გვინეა-ბისაუ (ოფიციალურად გვინეა-ბისაუს რესპუბლიკა) — ქვეყანა დასავლეთ აფრიკაში. ჩრდილოეთით მას ესაზღვრება სენეგალი, სამხრეთ-აღმოსავლეთით გვინეა, ხოლო ქვეყნის დასავლეთით ატლანტის ოკეანე.

გვინეა-ბისაუს რესპუბლიკა
República da Guiné-Bissau
გვინეა-ბისაუ
გვინეა-ბისაუს
დევიზი: ”Unidade, Luta, Progresso” (პორტ.)
ჰიმნი: Esta é a Nossa Pátria Bem Amada
გვინეა-ბისაუს მდებარეობა
დედაქალაქი
(და უდიდესი ქალაქი)
ბისაუ
11°52′ ჩ. გ. 15°36′ დ. გ. / 11.867° ჩ. გ. 15.600° დ. გ. / 11.867; -15.600
ოფიციალური ენა პორტუგალიური
მთავრობა რესპუბლიკა
 -  პრეზიდენტი ჟუზე მარიუ ვაზი
ფართობი
 -  სულ 36 544 კმ2 (136-ე)
 -  წყალი (%) 22,4
მოსახლეობა
 -  2005 შეფასებით 1 586 000 (148-ე)
 -  2002 აღწერა 1 345 479 
 -  სიმჭიდროვე 44 კაცი/კმ2 (154-ე)
მშპ (მუპ) 2005 შეფასებით
 -  სულ $1.167 მილიარდი (165-ე)
 -  ერთ მოსახლეზე $736 (177-ე)
აგი (2007) 0.374 (დაბალი) (175-ე)
ვალუტა აფრიკული ფრანკი (XOF)
დროის სარტყელი UTC±00:00
ქვეყნის კოდი GNB
Internet TLD .gw
სატელეფონო კოდი 245

ეტიმოლოგია რედაქტირება

უწინ იგი პორტუაგალიის კოლონია იყო და პორტუგალიური გვინეას სახელით იყო ცნობილი. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, დედაქალაქის სახელწოდება — ბისაუ ქვეყნის სახელწოდებას მიემატა, რათა შესაძლებელი ყოფილიყო ამ ქვეყნისა და გვინეის რესპუბლიკის ერთმანეთისგან გარჩევა.

ბუნება რედაქტირება

კონტინენტური ნაწილი ბრტყელი, ზოგან დაჭაობებული დაბლობია. სანაპირო ხაზი ძლიერაა დანაწევრებული მდინარეთა ესტუარებით. ჰავა ეკვატორულ-მუსონურია, ზაფხული წვიმიანი, ზამთარი მშრალი. იანვრის საშუალო ტემპერატურა 24 °C-ია, ივლისის 26 °C. ნალექები სანაპიროზე 2000 მმ-ია წელიწადში, ქვეყნის შიგნით - 1200-1500 მმ. მდინარეები მოკლე და წყალუხვია. მცენარეულობა - ტყესავანიდან მარადმწვანე ნოტიო ტროპიკულ ტყეებში გარდამავალი. ტყეებში ბინადრობს მაიმუნი, კამეჩი, ჯიქი, გარეული ღორი, გველი; ბევრია ფრინველი.

ისტორია რედაქტირება

გვინეა-ბისაუს ხალხთა ძველი და შუა საუკუნეების ისტორია ნაკლებადაა შესწავლილი. XV საუკუნეში აფრიკის დასავლეთ სანაპიროზე პორტუგალიელები გამოჩნდნენ, რომლებმაც თანამედროვე გვინეა-ბისაუს ტერიტორია მონებით ვაჭრობის პუნქტად აქციეს. XIX საუკუნის ბოლოს გვინეა-ბისაუ საფრანგეთისა და გაერთიანებული სამეფოს მეტოქეობის ობიექტი გახდა. მათ შორის წინააღმდეგობამ ხელი შეუწყო პორტუგალიას შეენარჩუნებინა თავისი კონტროლი გვინეა-ბისაუს ტერიტორიაზე (საბოლოოდ გვინეა-ბისაუს საზღვრები დადგინდა 1866 წლის 12 მაისის საფრანგეთ-პორტუგალიის ხელშეკრულებით). 1879 წელს გვინეა-ბისაუ ცალკე კოლონია გახდა (მანამდე მას მართავდა მწვანე კონცხის კუნძულებზე პორტუგალიის კოლონიის გუბერნატორი).

1973 წლის 24 სექტემბერს მედინა-დუ-ბუეს რაიონში ეროვნულმა კრებამ გვინეა-ბისაუს რესპუბლიკის შექმნა გამოაცხადა; მიიღეს ქვეყნის პირველი კონსტიტუცია; შეიქმნა ხელისუფლების ორგანოები. 1974 წლის დასაწყისისათვის გვინეა-ბისაუს რესპუბლიკა ცნო 82 სახელმწიფომ. ამავე წელს ქვეყანა გაეროში მიიღეს.

ლიტერატურა რედაქტირება

 
ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე: