ვიკიპედია

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები

(გადამისამართდა გვერდიდან მცხეთის არქიეპისკოპოსები)

საქართველოს ეკლესიის მამამთავართა სია

რედაქტირება

მთავარეპისკოპოსნი

რედაქტირება
  1. იოანე I (326–340)
  2. იაკობი (340–375)
  3. იობი (375–390), სომეხთა ნერსე კათოლიკოზის ყოფილი დიაკონი
  4. ელია I (390–400)
  5. სვიმეონ I (400–410)
  6. მოსე (410–425)
  7. იონა (425–429)
  8. იერემია (429–433)
  9. გრიგოლ I (434)
  10. ბასილი I (434–436)
  11. მობიდანი (მთავარი მოგვი ანუ „მობედან-მობედი“) – უნდა იყოს გლონოქორის კნინობითი ზედმეტსახელი [ა] (436–448), ნათესავით სპარსი.
  12. იოველ I (448–452)
  13. მიქელ I (452–467), ვახტანგ გორგასალს კბილები რომ ჩაამტვრევია

ქართლის კათოლიკოს-მთავარეპისკოპოსნი

რედაქტირება
  2. პეტრე I (467–474)
  3. სამოელ I (474–502)
  4. გაბრიელ I (502–510)
  5. თავფეჩაღ I (510–516)
  6. ჩირმაგი (516–523)
  7. საბა I (პირველი ქართველი კათოლიკოსი) (523–552), არჩეული მცხეთაში პირველად ქართველთაგანი.
  8. ევლავი (533–544)
  9. სამოელ II (544–553)
  10. მაკარი (553–569)
  11. სვიმონ II (569–575)
  12. სამოელ III (575–582)
  13. სამოელ IV (582–591)
  14. ბართლომე (591–595)
  15. კირიონ I (595–610). ამის დროს მოხდა სომეხ-ქართველთა რელიგიური განხეთქილება.
  16. იოანე II (610–619)
  17. ბაბილა (619–629). ამან თბილისში ააგო ანჩისხატის ტაძარი.
  18. თაბორი (629–634)
  19. სამოელ V (634–640)
  20. ევნონი (640–649)
  21. თავფეჩაღ II (649–664)
  22. ევლალე (664–668)
  23. იოველ II (668–670)
  24. სამოელ VI (670–677)
  25. გიორგი I (677–678)
  26. კირიონ II (678–683)
  27. იზიდ-ბოზიდი (683–685)
  28. თეოდორე I (685–689)
  29. სვიმონ II, იგივე სვიმონ-პეტრე (689–720)
  30. მამაჲ (720–744)
  31. იოანე III (744–760) ?
  32. გრიგოლ II (760–767)
  33. კლემენტოსი (767-770)
  34. სარმეანე (770)
  35. თალალე (770-774)
  36. მიქელ II (774–780)
  37. სამოელ VII (780–790); წმ. აბოს ცხოვრების აღწერის ინიციატორი.
  38. კირილე I (791–802)
  39. გრიგოლ III (802–814)
  40. სამოელ VIII (814–826)
  41. გიორგი II (826–838)
  42. გაბრიელ II (838–860). ამის დროს, 843–859 წწ. ეფრემ მაწყვერელ ეპისკოპოსის მეცადინეობით მირონის კურთხევა ქართლს განაწესა.
  43. არსენ I (860–887)
  44. ევსუქი (887–914)
  45. ბასილი II (914–930)
  46. მიქელ III (930–944)
  47. დავით I (944–955)
  48. არსენ II (955–980). ქართველი წმინდანების ცხოვრების აღმწერი.
  49. იოანე IV ოქროპირი (980–1001)
  50. სვიმონ III (1001–1012)

კათოლიკოს-პატრიარქები

რედაქტირება

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები და დაახლოებით 1010 წლიდან ატარებდნენ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ტიტულს, გარდა 1811-დან 1917 წლამდე პერიოდისა, როდესაც ეკლესია დაქვემდებარებულ იქნა რუსეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიას რუსეთის კოლონიური პოლიტიკის ფარგლებში.

საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურის ტიტული ამჟამად არის:

უწმიდესი და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი და ბიჭვინთისა და ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი.

  2. მელქისედეკ I (1010–1033), სვეტიცხოვლის გამამშვენიერებელ-აღმდგენელი.
  3. იოანე V ოქროპირი (1033–1049)
  4. ექვთიმე I (1049–1055)
  5. გიორგი III ტაოელი (1055–1065)
  6. გაბრიელ III საფარელი (1065–1080)
  7. დიმიტრი (1080–1090)
  8. ბასილი III კარიჭისძე (1090–1100)
  9. იოანე VI საფარელი (1100–1142), რუისურბნისის საეკლესიო კრების თავმჯდომარე.
  10. სვიმეონ IV გულაბერიძე (1142–1146)
  11. საბა II (1146–1150)
  12. ნიკოლოზ I გულაბერიძე (1150–1178). ძმისწული სვიმეონისა. 1150–1178, სვეტიცხოველის სვინაქსარის აღმწერელი.
  13. მიქელ IV მირიანეს ძე (1178–1186), თამარის მეფედ მაკურთხეველი.
  14. თეოდორე II მირიანის ძე (1186–1206)
  15. ბასილი IV (1206–1208)
  16. იოანე VII (1208–1210), „ანგელოზთა სწორი“.
  17. ეპიფანე (1210–1220)[ბ]
  18. ექვთიმე II (1220–1222)
  19. არსენი III (1222–1225)
  20. გიორგი IV (1225–1230)
  21. ნიკოლოზ II (1231-1239)
  22. მიქაელ V (1240-იანი წწ. დასაწყისი)
  23. არსენი IV ბულმაისიმისძე (1242–1250)
  24. ნიკოლოზ III (1250–1282)
  25. აბრაამ I (1282–1310)
  26. ექვთიმე III (1310–1325)
  27. ბასილი V (1330–1350)
  28. დოროთეოზ I (1350–1356)
  29. შიო I (1356–1364)
  30. ნიკოლოზ IV (1364–1380)
  31. გიორგი V (1380–1397)
  32. ელიოზ გობირახისძე (1399–1419)
  33. მიქელ VI (1419–1426)
  34. დავით II ბაგრატიონი (1426–1428)
  35. თეოდორე III (1429–1435)
  36. დავით III გობელაძე (1435–1438)
  37. შიო II (1439–1443)
  38. დავით IV (ზოგგან დავით III) ჭავჭავაძე 1443/47–1459 წლებში
  39. მარკოზ (1460–1466)
  40. დავით V , ანუ IV (1466–1479)
  41. ნიკოლოზ V (1479-1488)
  42. ევაგრე (1488–1492, 1500–1503)
  43. აბრამ II აბალაკი (1492–1497)
  44. ეფრემ I (1497–1502)
  45. დოროთეოს II (1503–1510, 1511–1516)
  46. დიონისე (1510–1511)
  47. ბასილი VI (1517–1531)
  48. მალაქია (1528–1538)
  49. მელქისედეკ II ბაგრატიონი (1538–1541)
  50. გერმანე (1541–1547)
  51. სვიმონ V (1547–1550)
  52. ზებედე I (1550–1556)
  53. დომენტი I (1556-1560)
  54. ნიკოლოზ VII ბარათაშვილი (1561–1584)
  55. ნიკოლოზ VIII (1584–1589)
  56. დოროთეოს III (1589–1595)
  57. დომენტი II (1595–1610)
  58. ზებედე II (1610–1611)
  59. იოანე IX ავალიშვილი (1612–1616)
  60. ქრისტეფორე I (1616–1622)[გ]
  61. ზაქარია ჯორჯაძე (1623–1632)
  62. ევდემოზ I დიასამიძე (1632–1642); როსტომ მეფემ მუსლიმანობის წინააღმდეგობისათვის კლდეზე გადააგდებინა.
  63. ქრისტეფორე II ურდუბეგის ძე ამილახვარი (1642–1660)
  64. დომენტი III ქაიხოსროს ძე, მუხრან-ბატონიშვილი (1660–1676). ამან განაახლა და სამრეკლო აუშენა ანჩისხატის ეკლესიას და სოფელ ჭალიდან გადმოასვენა მაცხოვრის ხელთუქმნელი ხატი – პირი ღვთისა.
  65. ნიკოლოზ IX იოთამის ძე ამილახვარი (1678–1688, 1692–1695)
  66. იოანე X დიასამიძე (1688–1692, 1695–1700)
  67. ევდემოზ II დიასამიძე (1701–1705)
  68. დომენტი IV, ლეონ ბატონიშვილის ძე (1705–1725, 1739–1741). ამან, 1725 წ. 21 თებ.–1739 წ. 27 დეკ-მდე, 14 წელიწადი ოსმალეთის ტყვეობაში გაატარა. ქართველ წმიდანთა ცხოვრება შეადგინა.
  69. ბესარიონ ორბელიანი (ორბელიშვილი) (1725–1737); „გრდემლის“ ავტორი.
  70. კირილე II ციციშვილი(1737–1739)
  71. ნიკოლოზ X ხერხეულიძე (1741–1744). მოკლა ტარიელ თაზიშვილმა.
  72. ანტონ I დიდი, იესე მეფის ძე (1744–1755, 1764–1788). ფილოსოფოს-მენციერი.
  73. იოსებ ჯანდიერი (1755–1764)
  74. ანტონ II, ერეკლე მეფის ძე (1788–1811), გარდაიცვალა 1827 წ. 21 დეკემბერს, ნიჟნი ნოვგოროდში
  • 1811 წ. – რუსული საიმპერიო ხელისუფლება აუქმებს საქართველოს ეკლესიის მრავალსაუკუნოვან ავტოკეფალიას და უმორჩილებს მას რუსეთის უმაღლეს სინოდს. კათოლიკოსი ანტონ II ნიჟნი ნოვგოროდს გადაასახლეს. ამიერიდან ვიდრე 1917 წლამდე, ქართულ ეკლესიას განაგებენ რუსი ეგზარქოსები.[4]

საქართველოს[5] ეგზარქოსები

რედაქტირება
1   მიტროპოლიტი ვარლამი (ერისთავი) 8 ივლისი, 1811–14 მაისი, 1817
2   მიტროპოლიტი თეოფილაქტე (რუსანოვი) 14 მაისი, 1817–19 ივლისი, 1821
3   მიტროპოლიტი იონა (ვასილევსკი) 1 ოქტომბერი, 1821–5 მარტი‎, 1832
4   არქიეპისკოპოსი[დ] მოსე (ბოგდანოვ-პლატონოვ-ანტიპოვი) 12 მარტი, 1832–13 ივლისი, 1834
5   არქიეპისკოპოსი ევგენი (ბაჟანოვი) 1 სექტემბერი, 1834–12 ნოემბერი, 1844
6   არქიეპისკოპოსი ისიდორე (ნიკოლსკი) 12 ნოემბერი, 1844–1 მარტი, 1858
7   არქიეპისკოპოსი ევსევი (ილინსკი) 1 მარტი‎, 1858–8 დეკემბერი‎, 1877
8   არქიეპისკოპოსი იოანიკე (რუდნევი) 8 დეკემბერი‎, 1877–27 ივნისი‎, 1882
9   არქიეპისკოპოსი პავლე (ლებედევი) 16 ივლისი, 1882–29 სექტემბერი, 1887
10   მიტროპოლიტი პალადი (რაევი) 29 სექტემბერი, 1887–18 ოქტომბერი‎, 1892
11   არქიეპისკოპოსი ვლადიმერი (ბოგოიავლენსკი) 18 ოქტომბერი‎, 1892–21 თებერვალი‎, 1898
12   არქიეპისკოპოსი ფლაბიანე (გოროდეცკი) 21 თებერვალი, 1898–10 ნოემბერი‎, 1901
13   არქიეპისკოპოსი ალექსი I (ოპოცკი) 10 ნოემბერი‎, 1901–1 ივლისი‎, 1905
14   არქიეპისკოპოსი ნიკოლოზი (ნალიმოვი) 1 ივლისი‎, 1905–9 ივნისი‎, 1906
15   არქიეპისკოპოსი ნიკონი (სოფიისკი) 9 ივნისი, 1906–28 მაისი‎, 1908
16   არქიეპისკოპოსი ინოკენტი (ბელიაევი) 7 დეკემბერი‎, 1909–9 სექტემბერი, 1913
17   არქიეპისკოპოსი ალექსი II (მოლჩანოვი) 4 ოქტომბერი‎, 1913–20 მაისი‎, 1914
18   არქიეპისკოპოსი პიტირიმე (ოკნოვი) 26 ივნისი, 1914–23 ნოემბერი, 1915
19   არქიეპისკოპოსი პლატონი (როჟდესტვენსკი) 5 დეკემბერი‎, 1915–13 აგვისტო‎, 1917

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები (1917 წლიდან)

რედაქტირება
  •  
    საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის (საქართველოს საპატრიარქო) დროშა.
  •  
    საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის (საქართველოს საპატრიარქო) გერბი.
  •  
    საქართველოს საპატრიარქოს ადგილსამყოფელი შენობა 1952-1990 წლებში, სიონის ეზოში.
132   კირიონ II (III) (საძაგლიშვილი) 1 ოქტომბერი, 1917–26 ივნისი‎, 1918
133   ლეონიდე (ოქროპირიძე) 28 ნოემბერი‎, 1918–11 ივნისი‎, 1921
134   ამბროსი (ხელაია) 14 ოქტომბერი, 1921–29 მარტი‎, 1927
135   ქრისტეფორე III (ციცქიშვილი) 21 ივნისი‎, 1927–10 იანვარი‎, 1932
136   კალისტრატე (ცინცაძე) 21 ივნისი‎, 1932–3 თებერვალი, 1952
137   მელქისედეკ III (ფხალაძე) 5 აპრილი, 1952–10 იანვარი, 1960
138   ეფრემ II (სიდამონიძე) 21 თებერვალი‎, 1960–7 აპრილი, 1972
139   დავით V (VI) (დევდარიანი) 1 ივლისი, 1972–9 ნოემბერი, 1977
140   ილია II (ღუდუშაური-შიოლაშვილი) 25 დეკემბერი, 1977–მოქმედი

შენიშვნების სია

რედაქტირება
  1. ↑ ამაზე იხილე დავ. ქარიჭაშვილის წერილი: „ვინ იყო მობიდან ეპისკოპოსი“ („მოამბე“ 1901 წ. № III, გვ. 1–15)[2]
  2. ↑ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი დაახლოებით 1210-1220 წლებში. 1218 წელს მისივე შედგენილი ანისის ხუცესთა სარგოს განწესების წიგნი და თვით ანისის ქართველ მართლმადიდებელთა ეკლესიის წარწერა გვამცნობს, რომ ეპიფანემ პირადად მოიარა და აკურთხა ანისის ეკლესიები. მოაწესრიგა ანელ სასულიერო პირების და ანისის მართლმადიდებელ მრევლს შორის დაწყებული დავა, რომელიც წარმოიშვა საეკლესიო საიდუმლოებათა (ნათლისღება, ჯვრისწერა) აღსრულებისათვის დაწესებული გადიდებული გადასახადის გამო. პატრიარქმა დაგმო ანელ ხუცესთა საქციელი და შეამცირა გადასახდელის ოდენობა. ახალი ნიხრი რომ მტკიცედ დაეცვათ, მან ანისის მართლმადიდებელი ეკლესიის კედელზე სათანადო ბრძანება ამოაკვეთინა (იხ. ანისის ქართული წარწერა 1218). მასვე დაუკვეთია და სვეტიცხოვლისათვის შეუწირავს ძვირფასი ქვებით შემკული სახარება, რომლის ყდაზეც გამოხატულია თვით პატრიარქი ეპიფანე. თანმხლებ წარწერაზე კი მოხსენიებულია მისი ღვაწლი.[3]
  3. ↑ ქრისტეფორე I-დან (1616 წ.) სია დაზუსტებულია ქართულ სამეცნიერო ლიტერატურაში უკანასკნელ ხანს გამოვლინებული მასალების მიხედვით.
  4. ↑ არქიეპისკოპოსი
    Gk. archiepiskopos
    მღვდელმთავარი, ხარისხით ეპისკოპოსზე მაღალი და მიტროპოლიტზე დაბალი; მთავარეპისკოპოსი.[6]

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ ივან სიდოროვიჩ იჟაკევიჩი 1912.
  2. ↑ ს. რ. გორგაძე „წერილები საქართველოს ისტორიიდან“, ნაწილი მეორე. გვ. 90, შენიშვნა 52.
  3. ↑ ენციკლოპედია „საქართველო“, თბ. 2014, ტ. III, გვ. 29.
  4. ↑ გუბაზ სანიკიძე, ლევან სანიკიძე 1992, pp. 6–56.
  5. ↑ ბორისი ნიჩიპეროვიჩი 2000.
  6. ↑ არქიეპისკოპოსი. უცხო სიტყვათა ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.

წყაროები

რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=საქართველოს_მართლმადიდებელი_ეკლესიის_მეთაურები&oldid=4710216“-დან