დეკემბერი, 1966 29 ნოემბერი, 1968
კოტ-დ'ივუარი 26 მარტი, 1992
ხორვატია 12 ოქტომბერი, 1992 ყოფილმა იუგოსლავიამ პაქტს 1967 წლის 8 აგვისტოს მოაწერა ხელი, ხოლო 1971 წლის 2 ივნისს რატიფიცირება მოახდინა
კუბა 28 თებერვალი, 2008
კვიპროსი 9 იანვარი, 1967 2 აპრილი, 1969
ჩეხეთის რესპუბლიკა 22 თებერვალი, 1993 ჩეხოსლოვაკიამ პაქტს 1968 წლის 7 ოქტომბერს მოაწეა ხელი, ხოლო 1975 წლის 23 დეკემბერს მისი რატიფიკაცია მოახდინა.
ჩრდილოეთი კორეა 14 სექტემბერი, 1981
კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა 1 ნოემბერი, 1976
დანია 20 მარტი, 1968 6 იანვარი, 1972
ჯიბუტი 5 ნოემბერი, 2002
დომინიკა 17 ივნისი, 1993
დომინიკელთა რესპუბლიკა 4 იანვარი, 1978
ეკვადორი 29 სექტემბერი, 1967 6 მარტი, 1969
ეგვიპტე 4 აგვისტო, 1967 14 იანვარი, 1982
სალვადორი 21 სექტემბერი, 1967 30 ნოემბერი, 1979
ეკვატორული გვინეა 25 სექტემბერი, 1987
ერიტრეა 17 აპრილი, 2001
ესტონეთი 21 ოქტომბერი, 1991
ეთიოპია 11 ივნისი, 1993
ფინეთი 11 ოქტომბერი, 1967 19 აგვისტო, 1975
ფიჯი 16 აგვისტო, 2018
საფრანგეთი 4 ნოემბერი, 1980
გაბონი 21 იანვარი, 1983
გამბია 29 დეკემბერი, 1978
საქართველო 3 მაისი, 1994
გერმანია 9 ოქტომბერი, 1968 17 დეკემბერი, 1973
განა 7 სექტემბერი, 2000 7 სექტემბერი, 2000
საბერძნეთი 16 მაისი, 1985
გრენადა 6 სექტემბერი, 1991
გვატემალა 19 მაისი, 1988
გვინეა 28 თებერვალი, 1967 24 იანვარი, 1978
გვინეა-ბისაუ 2 ივლისი, 1992
გაიანა 22 აგვისტო, 1968 15 თებერვალი, 1977
ჰაიტი 8 ოქტომბერი, 2013
ჰონდურასი 19 დეკემბერი, 1966 17 თებერვალი 1981
უნგრეთი 25 მარტი, 1969 17 იანვარი, 1974
ისლანდია 30 დეკემბერი, 1968 22 აგვისტო,1979
ინდოეთი 10 აპრილი, 1979
ინდონეზია 23 თებერვალი, 2006
ირანი 4 აპრილი, 1968 24 ივნისი, 1975
ერაყი 18 თებერვალი, 1969 25 იანვარი, 1971
ირლანდია 1 ოქტომბერი, 1973 8 დეკემბერი, 1989
ისრაელი 19 დეკემბერი, 1966 3 ოქტომბერი, 1991
იტალია 18 იანვარი, 1967 15 სექტემბერი, 1978
იამაიკა 19 დეკემბერი, 1966 3 ოქტომბერი, 1975
იაპონია 30 მაისი, 1978 21 ივნისი, 1979
იორდანია 30 ივნისი, 1972 28 მაისი, 1975
ყაზახეთი 2 დეკემბერი, 2003 24 იანვარი, 2006
კენია 1 მაისი, 1972
ქუვეითი 21 მაისი, 1996
ყირგიზეთი 7 ოქტომბერი, 1994
ლაოსი 7 დეკემბერი, 2000 13 თებერვალი, 2007
ლატვია 14 აპრილი, 1992
ლიბანი 3 ნოემბერი,1972
ლესოთო 9 სექტემბერი, 1992
ლიბერია 18 აპრილი, 1967 22 სექტემბერი, 2004
ლიბია 15 მაისი, 1970
ლიხტენშტაინი 10 დეკემბერი, 1998
ლიეტუვა 20 ნოემბერი, 1991
ლუქსემბურგი 26 ნოემბერი, 1974 18 აგვისტო, 1983
მადაგასკარი 14 აპრილი, 1970 22 სექტემბერი, 1971
მალავი 22 დეკემბერი, 1993
მალდივის კუნძულები 19 სექტემბერი, 2006
მალი 16 ივლისი, 1974
მალტა 22 ოქტომბერი, 1968 13 სექტემბერი, 1990
მარშალის კუნძულები 12 მარტი, 2018
მავრიტანია 17 ნოემბერი, 2004
მავრიკი 12 დეკემბერი, 1973
მექსიკა 23 მარტი, 1981
მონაკო 26 ივნისი, 1997 28 აგვისტო, 1997
მონღოლეთი 5 ივნისი, 1968 18 ნოემბერი, 1974
მონტენეგრო 23 ოქტომბერი, 2006
მაროკო 19 იანვარი, 1977 3 მაისი, 1979
მიანმარი 16 ივლისი, 2015 6 ოქტომბერი, 2017
ნამიბია 28 ნოემბერი, 1994
ნეპალი 14 მაისი, 1991
ნიდერლანდები 25 ივნისი, 1969 11 დეკემბერი, 1978
ახალი ზელანდია 12 ნოემბერი, 1968 28 დეკემბერი, 1978
ნიკარაგუა 12 მარტი, 1980
ნიგერი 7 მარტი, 1986
ნიგერია 29 ივლისი, 1993
ჩრდილოეთი მაკედონია 18 იანვარი, 1994 ყოფილმა იუგოსლავიამ პაქტს 1967 წლის 8 აგვისტოს მოაწერა ხელი და 1971 წლის 2 ივნისს რატიფიკაცია მოახდინა.
ნორვეგია 20 მარტი, 1968 13 სექტემბერი, 1972
პაკისტანი 3 ნოემბერი, 2004 17 აპრილი, 2008
პალაუ 20 სექტემბერი, 2011
პალესტინის სახელმწიფო 2 აპრილი, 2014
პანამა 27 ივლისი, 1976 8 მარტი, 1977
პაპუა-ახალი გვინეა 21 ივლისი, 2008
პარაგვაი 10 ივნისი, 1992
პერუ 11 აგვისტო, 1977 28 აპრილი, 1978
ფილიპინები 19 დეკემბერი, 1966 7 ივნისი, 1974
პოლონეთი 2 მარტი, 1967 18 მარტი, 1977
პორტუგალია 7 ოქტომბერი, 1976 31 ივლისი, 1978
ყატარი 21 მაისი, 2018
კორეის რესპუბლიკა 10 აპრილი, 1990
მოლდოვის რესპუბლიკა 26 ივლისი, 1993
რუმინეთი 27 ივნისი, 1968 9 დეკემბერი, 1974
რუსეთის ფედერაცია 18 მარტი, 1968 16 ოქტომბერი, 1973 ხელმოწერილი და რატიფიცირებული საბჭოთა კავშირის სახელით.
რუანდა 16 აპრილი, 1975
სან-მარინო 18 ოქტომბერი, 1985
სან-ტომე და პრინსიპი 31 ოქტომბერი, 1995 10 იანვარი, 2017
სენეგალი 6 ივლისი, 1970 13 თებერვალი, 1978
სერბეთი 12 მარტი, 2001 ყოფილმა იუგოსლავიამ პაქტს 1967 წლის 8 აგვისტოს მოაწერა ხელი, ხოლო 1971 წლის 2 ივნისს რატიფიცირება მოახდინა
სეიშელის კუნძულები 5 მაისი, 1992
სიერა-ლეონე 23 აგვისტო, 1996
სლოვაკეთი 28 მაისი, 1993 ჩეხოსლოვაკიამ პაქტს 1968 წლის 7 ოქტომბერს მოაწეა ხელი, ხოლო 1975 წლის 23 დეკემბერს მისი რატიფიკაცია მოახდინა.
სლოვენია 6 ივლისი, 1992 ყოფილმა იუგოსლავიამ პაქტს 1967 წლის 8 აგვისტოს მოაწერა ხელი, ხოლო 1971 წლის 2 ივნისს რატიფიცირება მოახდინა
სოლომონის კუნძულები 17 მარტი, 1982
სომალი 24 იანვარი, 1990
სამხრეთი აფრიკა 3 ოქტომბერი, 1994 12 იანვარი, 2015
ესპანეთი 28 სექტემბერი, 1976 27 აპრილი, 1977
შრი-ლანკა 11 ივნისი, 1980
სენტ-ვინსენტი და გრენადინები 9 ნოემბერი, 1981
სუდანი 18 მარტი, 1986
სურინამი 28 დეკემბერი, 1976
ესვატინი 26 მარტი, 2004
შვედეთი 29 სექტემბერი, 1967 6 დეკემბერი, 1971
შვეიცარია 18 ივნისი, 1992
სირია 21 აპრილი, 1969
ტაჯიკეთი 4 იანვარი, 1999
ტაილანდი 5 სექტემბერი, 1999
აღმოსავლეთი ტიმორი 16 აპრილი, 2003
ტოგო 24 მაისი, 1984
ტრინიდადი და ტობაგო 8 დეკემბერი, 1978
ტუნისი 30 აპრილი, 1968 18 მარტი, 1969
თურქეთი 15 აგვისტო, 2000 23 სექტემბერი, 2003
თურქმენეთი 1 მაისი, 1997
უგანდა 21 იანვარი, 1987
უკრაინა 20 მარტი, 1968 12 ნოემბერი, 1973 ხელმოწერილი და რატიფიცირებულია უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის მიერ
გაერთიანებული სამეფო და ჩრდილოეთი ირლანდია 16 სექტემბერი, 1968 20 მაისი, 1976
ტანზანია 11 ივნისი, 1976
აშშ 5 ოქტომბერი, 1977
ურუგვაი 21 თებერვალი, 1967 1 აპრილი, 1970
უზბეკეთი 28 სექტემბერი, 1995
ვენესუელა 24 ივნისი, 1969 10 მაისი, 1978
ვიეტნამი 24 სექტემბერი, 1982
იემენი 9 თებერვალი, 1987 ძალაში შევიდა იემენის არაბული რესპუბლიკის დროს
ზამბია 10 აპრილი, 1984
ზიმბაბვე 13 მაისი, 1991

არაწევრი სახელმწიფოები რედაქტირება

ხელმოწერილია, მაგრამ რატიფიცირებული ― არა[59] რედაქტირება

სახელმწიფო ხელმოწერის თარიღი
კომორის კუნძულები 25 სექტემბერი 2008
კუბა 28 თებერვალი 2008
პალაუ 20 სექტემბერი 2011
აშშ 5 ოქტომბერი 1977

არც ხელმოწერილია, არც რატიფიცირებული რედაქტირება

  1. ანდორა
  2. ბოტსვანა
  3. ბჰუტანი
  4. ბრუნეი
  5. კირიბატი
  6. მალაიზია
  7. მიკრონეზიის ფედერაციული შტატები
  8. მოზამბიკი
  9. ნაურუ
  10. ომანი
  11. სენტ-კიტსი და ნევისი
  12. სამოა
  13. საუდის არაბეთი
  14. სინგაპური
  15. სენტ-ლუსია
  16. სამხრეთ სუდანი
  17. ტონგა
  18. ტუვალუ
  19. არაბთა გაერთიანებული საამიროები
  20. ვანუატუ

გაეროს არაწევრი სახელმწიფოები რედაქტირება

  1. კუკის კუნძულები
  2. ნიუე
  3. ტაივანი[60]
  4. ვატიკანი (წმინდა საყდარი)

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. www.refworld.org.
  2. ↑ EISIL International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. www.eisil.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-03. ციტირების თარიღი: 2022-04-21.
  3. ↑ 3.0 3.1 UN Treaty Collection: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. UN (3 January 1976).
  4. ↑ 4.0 4.1 Fact Sheet No.2 (Rev.1), The International Bill of Human Rights. UN OHCHR (June 1996). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  5. ↑ International bill of human rights. lawteacher.net. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 აგვისტო 2014. ციტირების თარიღი: 23 აპრილი 2022.
  6. ↑ Sieghart, Paul (1983). The International Law of Human Rights. Oxford University Press, გვ. 25. 
  7. ↑ 7.0 7.1 United Nations General Assembly Resolution 543, 5 February 1952.
  8. ↑ United Nations General Assembly Resolution 545, 5 February 1952.
  9. ↑ United Nations General Assembly Resolution 2200, 16 December 1966.
  10. ↑ მოცემულ სექციაში პაქტის შინაარსია მოცემული.
  11. ↑ ICESCR, Article 1.1
  12. ↑ ICESCR, Article 1.2
  13. ↑ ICESCR, Article 1.3
  14. ↑ ICESCR, Article 2.2
  15. ↑ ICESCR, Article 4
  16. ↑ ICESCR, Article 7
  17. ↑ 17.0 17.1 ICESCR, Article 13.1
  18. ↑ ICESCR, Article 2.1
  19. ↑ ICCPR გვ. Article 2.1. UN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 მარტი 2012. ციტირების თარიღი: 13 July 2008
  20. ↑ Paragraph 9, CESCR General Comment 3. UN OHCHR (14 December 1990). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  21. ↑ CESCR General Comment 3, paragraph 10.
  22. ↑ ICESCR, Article 6.1.
  23. ↑ CESCR General Comment 18: The Right to Work გვ. paragraph 31. UN Economic and Social Council (6 February 2006). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  24. ↑ CESCR General Comment 18, paragraph 23.
  25. ↑ ICESCR, Article 9.
  26. ↑ CESCR Draft General Comment 19: The right to social security. UN Economic and Social Council (4 February 2008). ციტირების თარიღი: 13 July 2008
  27. ↑ CESCR Draft General Comment 19, paragraph 5.
  28. ↑ CESCR Draft General Comment 19, paragraph 7.
  29. ↑ CESCR Draft General Comment 19, paragraph 37.
  30. ↑ ICESCR, Article 10.1.
  31. ↑ 31.0 31.1 Fact Sheet No.16 (Rev.1), The Committee on Economic, Social and Cultural Rights. UN OHCHR (July 1991). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  32. ↑ ICESCR, Article 10.2.
  33. ↑ ICESCR, Article 10.3.
  34. ↑ ICESCR, Article 11.1.
  35. ↑ CESCR General Comment 12: The right to adequate food გვ. paragraph 8. UN Economic and Social Council (12 May 1999). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  36. ↑ CESCR General Comment 12, paragraph 13.
  37. ↑ CESCR General Comment 15: The right to water გვ. paragraph 3. UN Economic and Social Council (20 January 2003). ციტირების თარიღი: 13 July 2008
  38. ↑ 38.0 38.1 CESCR General Comment 4: The right to adequate housing. UN OHCHR (13 December 1991). ციტირების თარიღი: 12 Apr 2020
  39. ↑ CESCR General Comment 7: The right to adequate housing: forced evictions. UN OHCHR (20 May 1997). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  40. ↑ Dr Stephen James, "A Forgotten Right? The Right to Clothing in International Law" დაარქივებული 12 April 2011 საიტზე Wayback Machine.
  41. ↑ ICESCR, Article 12.1
  42. ↑ CESCR General Comment 14: The right to the highest attainable standard of health გვ. paragraph 9. UN Economic and Social Council (11 August 2000). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  43. ↑ CESCR General Comment 14, paragraphs 11–12.
  44. ↑ CESCR General Comment 14, paragraph 34.
  45. ↑ CESCR General Comment 14, paragraph 35.
  46. ↑ CESCR General Comment 13: The right to education გვ. paragraph 1. UN Economic and Social Council (8 December 1999). ციტირების თარიღი: 2 June 2008
  47. ↑ ICESCR, Article 13.3
  48. ↑ CESCR General Comment 13, paragraph 28.
  49. ↑ CESCR General Comment 13, paragraph 38.
  50. ↑ ICESCR, Article 14.
  51. ↑ ICESCR, Article 15.3
  52. ↑ Closing a historic gap in human rights. United Nations (10 December 2008). ციტირების თარიღი: 13 December 2008
  53. ↑ "Economic, social and cultural rights: legal entitlements rather than charity" say UN Human Rights Experts. United Nations (10 December 2008). ციტირების თარიღი: 13 December 2008
  54. ↑ UN urges States to adhere to new instrument to protect human rights. United Nations (24 September 2009). ციტირების თარიღი: 27 September 2009
  55. ↑ DisplayNews. Ohchr.org. Retrieved on 2013-07-12.
  56. ↑ Closing a historic gap in human rights. United Nations (10 December 2008). ციტირების თარიღი: 13 December 2008
  57. ↑ Committee on Economic, Social and Cultural Rights – Sessions. UN OHCHR. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 ივნისი 2008. ციტირების თარიღი: 3 June 2008
  58. ↑ International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. United Nations Treaty Collection. United Nations. ციტირების თარიღი: 2 January 2017
  59. ↑ - OHCHR Dashboard en. ციტირების თარიღი: 2017-11-30
  60. ↑ Zeldin, Wendy. (2009-04-15) Taiwan: Two International Human Rights Covenants Ratified | Global Legal Monitor. ციტირების თარიღი: 2020-08-31
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ეკონომიკური,_სოციალური_და_კულტურული_უფლებების_შესახებ_საერთაშორისო_პაქტი&oldid=4590055“-დან