ვიკიპედია

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები – აქ წარმოდგენილია საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მეთაურების სია.

ერთ-ერთი პირველი მკვლევარი ვინც ხელი მოჰკიდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელთმთავართა სიის გამოქვეყნებას იყო პოლიევქტოს კარბელაშვილი. მის მიერ 1900 წელს გამოცემულ წიგნში „იერარქია საქართველოს ეკლესიისა“ ის სწერს:

„ ბევრი ძიების შემდეგ მწერლობაში ვჰპოვე ოთხი სია მთავარეპისკოპოსთა და კათალიკოსთა, მაგრამ არც ერთი არ აღმოჩნდა სრული. პიველი სია ეკუთვნის „წერა-კითხვის საზოგადოების“ წიგნთსაცავს; მეორე მოყვანილია წიგნში «История Грузинской Иерархии Евгения, ректора». Тифлис. Духов. Сем. 1824 г. 18-19 გვ; მესამე წიგნში Хронография История Мехитара Айриванского; და მეოთხე ახლლად აღმოჩენილი მოქცევაჲ ქართლისაჲში. პირველი სია ეკუთვნის სახელოვანის დავით რექტორის კალამსა.

(ჩამოთვლილია სიები)

ამ ოთხ სიებს ჩვენ დავურთავთ სხვა ახლად აღმოჩენილ სიებს. (მაგ. შიომღვიმის ხელნაწერიდამ და სხვა სიგელ-გურჯებიდან) და შემოვიტანთ ყველა ცნობას კათალიკოსებზედ, რაც კი ჩვენ სადმე შეგვხვედრია. ჩვენ ვეცდებით, სადაც შესაძლებელი იქნება, ქრონოლოგია კათალიკოზთა და მღვდელთ-მთავართა აღვნიშნოთ სიმართლით; მაგრამ შეუძლებელია მთელი ქრონოლოგიის და ჭეშმარიტებით ჩამოთვლა. ამიტომ ზოგიერთი კათალიკოსის დრო აღნიშნულია მომეტებულად დაახლოებით მეფეების დროებასთან ერთად, შეძლებისამებრ შეთანხმებით.

“

მცხეთის (ქართლის) მთავარეპისკოპოსებირედაქტირება

 
მხითარ აირივანეცის მიერ წარმოდგენილი საქართველოს მღვდელთმთავრების ნუსხა

„ქართლის ცხოვრების“ მიხედვით მცხეთის მთავარეპისკოპოსთა სია შედგება: რვა „წესსა ზედა ჭეშმარიტსა გარდაცვალებულნი“ და „სხუანი შემშლელნი წესისანი“ მღვდელთმთავრებისაგან.

 
„მირიან მეფისითგან ვიდრე ვახტანგ მეფისამდე გარდაცვალებულ იყო ნათესავი რვა და მეფენი ათნი, და წელიწადი ას ორმოცდაჩჳდმეტი, ხოლო ეპისკოპოსნი წესსა ზედა ჭეშმარიტსა გარდაცვალებულნი რვანი, ხოლო სხუანი შემშლელნი წესისანი[1].“
1. იოანე I — დაახ. IV ს-ის 20-60-იანი წლები („და წარმოგზავნა მღდელი ჭეშმარიტი იოვანე ეპისკოპოსად“)
2. იაკობი — დაახ. IV ს-ის 60-70-იანი წლები („და მოკუდა იოვანე ებისკოპოსი და დაჯდა იაკობ“)
3. იობი — დაახ. IV ს-ის 70-90-იანი წლები („და მოკუდა იაკობ ეპისკოპოსი, და დაჯდა იობ“)
4. ელია — დაახ. IV ს-ის 90-იანი წლებიდან V ს-ის დასაწყისამდე („და მოკუდა ეპისკოპოსი იაკობ, და დასუა მის წილ ელია“)
5. სვიმონ (სჳმონ) I — დაახ. V ს-ის დასაწყისი - 20-იანი წლები („და მოკუდა ელია ეპისკოპოსი, და დასუეს სჳმონ“)
  • მოსე — დაახ. V ს-ის 20-იანი წლები (მოხსენიებულია მესროპ მაშტოცის ცხოვრებაში)
  • იერემია — დაახ. V ს-ის 20-იანი წლების ბოლო (?)
6. იონა — დაახ. V ს-ის 20-იანი წლები („გარდაიცვალნეს სამნი ეპისკოპოსნი: იონა, გრიგოლი და ბასილი“)
7. გრიგოლ I — დაახ. V ს-ის 20-30-იანი წლები („გარდაიცვალნეს სამნი ეპისკოპოსნი: იონა, გრიგოლი და ბასილი“)
8. ბასილ I — დაახ. V ს-ის 30-იანი წლები („გარდაიცვალნეს სამნი ეპისკოპოსნი: იონა, გრიგოლი და ბასილი“)
  • 9. მობიდანი — დაახ. V ს-ის 30-იანი წლების ბოლო („ბასილისა შემდგომად ამან-ვე არჩილ დასუა ეპისკოპოსი, რომელსა ერქუა მობიდან“)
  • 10. გლონოქორი — დაახ. V ს-ის 40-იანი წლები („და მერმე მეფობდა მირდატ. და მთავარებისკოპოსი იყო გლონოქორ. და ესე მთავარებისკოპოსი ერის-თვადცა იყო ბარაზბოდ პიტიახშისაგან ქართლს და ჰერეთს“)
  • 11. იოველ I — დაახ. V ს-ის 40-იანი წლები
  • 12. მიქაელ I — V ს-ის 50-იანი წლებიდან 468-470 წლებამდე

ქართლის კათოლიკოსებირედაქტირება

ერთიანი საქართველოს კათოლიკოსები და კათოლიკოს-პატრიარქებირედაქტირება

საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები ერთიანი სამეფოს დაშლის შემდეგრედაქტირება

სახელი სურათი პატრიარქობის წლები
ნიკოლოზ V დაახ. 1479-1488 წწ.
ევაგრე დაახ. 1488-1492;
1500-1503 წწ.
აბრაამ II აბალაკი 1492-1497 წწ.
ეფრემ I 1497-1503 წწ.
დოროთეოზ II 1503-1505;
1511-1516 წწ.
იოანე VIII 1505-1509 წწ.
დიონოსი (დიონისე) დაახ. 1510-1511 წწ.
ბასილ VI 1517-1528;
1529-1531 წწ.
მელქისედეკ II (ბაგრატიონი) დაახ. 1528-1529;
1540-1545;
1548-1552 წწ.
მალაქია 1532-1534 წწ.
გერმანე დაახ. 1535-1546 წწ.
ნიკოლოზ VI დაახ. 1542-1547 წწ.
სვიმონ V 1547-1548 წწ.
ზებედე I 1552-1556 წწ.
დომენტი I 1556-1560 წწ.
ნიკოლოზ VII (ბარათაშვილი) 1561-1584 წწ.
ნიკოლოზ VIII (ბაგრატიონი)
 
 1584-1589 წწ.
დოროთეოზ III დაახ. 1589-1595 წწ.
დომენტი II დაახ. 1595-1610 წწ.
ზებედე II 1610-1611 წწ.
იოანე IX (ავალიშვილი) 1612-1616 წწ.
ქრისტეფორე I 1616-1622 წწ.
ზაქარია (ჯორჯაძე)
 
 1623-1630 წწ.
ევდემოზ I (დიასამიძე)
 
 1630-1638 წწ.
ქრისტეფორე II 1638-1660 წწ.
დომენტი III 1660-1676 წწ.
ნიკოლოზ IX (ამილახვარი) 1678-1688; 1691-1696 წწ.
იოანე X (დიასამიძე) 1688-1691; 1696-1700 წწ.
ევდემოზ II 1701-1705 წწ.
დომენტი IV (დამიანე ლევანის ძე ბაგრატიონი)
 
 1705-1741 წწ.
ბესარიონი (ბარათაშვილ-ორბელიშვილი) 1725-1737 წწ.
კირილე II (ციციშვილი) 1737-1739 წწ.
ნიკოლოზ X (ხერხეულიძე) 1741-1744 წწ.
ანტონ I
 
 1744-1755; 1764-1788 წწ.
იოსები (ჯანდიერიშვილი)
 
 1755-1764 წწ.
ანტონ II (ბაგრატიონი)
 
 1788-1811 წწ.

აფხაზეთის კათოლიკოსები და კათოლიკოს-პატრიარქებირედაქტირება

საქართველოს ეგზარქოსებირედაქტირება

სახელი პორტრეტი ეგზარქოსობის წლები
ვარლამი
 
 1811 8 ივლისი - 1817 14 მაისი
თეოფილაქტე
 
 1817 14 მაისი - 1821 19 ივნისი
იონა 1821 1 სექტემბერი - 1832 5 მარტი
მოსე 1832 12 მარტი - 1834 13 ივლისი
ევგენი
 
 1834 1 სექტემბერი - 1844 12 ნოემბერი
ისიდორე
 
 1844 12 ნოემბერი - 1858 1 მარტი
ევსევი
 
 1858 1 მარტი - 1877 8 დეკემბერი
იოანიკე
 
 1877 8 დეკემბერი - 1882 27 ივნისი
პავლე 1882 16 ივლისი - 1887 29 სექტემბერი
პალადი
 
 1887 29 სექტემბერი - 1892 18 ოქტომბერი
ვლადიმერი
 
 1892 18 ოქტომბერი - 1898 21 თებერვალი
ფლაბიანე
 
 1898 21 თებერვალი - 1901
ალექსი I
 
 1901 - 1905
ნიკოლოზი 1905 - 1906
ნიკონი
 
 1906 - 1908 28 მაისი
ინოკენტი
 
 1909 - 1913
ალექსი II
 
 1913 - 1914
პიტირიმე
 
 1914 - 1915
პლატონი
 
 1915 - 1917


სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები
ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგრედაქტირება

სახელი და გვარი სურათი პატრიარქობის წლები
კირიონ II
საძაგლიშვილი 		  1917 – 1918
ლეონიდე
ოქროპირიძე 		  1919 – 1921
ამბროსი
ხელაია 		  1921 – 1927
ქრისტეფორე III
ციცქიშვილი 		  1927 – 1932
კალისტრატე
ცინცაძე
 
 1932 – 1952
მელქისედეკ III
ფხალაძე
 
 1952 – 1960
ეფრემ II
სიდამონიძე
 
 1960 – 1972
დავით V
დევდარიანი 		1972 – 1977
ილია II
შიოლაშვილი 		  1977 დღემდე

იხილეთ აგრეთვერედაქტირება

ლიტერატურარედაქტირება

  • ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 21.
  • საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები, რ. მეტრეველის რედაქციით, „ნეკერი“, თბ., 2000
  • ლომინაძე ბ., მასალები საქართველოს XVII-XVIII ს-თა ისტორიის ქრონოლოგიისათვის // მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის, ტ. XXIX, თბილისი: საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, 1951. — გვ. 67-74.

რესურსები ინტერნეტშირედაქტირება

სქოლიორედაქტირება

  1. ↑ ჯუანშერი, ცხოვრება ვახტანგ გორგასლისა
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=საქართველოს_მართლმადიდებელი_ეკლესიის_მეთაურები&oldid=4393389“-დან