გიგა ლორთქიფანიძე
გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე (დ. 19 ოქტომბერი, 1927, თბილისი — გ. 13 ივნისი, 2013, იქვე) — ქართველი მსახიობი, რეჟისორი, რუსთაველისა და მარჯანიშვილის პრემიების ლაურეატი, თბილისის საპატიო მოქალაქე, საქართველოს თეატრის მოღვაწეთა კავშირის თავმჯდომარე, ასზე მეტი სპექტაკლის, მარჯანიშვილის თეატრის ხელმძღვანელი დიდი დროის განმავლობაში, 4 ფილმის — მათ შორის, „დათა თუთაშხიას“ ავტორი. დაჯილდოებულია ღირსების ორდენით 1996 წელს.[1]
| გიგა ლორთქიფანიძე | |
|---|---|
 გიგა ლორთქიფანიძე | |
| დაბადების სახელი | გრიგოლ ლორთქიფანიძე |
| დაბადების თარიღი |
19 ოქტომბერი, 1927 თბილისი, საქართველოს სსრ |
| გარდაცვალების თარიღი |
13 ივნისი, 2013 (85 წლის) თბილისი |
| საქმიანობა | მსახიობი, რეჟისორი |
| მეუღლე(ები) | ქეთევან კიკნაძე (მსახიობი) |
| შვილ(ებ)ი | ნანა ლორთქიფანიძე |
1950 წელს დაამთვარა მოსკოვის ა. ლუნაჩარსკის სახელობის თეატრისა და ხელოვნების ინსტიტუტის სარეჟისორო ფაკულტეტი.
1952–1954, 1957–1963, 1963–1967, 1976–1980 წლებში კოტე მარჯანიშვილის სახელობის სახელმწიფო აკადემიური თეატრის რეჟისორი და სამხატვრო ხელმძღვანელი; 1954–1956 წლებში ქუთაისის ლ. მესხიშვილის სახელობის დრამატული თეატრის, 1963–1965 თბილისის ალექსანდრე გრიბოედოვის სახელობის რუსული დრამატული თეატრის მთავარი რეჟისორი; 1967 წელს რუსთავში დააარსა სახელმწიფო დრამატული თეატრი, რომელსაც ხელმძღვანელობდა 1976 წლამდე; 1984–1986 წლებში საქართველოს ტელევიზიის მხატვრული ხელმძღვანელი; 1985 წლიდან ვასო აბაშიძის სახელობის მუსიკალური თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი; 1999-2000 წლებში შოთა რუსთაველის თეატრისა და კინოს უნივერსიტეტის რექტორი. მისი მნიშვნელოვანი დადგმებია: კ. გოლდონის „სასტუმროს დიასახლისი“ (1952), კ. ლორთქიფანიძის „კოლხეთის ცისკარი“ (1959), ნ. დუმბაძის „მე, ბებია, ილიკო და ილარიონი“, „მე ვხედავ მზეს“ (1960, 1961), სოფოკლეს „ოიდიპოს მეფე“ (1978) და სხვ., ვ. აბაშიძის მუსიკალურ თეატრში „მევიოლინე სახურავზე“ (1986), თბილისის საოპერო თეატრში ვ. დოლიძის „ქეთო და კოტე“ (1990), ბ. კვერნაძის „კოლხთა ასული“ (1997), ბათუმის საოპერო თეატრში ჯ. ვერდის „აიდა“ (1998). განხორციელებული აქვს დადგმები მოსკოვის თეატრ „სოვრემენნიკში“ და „მოზარდ მაყურებელთა თეატრში მალაია ბრონნაიაზე“; გადაიღო მხატვრული ფილმები: „დათა თუთაშხია“ (1976-1977), „წიგნი ფიცისა“ (1983), „ერთ პატარა ქალაქში“ (1985), „თეთრი ბაირაღები“ (1990), „პრემიერა“ (1992). ეწეოდა აქტიურ სააზოგადოებრივ მოღვაწეობას. 2009 წელს გამოვიდა საქართველოს პატრიარქის, ილია II-ის, დაცვით.[2] ასევე ცნობილი იყო ნაციონალური მოძრაობის მმართველობის კრიტიკით.[3] მისი დაა ისტორიკოსი მარიკა ლორთქიფანიძე.
1992-1995 წლებში იყო საქართველოს მე-3 მოწვევის პარლამენტის წევრი პარტიული სიით, საარჩევნო ბლოკი „მშვიდობა“. 1995-1999 წლებში იყო საქართველოს მე-4 მოწვევის პარლამენტის წევრი პარტიული სიით, საარჩევნო ბლოკი „საქართველოს მოქალაქეთა კავშირი“.
თბილისში არსებობს მისი სახელობის ქუჩა (მანამდე ლერმონტოვის ქუჩის ნაწილი).[4]
ფილმოგრაფია
რედაქტირებადამდგმელი რეჟისორი ფილმებისა
რედაქტირება- 1978: „დათა თუთაშხია“ გურამ (გიზო) გაბესკირიასთან ერთად
- 1979: „წინაპართა მიწა“ გიული ჭოხონელიძესთან ერთად
- 1980: „გამარჯობა ყველას (ფიროსმანი)“ რეჟ. ამირან დარსაველიძესთან ერთად
- 1983: „წიგნი ფიცისა“ რეჟ. ამირან დარსაველიძესთან ერთად
- 1985: „ერთ პატარა ქალაქში“
- 1990: „თეთრი ბაირაღები“
- 1991: „პრემიერა“
- 1997: „ღამის ზარები“
- 2003: „ღმერთო, რისი გულისთვის… – უმადური“
სცენარის ავტორი ფილმებისა
რედაქტირება- 1959: „განაჩენი“ ირაკლი ჭავჭანიძესთან ერთად რეჟ. ლევან ხოტივარი
- 1985: „ერთ პატარა ქალაქში“ ალექსანდრე ჩხაიძესთან ერთად რეჟ. გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე
- 1990: „თეთრი ბაირაღები“ რეჟ. გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე
- 1991: „პრემიერა“ ლალი როსებასთან ერთად რეჟ. გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე
- 1997: „ღამის ზარები“ რეჟ. გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე
- 2003: „ღმერთო, რისი გულისთვის… – უმადური“ რეჟ. გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე
გადაღებულია ფილმში
რედაქტირება- 1932: შაქირი (როტე ფანე) (რობერტის შვილი) რეჟ. ლეო ესაკია
დადგმული სპექტაკლები
რედაქტირებამარჯანიშვილის თეატრი
რედაქტირება- 1952: კარლო გოლდონის „სასტუმროს დიასახლისი“
- 1959:კონსტანტინე ლორთქიფანიძის „კოლხეთის ცისკარი“
- 1960:ნოდარ დუმბაძის „მე, ბებია, ილიკო და ილარიონი“
- 1961: ნოდარ დუმბაძის „მე ვხედავ მზეს“
- 1978: სოფოკლეს „ოიდიპოს მეფე“
რუსთავის თეატრი
რედაქტირება- 1967 წელი: ედმონ როსტანი „სირანო დე ბერჟერაკი“
- 1967 წელი: ვადიმ კოროსტილევი „ასი წლის შემდეგ“
- 1968 წელი: პოლიკარპე კაკაბაძე „კახაბერის ხმალი“
- 1968 წელი: მაქსიმ გორიკი „ფსკერზე“ რეჟ. გ. ლორთქიფანიძე, ნუგზარ გაჩავა
- 1972 წელი ნოდარ დუმბაძე „ნუ გეშინია დედა“
თბილისის მუსიკისა და დრამის სახელმწიფო თეატრი
რედაქტირება- 1986: „მევიოლინე სახურავზე“
თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი
რედაქტირება- 1990: ვიქტორ დოლიძის „ქეთო და კოტე“
- 1997: ბიძინა კვერნაძის „კოლხთა ასული“
ბათუმის საოპერო თეატრი
რედაქტირება- 1998: ჯუზეპე ვერდის „აიდა“
მოსკოვის თეატრ „სოვრემენნიკი“
რედაქტირება- 1962: ერნესტ ჰემინგუეი « Пятая колонна» „ მეხუთე კოლონა“
მოზარდ მაყურებელთა თეატრი მალაია ბრონნაიაზე
რედაქტირებაორგანიზაციის, ასოციაციის ან ჯგუფის წევრი
რედაქტირება- კოტე მარჯანიშვილის სახელობის პრემიების კომიტეტი, თავმჯდომარე
- საქართველოს თეატრის მოღვაწეთა კავშირი, გამგეობის თავმჯდომარე (1985-)
- საქართველოს კინემატოგრაფისტთა შემოქმედებითი კავშირი, წევრი
- საქართველოს მე-3 მოწვევის პარლამენტი, წევრი (1992-1995)
- საქართველოს პრეზიდენტთან არსებული ლიტერატურის, ხელოვნებისა და არქიტექტურის სახელმწიფო პრემიების კომიტეტი, წევრი
ჯილდოები, პრემიები და პრიზები
რედაქტირება- 1958: საპატიო ნიშნის ორდენი
- 1970: საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი
- 1979: სსრკ სახალხო არტისტი
- 1981: სსრკ სახელმწიფო პრემია
- 1985: შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემია, მრავალსერიანი მხატვრული ფილმის „წიგნი ფიცისა“ შექმნისათვის
- 1995: საქართველოს სახელმწიფო პრემია
- 1996: თბილისის საპატიო მოქალაქე
- 1996: ღირსების ორდენი
- 1958: საპატიო ნიშნის ორდენი
- შრომის წითელი დროშის ორდენი
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- გიგა ლორთქიფანიძე კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში
- გიგა ლორთქიფანიძე — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
- გიგა ლორთქიფანიძე — ეროვნული ფილმოგრაფია
- გიგა ლორთქიფანიძე — საქართველოს პარლამენტის ოფიციალური საიტი (საქართველოს პარლამენტის მესამე მოწვევა)
- გიგა ლორთქიფანიძე — საქართველოს პარლამენტის ოფიციალური საიტი (საქართველოს პარლამენტის მეოთხე მოწვევა)
- გიგა ლორთქიფანიძე
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 19 ოქტომბერი – დაიბადა გრიგოლ (გიგა) ლორთქიფანიძე. საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-08-09. ციტირების თარიღი: 20 თებერვალი, 2021
- ↑ „Georgia united in outrage at videos attacking Patriarch“. www.messenger.com.ge (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 20 თებერვალი, 2021. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|access-date=-ში (დახმარება) - ↑ „From A Dream Wedding To A Sweet Honeymoon“. versia.ge (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 20 თებერვალი, 2021. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|access-date=-ში (დახმარება) - ↑ „თბილისში რამდენიმე ქუჩას ახალი სახელი მიენიჭა“. www.ambebi.ge. 21 თებერვალი, 2014. ციტირების თარიღი: 29 დეკემბერი, 2023. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|access-date=და|date=-ში (დახმარება)