რამაზ ჩხიკვაძე

რამაზ გრიგოლის ძე ჩხიკვაძე (დ. 28 თებერვალი, 1928, თბილისი — გ. 17 ოქტომბერი, 2011, იქვე) — ქართველი მსახიობი. სსრკ-ის სახალხო არტისტი (1980), საქართველოს სსრ-ის დამსახურებული (1961) და სახალხო (1972), სსრკ სახელმწიფო და შოთა რუსთაველის პრემიების ლაურეატი, სოციალისტური შრომის გმირი (1988), საქართველოს ღირსების ორდენის კავალერი (1998).

რამაზ ჩხიკვაძე
დაბადების სახელი	რამაზ ჩხიკვაძე
დაბადების თარიღი	28 თებერვალი, 1928 თბილისი, საქართველოს სსრ
გარდაცვალების თარიღი	17 ოქტომბერი, 2011 (83 წლის) თბილისი, საქართველო
დაკრძალულია	დიდუბის პანთეონი
მოქალაქეობა	სსრკ →  საქართველო
ალმა-მატერი	თეატრალური ინსტიტუტი
საქმიანობა	მსახიობი
მშობლები	მამა: გრიგოლ ჩხიკვაძე დედა: ელენე გაჩეჩილაძე
ჯილდოები

ბიოგრაფია

დაიბადა ცნობილი მუსიკათმცოდნის გრიგოლ ჩხიკვაძის და მომღერალ ელენე გაჩეჩილაძის ოჯახში. 1951 წელს დაამთავრა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო თეატრალური ინსტიტუტის სამსახიობო ფაკულტეტი (მიხეილ თუმანიშვილის მოწაფე). ამავე წლიდან რუსთაველის თეატრის მსახიობია. ჩხიკვაძის შემოქმედებისათვის დამახასიათებელია მკაფიო ინდივიდუალობა, თვითმყოფობა, დიდი შემოქმედებითი ფანტაზია, იმპროვიზაციისა და გარდასახვის ოსტატობა.

როლები: ლეანდრო (ჯ. ფლეჩერის „ესპანელი მღვდელი“), ვეფხია გაბიდაური (კ. ბუაჩიძის „ამბავი სიყვარულისა“), ქოსა მრჩეველი (გ. ნახუცრიშვილის „ჭინჭრაქა“), მაქჰითი (ბ. ბრეხტის „სამგროშიანი ოპერა“), თედო (მ ელიოზიშვილის „ბებერი მეზურნეები“), ფადინარი (ე. ლაბიშის „ჩალის ქუდი“), აკოფა (ა. ცაგარელის „ხანუმა“), კირილე მიმინოშვილი (დ. კლდიაშვილის „სამანიშვილის დედინაცვალი“), შოშია (ნ. დუმბაძის „საბრალდებო დასკვნა“) და სხვა. ახალი ეტაპია ჩხიკვაძის შემოქმედებაში რეჟისორ რ. სტურუას დადგმებში მონაწილეობა (ყვარყვარე, პ. კაკაბაძის „ყვარყვარე“, აზდაკი, ბ. ბრეხტის „კავკასიური ცარცის წრე“, „რიჩარდ მესამე“, შექსპირის „რიჩარდ მესამე“, მოხუცი რეჟისორი რ. სტურუას, ლ. ფოფხაძისა და ა. ვარსიმაშვილის „ვარიაციები თანამედროვე თემაზე“ და სხვა). რამაზ ჩხიკვაძის ბოლო როლი შედგა ა. სტრინდბერგის „სიკვდილის როკვაში“ (რეჟისორი: ავთო ვარსიმაშვილი) ამ სპექტაკლით გაიხსნა თბილისში ახალი თეატრი „თეატრალური სარდაფი“. ამ წარმოდგენებში მხატვრულ ხერხად გამოყენებულია ყოფითისა და პათეტიკის, რეალურისა და პირობითის დაპირისპირება, მოვლენების მოულოდნელი პერიფრაზირება, მეტაფორული აზროვნება, რასაც მსახიობი აღწერს განსჯისა (ფსიქოლოგიური განცდის საპირისპიროდ) და სრულყოფილი აქტიორული ხელოვნების მეშვეობით. ჩხიკვაძე გარდასახვასთან ერთად სცენაზე გვიჩვენებს თავის დამოკიდებულებას გმირისადმი. ჟესტიკულაციით, პოზითა და მეტყველების მანერით იგი ზუსტ ასოციაციურ მინიშნებას აღწევს. ამ როლებმა ჩხიკვაძეს მსოფლიო აღიარება მოუპოვა.

გადაღებულია კინოფილმებში: „ლონდრე“ (დიამბეგი, 1963), „ჩირიკი და ჩიკიტელა“ (გიტარა-მაიორი, 1975), „ნატვრის ხე“ (მღვდელი, 1977), „ნერგები“ (ლუკა, 1974, მოსკოვის VIII საერთაშორისო კინოფესტივალზე მიენიჭა პრემია მამაკაცის როლის საუკეთესო შესრულებისათვის) და სხვა. სსრკ სახელმწიფო (1979), რუსთაველის (1980) და მარჯანიშვილის (1975) პრემიების ლაურეატი. დაჯილდოებულია ლენინის ორდენით, „საპატიო ნიშნის“ ორდენითა და მედლებით.

გარდაიცვალა 2011 წლის 17 ოქტომბერს თბილისში, 83 წლის ასაკში, მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ. დაკრძალულია დიდუბის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში მეუღლის, ნატაშა ჩხიკვაძის, გვერდით. თბილისში არსებობს მისი სახელობის ქუჩა.

ფილმოგრაფია

• 1952: „მწვერვალთა დამპყრობნი“ (მომხსენებელი) რეჟ. დავით რონდელი
• 1954: „ჭრიჭინა“ (შოთა) რეჟისორები სიკო დოლიძე, ლევან ხოტივარი
• 1956: „ეთერის სიმღერა“ (ვანო) რეჟ. სიკო დოლიძე
• 1959: „დღე უკანასკნელი, დღე პირველი“ (ტაქსის მძღოლი) რეჟ. სიკო დოლიძე
• 1959: „სად არის შენი ბედნიერება?“ (აგრონომი) რეჟ. კონსტანტინე პიპინაშვილი
• 1959: „წარსული ზაფხული“ (ზურაბი) რეჟისორები ნელი ნენოვა, გენო წულაია
• 1961: „მღერის ბორჯომის ნაძვი“ (მუსიკალური ინსტრუმენტების ამწყობი) რეჟ. მერაბ ჯალიაშვილი
• 1962: „თხუნელა“ (ადამიანი) რეჟ. შალვა მარტაშვილი
• 1963: „პალიასტომი“ რეჟ. სიკო დოლიძე
• 1966: „ლონდრე“ (დიამბეგი) რეჟ. თამაზ მელიავა
• 1967: „ვედრება“ (მაცილი) რეჟ. თენგიზ აბულაძე
• 1969: „ფილატელისტის სიკვდილი“ (ვაჩნაძე) რეჟ. გიორგი კალატოზიშვილი
• 1970: „წყალდიდობა“ (ანტონი) რეჟ. თენგიზ გოშაძე
• 1971: „ნუცა“ რეჟ. ალექსანდრე (საშა) რეხვიაშვილი
• 1971: „სამკაული სატრფოსთვის“ (დაუდი) რეჟ. თენგიზ აბულაძე
• 1972: „ნერგები“ (ლუკა ბაბუა) რეჟ. რევაზ (რეზო) ჩხეიძე
• 1973: „წკიპერტები“ (ფარნაოზი და დირექტორი) რეჟ. რეზო ესაძე
• 1973: „ბებერი მეზურნეები“ (თედო) რეჟ. ვალერიან კვაჭაძე
• 1973: „ვერის უბნის მელოდიები“ (ვაჭარი პანკე) რეჟ. გიორგი შენგელაია
• 1973: „მთვარის მოტაცება“ (შალდინ ალშიბაია) რეჟ. თამაზ მელიავა
• 1975: „სოლო სალამურისათვის“ (გამყიდველი) რეჟ. დარია ხოჯავა
• 1975: „ერთი ნახვით შეყვარება“ (მურადის მამა) რეჟ. რეზო ესაძე
• 1975: „გაქცევა გათენებისას“ (დანიელი) რეჟ. სიკო დოლიძე
• 1975: „ჩირიკი და ჩიკოტელა“ (გიტარა-მაიორი) რეჟისორები ლევან ხოტივარი, რამაზ (ბუბა) ხოტივარი
• 1976: „სიყვარული, ხანძარი და პომპიერო“ (პაჟარა სავლე) რეჟ. გურამ პატარაია
• 1976: „სოფლის აშიკი“ (ლევანა) რეჟ. რევაზ ჭარხალაშვილი
• 1976: „დილის ნისლივით“ რეჟ. გენო ხოჯავა
• 1976: „ნატვრის ხე“ (მამაო ოხროხინე) რეჟ. თენგიზ აბულაძე
• 1976: „გასეირნება თბილისში (ნამდვილი თბილისლები და სხვები)“ რეჟ. ნანა მჭედლიძე
• 1976: „ქალაქი ანარა“ (ანტონი) რეჟ. ირაკლი კვირიკაძე
• 1977: „შეცდომების კომედია“ (მოხუცი მსახიობი) რეჟ. ვადიმ გაუზნერი
• 1977: „რაჭა ჩემო სიყვარულო“ (აფრასიონი) რეჟისორები თემურ ფალავანდიშვილი, იოზეფ მედვედი
• 1977: „სინემა“ რეჟ. ლიანა ელიავა
• 1978: „არევიკი“
• 1978: „კოჯრის ტყის სიზმრები“ (ანიმაციური ფილმი) რეჟ. რევაზ (რეზო) გაბრიაძე, გიორგი თოფურია
• 1978: „XIX საუკუნის ქართული ქრონიკა“ (კანცელარიის უფროსი) რეჟ. ალექსანდრე (საშა) რეხვიაშვილი
• 1979: „კომბლე“ (ანიმაციური ფილმი) რეჟ. გიორგი (გივი) კასრაძე
• 1979: „დიუმა კავკასიაში“
• 1980: „თბილისი, პარიზი, თბილისი“ (ნესტორი) რეჟ. ლეილა აბაშიძე
• 1981: „ხელები მაღლა!“
• 1981: „ძველი სახლი“ რეჟ. რომან წურწუმია
• 1981: „გზა შინისაკენ“ რეჟ. ალექსანდრე (საშა) რეხვიაშვილი
• 1981: „ცხელი ზაფხულის სამი დღე“ (გივი) რეჟ. მერაბ კოკოჩაშვილი
• 1982: „სამი ალიყური“ (ოსტატი) რეჟ. ელგუჯა ჟღენტი
• 1983: „მზად ვარ, მივიღო გამოწვევა“
• 1983: „Скорбное бесчувствие “
• 1984: „Победа“
• 1985: „სადაზღვევო აგენტი“
• 1986: „სიზმარა“ (ანიმაციური ფილმი) რეჟ. მერაბ სარალიძე
• 1987: „Как дома, как дела? “
• 1988: „ნაზარის უკანასკნელი ლოცვა“ რეჟ. ლევან თუთბერიძე
• 1988: „აშუღ-ყარიბი“ რეჟისორები დოდო აბაშიძე, სერგო (სარქის) ფარაჯანოვი
• 1989: „ცხოვრება დონ კიხოტისა და სანჩოსი“ (პერესი, მღვდელი) რეჟ. რევაზ (რეზო) ჩხეიძე
• 1990: „თეთრი ბაირაღები“ (შოშია) რეჟ. გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე
• 1991: „ამხანაგ სტალინის მოგზაურობა აფრიკაში“ (ფიჩხაძე, სტალინის ორეული) რეჟ. ირაკლი კვირიკაძე
• 1991: „კედელი“ (პატიმარი) რეჟ. ზაზა ბუაძე
• 1992: „აღმოსავლური რომანი“
• 1992: „ზნედაცემული ანგელოზი“ რეჟისორები მამუკა კიკალეიშვილი, ლევონ უზუნიანი
• 1993: „Силуэт в окне напротив“
• 1995: „შვეციის პრინცი იმერეთიდან“ (რამაზი) რეჟ. ერმალო მაღრაძე
• 1996: „შეყვარებული კულინარის 1001 რეცეპტი“ (ანტონ გოგოლაძე) რეჟ. ნანა ჯორჯაძე
• 1999: „მიჯაჭვული რაინდები“ (ლუარსაბი) რეჟ. გოდერძი ჩოხელი
• 2000: „44-ის აგვისტოში…“ (სტალინი) რეჟ. მიხეილ პტაშუკი
• 2001: „Ботинки из Америки“
• 2003: „ფოსტალიონი“ (ლადო) რეჟ. ნანა ჯორჯაძე
• 2005: „Чёрный принц“
• 2005: „მიდიოდა მატარებელი“ (პანტელეიმონი) რეჟ. გიორგი შენგელაია
• 2005: „ხელოვანთა კადრები“ რეჟ. შოთა კალანდაძე
• 2006: „9 месяцев“
• 2006: „ასეთი სიყვარული“ რეჟ. ნინო ბასილია
• 2008: „მეტეოიდიოტი“ (ბაბუა გიორგი) რეჟ. ნანა ჯორჯაძე

ნათამაშები როლები

რუსთაველის თეატრი

• ჯონ ფლეჩერის და ფილიპ მესინჯერის „ესპანელი მღვდელი“ (ლეანდრო )
• კიტა ბუაჩიძის „ამბავი სიყვარულისა“ (ვეფხია გაბიდაური )
• გიორგი ნახუცრიშვილის „ჭინჭრაქა“ (ქოსა მრჩეველი)
• ბერტოლტ ბრეხტის „სამგროშიანი ოპერა“ (მაქჰითი)
• მერაბ ელიოზიშვილის „ბებერი მეზურნეები“ (თედო)
• ეჟენ მარენ ლაბიშის „ჩალის ქუდი“ (ფადინარი )
• აქვსენტი ცაგარელის „ხანუმა“ (აკოფა)
• დავით კლდიაშვილის „სამანიშვილის დედინაცვალი“ (კირილე მიმინოშვილი)
• ნოდარ დუმბაძის „საბრალდებო დასკვნა“ ( შოშია )
• პოლიკარპე კაკაბაძის „ყვარყვარე“ (ყვარყვარე)
• ბერტოლტ ბრეხტის „კავკასიური ცარცის წრე“ (აზდაკი)
• უილიამ შექსპირის „რიჩარდ მესამე“ (რიჩარდ მესამე)
• რობერტ სტურუას, ლილი ფოფხაძისა და ავთანდილ ვარსიმაშვილის „ვარიაციები თანამედროვე თემაზე“ (მოხუცი )

თეატრალური სარდაფი

• ავგუსტ სტრინდბერგის „სიკვდილის როკვა“ რეჟ. ავთო ვარსიმაშვილი

ჯილდოები, პრემიები და პრიზები

• 1961: საქართველოს სსრ დამსახურებული არტისტი
• 1972: საქართველოს სახალხო არტისტი
• 1973: მოსკოვის მსოფლიო კინოფესტივალი, ოქროს მედალი, მამაკაცის როლის საუკეთესო შესრულებისათვის
• 1975: კოტე მარჯანიშვილის სახელობის პრემია
• 1979: სსრკ სახელმწიფო პრემია
• 1981: სსრკ სახალხო არტისტი
• 1988: სოციალისტური შრომის გმირი
• 1980: შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემია
• 1997: თბილისის საპატიო მოქალაქე
• 1998: ღირსების ორდენი
• სანდრო ახმეტელის სახელობის პრემია
• ლენინის ორდენი

ლიტერატურა

• ნინიკაშვილი კ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 177-178.

რესურსები ინტერნეტში

• რამაზ ჩხიკვაძე — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
• რამაზ ჩხიკვაძე [დაარქივებული] — ეროვნული ფილმოგრაფია
• რამაზ ჩხიკვაძე კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში
• რამაზ ჩხიკვაძე — საქართველოს კულტურისა და სპორტის სამინისტრო