ვიკიპედია

Queen

(გადამისამართდა გვერდიდან ქვინი)

Queen (ქართ. დედოფალი) — ბრიტანული როკ-ჯგუფი, დაარსებული ლონდონში 1970 წელს. მასში შედიოდნენ: ფრედი მერკური (ვოკალი, ფორტეპიანო), ბრაიან მეი (გიტარები, ვოკალი), ჯონ დიკონი (ბას გიტარა) და როჯერ ტეილორი (დასარტყმელი საკრავები, ვოკალი). Queen-ის პირველ ჩანაწერებში იგრძნობოდა პროგრესული როკის გავლენა. 1970-იან წლებში კოლექტივი გადაერთო უფრო მეტად რადიოეთერზე ორიენტირებულ სიმღერებზე, რამაც მათ დიდი კომერციული წარმატება მოუტანა.[1] ჯგუფის ერთგვარ ნიშნად იქცა ის, რომ იგი იყენებდა სხვადასხვა ჟანრის ელემენტებს, როგორიც არის ვოდევილი, გოსპელი, ელექტრონული მუსიკა და ფანკი.

Queen

Queen 1975 წელს. მარცხნიდან: როჯერ ტეილორი, ფრედი მერკური, ბრაიან მეი და ჯონ დიკონი
ბიოგრაფია
წარმოშობა ლონდონი, ინგლისი
ჟანრ(ებ)ი როკი
აქტიური 1970–დღემდე
ლეიბლ(ებ)ი
წევრები
ყოფილი წევრები
საიტი queenonline.com
Queen ვიკისაწყობში

ბრაიან მეიმ და როჯერ ტეილორმა ერთმანეთი ჯგუფით Smile გაიცნეს. ფრედი მერკური (რომელიც ჯერ კიდევ ნამდვილი სახელით ფაროჰ ბულსარა იყო ცნობილი) ამ ჯგუფის დიდი მოყვარული იყო და შესთავაზა მათ უფრო ფართო სცენაზე გასვლა. ფრედი მოგვიანებით შეუერთდა Smile-ს, შეუცვალა სახელი და სასცენო ფსევდონიმი, „მერკური“ აირჩია. ჯონ დიკონი ჯგუფს შეუერთდა პირველი ალბომის ჩაწერამდე. 1970-იან წლებში Queen-ს წარმატება მხოლოდ გაერთიანებულ სამეფოში ჰქონდა, თუმცა ალბომების Sheer Heart Attack (1974) და A Night at the Opera (1975) შემდეგ მან საერთაშორისო აღიარებაც მოიპოვა.[2] ამ უკანასკნელში შეტანილია „Bohemian Rhapsody“, რომელიც გაერთიანებულ სამეფოს ჩარტის პირველ ადგილზე 9 კვირის მანძილზე იმყოფებოდა.[3] 1991 წელს მერკური გარდაიცვალა ბრონქოპნევმონიის დიაგნოზით, რომელიც შიდსი-ს შედეგად განვითარდა. 1997 წელს დარჩენილი სამეული დიკონმა დატოვა.[4] ამ პერიოდიდან მეი და ტეილორი კვლავ თანამშრომლობდნენ. აღსანიშნავია მათი გაერთიანება პოლ როჯერსთან, პროექტის Queen + Paul Rodgers ფარგლებში.[5]

მთლიანი ისტორიის მანძილზე გამოვიდა ჯგუფის 18 ალბომი, რომელიც ჩარტების #1 პოზიციაზე ხვდებოდა, 18 #1 სინგლი და 10 #1 DVD. მთლიანობაში გაიყიდა Queen-ის 150 მილიონ დისკზე მეტი ასლი. ზოგიერთი წყაროს მიხედვით, ეს რიცხვი 300 მილიონს აღემატება,[6][7][8][9] რითაც იგი ითვლება მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად მუსიკალურ კოლექტივად. მას რამდენიმეჯერ გადაეცა აივორ ნოველოს სახელობის ჯილდო. 2001 წელს ჯგუფი შეყვანილი იქნა როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზში.[10]

ისტორია

რედაქტირება

პირველი წლები (1968–74)

რედაქტირება
 
ჯგუფის ლოგო, რომელიც ალბომის The Works (1984) პერიოდიდან გამოიყენებოდა.

1968 წელს ბრაიან მეიმ, ლონდონის იმპერიული კოლეჯის სტუდენტმა და ბას-გიტარისტმა ტიმ სტეფელმა გადაწყვიტეს, მუსიკალური ჯგუფი ჩამოეყალიბებინათ. მეიმ კოლეჯში, დაფაზე გამოაქვეყნა განცხადება მიჩ მიჩელის/ჯინჯერ ბეიკერის სტილის დრამერის ძიების შესახებ. განცხადებას, რამდენიმე სხვა მსურველთან ერთად, გამოეხმაურა როჯერ ტეილორი, რომელმაც კონკურსში გაიმარჯვა. ჯგუფმა დაირქვა Smile.[11]

ილინგის ხელოვნების კოლეჯში ტიმ სტეფელი დაუმეგობრდა ფაროჰ ბულსარას, რომელსაც ყველა „ფრედის“ ეძახდა. ბულსარამ იცოდა, რომ მასსა და ჯგუფს ერთნაირი გემოვნება ჰქონდათ და Smile-ის მუსიკოსებთან მეგობრობდა. 1970 წლის ბოლოს სტეფელმა დატოვა კოლექტივი და Humpy Bong-ს შეუერთდა. დარჩენილ წევრებს შეუერთდა ფრედი, შეცვალა ჯგუფის სახელი „Queen-ზე“ და განაგრძო მათთან მუშაობა.[12] ჯგუფის სახელწოდებას ფრედი ასე ხსნიდა: „ეს სახელი მოვიფიქრე. ეს მხოლოდ სახელია, მაგრამ მეტად მეფური და ჩინებულად ჟღერს. ეს ძლიერი სახელწოდებაა, მეტად უნივერსალური და უშუალო. მას დიდი ვიზუალური პოტენციალი აქვს და სხვადასხვა ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა. ვიცოდი, რომ ამას ჰომოსექსუალურ მნიშვნელობას მიანიჭებდნენ, მაგრამ ეს მისი მხოლოდ ერთი მხარე იყო“.[12]

ამ პერიოდში ჯგუფთან მუშაობდა რამდენიმე ბას-გიტარისტი, რომელთა შესრულების სტილი მას არ მოერგო. 1971 წლის თებერვალში მათ არჩევანი ჯონ დიკონზე შეაჩერეს და დაიწყეს სადებიუტო სტუდიური ალბომისთვის მომზადებით. დემო-ფირისათვის მათ ჩაწერეს საკუთარი სიმღერები „Liar“, „Keep Yourself Alive“, „The Night Comes Down“ და „Jesus“, მაგრამ მუსიკალური ლეიბლები ამ ჩანაწერით არ დაინტერესდნენ.[13] ფრედიმ იმ პერიოდში გვარი სასცენო ფსევდონიმ „მერკურიზე“ შეიცვალა, რომელიც მომდინარეობდა მათივე სიმღერის „My Fairy King“ სტრიქონიდან „Mother Mercury, look what they've done to me“.[14]

 

Queen-ის ძირითადი ლოგო ფრედი მერკურიმ შექმნა, ჯგუფის წევრების ასტროლოგიური ნიშნებისა და სხვა სიმბოლიკის გამოყენებით. ეს პირველი ალბომის გამოშვებამდე ცოტა ხნით ადრე მოხდა. ყველა სიმბოლოს თავისი მნიშვნელობა აქვს: ორი ლომი ჯონს და როჯერს აღნიშნავს, კიბორჩხალა - ბრაიანს, ორი ფერია კი - ფრედის.

მთლიანობაში ლოგო გაერთიანებული სამეფოს გერბთან ასოციაციებს იწვევს, განსაკუთრებით, ლომების გამო.[15]

1973 წელს საბოლოოდ გამოიცა სასათაურო პირველი ალბომი, რომელშიც მძიმე მეტალისა და პროგრესული როკის გავლენა იგრძნობოდა. მას კრიტიკოსებმა დადებითი შეფასება მიანიჭეს. გორდონ ფლეტჩერი ჟურნალიდან როლინგ სტოუნი აღნიშნავდა, რომ მათი „სადებიუტო ალბომი ჩინებულია“. ჩიკაგოს Daily Herald-ის მიმომხილველმა მას უწოდა „საშუალოზე უფრო მაღლა მდგარი დებიუტი“.[16] თუმცა, მიუხედავად ყველაფრისა, მას მეინსტრიმული წარმატება არ ჰქონია, ხოლო წამყვანი სინგლი „Keep Yourself Alive“ წარუმატებელი აღმოჩნდა.

მუსიკალური ნაწყვეტები:
 
The March of the Black Queen
კომპოზიციის „The March of the Black Queen“ ნაწყვეტი, ალბომიდან Queen II (1974). ჯგუფის ადრეული სიმღერები (ამის მსგავსი), განსხვავებით გვიანდელი შემოქმედებისგან, უფრო მეტად ორიენტირებული იყო პროგრესულ როკსა და მძიმე მეტალზე — 206 კბ
ვერ ხსნით ფაილს? იხ. მედია მაშველი.

ჯგუფის მეორე ალბომი Queen II გამოვიდა 1974 წელს. ბრიტანულ ჩარტში მან #5 პოზიცია დაიკავა. Queen-ისათვის ეს იყო პირველი ალბომი, რომელიც სამშობლოში წარმატებით სარგებლობდა.[17] ფრედი მერკურის მიერ დაწერილი სიმღერა „Seven Seas of Rhye“ მოხვდა ბრიტანული ჩარტის #10 პოზიციაზე, რამაც ჯგუფს მოუტანა მათი პირველი დიდი ჰიტი. Queen II წარმოადგენს ოთხეულის ჟღერადობით ყველაზე მძიმე და ბნელ ალბომს, რომელშიც გამოკვეთილია ვრცელი ინსტრუმენტული პასაჟები, ფენტეზის გავლენით დაწერილი ტექსტები და მუსიკალური ვირტუოზობა.[18] გარდა ერთადერთი ოფიციალური სინგლისა, მასში შეტანილია „The March of the Black Queen“, 6 წუთიანი ეპიკური კომპოზიცია, რომელშიც არც მისამღერის, არც სიმღერის ზოგადი სტრუქტურაა, ისევე როგორც Queen-ის ცნობილ კომპოზიციაში Bohemian Rhapsody. გამოცემამ Daily Vault ამ ნომერს უწოდა „მუქარით აღსავსე“.[19] კრიტიკოსების რეაქცია ნაშრომზე არაერთგვაროვანი იყო. Winnipeg Free Press ჩანაწერას აღწერდა, როგორც „საზარელს“.[20]Allmusic მას აღნიშნავს, როგორც ჯგუფის გამორჩეულ ფანებს შორის საყვარელ დისკს.[21] Queen II აგრეთვე არის პირველი Queen-ის სამი ალბომიდან, რომელიც შეტანილი იქნა წიგნში 1001 ალბომი, რომელიც უნდა მოისმინოთ, სანამ ცოცხლობთ. მიუხედავად აღფრთოვანებული შეფასებებისა, ისევე როგორც წინამორბედის შემთხვევაში, Queen II-ის გაყიდვები აშშ-ში არ იყო შთამბეჭდავი.

წარმატება (1974–76)

რედაქტირება

ჰეპატიტის გამო ბრაიან მეიმ დროებით დატოვა Queen. ამ პერიოდში ჯგუფმა დაიწყო მუშაობა ახალ ალბომზე. მეი დაბრუნდა სტუდიური სესიების დროს. Sheer Heart Attack, ახალი დისკი, გამოვიდა 1974 წელს. ალბომი მოხვდა გაერთიანებული სამეფოს ჩარტის #2 პოზიციაზე, იგი კარგად იყიდებოდა ევროპაში, ხოლო აშშ-ში ოქროს სტატუსი შეიძინა.[22] ჯგუფისთვის ეს იყო კომერციული წარმატების პირველი მაგალითი. მასში წარმოდგენილი იყო სხვადასხვა ჟანრი, როგორიც არის ბრიტანული მიუზიკ ჰოლი, მძიმე მეტალი, ბალადები, რეგტაიმი და კარიბული ჰანგები. ამ ეტაპზე ჯგუფი უკვე უარს ამბობდა წინა ორი ალბომის პროგრესული როკის ტენდენციებზე. Sheer Heart Attack წარმოადგენდა პრინციპულად ახალ ჟღერადობას და ისეთ მელოდიურ ჰარმონიებს, რომლებიც შემდეგ ალბომზე, A Night at the Opera უფრო მეტად დაიხვეწა.

მუსიკალური ნაწყვეტები:
 
Killer Queen
სიმღერის „Killer Queen“ ნაწყვეტი, ალბომიდან Sheer Heart Attack (1974). თავის მესამე ალბომში Queen უფრო განერიდა მძიმე ჟღერადობას და ვოდევილის მსგავსი ჟანრების გამოყენება დაიწყო — 129 კბ
ვერ ხსნით ფაილს? იხ. მედია მაშველი.
 
Bohemian Rhapsody
სიმღერის „Bohemian Rhapsody“ ნაწყვეტი, ალბომიდან A Night at the Opera (1975). სიმღერა მოხვდა ბრიტანული ჩარტის #1 პოზიციაზე, სადაც 9 კვირის მანძილზე იმყოფებოდა და ამ ქვეყანაში ყველა დროის ყველაზე გაყიდვადი სინგლების სიაში რიგით მესამე ადგილი დაიკავა — 118 კბ
ვერ ხსნით ფაილს? იხ. მედია მაშველი.

სინგლი „Killer Queen“ მოხვდა ბრიტანული ჩარტის #2 პოზიციაზე [17] და იქცა კოლექტივის პირველ აშშ ჰიტად, რომელმაც ბილბორდის ცხელი ასეულის სიაში #12 ადგილი მოუტანა.[23] მასში, ვოდევილთან ერთად, ბრიტანული მიუზიკ ჰოლის ტრადიციებიც შეიმჩნევა, რასაც ერწყმის მეის ვირტუოზული შესრულება. ალბომის მეორე სინგლი, „Now I’m Here“, რომელიც უფრო მძიმე როკის სტილისტიკას ატარებს, ბრიტანეთში #11 იყო. უკანასკნელ წლებში, ალბომს მუსიკალურმა გამოცემებმა არაერთი დადებითი მიმოხილვა მიუძღვნეს. 2006 წელს ჟურნალმა Classic Rock იგი „ყველა დროის საუკეთესო ბრიტანული როკ ალბომების 100-ეულის“ #28 პოზიციაზე მოათავსა.[24] 2007 წელს ჟურნალმა Mojo მას სიაში „100 ჩანაწერი, რომელმაც შეცვალა მსოფლიო“ #88 ადგილი დაუთმო.[25] ეს არის Queen-ის რიგით მეორე ალბომების სამეულიდან, რომელიც მოხვდა წიგნში „1001 ალბომი, რომელიც სიკვდილამდე უნდა მოისმინოთ“.[26]

1975 წელს ჯგუფმა დაიწყო მსოფლიო საკონცერტო ტურნე. ყოველი წევრი გამოწყობილი იყო ზენდრა როუდსის მიერ შექნილ კოსტუმებში, სცენა კი გამდიდრებული იყო ეფექტებით. აშშ-ში Queen კონცერტების მთავარი სტუმრის სახით გამოდიოდა. აგრეთვე გაიმართა მათი პირველი გამოსვლები კანადაში. აპრილში, იაპონიაში გამართული ტურის პერიოდში, მათმა მენეჯერმა ჯიმ ბიჩმა დაასრულა კოლექტივის ურთიერთობა სტუდიასთან Trident და მისი ადგილი, მრავალი გზის ძიების შედეგად, დაიკავა ელტონ ჯონის მენეჯერმა, ჯონ რიდმა. საგულისხმოა, რომ მანამდე კოლექტივით ლედ ზეპელინის მენეჯერი, პიტერ გრანტი დაინტერესდა, თუმცა მისი პირობები Queen-ისათვის მიუღებელი იყო.[27]

1975 წლის ბოლოს Queen-მა ჩაწერა და გამოსცა ალბომი A Night at the Opera, რომლის სათაურიც მომდინარეობდა ძმები მარქსების ფილმის ღამე ოპერაში სახელწოდებიდან. ბიუჯეტიდან გამომდინარე, A Night at the Opera იყო იმ დროისათვის ყველაზე ძვირადღირებული ჩანაწერი[28] ისევე, როგორც მისი წინამორბედი, ალბომი იყენებს სხვადასხვა მუსიკალურ სტილებსა და ცდებს სტერეო ჟღერადობასთან. სიმღერაში „The Prophet's Song“, რომელიც 8 წუთიანი ეპიკური კომპოზიციაა, გამოირჩევა შუა ნაწილი, სადაც უბრალო ფრაზებს ერწყმის მრავალხმოვანი ჟღერადობა. ალბომს დიდი წარმატება ჰქონდა ბრიტანეთში [17], ხოლო აშშ-ში მან სამმაგი პლატინის სტატუსი შეიძინა.[22] ბრიტანელი მსმენელების Channel 4-ის მიერ 2004 წელს ჩატარებული გამოკითხვით მას ყველა დროის საუკეთესო ალბომების სიაში მე-13 ადგილი მიენიჭა [29] მან აგრეთვე მაღალი პოზიციები დაიკავა საერთაშორისო გამოკითხვებში. გინესის მსოფლიო რეკორდების გამოკითხვაში მას ერგო ყველა დროის ალბომების სიის #19 ადგილი,[30] ხოლო კომპანიის ABC მიერ ჩატარებული გამოკითხვით იგი მოხვდა სიის 28-ე ადგილზე.[31] A Night at the Opera ხშირად ჩნდებოდა სხვა სიებში, სადაც ნახსენები იყო უდიდესი ალბომები, ასახავდა რა კრიტიკოსთა პოზიციებს. ჟურნალმა Q მას 2004 წელს იგივე ტიპის სიაში #16 ადგილი შეურჩია, ხოლო როლინგ სტოუნმა - #11.[32] მანამდე, 2003 წელს, A Night at the Opera გამოჩნდა ჟურნალის მიერ შედგენილ სიაში ყველა დროის 500 საუკეთესო ალბომი.[33] A Night at the Opera ასევე არის რიგით მესამე და უკანასკნელი ალბომი, შეტანილი სიაში „1001 ალბომი, რომელიც სიკვდილამდე უნდა მოისმინოთ“.[26]

აღსანიშნავია კომპოზიცია „Bohemian Rhapsody“, შეტანილი აღნიშნულ ალბომში, რომელიც ბრიტანეთის ჩარტში ცხრა კვირის მანძილზე #1 პოზიციაზე იმყოფებოდა და წარმოადგენს ყველა დროის ყველაზე გაყიდვად ბრიტანულ სინგლებში #3-ს. სიაში მის წინ იმყოფებიან მხოლოდ „Do They Know It's Christmas?“ (Band Aid) და „Candle in the Wind 1997“ (ელტონ ჯონი). აშშ-ში სინგლს ასევე წარმატება ხვდა წილად, #9 პოზციიის სახით. 1992 წელს გამოვიდა მისი კიდევ ერთი გამოცემა, რომელიც ბილბორდის ცხელი ასეულის #2 პოზიციაზე ხუთი კვირით მოხვდა.[23] ამჟამად იგი წარმოადგენს ერთადერთ სინგლს, რომელიც ორ სხვადასხვა ქვეყანაში მილიონი ასლის ოდენობით გაყიდულა[34] და ბრიტანეთის საშობაო სინგლების სიაში #1 ადგილზე ორჯერ მოხვედრილა. Bohemian Rhapsody მრავალჯერ დასახელებულა ყველა დროის უდიდეს სიმღერად.[35][36]

ჯგუფმა გადაწყვიტა Bohemian Rhapsody-სათვის პრომო-ფილმის გადაღებაც. შედეგად მიღებულ კადრებს თვლიან მუსიკის ისტორიაში რიგით პირველ ნამდვილ მუსიკალურ კლიპად.[37][38] მიუხედავად იმისა, რომ პრომო-ფილმების ტრადიცია ჯგუფ The Beatles-ის დროსაც არსებობდა, ეს ფილმები მხოლოდ გარკვეული გადაცემებისათვის მზადდებოდა.

ალბომის მეორე სინგლი იყო „You're My Best Friend“, რომლის ავტორი ჯონ დიკონია. ეს არის მუსიკოსის კარიერაში რიგით პირველ სინგლი, რომელიც აშშ-ში #16 ადგილზე[23], შემდეგ კი მსოფლიო მასშტაბით ათეულში შევიდა.[34]

შემდგომი წარმატება (1976–1979)

რედაქტირება

1976 წლისათვის ჯგუფი დაუბრუნდა სტუდიას, ალბომის A Day at the Races ჩასაწერად, რომელიც ხშირად A Night at the Opera-ს გაგრძელებად ითვლება.[39][40] ისევე, როგორც წინამორბედის შემთხვევაში, ისიც ძმები მარქსების ფილმის სათაურს იყენებდა, ხოლო ყდა A Night at the Opera-ს Queen-ის გერბის ვარიაციას იმეორებდა.[41] მუსიკალურად, როგორც ფანებმა, ასევე კრიტიკოსებმა მას ძლიერი მიღწევა უწოდეს. ალბომი მოხვდა გაერთიანებული სამეფოს (#1), იაპონიის (#1) და აშშ-ს ჩარტში (#5).[17][41] მისი ძირითადი ჰიტია „Somebody to Love“, რომელიც შეიქმნა გოსპელის მელოდიების გავლენით. ამ ჩანაწერისათვის მერკურიმ, მეიმ და ტეილორმა საკუთარი ვოკალი 100-ჯერ გაამრავლეს, რათა გოსპელური გუნდის ეფექტი შეექმნათ. გაერთიანებულ სამეფოში სინგლი მოხვდა #2 პოზიციაზე[17] , ხოლო აშშ-ში - #13-ზე.[23] ალბომზე ასევე წარმოდგენილია ჯგუფის ერთ-ერთი უმძიმესი კომპოზიცია, ბრაიან მეის „Tie Your Mother Down“, რომელიც Queen-ის კონცერტების მუდმივ თანმხლებ ნომრად იქცა. იგი სრულდებოდა ჯგუფის ყველა კონცერტზე, 1976 წლიდან ტურის Return of the Champions (პოლ როჯერსთან ერთად) ჩათვლით.[42]

იმავე წელს ჯგუფი გამოვიდა ლონდონი ჰაიდ პარკის უფასო კონცერტზე, სადაც მის შოუს 150.000 მსმენელი დაესწრო.[43]

Queen-ის მეექვსე ალბომი News of the World 1977 წელს გამოვიდა. აშშ-ში მას ოთხმაგი, ხოლო გაერთიანებულ სამეფოში - ორმაგი პლატინა მიენიჭა.[22] ალბომში შეტანილი იყო უამრავი სიმღერა, რომელიც გათვლილი იყო საკონცერტო შესრულებებზე, მათ შორის, როკ მუსიკის ორი ცნობილი ჰიტი, „We Will Rock You“ და „We Are the Champions“, ორივე მათგანი იქცა სპორტული სტადიონების ერთგვარ ჰიმნად. უკანასკნელმა აშშ-ს ჩარტში #4 ადგილი დაიკავა.[23][44]

 
Queen-ის გამოსვლა კონექტიკუტში, 1977 წელს.

1978 წელს ჯგუფმა გამოსცა შემდეგი დისკი, Jazz, ჰიტებად ქცეული სიმღერებით „Fat Bottomed Girls“ და „Bicycle Race“. ალბომმა გაერთიანებული სამეფოს ჩარტში #2 პოზიცია დაიკავა, ხოლო აშშ-ს ბილბორდის 200-ეულში - #6.[45] ახალ ალბომს ახლდა „მარკეტინგული კამპანიის საოცარი ნიმუში - 65 შიშველი ქალი, რომელიც ჰელფორდის ველოსიპედებით უიმბლდონის სტადიონზე დარბოდა“.[46] სიტყვა „ჯაზი“ ალბომის სათაურში არა პირდაპირი, არამედ ზოგადი მნიშვნელობით გამოიყენებოდა - როგორც ხაზგასმა ალბომის ექსპერიმენტული ხასიათისა. კრიტიკოსებმა ალბომი განსაკუთრებულად აღნიშნეს, როგორც სხვადასხვა სტილის შემცველი, სადაც ჯაზი ნამდვილად არ შედიოდა. თუმცა, როლინგ სტოუნმა იგი გააკრიტიკა, უწოდა რა „სულელური“ და აღნიშნა, რომ „Queen-ს ჯაზის შესასრულებლად ფანტაზია არ ეყოფა და აქედან გამომდინარე, ვერც როკ-ენ-როლს ასრულებს.“ უკანასკნელ წლებში ალბომის შეფასებები უფრო დადებითი იყო.[47] Jazz-იდან სხვა აღსანიშნავი სიმღერებია „Dead on Time“, „Don't Stop Me Now“, „Let Me Entertain You“ და „Mustapha“ (უკანასკნელში არაბული სტილის მელოდიები გაერთიანებულია მძიმე როკის გიტარის ჟღერადობასთან).

1979 წელს გამოვიდა ჯგუფის პირველი საკონცერტო ალბომი Live Killers, რომელმაც აშშ-ში ორმაგი პლატინის სტატუსი შეიძინა.[48] სინგლის სახით ასევე გამოვიდა როკაბილის ჟანრის სიმღერა „Crazy Little Thing Called Love“, რომელიც ელვის პრესლის სიმღერების სტილში იყო დაწერილი. სინგლი მოხვდა მრავალი ქვეყნის ათეულის #1 პოზიციაზე და იქცა აშშ-ში Queen-ის რიგით პირველ სინგლად, რომელმაც ასევე #1 პოზიცია დაიკავა. ბილბორდის ცხეულ ასეულში მას ეს ადგილი ოთხი კვირის მანძილზე ეკავა.[23]

ახალი ჟღერადობა და სინთეზატორები (1980–1984)

რედაქტირება
 
Queen-ის კონცერტი ნორვეგიაში, 1982 წელს

1980-იანი წლების ჯგუფის ისტორიაში გაიხსნა სტუდიური ალბომით The Game. მასში შეტანილია სიმღერები „Crazy Little Thing Called Love“ და „Another One Bites the Dust“, რომლებიც აშშ-ში #1 პოზიციებზე მოხვდნენ.[23] ალბომი ხუთი კვირის მანძილზე მოექცა ბილბორდის 200-ეულის სათავეში[49] და შტატებში ოთხ მილიონზე მეტი ასლის ოდენობით გაიყიდა.[22] ამ ალბომზე Queen-მა პირველად გამოიყენა სინთეზატორები. საგულისხმოა, რომ მანამდე ჯგუფის ალბომების ანოტაციებში ყოველთვის ეწერა „არავითარი სინთეზატორები!“, რათა, როგორც როი თომას ბეიკერი ამბობდა, აღენიშნათ, რომ პოლიფონიური ჟღერადობა მხოლოდ ფორტეპიანოსა და გიტარების დახმარებით იქნა მიღებული.[50]1980 წელს ასევე გამოვიდა ფილმი ფლეშ გორდონი და მისი საუნდტრეკი, დაწერილი Queen-ის მიერ.[51]

 
სურათი კრებულიდან Greatest Hits

1981 წელს დაიწყო Queen-ის საკონცერტო ტურნე The Game Tour, რითაც Queen იქცა პირველ მნიშვნელოვან როკ ჯგუფად, რომლის ტური ლათინური ამერიკის სტადიონებზე ჩატარდა. სამხრეთ ამერიკული ტური მოიცავდა არგენტინის ხუთ კონცერტსაც. ბუენოს-აირესში Queen-ის შოუს 300.000 მსმენელი დაესწრო - ეს არგენტინის ისტორიაში ერთგვარი რეკორდი იყო.[52] ბრაზილიაში ჩატარდა მათი ორი კონცერტი - პირველ დღეს 130.000, ხოლო მეორე დღეს - 120.000-ზე მეტი დამსწრებით.[53] იმავე წლის ოქტომბერში Queen გამოვიდა მონტერეიში (150.000-ზე მეტი მაყურებელი) და მექსიკაში.[54]

სიმღერის „Under Pressure“ ჩაწერისას Queen-მა დევიდ ბოუისთან ითანამშრომლა. ეს დუეტი სპონტანურ ხასიათს ატარებდა, ვინაიდან დევიდი შემთხვევით აღმოჩნდა იგივე სტუდიაში.[55] გამოცემისთანავე სიმღერა ძალიან პოპულარული გახდა და მოხვდა ბრიტანული სინგლების #1 ადგილზე. არხის VH1 მიერ შედგენილ 1980-იანი წლების 100 საუკეთესო სიმღერის სიაში იგი #31 ადგილს იკავებდა.[56]

მოგვიანებით, 1981 წელს გამოვიდა Queen-ის პირველი ოფიციალური კრებული Greatest Hits, ჯგუფის 1974–1981 შემოქმედების მიმოხილვით. ბრიტანული ალბომის ისტორიაში იგი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ბესტსელერია. კრებული მთლიანობაში ამ ქვეყნის ჩარტში 450 კვირის მანძილზე იმყოფებოდა. აშშ-ში მას მინიჭებული აქვს რვა გზის პლატინა. მსოფლიო მასშტაბით იგი გაყიდულია 25 მილიონი ასლის ოდენობით.[57][58][59] პარალელურად, იმავე წელს, ტეილორი იქცა ჯგუფის პირველ წევრად, რომელმაც სოლო ალბომი გამოსცა (Fun in Space).

 
Queen-ის გამოსვლა ფრანკფურტში, 1984 წლის 26 სექტემბერს. გარდა ყველაფრისა, ფრედი მერკური მულტიინსტრუმენტალისტიც იყო.

1982 წელს გამოვიდა ალბომი Hot Space, რომელშიც Queen უფრო მეტად განერიდა 1970-იანებში ტრადიციად ქცეულ ჟღერადობას - ამჯერად როკის, პოპ-როკის, ფანკისა და რითმ-ენდ-ბლუზის აღრევით. აშშ-ში საკონცერტო ტურები შეწყდა Hot Space Tour-ის შემდეგ, ვინაიდან მისმა წარმატებამ ამ ქვეყანაში იკლო. მიუხედავად ამისა, იგი აშშ ტელეეთერში, გადაცემის Saturday Night Live ფარგლებში გამოჩნდა. უკმაყოფილო Queen-მა გაწყვიტა ურთიერთობა ლეიბლთან Elektra Records, რომელიც მას წარმოადგენდა აშშ-ში, იაპონიაში, კანადაში, ავსტრალიასა და ახალ ზელანდიაში. ჯგუფი EMI/Capitol Records-ს შეეკედლა.

10 წლიანი არსებობის შემდეგ გადაწყდა, რომ 1983 წელს ჯგუფი არც ერთ კონცერტს არ გამართავდა. იგი მუშაობდა ახალ ალბომზე, ხოლო წევრები დროს სოლო პროექტებს უთმობდნენ. მეიმ გამოსცა ედი ვან ჰელენის მონაწილეობით ჩაწერილი მინიალბომი Star Fleet Project.[60]

1984 წელს გამოვიდა ახალი სტუდიური დისკი, The Works, რომელშიც მოხვდა შემდგომში წარმატებული სინგლები „Radio Ga Ga“ და „I Want to Break Free“.[61][62] თუმცა, მიუხედავად მათი წარმატებისა, შტატებში ალბომმა არ გაამართლა - იმ დროს, როდესაც გაერთიანებულ სამეფოში სამმაგი პლატინა მიენიჭა და ალბომების ჩარტში კიდევ 2 წლის მანძილზე იმყოფებოდა.[63]

ამ წელს გადაწყდა ტურის The Works Tour ჩატარება - ეს იყო პირველი ტური, რომელზეც კოლექტივთან დამატებითი მუსიკოსის სახით გამოჩნდა სპაიკ ედნი (კლავიშებიანი საკრავები). ტურის ფარგლებში Queen ასევე გამოვიდა სამხრეთ აფრიკაში.[64] ინგლისში დაბრუნებისთანავე ისინი გააკრიტიკეს, ვინაიდან აფრიკაში ამ დროს აპარტეიდი მძვინვარებდა, რითაც ჯგუფმა დაარღვია ქვეყნის იზოლაციაში მოქცევის შესახებ შეთანხმება. კრიტიკოსებს Queen-მა უპასუხა განცხადებით, რომ ამ ქვეყანაში ისინი მხოლოდ მუსიკის მოყვარულთათვის უკრავდნენ.[65]

Live Aid და სხვა

რედაქტირება

1985 წლის იანვარში ჯგუფი გამოვიდა რიო-დე-ჟანეიროში, ფესტივალის Rock in Rio ფარგლებში.[66] 11 და 18 იანვარს გაიმართა მისი კონცერტები 300.000 მაყურებლის წინაშე. მაისში რამდენიმე სიმღერა გამოვიდა ვიდეოკასეტაზე სათაურით Queen Live in Rio.[67]

1985 წლის 13 ივლისს უემბლის სტადიონზე გაიმართა საერთაშორისო საკონცერტო მარათონი Live Aid, რომელზეც Queen-მა თავისი ჰიტები შეასრულა. 2005 წელს ამ მოვლენას უწოდებას როკ-მუსიკის ისტორიაში საუკეთესო გამოსვლა.[68] ჯგუფი, რომლის რეპუტაცია აღდგა ამ მარათონზე გამოსვლით, ასევე წარმატებული იყო ჩანაწერების გაყიდვების მხრივ. წლის ბოლოს გამოვიდა მისი ახალი სინგლი „One Vision“. თავდაპირველად იგი გამოყენებული იქნა ფილმში რკინის არწივი. შეზღუდული რაოდენობით გამოვიდა კრებული The Complete Works, რომელშიც შეტანილი იქნა Queen-ის მანამდე გამოცემული ყველა ალბომი. მასში ასევე თავმოყრილი იყო მანამდე გამოუცემელი და იშვიათი მასალაც. განსაკუთრებით აღსანიშნავია 1984 წლის საშობაო სინგლი „Thank God It's Christmas“, რომელიც არც ერთ სტუდიურ ალბომზე არ მოხვედრილა.[69]

1986 წლის დასაწყისში ჩაიწერა ალბომი A Kind of Magic. მასში მოხვდა რეჟისორ რასელ მალკეის ფილმისათვის მთიელი დაწერილი სიმღერების გადამუშავებული ვერსიები. ასევე წარმატება იქონიეს ალბომის სინგლებმა „Friends Will Be Friends“, „Who Wants to Live Forever?“, და ფილმის „დე ფაქტო“ თემამ „Princes of the Universe“.[70]

იმავე წელს დაიწყო წარმატებული ტური A Kind of Magic, კვლავ სპაიკ ედნის მონაწილეობით[71][72] ტურის პიკი იყო ჯგუფის გამოსვლა უემბლის სტადიონზე, რაც აღბეჭდილია საკონცერტო ალბომზე Queen at Wembley, რომელიც ასევე ფილმის სახით გამოვიდა. მიუხედავად იმისა, რომ უემბლის სამი საღამოს მანძილზე დაკავება შეუძლებელი იყო, მესამე საღამოს გაიმართა გამოსვლა ნებუორთში - მასზე დასასწრები ბილეთები 2 საათში გაიყიდა. კონცერტს სულ 120.000 მსმენელი დაესწრო. შემდგომში ეს აღმოჩნდა Queen-ის უკანასკნელი გამოსვლა მერკურისთან ერთად.[73]

ტურის ფარგლებში გაიმართა Queen-ის გამოსვლა რკინის ფარდის მიღმა, ბუდაპეშტში, სადაც მათ შოუს 80.000 მსმენელი დაესწრო - იმ დროისათვის ეს იყო აღმოსავლეთ ევროპაში გამართული ერთ-ერთი დიდი როკ-კონცერტი.[64][74]

1988 წელს განახლდა მუშაობა სოლო პროექტებზე. ფრედი მერკურიმ მონსერატ კაბალიესთან ერთად ჩაწერა ალბომი Barcelona. 1989 წელს ჯგუფი დაუბრუნდა სტუდიას და მუშაობდა ალბომზე The Miracle. აქ გაგრძელდა დისკის A Kind of Magic ტრადიციები, პოპ-როკის გამოყენებით და უფრო ნაკლები მძიმე მუსიკის ელემენტებით. ევროპაში წარმატება იქონიეს ალბომის სინგლებმა „I Want It All“, „Breakthru“, „The Invisible Man“, „Scandal“ და „The Miracle“.[75]

The Miracle-ით დაიწყო ცვლილებები ჯგუფში სიმღერების საავტორო ფილოსოფიის მხრივ. ოთხეულის დაარსების დღიდან, თითქმის ყველა სიმღერის ავტორს წარმოადგენდა ერთი წევრი, ხოლო დანარჩენების წვლილი მინიმალური იყო. The Miracle-იდან მოყოლებული მუსიკოსთა მიერ სიმღერების შექმნის პროცესი უფრო კოლაბორაციული გახდა. ეს აისახა ალბომების ანოტაციებზეც, სადაც სიმღერის ავტორად უკვე მთელი ჯგუფი იყო მითითებული.[76]

მერკურის გარდაცვალება და შემდგომი წლები (1991-2003)

რედაქტირება
დადგა დრო, როდესაც აღმოჩნდა, რომ ფრედი მალე დაგვტოვებდა. თავჩაქინდრულები ვიყავით.
-ბრაიან მეი[77]

1988 წელს მსმენელებმა შეამჩნიეს, რომ ფრედის გარეგნობა უარესისკენ შეიცვალა, იგი საგრძნობლად გამხდარი ჩანდა. წარმოიშვა ვარაუდები, თითქოს იგი აივ ვირუსით იყო დაავადებული. მერკურიმ ეს ჭორები უარყო და აღნიშნა, რომ იგი ზედმეტად დაუძლურებული იყო და არ შეეძლო ამ საკითხზე ინტერვიუებში საუბარი.[78] ჯგუფმა განაგრძო მუსიკაზე მუშაობა, 1989 წლის The Miracle-ით, 1991 წლის Innuendo-მდე. მიუხედავად იმისა, რომ ებრძოდა სიკვდილს, წამყვანი ვოკალისტი კვლავ მუშაობდა სტუდიაში. უკანასკნელი ორი ალბომის შექმნის პერიოდში სიმღერების ავტორებად მითითებული იყო ჯგუფის ოთხივე წევრი და არა რომელიმე ცალკე მონაწილე, რამაც მათ ჯგუფში კონფლიქტები და აზრთა სხვადასხვაობა ააცილა. 1990 წელს Brit Awards-ზე გამოჩენით ფრედიმ დაარღვია სიჩუმე. Queen-ს გადაეცა სპეციალური ჯილდო ბრიტანულ მუსიკაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის. თუმცა, ცერემონიაზე ფრედის არ უსაუბრია, მან სცენიდან მხოლოდ მადლობა გადაუხადა ყველას.[79]

ახალი ალბომი, Innuendo გამოჩნდა სასათაურო სინგლის [80] თანხლებით, რასაც მოჰყვა კიდევ სამი, ჩარტში მოხვედრილი სინგლი - „I’m Going Slightly Mad“, „Headlong“ და „The Show Must Go On“. ჰიტების მეორე ოფიციალური კრებული, Greatest Hits II იმავე წლის ოქტომბერში გამოვიდა.[81]

 
ფრედი მერკურის ქანდაკება მონტრეში, რომელიც ასევე გამოტანილია ალბომის Made in Heaven (1995) გარეკანზე. იგი აგებული იქნა მუსიკოსის გარდაცვალების შემდეგ.

1991 წლის 23 ნოემბერს, სპეციალური განცხადებით, მერკურიმ დაადასტურა, რომ აივ ვირუსით იყო დაავადებული.[82] 24 საათის განმავლობაში ბრონქოპნევმონიამ, რომელიც წარმოიშვა ვირუსის საფუძველზე, მძიმე ფორმები შეიძინა და მერკური გარდაიცვალა.[83] სამგლოვიარო ცერემონია, რომელიც დასავლეთ ლონდონში გაიმართა, დახურულ სახეს ატარებდა და ტარდებოდა მის ოჯახში დამკვიდრებული ზოროასტრიზმის წესების თანახმად.[84][85]

„Bohemian Rhapsody“ მოგვიანებით კიდევ ერთხელ გამოიცა სინგლის სახით, სიმღერის „These Are the Days of Our Lives“ თანხლებით. სინგლი მეორედ მოხვდა გაერთიანებული სამეფოს ჩარტში და საშობაო დღესასწაულების პერიოდში პირველ ადგილს ხუთი კვირის მანძილზე იკავებდა. აღსანიშნავია, რომ ეს იყო გაერთიანებული სამეფოს მუსიკის ისტორიაში ერთადერთი სიმღერა, რომლის ერთი და იგივე ვერსია სხვადასხვა წლებში მოხვდა ჩარტის სათავეებში. სინგლის გაყიდვიდან შემოსული თანხდა (დაახლოებით 1 მილიონი ფუნტი) გადაირიცხა ტერენს ჰაგინზის ფონდში.[86]

Queen-ის პოპულარობამ ამერიკაში იმატა, როდესაც სიმღერამ „Bohemian Rhapsody“ 1992 წელს ფილმში უეინის სამყარო გაიჟღერა. ამ მიზეზით, 1992 წელს იგი აშშ ჩარტის #2 პოზიციაზე ხუთი კვირის მანძილზე იმყოფებოდა და იმავე წლის MTV-ს მუსიკალურ დაჯილდოებაზე Queen-ს ჯილდო მოუტანა.[87] უეინის სამყაროს კადრების გამოყენებით შეიქმნა სიმღერის ახალი კლიპი, რომელიც ჯგუფის წევრები და მენეჯმენტიც გამოჩნდნენ.[88]

1992 წლის 20 აპრილს უემბლის სტადიონზე ჩატარდა ფრედი მერკურის ხსოვნის კონცერტი. მას 72.000 მსმენელი დაესწრო.[89] შემსრულებლებს შორის იყვნენ დეფ ლეპარდი, Guns N' Roses, ელტონ ჯონი, დევიდ ბოუი, ენი ლენოქსი და მეტალიკა, ასევე ჯგუფის სამი დარჩენილი წევრი. გინესის მსოფლიო რეკორდების წიგნი აღნიშნავს, რომ ეს შოუ იყო „ყველა დროის უდიდესი საქველმოქმედო როკ-კონცერტი“[90], ვინაიდან იგი მსოფლიო მასშტაბით 1.2 მილიარდმა მაყურებელმა იხილა[64], ხოლო მისმა შემოსავალმა აივ ვირუსთან ბრძოლის ფონდებს 20,000,000 ფუნტი მოუტანა.[86]

Queen-ის უკანასკნელი ალბომი მერკურის ვოკალით, რომელსაც Made in Heaven ეწოდა, 1995 წელს, მომღერლის გარდაცვალებიდან ოთხი წლის შემდეგ გამოვიდა. იგი ძირითადად შედგენილი იყო 1991 წლის დემო-ჩანაწერებისგან (როგორიც არის „Too Much Love Will Kill You“ და „Heaven for Everyone“) და სხვა პერიოდების დარჩენილი სტუდიური მასალისგან. ამას დაემატა გადამუშავებული მასალა მეის, ტეილორისა და მერკურის სოლო-ალბომებიდან. ალბომი გამოსვლის დღეს მოხვდა ბრიტანეთის ჩარტის სათავეებში. მსოფლიო მასშტაბით გაიყიდა მისი 20 მილიონი ასლი.[91][92]

1997 წელს Queen დაუბრუნდა სტუდიას და ჩაწერა „No-One but You (Only the Good Die Young)“, რომელიც დამატებითი სიმღერის სახით იმავე წელს კრებულზე Queen Rocks გამოჩნდა და ბრიტანეთის ჩარტში #13 ადგილზე მოხვდა.[93] 1997 წელს ასევე შესრულდა სიმღერა „The Show Must Go On“, ელტონ ჯონისა და მორის ბეჟარის საბალეტო დასის მონაწილეობით. ეს იყო ჯგუფში ჯონ დიკონის უკანასკნელი გამოსვლა, რომელმაც გადაწყვიტა, Queen დაეტოვებინა.[94]

მიწვეული ვოკალისტების თანხლებით მეი და ტეილორი კვლავ ჩნდებოდნენ ერთად სხვადასხვა დაჯილდოებასა და საქველმოქმედო კონცერტებზე. ამ პერიოდში მათ ეწოდა Queen +, რასაც ხოლმე ემატებოდა ამა თუ იმ მიწვეული შემსრულებლის სახელი. 1998 წელს დუეტი გამოჩნდა ლუჩანო პავაროტი შოუზე „Pavarotti and Friends“, სადაც შესრულდა „Too Much Love Will Kill You“. იტალიელ მომღერალ ცუკეროსთან ერთად მოგვიანებით შესრულდა „Radio Ga Ga“, „We Will Rock You“ და „We Are the Champions“. 2003 წელს ისინი კვლავ გამოვიდნენ პავაროტის ამ საქველმოქმედო შოუზე. სხვადასხვა დროს Queen +-ის ქვეშ გაერთიანებულები იყვნენ ცნობილი მომღერლები. მაგალითია სიმღერის „We Are the Champions“ ვერსია, ჩაწერილი რობი უილიამსის მიერ.[95]

1999 წელს გამოჩნდა კრებული Greatest Hits III, სიმღერის „Another One Bites the Dust“ ჰიპ-ჰოპ ვერსიით, რომელიც უაიკლეფ ჟანის რემიქსს წარმოადგენს. კრებულში ასევე მოხვდა სიმღერების „Somebody to Love“ (ჯორჯ მაიკლის მონაწილეობით) და „The Show Must Go On“ (ელტონ ჯონის მონაწილეობით) საკონცერტო ვერსიები.[96] იმ დროისათვის Queen-ის მიერ ჩანაწერების გაყიდულმა რაოდენობამ ჯგუფი აქცია The Beatles-ის შემდეგ ბრიტანეთში რიგით მეორე ყველაზე გაყიდვად მუსიკალურ კოლექტივად,[92] აგრეთვე, 2002 წელს ჰოლივუდის დიდების ხეივანში გაიხსნა Queen-ის სახელობის ვარსკვლავი.[97]

პროექტი Queen + Paul Rodgers (2004–09)

რედაქტირება
  მთავარი სტატია: Queen + Paul Rodgers.
 
Queen პოლ როჯერსის მონაწილეობით, 2005 წლის ტური.

2004 წელს მეიმ და ტეილორმა გამოაცხადეს, რომ გაერთიანდებოდნენ დუეტის სახით და დაბრუნდებოდნენ 2005 წელს, ხოლო ვოკალისტის სახით მათ შეუერთდებოდა პოლ როჯერსი, ჯგუფების Free და Bad Company ყოფილი წევრი. ბრაიან მეის საიტის თანახმად, როჯერსს ექნებოდა მხოლოდ მოწვეული შემსრულებლის სტატუსი და პროექტის სახელწოდება იქნებოდა „Queen + Paul Rodgers“, ანუ ეს არ ნიშნავდა მერკურის როჯერსით ჩანაცვლებას. ჯონ დიკონმა გადაწყვიტა, არ დაბრუნებულიყო.[98]

2005-2006 წლებში პროექტს ჰქონდა წარმატებული მსოფლიო ტური. მისი პირველი ეტაპი გაიმართა ევროპაში, მეორე - იაპონიაში, ხოლო მესამე - 2006 წელს, აშშ-ში. 2006 წლის 15 აგვისტოს მეიმ თავის საიტზე გამოაქვეყნა განცხადება, რომ ამ თანამშრომლობის ფარგლებში, გასაიდუმლოებულ სტუდიაში ჩაიწერებოდა სტუდიური ალბომი.[99]

2008 წლის 12 სექტემბერს ევროპაში გაყიდვაში გამოვიდა ამ შემოქმედებითი გაერთიანების შედეგი, ალბომი The Cosmos Rocks. აშშ-ში იგი 2008 წლის 28 ოქტომბერს გამოიცა.[91] ამას მოჰყვა კიდევ ერთი ევროპული ტური, რომელიც ხარკოვის თავისუფლების მოედანზე 350.000 უკრაინელი მსმენელის თანდასწრებით დაიწყო.[100] უკრაინული შოუ მოგვიანებით გამოვიდა DVD დისკზე Live in Ukraine.[100]

ოფიციალურად Queen-ისა და პოლ როჯერსის თანამშრომლობა დასრულდა 2009 წლის 12 მაისა, თუმცა როჯერსმა არ გამორიცხა მომავალში მათი კიდევ ერთხელ გაერთიანება.[101][102]

EMI-ს დატოვება, 40 წლის იუბილე, Queen + ადამ ლამბერტი და ახალი ალბომი ფრედის ვოკალით (2009–დღემდე)

რედაქტირება

2009 წლის 20 მაისს მეი და ტეილორი გამოვიდნენ შოუს American Idol ეთერში, სადაც გამარჯვებულ კრის ალენთან და მონაწილე ადამ ლამბერტთან ერთად შეასრულეს „We Are the Champions“.[103]

2009 წლის შუა თვეებში, მას შემდეგ, რაც ოფიციალურად დასრულდა პროექტის Queen + Paul Rodgers არსებობა, Queen-ის ოფიციალურმა გვერდმა გამოაცხადა კრებულის Absolute Greatest გამოსვლის შესახებ. იგი 16 ნოემბერს გამოვიდა და ბრიტანეთის ჩარტის #3 პოზიციაზე მოხვდა. მასში შეტანილია Queen-ის მთლიანი კარიერის მიმოხილვა 20 ჰიტის სახით, კომპაქტ დისკებსა და გრამფირფიტებზე. გამოცემამდე საიტზე გაიმართა კონკურსი მომავალ დისკში შემავალი სიმღერების გამოცნობაზე.

2009 წლის 30 ოქტომბერს მეიმ საკუთარ გვერდზე გამოაქვეყნა განცხადება[104], რომელშიც საუბრობდა, რომ 2010 წლისათვის Queen-ის გამოსვლები დაგეგმილი არ არის, მაგრამ რაღაც გამოსვლის შესაძლებლობა არსებობს. მეიმ გაუსვა ხაზი შემდეგ ფაქტს: „ყველაზე მეტად საუბრობენ იმაზე, როდის დავუკრავთ Queen-ის სახით. ამჟამად, ამ ჭორების მიუხედავად, 2010 წელს ტურის გეგმები არ გვაქვს. კარგი ამბავი ის არის, რომ როჯერი და მე პირად და პროფესიონალურ ურთიერთობებში უფრო ახლოს ვართ და ყველა ასეთი იდეა დიდი სიფრთხილით განიხილება. მუსიკა არასოდეს არის ჩვენგან შორს. ამ წამს უკვე არსებობს აშშ-ში ერთადერთი გამოსვლის შესახებ შემოთავაზება. დაგვრჩა, გადავწყვიტოთ, გადავდგამთ თუ არა ასეთ ნაბიჯს. ყოველდღე კარი ღიაა და ყოველდღე, ალბათ, იმაზე უფრო მეტად, ვიდრე ადრე, კონტაქტი გვაქვს გარე სამყაროსთან. ეს არის როკ-მუსიკასა და „ბიზნესში“ საოცარი გარდატეხის დრო. კარგია, რომ პულსი კვლავ ჟღერს.“

2009 წლის 15 ნოემბერს მეიმ და ტეილორმა ბრიტანული შოუს The X Factor ეთერში ფინალისტებთან ერთად „Bohemian Rhapsody“ შეასრულეს.[105]

2010 წლის 7 მაისს მეიმ და ტეილორმა განაცხადეს, რომ თითქმის 40-წლიანი თანამშრომლობის შემდეგ ლეიბლთან EMI თანამშრომლობა დაასრულეს.[106]

20 აგვისტოს ჯიმ ბიჩმა, Queen-ის მენეჯერმა, გამოაქვეყნა შემდეგი შინაარსის წერილი:[107]

 
„ზოგიერთმა უკვე წაიკითხა ინტერნეტში იმის შესახებ, რომ Queen იცვლის მუსიკალურ ლეიბლს, ამიტომ მსურდა, მეცნობებინა თქვენთვის, რომ ხელი კომპანიასთან Universal Music ახალ კონტრაქტს მოვაწერეთ. შემდეგ თვეებში ამის შესახებ უფრო ვრცლად გაცნობებთ.

ამასთან, გვსურს, მადლობა გადავუხადოთ EMI-ს გუნდს მათ მიერ გაწეული სამუშაოსათვის, მრავალი წარმატებისათვის და მოგონებებისათვის და რა თქმა უნდა, კვლავ იმედი გვაქვს EMI Music Publishing-თან თანამშრომლობის, რომელიც ზრუნავს სიმღერების საავტორო უფლებებზე.

შემდეგ წელს ვიწყებთ თანამშრომლობას ახალ კომპანიასთან, რათა ავღნიშნოთ Queen-ის დაარსებიდან 40 წლისთავი და შემდეგი სამი თვის მანძილზე ამის შესახებ ვრცლად შეგატყობინებთ.

როგორც ბრაიანმა უკვე განაცხადა, Queen-ის შემდგომ გეგმებში შედის ’სტუდია, კომპიუტერები და საკონცერტო მუშაობა’.“

გადაცემაში Hardtalk 2010 წლის 22 სექტემბერს საუბრისას ბრაიანმა განაცხადა, რომ ჯგუფმა ასევე კონტრაქტი გააფორმა ლეიბლთან Island Records, რომელიც Universal-ის ფილიალია.[108][109] პირველად 1980-იანი წლების შემდეგ, Queen-ის მუსიკალურ კატალოგს მსოფლიო მასშტაბით იგივე დისტრიბუტორი ეყოლება, რაც აშშ-ში. Hollywood Records (რომელსაც გამოცემული აქვს ჯგუფის ალბომების რემასტერინგები) ამჟამად ასევე Universal-ის მფლობელობაშია.

2011 წლის 14 მარტს, ჯგუფის 40 წლიან იუბილეზე, Queen-ის პირველი ხუთი ალბომი გამოვიდა ბრიტანეთსა და სხვა ტერიტორიებზე, რემასტერების სახით (აშშ ვერსიები გამოიცა 17 მაისს).[110] მეორე ტალღა გამოვიდა 27 ივნისს, ხოლო აშშ-სა და კანადაში - 27 სექტემბერს.[111][112] უკანასკნელი ხუთი სტუდიური ალბომი ბრიტანეთში ხელახლა გამოიცა 5 სექტემბერს.[113]

2011 წლის მაისში Jane's Addiction-ის ვოკალისტმა პერი ფარელმა ახსენა, რომ Queen-ს სურდა კრის ჩეინის, ჯგუფის ყოფილი ბასისტის მიწვევა. ფარელი „ფარელი Queen-ს უნდა მოვარიდო, სანამ დაკავებულები ვართ. მერე კი წაიყვანონ.“ [114] იმავე თვეში პოლ როჯერსმა გამოხატა ვარაუდი, რომ მომავალში Queen-თან ერთად კვლავ იმოგზაურებდა.[115] 2011 წლის Broadcast Music, Incorporated-ის (BMI) დაჯილდოებაზე, 4 ოქტომბერს, ჯგუფმა მიიღო BMI-ს ხატის სიმბოლოს ჯილდო, აშშ-ის ეთერში როტაციისთვის.[116][117] 2011 წლის 6 ნოემბერს MTV ევროპის მუსიკალური დაჯილდოებაზე Queen-ს კეტი პერის წარდგენის შემდეგ მსოფლიო სიმბოლოს ჯილდო გადაეცა.[118] ცერემონია დასრულდა Queen-ის გამოსვლით, ადამ ლამბერტის მიერ სიმღერების „The Show Must Go On“, „We Will Rock You“ და „We Are the Champions“ ვოკალური შესრულებით.[118] ამ თანამშრომლობამ მიიღო მსმენელებისა და კრიტიკოსების დადებითი შეფასება, რასაც მოჰყვა მომავალი ერთობლივი პროექტების ვარაუდი.[119]

25 და 26 აპრილს მეი და ტეილორი გამოვიდნენ American Idol-ის მე-11 სერიაში, Nokia-ს თეატრში (ლოს-ანჯელესი) და შეასრულეს Queen-ის პოპური შოუს ექვს ფინალისტთან ერთად. მეორე დღეს მათ ჯგუფთან Queen Extravaganza ერთად დაუკრეს „Somebody to Love“.[120] დაგეგმილი იყო, რომ ჯგუფი Sonisphere-ზე 2012 წლის 7 ივლისს, ლამბერტთან ერთად გამოვიდოდა,[121] მაგრამ ფესტივალი იმ წელს გაუქმდა.[122] ბრაიანი: „ეს მნიშვნელოვანი პასუხისმგებლობაა, დარწმუნებული ვარ, ფრედის მოეწონებოდა ადამი.“ [119] Queen-მა გამოხატა უკმაყოფილება ფესტივალის გაუქმებით და გამოაქვეყნა განცხადება სხვა საკონცერტო ადგილის ძიების შესახებ.[123] მოგვიანებით ცნობილი გახდა, რომ იგი ლამბერტთან ერთად Hammersmith Apollo-ში (ლონდონი), 2012 წლის 11 და 12 ივლისს გამოვიდოდა.[124][125] ბილეთები ორივე შოუზე გაიყიდა რეალიზაციიდან 24 საათის განმავლობაში.[126] მესამე კონცერტი დაიგეგმა 14 ივლისს. 30 ივნისს Queen და ლამბერტი გამოვიდნენ კიევში (უკრაინა), კონცერტზე, რომელზეც აგრეთვე ელტონ ჯონი გამოდიოდა. მისი შემოსავალი ელენე პინჩუკის მიერ შიდსთან ბრძოლის ფონდს მოხმარდა.[127] ლამბერტის მონაწილეობით ჯგუფი აგრეთვე 2012 წლის 3 ივლისს მოსკოვის ოლიმპიურ სტადიონზე გამოვიდა,[128][129] ხოლო 2012 წლის 7 ივლისს გამარტა კონცერტი ვროცლავში (პოლონეთი).[130]

2012 წლის 12 აგვისტოს Queen გამოვიდა ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების დახურვაზე, ლონდონში.[131] ოლიმპიურ სტადიონზე გამოსვლას ახლდა ფრედი მერკურის პროექცია. გაიჟღერა მისმა ცნობილმა შეძახილმა.[132] ამას მოჰყვა მეის მიერ „Brighton Rock-ის“ შესრულება, შემდეგ კი, ჯესი ჯეისთან ერთად შესრულდა „We Will Rock You“.[132][133]

2013 წლის 20 სექტემბერს Queen და ადამ ლამბერტი გამოვიდნენ iHeartRadio-ს მუსიკალური ფესტივალის ფარგლებში, ლას-ვეგასში.[134] 2014 წლის 6 მარტს ჯგუფისგან Good Morning America-ს ეთერში ცნობილი გახდა, რომ 2014 წლის ზაფხულში პროექტი ადამ ლამბერტის მონაწილეობით იმოგზაურებდა ჩრდილოეთ ამერიკული ტურნეთი.[135][136] 2014 წლის აგვისტო/სექტემბრისთვის აგრეთვე დაიგეგმა ტურნე ავსტრალიაში.[137]

2011 წლის ოქტომბერში ცნობილი გახდა, რომ Queen გამოსცემდა ახალ ალბომს, შედგენილს მთლიანად მერკურის დაკარგული დემო ვერსიების მიხედვით.[138] ბრაიან მეიმ დაადასტურა რომ ტეილორთან ერთად მუშაობდა ჯგუფის ძელი მასალის დამუშავებაზე, რათა მომავალი ალბომისთვის გამოუცემელი სიმღერები მოემზადებინა.[138] მისგან აგრეთვე ცნობილი გახდა, 2012 წელს გამოიცემოდა ფრედის და მაიკლ ჯექსონის მონაწილეობით ჩაწერილი დუეტების სერია.[139] 2014 წელს ცნობილი გახდა ალბომის სათაური - Queen Forever. მისი გამოცემა დაიგეგმა წლის ბოლოსთვის.[140]

ოსტატობა

რედაქტირება

მუსიკალური სტილი

რედაქტირება

ჯგუფის მუსიკაზე გავლენა მოახდინეს მისმა წინამორბედებმა ბრიტანულ როკში, როგორებიც იყვნენ პინკ ფლოიდი, The Beatles, როლინგ სტოუნზი, The Who, დევიდ ბოუი და ლედ ზეპელინი. Queen-ის მიერ შექმნილი მუსიკა სხვადასხვა მუსიკალური ჟანრიდან მომდინარეობს. ასეთებია პროგრესული როკი[141], მძიმე მეტალი, გლემ როკი, პოპ-როკი, დისკო[142], ბლუზ როკი და ფსიქოდელიური როკი.[143] მათ მუსიკაში ასევე შეიმჩნევა როკისგან დამოუკიდებელი ჟანრების გავლენა, როგორიც არის რეგტაიმი, ოპერა, გოსპელი, ვოდევილი და ხალხური მუსიკა.

ბგერითი ექსპერიმენტები ასევე ფიგურირებს Queen-ის სიმღერებში. ჯგუფის მუსიკის გამორჩეული ნიშანია ვოკალური ჰარმონიები, მიღებული მეის, ტეილორისა და მერკურის ვოკალების გაერთიანებით, რაც კარგად შეიმჩნევა ალბომებზე A Night at the Opera და A Day at the Races. ამ ჟღერადობის შექმნაში წვლილი მიუძღვის მათ ყოფილ პროდიუსერ როი თომას ბეიკერსაც, ისევე როგორც ხმის ინჟინერ მაიკ სტოუნს. ვოკალური ჰარმონიების გარდა, Queen ცნობილია ვოკალის მრავალტრეკიანი გამრავლებით, რითაც ჩანაწერებზე იქმნება გუნდის შთაბეჭდილება. მაგალითად, ბრაიან მეის თანახმად, სიმღერაში „Bohemian Rhapsody“ შექმნილია 180 ვოკალიანი ჰარმონია.[144] Queen-ის მრავალი სიმღერა დაიწერა ისე, რათა შემდგომში მსმენელისთვის კონცერტზეც ადვილი სამღერი ყოფილიყო - ასეთებია „We Will Rock You“ და „We Are the Champions“.[145]

გავლენა

რედაქტირება

ითვლება, რომ Queen-მა შეიტანა მნიშვნელოვანი წვლილი მძიმე როკისა[146] და მძიმე მეტალის განვითარებაში.[147] ამას ხაზს უსვამს ბევრი სხვა მუსიკოსის მიერ Queen-ის, როგორც საკუთარი შთაგონების წყაროდ მითითება. უფრო მეტ ყურადღებას იქცევს ის, რომ ეს შემსრულებლები სხვადასხვა მუსიკალური ჟანრების და ქვეყნების წარმომადგენლები არიან.

Queen-ს, როგორც გავლენის წყაროს, აღნიშნავდნენ: Anthrax,[148] Ben Folds Five,[149] ნირვანა,[150] დეფ ლეპარდი,[151] Dream Theater,[152] Extreme,[153] Trivium,[154] Foo Fighters,[155] Franz Ferdinand,[156] ჯორჯ მაიკლი,[157] გრინ დეი, Guns N' Roses,[158] Helloween,[159] აირონ მეიდენი,[160][161] Kansas,[162] კეტი პერი,[163] კინი,[164] ლედი გაგა,[165] Manic Street Preachers,[166] მეტალიკა,[167] მიკა,[168] მიუზი,[169] My Chemical Romance,[170] Panic at the Disco,[171] Queensrÿche,[172] Radiohead,[173] რობი უილიამსი,[174] ტრენტ რეზნორი,[175] სტივ ვაი,[176] Sum 41,[177] Styx,[178] The Flaming Lips,[179] The Killers და The Smashing Pumpkins.[180][181]

შვედი გიტარისტი ინგვი მალმსტინი Queen-ზე საუბრობდა, როგორც ნეო-კლასიკურ მეტალზე გავლენის მქონე კოლექტივზე.[182] ჯგუფმა მეტალიკამ Queen-ის „Stone Cold Crazy“ ჩაწერა ალბომისთვის Rubáiyát: Elektra's 40th Anniversary, რისთვისაც 1991 წელს, საუკეთესო მეტალ-შესრულებისათვის გრემიც მიიღო.

მემკვიდრეობა

რედაქტირება

Queen-ის Bohemian Rhapsody გინესის მსოფლიო რეკორდების წიგნში 2002 წელს დასახელებული იქნა ყველა დროის საუკეთესო ბრიტანულ სინგლად. 2004 წელს იგი გრემის დიდების დარბაზის წევრად იქცა.[183][184] 2005 წელს სპეციალური გამოკითხვის შედეგად Queen-ის გამოსვლა Live Aid-ზე დასახელდა ყველა დროის საუკეთესო ცოცხალ გამოსვლად.[185][186] 2007 წელს BBC Radio 2-ის მსმენელებმა Queen დაასახელეს ყველა დროის უდიდეს ბრიტანულ ჯგუფად.[187]

2005 წლის მონაცემებით (გინესის მსოფლიო რეკორდების წიგნის მიხედვით), Queen-ის ალბომები მთლიანობაში ბრიტანეთის ალბომების ჩარტებში 1.322 კვირის (26 წლის) მანძილზე იმყოფებოდნენ - ეს უფრო მეტია, ვიდრე რომელიმე სხვა მუსიკალური ჯგუფის შემთხვევაში.[59][188] ასევე 2005 წელს, პოლ როჯერსთან ერთად საკონცერტო ალბომის გამოცემის შემდეგ, ბრიტანული ჩანაწერების ჩარტში საერთო ჯამში ყველაზე ხანგრძლივი ყოფნით Queen მესამე ადგილზე მოხვდა.[189]

2006 წლისათვის ალბომი Greatest Hits იყო ბრიტანეთის ჩარტების ისტორიაში ყველა დროის ყველაზე გაყიდვადი ალბომი - 5,407,587, ანუ 604,295-ით უფრო მეტი გაყიდული ასლით, ვიდრე მისი წინამორბედი, The Beatles-ის Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band.[57] მათი კრებული Greatest Hits II გაიყიდა 3,631,321 ასლის ოდენობით.[57][190]

მთლიანობაში ჯგუფის დისკოგრაფიაში არის 18 ალბომი, მოხვედრილი #1 პოზიციებზე, ასევე 18 სინგლი (ასევე მოხვედრილი ჩარტების სათავეებში) და მსგავსი წარმატების მქონე 10 DVD. ამით Queen იქცა მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად მუსიკალურ კოლექტივად. სულ გაიყიდა მათი ალბომების 150 მილიონი ასლი, თუმცა ზოგიერთი წყაროს მიხედვით, ეს რიცხვი 2004 წლისათვის 300 მილიონს აღემატებოდა.[7][9][186][191] და აქედან 32.5 მილიონი მხოლოდ აშშ-ში გაიყიდა.[192] 2001 წელს როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზში შეყვანილი Queen არის ერთადერთი ჯგუფი, რომლის ყოველ წევრს შექმნილი აქვს ერთზე მეტი ჩარტის სათავეებში მოქცეული სინგლი. 2003 წელს ჯგუფის ოთხივე წევრი შეყვანილი იქნა სიმღერების ავტორების დიდების დარბაზში.[10][193] 2009 წელს სიმღერები „We Will Rock You“ და „We Are the Champions“ შეიტანეს გრემის დიდების დარბაზში[194], ხოლო უკანასკნელი მსოფლიოს გლობალურ მუსიკალურ გამოკითხვაში პირველ ადგილს იკავებდა (როგორც ყველაზე საყვარელი სიმღერა).[195]

Queen წარმოადგენს ჯგუფს ბუტლეგური ჩანაწერის (ნიკ ვეიმუთის, Queen-ის საიტის ადმინისტრატორის თანახმად) ყველაზე დიდი რაოდენობით (რომელსაც მოყვარულები იწერდნენ).[196] 2001 წლის კვლევით, ინტერნეტ-სივრცეში გახსნილი იყო 12.225 გვერდი, მიძღვნილი Queen-ის ბუტლეგებისადმი.[197] სხვადასხვა ქვეყანაში, სადაც დასავლური მუსიკა აკრძალული იყო, ასეთი ბუტლეგების გავრცელემა მხოლოდ Queen-ის პოპულარობას შეუწყო ხელი (მაგალითია ირანი) [198] პროექტის Queen: The Top 100 Bootlegs ფარგლებში მათი ნაწილი განთავსებული იქნა ჯგუფის ოფიციალურ საიტზე, რისთვისაც მსმენელი მინიმალურ თანხას იხდიდა. გაყიდვებიდან შემოსული თანხა ფონდში Mercury Phoenix Trust იქნა გადარიცხული.[196] არხმა VH1 Queen დაასახელა ყველა დროის საუკეთესო შემსრულებლებს შორის #13 პოზიციაზე.[199] 2010 წელს Queen-მა იმავე სიაში #17 ადგილი დაიკავა.[200]

მედიის სხვა სფეროები

რედაქტირება

მუსიკალური თეატრი

რედაქტირება
 
თეატრი Dominion, ლონდონის ვესტ ენდი. 2002 წლიდან აქ წარადგენენ სპექტაკლს We Will Rock You.

2002 წელს ლონდონში, თეატრში დომინიონი გაიმართა ჯგუფის სიმღერებზე დაფუძნებული მიუზიკლის We Will Rock You პრემიერა.[186] მისი სცენარის ავტორია ბენ ელტონი, რომელიც თანამშრომლობდა ბრაიან მეისთან და როჯერ ტეილორთან. დადგმის პროდიუსერია რობერტ დე ნირო. პრემიერის შემდეგ მიუზიკლი ასევე სხვა ქვეყნებშიც დაიდგა.[186]

ლონდონური დადგმის საბოლოო ჩვენება დაგეგმილი იყო 2006 წლის 7 ოქტომბრისათვის, მაგრამ დიდი წარმატების გამო, წარმოდგენები გაურკვეველი პერიოდით იქნა გახანგრძლივებული. ამრიგად, We Will Rock You არის ამ თეატრში ყველაზე მრავალრიცხოვანი ჩვენების მქონე დადგმა.[201] ბრაიან მეის თქმით, დაგეგმილია მიუზიკლის გაგრძელების შექმნაც.[202] ნამუშევარმა 2009 წელს მოიარა ბრიტანეთის სხვა თეატრებიც.

მიუზიკლის პრემიერა დაემთხვა დედოფალ ელისაბედ II-ის ოქროს იუბილეს. საიუბილეო ცერემონიების ფარგლებში ბრაიან მეიმ ბუკინგემის სასახლის სახურავზე შეასრულა სიმღერის "God Save the Queen" სოლო გიტარაზე.[203] ამ გამოსვლის ჩანაწერი შეტანილია ალბომის A Night at the Opera სპეციალურ CD/DVD გამოცემაში.[204][205]

შომ ბოვიმმა შექმნა საბალეტო სპექტაკლი „Queen at the Ballet“, რომელიც ფრედი მერკურის ხსოვნას მიუძღვნა. მასში გამოიყენება Queen-ის მუსიკა. სპექტაკლის მსვლელობისას საბალეტო დასი ახდენს სიმღერების „Bohemian Rhapsody“, „Radio Ga Ga“ და „Killer Queen“ ინტერპრეტაციას.[206]

Queenს მუსიკა ასევე ჟღერს დადგმაში Power Balladz. აღსანიშნავია მასში შეტანილი „We Are the Champions“, რომელსაც შოუს ორი მონაწილე თვლის „თავისი დროის არტისტული მიღწევების მწვერვალად“.[207]

ციფრული სამყარო

რედაქტირება

კომპანიასთან Electronic Arts თანამშრომლობით Queen-მა 1998 წელს გამოსცა თამაში Queen: The eYe. ეს კომერციული და კრიტიკული ჩავარდნა იყო. მუსიკა, გამოყენებული მასში, აღებულია Queenს სტუდიური ალბომებიდან. სხვადასხვა შემთხვევაში ეს არის ახალი ინსტრუმენტული ვერსიები, რემიქსების სახით. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთმა ისინი მოიწონა, თამაშის განვითარებამ დაბალი შეფასება დაიმსახურა. ამას ემატებოდა ის, რომ თამაში რამდენიმე წლის მანძილზე მზადდებოდა. 1998 წლისათვის მასში გამოყენებული გრაფიკული ტექნოლოგიები მოძველებული იყო.

მეისა და ტეილორის ზედამხედველობით მოხდა Queenს აუდიო და ვიდეო კატალოგის არაერთხელ რესტავრირება. 1986 წლის უემბლის სტადიონის კონცერტის (Live At Wembley Stadium), 1982 წლის მილტონ კეინსის შოუს (Queen on Fire - Live at the Bowl) და საუკეთესო ჰიტების ვიდეოკრებულების შემთხვევაში, DVD დისკებზე წარმოდგენილი იყო 5.1 და DTS ჟღერადობა. დღეისათვის ოფიციალურად DVD-აუდიო ფორმატში წარმოდგენილია მხოლოდ ალბომები A Night at the Opera და The Game. A Night at the Opera გამოცემული იქნა 2007 წელს, 5.1 აუდიო მიქსებით და თანმხლები ვიდეოებით. 2007 წელს BluRay ფორმატში გამოიცა Queenს კონცერტი Queen Rock Montreal და გამოსვლა Live Aid-ზე. ეს არის Queenს პირველი ვიდეო, გამოცემული 1080 პიქსელიანი HD ფორმატით.

Queenს მუსიკა რამდენიმეჯერ იქნა გამოყენებული თამაშში Guitar Hero. ეს იყო სიმღერები „Killer Queen“ (ქავერ-ვერსია პირველ გამოცემაში, „We Are The Champions“, „Fat Bottomed Girls“, „C-lebrity“ (დაწერილი პოლ როჯერსის მონაწილეობით), „Under Pressure“ (Guitar Hero 5)[208] და „Bohemian Rhapsody“ (Guitar Hero: Warriors of Rock). 2009 წლის 13 ოქტომბერს მეიმ გაამხილა, რომ მზადდებოდა დოკუმენტური ფილმი ამ თამაშებზე მუშაობის შესახებ, სადაც ყურადღება გამახვილებული იქნებოდა Queen-ზე..[209] Queenს მუსიკა ასევე რამდენიმეჯერ გამოჩნდა თამაშებში Rock Band და Lego Rock Band (უკანასკნელში სათამაშო პერსონაჟების სახით ჯგუფის წევრებიც ჩნდებიან).[210]

2009 წლის მარტში კომპანიამ Sony Computer Entertainment გამოუშვა Queenს ბრენდით გამოცემული თავისი ფრენჩაიზინგის კარაოკე ეპიზოდი SingStar. იგი თავსებადია სისტემებთან PlayStation 2 და PlayStation 3 და ეწოდება SingStar Queen. PlayStation 3-ის ფორმატში წარმოდგენილია 25, ხოლო PlayStation 2-ის ფორმატში - 20 სიმღერა.[211] „We Will Rock You“ და სხვა ჰიტები ჟღერს თამაშში DJ Hero.[212]

ფილმები და ტელევიზია

რედაქტირება

1980 წელს გაიმართა ჯგუფის დებიუტი კინოსამყაროში - ფილმისათვის ფლეშ გორდონი მუსიკის შექმნით. 1986 წელს მათ დაწერეს მუსიკა ფილმისათვის მთიელი (მასში ჟღერს სიმღერები „A Kind of Magic“, „One Year of Love“, „Who Wants to Live Forever“, „Hammer to Fall“ და თემა „Princes of the Universe“). უკანასკნელი ასევე გამოყენებული იქნა სერიალში მთიელი (1992–1998). „A Kind of Magic“ ჟღერს ფილმის „მთიელი 2“ პირველ კადრებში.

აშშ-ში „Bohemian Rhapsody“ 1992 წელს გამოიცა განახლებული სინგლის სახით - მას შემდეგ, რაც მისდამი ინტერესმა ფილმის უეინის სამყარო გამო იმატა (სადაც იგი ჟღერდა). ამან ასევე ხელი შეუწყო ჯგუფის პოპულარობის გამოცოცხლებას აშშ-ს ტერიტორიაზე.

ბევრ ფილმში გამოყენებული Queenს სიმღერები, შესრულებული სხვა მუსიკოსთა ან მსახიობთა მიერ. ენ ჰეთეუეის „Somebody to Love“ ჟღერს 2004 წლის ფილმში ელა მოჯადოებული. 2006 წელს ბრიტანი მერფიმ იგივე სიმღერის საკუთარი ვერსია წარმოადგინა ფილმში მხიარული თათები. 2001 წელს „The Show Must Go On“ (ჯიმ ბროუდბენტი, ნიკოლ კიდმანი) მოხვდა ფილმში მულენ რუჟი!. ფილმის რაინდის ამბავი (2001) ტიტრებში ჟღერს რობი უილიამსის და Queenს „We Are the Champions“. იმავე ფილმის შესავალში ეს სიმღერა შუასაკუნოვანი საზოგადოების მიერ სრულდება. 1992 წელს ფილმში „გლადიატორი“ მოხვდა „We Will Rock You-ს“ ნაწყვეტები, ჯგუფის Warrant შესრულებით, ხოლო სრული ვერსია შეტანილი იქნა ამ ჯგუფის სინგლში. 2004 წელს „Don't Stop Me Now“ ჟღერდა ფილმში ზომბი შონი, ხოლო „You're My Best Friend“ - მისი ფინალური ტიტრების დროს და ფილმში „განშორება“ (2006).

2004 წლის მაისში გამოვიდა სეილორ მუნის კინოვერსია, რომელშიც გაიჟღერეს სიმღერებმა „I Was Born To Love You“ და „Rival“.

შოუს That '70s Show ტრადიციით, ამა თუ იმ სეზონის სერიებს ენიჭება სახელწოდება ამა თუ იმ ჯგუფის პატივსაცემად. მის მერვე და ფინალური სეზონის პირველ ეპიზოდს ეწოდა „Bohemian Rhapsody“.

2006 წლის 11 აპრილს მეი და ტეილორი გამოჩნდნენ ნიჭიერთა შოუს American Idol ეთერში. კონკურსანტებს ერთი კვირის მანძილზე უნდა ემღერათ Queenს სიმღერები. მათ შორის იყო „Bohemian Rhapsody“, „Fat Bottomed Girls“, „The Show Must Go On“, „Who Wants to Live Forever“ და „Innuendo“. ბრაიან მეიმ გააკრიტიკა ეს შოუ სხვადასხვა სცენის ამოჭრის გამო[213] - მათ შორის, ის სცენაც, სადაც მან და ტეილორმა მონაწილე ეის იანგი დადებითად შეაფასეს, თუმცა სინამდვილეში, მონტაჟის შედეგად მონაკვეთი ისეთ შთაბეჭდილებას ტოვებდა, თითქოს მათი რეაქცია უარყოფითი იყო.

ტეილორი და მეი კვლავ გამოჩნდნენ აღნიშნული შოუს მერვე სეზონის ფინალში (2009 წლის მაისში) და ფინალისტებთან ერთად შეასრულეს „We Are the Champions“.

შოუს Al Murray's Happy Hour შესავალში გამოიყენება Queen-ის სიმღერა „Don't Stop Me Now“. მის სხვადასხვა ეპიზოდში წამყვანი ელ მიურეი ჯგუფის სიმღერებს ასრულებს. შოუს ფინალურ გადაცემებში მეი და ტეილორიც გამოჩნდნენ.

„I Was Born to Love You“ გამოიყენებოდა იაპონურ სატელევიზიო დრამაში სიამაყე (Fuji Television, 2004). ამავე სერიალში ჟღერდა სხვა სიმღერებიც, რომელთა შორის იყო „We Will Rock You“, „We Are the Champions“ და „Bohemian Rhapsody“.

დაგეგმილი იყო Queenს სიმღერების ფილმში „სასტუმრო ნიუ-ჰემფშირი“ შეტანა, მაგრამ ეს პროექტი შეჩერებული იქნა. სერიალის სიმფსონები სიუჟეტებში მოხვდა Queenს სიმღერები, როგორიც არის „You're My Best friend“.

2009 წლის 15 ნოემბერს მეი და ტეილორი გამოჩნდნენ ბრიტანული შოუს „X Factor“ ეთერში.[105]

2009 წლის შემოდგომაზე, კომპანიის Fox სერიალის კლუბი ეპიზოდში მოხვდა სიმღერა „Somebody To Love“.

BBC-სთან საუბრისას მეიმ ისაუბრა იმის შესახებ, რომ [214] ბრიტანელი მსახიობი საშა ბარონ კოენი, უფრო მეტად ცნობილი ბორატის, ალი ჯისა და ბრუნოს როლებით, შერჩეული იქნა ფრედი მერკურის როლზე ბიოგრაფიულ ფილმში Queenს ადრეული წლების შესახებ. მისი სცენარის ავტორია პიტერ მორგანი, რომელიც ფილმების დედოფალი და ფროსტი/ნიქსონი სცენარებისათვის ნომინირებული იყო ოსკარზე. ფილმის მწარმოებელი იქნება TriBeCa Productions, რობერტ დე ნიროს კუთვნილი კომპანია. გადაღება დაიწყება 2011 წელს.[215]

წევრები

რედაქტირება
ამჟამინდელი
ყოფილი
ვოკალისტები ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში
სხვა მიწვეული ვოკალისტები
ტურნეს პერსონალი
  • მორგან ფიშერი – კლავიშებიანები, ფორტეპიანო (1982)
  • ფრედ მენდელი – კლავიშებიანები, ფორტეპიანო (1982)
  • სპაიკ ედნი – კლავიშებიანები, ფორტეპიანო, რიტმული გიტარა, ბეკ-ვოკალი (1984–დღემდე)
  • ჯეიმი მოუზისი – რიტმული გიტარა, ბეკ-ვოკალი (2005-2009)
  • დენი მირანდა – ბას-გიტარა, ბეკ-ვოკალი (2005-2009)
  • რუფუს ტაიგერ ტეილორი – პერკუსია, დასარტყმელი საკრავები, ბეკ-ვოკალი (2011–დღემდე)
  • ნილ ფეირკლოუ – ბას-გიტარა, ბეკ-ვოკალი (2011–დღემდე)
ადრეული წევრები [216][217][218]
  • მაიკ გროსი – ბას-გიტარა(1970)
  • ბარი მიტჩელი – ბას-გიტარა (1970–1971)
  • დაგ ევუდ ბოუგი – ბას-გიტარა(1971)
ქრონოლოგია

ტურნეები

რედაქტირება

დისკოგრაფია

რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება
 
ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:
 
ვიკიციტატაში არის გვერდი თემაზე:

ლიტერატურა

რედაქტირება
  • ბრუკსი, გრეგ (1995), Queen Live: A Concert Documentary, London: Omnibus Press, ISBN 9780711948143
  • დოუსინი, მაიკ (2008), Freddie & Me, London: Jonathan Cape, ISBN 9780224081931
  • დინი, კენ; ჩარლზუორთი, კრის (1991), Queen: The New Visual Documentary, London: Omnibus Press, ISBN 9780711928282
  • გუდოლი, ნაიჯელ; ლიური, პიტერ (1998), The Ultimate Queen, London: Simon & Schuster, ISBN 9780684821498
  • განი, ჯეკ; ჯენკინსი, ჯიმ (1992), Queen: As It Began, London: Sidgwick & Jackson, ISBN 9780330332590
  • ჰოდკინსონი, მარკ (2005), Queen: The Early Years, London: Music Sales Limited, ISBN 9780711960121
  • ჰოგანი, პიტერ (1994), The Complete Guide to the Music of Queen, London: Omnibus Press, ISBN 9780711935266
  • ჯექსონი, ლორა (2002), Queen: The Definitive Biography, London: Piatkus, ISBN 9780749923174
  • მაიკლი, მიკ (1992), Queen, In Their Own Words, London: Omnibus Press, ISBN 9780711930148
  • ნესტერი, დენიელ (2003), God Save My Queen: A Tribute, Brooklyn, NY: Soft Skull Press, ISBN 9781887128278
  • ნესტერი, დენიელ (2004), God Save My Queen II: The Show Must Go On, Brooklyn, NY: Soft Skull Press, ISBN 9781932360516
  • პერვისი, გეორგ (2006), Queen: Complete Works, Richmond: Reynolds & Hearn, ISBN 9781905287338

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ Sheer Heart Attack" at Allmusic. წაკითხვის თარიღი 8 June 2010.
  2. ↑ Queen Discography. Queen Online. ციტატა: „...and in November released SHEER HEART ATTACK which was a hit on both sides of the Atlantic.“
  3. ↑ Queen — Bohemian Rhapsody. Chart Stats. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-01-28. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  4. ↑ Queen Online, History, Band. Queen Online.
  5. ↑ Paul Rodgers, Queen Split: “It Was Never a Permanent Arrangement”. Rolling Stone (13 May 2009). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 მაისი 2009. ციტატა: „Queen + Paul Rodgers was born in late 2004 [...]“ ციტირების თარიღი: 8 მარტი 2011.
  6. ↑ „'Queen: Absolute Greatest'“. BBC. 6 November 2009. ციტირების თარიღი: 6 November 2009.
  7. ↑ 7.0 7.1 QUEEN 'PLANNING TO ABANDON EMI'. Daily Express. ციტირების თარიღი: 6 June 2010.
  8. ↑ SingStar Queen to be launched by Sony Computer Entertainment Europe. EMI Group (2 February 2009). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 აპრილი 2014. ციტირების თარიღი: 19 October 2009.
  9. ↑ 9.0 9.1 Joe Joesph (2006-10-13). „Paying homage to Queen Freddie“. The Times. London. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-06-15. ციტირების თარიღი: 2010-11-20.
  10. ↑ 10.0 10.1 Rock and Roll Hall of Fame: Queen (2007). ციტირების თარიღი: 6 February 2010.
  11. ↑ Pre-Queen – Smile!. Web.archive.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2004-05-30. ციტირების თარიღი: 2010-12-20.
  12. ↑ 12.0 12.1 Queen Biography 1970. Queen Zone. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-07-15. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  13. ↑ Queen Biography 1971, Queen Zone, http://queenzone.com/queenzone/bio_view.aspx?q=3. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08
  14. ↑ My Fairy King. Queenpedia.
  15. ↑ Queen Logo: Design and History. FamousLogos.us. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-05-21. ციტირების თარიღი: 2011-07-03.
  16. ↑ "Queen", Daily Herald, Chicago, IL, 7 December 1973, http://queenarchives.com/index.php?title=Queen_-_12-07-1973_-_Queen_-_The_Herald%2C_Chicago%2C_IL დაარქივებული 10 July 2017[Date mismatch] საიტზე Wayback Machine.Category:Webarchive-ის თარგის შეტყობინებები
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 17.3 17.4 Roberts, David (2006), British Hit Singles & Albums, London: Guinness World Records Limited
  18. ↑ სტივენ თომას ერლეუაინი, Queen II, Allmusic, https://www.allmusic.com/album/r687302
  19. ↑ Bruce Rusk, Queen II, Daily Vault, http://www.queenarchives.com/index.php?title=Queen_-_10-12-2004_-_Queen_II_-_Daily_Vault
  20. ↑ Queen II, Winnipeg Free Press, http://www.queenarchives.com/index.php?title=Queen_-_06-08-1974_-_Queen_II_-_Winnipeg_Free_Press
  21. ↑ Thomas, Stephen. (9 April 1974) link Queen II: Allmusic review. Allmusic.com. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 22.3 RIAA - Gold and Platinum დაარქივებული 2015-09-04 საიტზე Wayback Machine. Recording Industry Association of America წაკითხვის თარიღი 22 January 2011
  23. ↑ 23.0 23.1 23.2 23.3 23.4 23.5 23.6 Whitburn, Joel (2006), The Billboard Book of Top 40 Hits, Billboard Books
  24. ↑ ''Classic Rock'' "The 100 Greatest British Rock Albums Ever". rocklistmusic. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 მაისი 2013. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  25. ↑ Mojo, June 2007, "The 100 Records That Changed the World"
  26. ↑ 26.0 26.1 1001 Albums You Must Hear Before You Die. Rocklistmusic.co.uk. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 იანვარი 2012. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  27. ↑ Queen Biography 1975, Queen Zone, http://queenzone.com/queenzone/bio_view.aspx?q=7. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08 დაარქივებული 2011-07-15 საიტზე Wayback Machine.
  28. ↑ A Night at the Opera, Acoustic Sounds, http://store.acousticsounds.com/browse_detail.cfm?Title_ID=28144
  29. ↑ 100 Greatest Albums. Channel 4. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 აპრილი 2009. ციტირების თარიღი: 21 November 2006.
  30. ↑ Guinness poll. Thisislondon.co.uk. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 დეკემბერი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  31. ↑ ABC poll. Abc.net.au. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  32. ↑ A Night at the Opera. Acclaimed Music. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 ივნისი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  33. ↑ The RS 500 Greatest Albums of All Time. Rollingstone.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 აპრილი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  34. ↑ 34.0 34.1 Queen Discography: A Night at the Opera. Queen Online.
  35. ↑ „Queen rock on in poll“. BBC News. 8 May 2002. ციტირების თარიღი: 16 December 2007.
  36. ↑ „'Bohemian Rhapsody' Top Chart Topper“. CBS News. 9 November 2002. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 აპრილი 2007. ციტირების თარიღი: 16 December 2007.
  37. ↑ Medium cool: music videos from soundies to cellphones p.157. Duke University Press, 2007. წაკითხვის თარიღი January 23, 2011
  38. ↑ Queen Band History. Queen Online. ციტატა: „The video, directed by Bruce Gowers, is credited with being the first genuine promotional video.“
  39. ↑ A Day at the Races Allmusic წაკითხვის თარიღი February 17, 2011
  40. ↑ Queen, Disco Museum, http://www.discomuseum.com/Queen.html. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08
  41. ↑ 41.0 41.1 A Day at the Races QueenOnline წაკითხვის თარიღი February 17, 2011
  42. ↑ http://www.queenconcerts.com/live/queen.html Queen Concertography
  43. ↑ Queen Biography 1976, Queen Zone, http://queenzone.com/queenzone/bio_view.aspx?q=8. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08
  44. ↑ We Are the Champions: Song Review All Music წაკითხვის თარიღი January 22, 2011
  45. ↑ Jazz - Queen: Billboard Albums AllMusic წაკითხვის თარიღი 23 January 2011
  46. ↑ Jazz album on queenpedia.com.
  47. ↑ Jazz - Queen: Review AllMusic წაკითხვის თარიღი 23 January 2011
  48. ↑ RIAA. RIAA. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  49. ↑ Whitburn, Joel (2006), The Billboard Albums, Menomonee Falls, Wisconsin: Record Research
  50. ↑ Inductees – The Vocal Group Hall of Fame Foundation. Vocalgroup.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 ნოემბერი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  51. ↑ Billboard 12 July 1980 Billboard წაკითხვის თარიღი January 15, 2011
  52. ↑ „Queen's Flashy Rock“. The Washington Post. (1982-07-27). შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება) წაკითხვის თარიღი January 15, 2011
  53. ↑ Henke, James (1981-06-11) "Queen Holds Court in South America" Rolling Stone წაკითხვის თარიღი January 15, 2011
  54. ↑ Purvis, Georg (2007) Queen: Complete Works p.315. Reynolds & Hearn,
  55. ↑ Queen biography 1981, Queen Zone, http://queenzone.com/queenzone/bio_view.aspx?q=13. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08 დაარქივებული 2006-11-23 საიტზე Wayback Machine.
  56. ↑ Rock On The Net: VH1: 100 Greatest Songs of the 80's" წაკითხვის თარიღი January 15, 2011
  57. ↑ 57.0 57.1 57.2 Queen head all-time sales chart, BBC, 16 November 2006, http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/6151050.stm
  58. ↑ In Pictures: 50 years of pop BBC News January 16, 2011
  59. ↑ 59.0 59.1 Queen becomes longest reigning chart act Daily Mail წაკითხვის თარიღი January 16, 2011
  60. ↑ Freeth, Nick (2002) The guitar & rock equipment p.248. Salamander,
  61. ↑ Queen Biography 1984 დაარქივებული 2012-02-17 საიტზე Wayback Machine. QueenZone.com წაკითხვის თარიღი January 25, 2011
  62. ↑ Barry Lazell (1989) Rock movers & shakers p.404. Billboard Publications, Inc.,
  63. ↑ Tobler, John Who's who in rock & roll p.1971. Crescent Books, 1991
  64. ↑ 64.0 64.1 64.2 Freddie Mercury Biography, Hot Shot Digital, http://hotshotdigital.com/WellAlwaysRemember/FreddieMercuryBio.html
  65. ↑ Phil Sutcliffe, Peter Hince, Reinhold Mack (2009) Queen: The Ultimate Illustrated History of the Crown Kings of Rock დაარქივებული 2015-04-23 საიტზე Wayback Machine. Voyageur Press, 2009
  66. ↑ Billboard 27 May 2006 Billboard წაკითხვის თარიღი January 16, 2011
  67. ↑ Queen: Live in Rio (1985) New York Times წაკითხვის თარიღი January 16, 2011
  68. ↑ Queen win greatest live gig poll, BBC, 9 November 2005, http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/music/4420308.stm
  69. ↑ International who's who in popular music p.129. Routledge, 2002
  70. ↑ The sound and the fury The Times წაკითხვის თარიღი January 16, 2011
  71. ↑ Spike Edney – Biography. Ultimatequeen.co.uk (11 December 1951). ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  72. ↑ The Mods – A Tribute To An Era 1964–1970 – Spike Edney, Keyboards/Guitar – Special Guest. Themodsband.com (11 April 2007). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 იანვარი 2017. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  73. ↑ Queen: Live at Wembley Stadium, WLIW, http://wliw.org/productions/queen.html. წაკითხვის თარიღი: 8 მარტი 2011დაარქივებული 28 April 2006[Date mismatch] საიტზე Wayback Machine.Category:Webarchive-ის თარგის შეტყობინებები
  74. ↑ Billboard - 16 Aug 1986 წაკითხვის თარიღი February 16, 2011
  75. ↑ Queen; The Miracle All Music წაკითხვის თარიღი January 16, 2011
  76. ↑ Purvis, Georg (2007), Queen Complete Works, Richmond: Reynolds & Hearn p. 67
  77. ↑ Interview with Brian May. Total Guitar Magazine (December 1998). ციტატა: „There was all that time when we knew Freddie was on the way out, we kept our heads down.“
  78. ↑ VH1 Legends: Queen-Viacom International, VH1, 1997.
  79. ↑ Queen, Freddie Mercury, Roger Taylor, Brian May, BRITS 1990 დაარქივებული 2014-04-08 საიტზე Wayback Machine. BRIT Awards.co.uk წაკითხვის თარიღი January 20, 2011
  80. ↑ Queen Online › History › Discography. Queenonline.com. ციტირების თარიღი: 2010-11-07.
  81. ↑ Queen; Greatest Hits, Vol. 2 All Music წაკითხვის თარიღი January 16, 2011
  82. ↑ Bret, David (1996), Living On the Edge: The Freddie Mercury Story, London: Robson Books, ISBN 1861052561
  83. ↑ 1991: Giant of rock dies BBC წაკითხვის თარიღი February 25, 2011
  84. ↑ Freddie, I'll Love You Always. The Mirror (28 November 1991).
  85. ↑ Elton's Sad Farewell დაარქივებული 2014-10-12 საიტზე Wayback Machine. The Sun 28 November 1991
  86. ↑ 86.0 86.1 History of HIV & AIDS in the UK (1981–1995), Avert, http://www.avert.org/uk-aids-history.htm
  87. ↑ 1992 MTV Video Music Awards Rock on the Net
  88. ↑ Made in Heaven video documentary "Champions of the World".
  89. ↑ Jackson, Laura (2002), Queen: The Definitive Biography, London: Piatkus, p. 3, ISBN 9780749923174
  90. ↑ Folkard, Claire; Vidal, Oriol (2004), Guinness World Records 2005
  91. ↑ 91.0 91.1 Michaels, Sean (20 March 2008) We will rock you - again The Guardian წაკითხვის თარიღი January 16, 2011
  92. ↑ 92.0 92.1 Jackson, Laura (2002), Queen: The Definitive Biography, London: Piatkus, p. 2, ISBN 9780749923174
  93. ↑ Queen: No-one But You/Tie Your Mother Down. Chart Stats. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-11-28. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  94. ↑ John Deacon Bass Tabs and Techniques[მკვდარი ბმული] Guitar Magazine წაკითხვის თარიღი 18-01-2011
  95. ↑ Soundtrack for "A Knight's Tale". Internet Movie Database.
  96. ↑ Music – John Deacon. BBC. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 აპრილი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  97. ↑ Queen: The Hollywood Walk of Fame დაარქივებული 2010-11-24 საიტზე Wayback Machine. წაკითხვის თარიღი 5 February 2011
  98. ↑ Queen News March 2006. brianmay.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-08-29. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  99. ↑ May, Brian (15 August 2006), USA Convention Story and Queen and Paul Rodgers Heading Towards a Studio Assignation, http://brianmay.com/brian/brianssb/brianssbaug06a.html. წაკითხვის თარიღი: 8 მარტი 2011 დაარქივებული 24 მაისი 2012 საიტზე Archive.isCategory:Webarchive template archiveis links
  100. ↑ 100.0 100.1 Queen & Paul Rodgers - Live In Ukraine DVDs! The Daily Record წაკითხვის თარიღი 24 January 2011
  101. ↑ Paul Rodgers, Queen Split: “It Was Never a Permanent Arrangement”. idiomag (13 May 2009). ციტირების თარიღი: 14 May 2009.
  102. ↑ Queen and Paul Rodgers split. idiomag (14 May 2009). ციტირების თარიღი: 14 May 2009.
  103. ↑ Kaufman, Gil. (20 May 2009) Kris Allen, Adam Lambert Tear Up Queen's 'We Are The Champions' – News Story | Music, Celebrity, Artist News | MTV News. Mtv.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 აპრილი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  104. ↑ Brian May. WHAT'S NEW. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-07-04. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  105. ↑ 105.0 105.1 „X Factor twins John and Edward in final six“. Belfast Telegraph. 16 November 2009. ციტირების თარიღი: 16 November 2009.
  106. ↑ Paphides, Pete (2 June 2010). „Can EMI pick up the pieces?“. The Times. London. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 ივნისი 2011. ციტირების თარიღი: 27 June 2010.
  107. ↑ Queen News August 2010. Brianmay.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-11-15. ციტირების თარიღი: 2010-11-07.
  108. ↑ Hardtalk Interview Part 1. Youtube.com. ციტირების თარიღი: 2010-12-20.
  109. ↑ Hardtalk Interview Part 2. Youtube.com. ციტირების თარიღი: 2010-12-20.
  110. ↑ First Five Albums Re–Released Today!. Queen (14 March 2011). ციტირების თარიღი: 25 May 2011.
  111. ↑ Press Release: Second Five Albums Re-Issued on 27th June. Queen (5 April 2011). ციტირების თარიღი: 25 May 2011.
  112. ↑ queen, official, Freddie Mercury, Brian May, Roger Taylor, John Deacon. Second Set of Re-issues: Out This Week!. Queenonline.com.
  113. ↑ Press Release: Final Five Albums Re-Issued On 5th September. Queen. ციტირების თარიღი: 22 July 2011.
  114. ↑ Perry Farrell Battles Queen for a Bassist, Plots Dream Lineup for Lollapalooza 2012. Spinner. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-05-28. ციტირების თარიღი: 2014-05-27.
  115. ↑ Paul Rodgers to tour with Queen again?. Queenzone.com (31 May 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 ივნისი 2011. ციტირების თარიღი: 27 მაისი 2014.
  116. ↑ Queen take the Icon prize at BMI Awards. Nme.com (5 October 2011).
  117. ↑ Queen, the Script, Andrew Frampton, Fraser T. Smith & more honored at 2011 BMI London Awards. Bmi.com (4 October 2011).
  118. ↑ 118.0 118.1 Source: Penny Newton. (6 November 2011) Katy and Adam Honour Queen. Mtv.com.au. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 ოქტომბერი 2012. ციტირების თარიღი: 27 მაისი 2014.
  119. ↑ 119.0 119.1 Adam Lambert to perform with Queen at Sonisphere. Bbc.co.uk (20 February 2012).
  120. ↑ The Queen Extravaganza: 'Somebody to Love' on American Idol. Rollingstone.com (27 April 2012).
  121. ↑ Queen + Adam Lambert = Saturday night partytime. Sonisphere.co.uk. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-02-21. ციტირების თარიღი: 2014-05-27.
  122. ↑ Sonisphere festival cancelled. sonisphere. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 31 მარტი 2012. ციტირების თარიღი: 29 March 2012.
  123. ↑ queen, official, Freddie Mercury, Brian May, Roger Taylor, John Deacon. Sonisphere – Statement from Queen. Queenonline.com.
  124. ↑ „Press Release: Queen To Play Hammersmith“. 12 April 2012. ციტირების თარიღი: 12 April 2012.
  125. ↑ Queen + Adam Lambert Playing Four Shows This Summer. Billboard.com.
  126. ↑ „Queen + Adam Lambert Hammersmith Shows – SOLD OUT“. 19 April 2012. ციტირების თარიღი: 19 April 2012.
  127. ↑ Queen Rock Kiev With Adam Lambert. Ultimateclassicrock.com (1 July 2012).
  128. ↑ „Press Release: Queen + Adam Lambert Will Rock Moscow“. 28 February 2012. ციტირების თარიღი: 3 March 2012.
  129. ↑ „Adam Lambert has second show with Queen“. Content.usatoday.com. 28 February 2012.
  130. ↑ „Press Release: Queen + Adam Lambert Announce Poland Show“. 27 April 2012. ციტირების თარიღი: 30 April 2012.
  131. ↑ Olympics Closing Ceremony: Jessie J Joins Queen For 'We Will Rock You' Performance. Capitalfm.com (12 August 2012).
  132. ↑ 132.0 132.1 Rees, Jasper (13 August 2012). „Olympics closing ceremony: A long goodbye to the Games“. Bbc.co.uk.
  133. ↑ Silverman, Rosa (13 August 2012). „Record TV audience for Olympics Closing ceremony“. Telegraph.co.uk. ციტირების თარიღი: 22 September 2013.
  134. ↑ "Lineup announced for the 2013 iHeartRadio festival". CBS News. Retrieved 4 January 2014
  135. ↑ http://www.rollingstone.com/music/news/queen-and-adam-lambert-to-reunite-for-summer-tour-20140306
  136. ↑ http://www.billboard.com/articles/news/5930117/queen-adam-lambert-announce-summer-tour
  137. ↑ http://www.smh.com.au/entertainment/music/queen-australian-tour-announced-with-best-freddie-mercury-replacement-20140520-zrhls.html
  138. ↑ 138.0 138.1 Queen announce plans for new album of lost demos featuring Freddie Mercury. nme.com (27 October 2011). ციტირების თარიღი: 13 November 2011.
  139. ↑ Queen set to release Freddie Mercury and Michael Jackson duets in 2012. nme.com (11 November 2011). ციტირების თარიღი: 13 November 2011.
  140. ↑ Brian May - BBC Wales Interview, Retrieved 24 May 2014 .
  141. ↑ http://www.allmusic.com/artist/p5205
  142. ↑ http://www.allmusic.com/album/r687305
  143. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-06-30. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  144. ↑ Black, Johnny (February/March 2002), "The Greatest Songs Ever! Bohemian Rhapsody", Blender, http://blender.com/guide/articles.aspx?id=256. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08
  145. ↑ News of the World, http://queen.musichall.cz/en/albums/news-of-the-world.html დაარქივებული 2011-07-18 საიტზე Wayback Machine.
  146. ↑ VH1 – 100 Greatest Artists of Hard Rock. Vh1.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 მარტი 2009. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  147. ↑ Queen, first non-blues based heavy metal band დაარქივებული 2007-04-29 საიტზე Wayback Machine. (Rolling Stone, Dec 1973)
  148. ↑ MP3 David Lee Roth Queen review. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 დეკემბერი 2017. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  149. ↑ Kurutz, Steve, Ben Folds Five, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p359896
  150. ↑ Kurt Cobain in His Own Words, Seattlepi.com, 10 October 2007, http://www.seattlepi.com/movies/334930_about11.html[მკვდარი ბმული]
  151. ↑ ერლეუაინი, სტივენ თომას, Def Leppard, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p4062
  152. ↑ Dream Theater – The Official Site. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-09-20. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  153. ↑ ერლეუაინი, სტივენ თომას; Prato, Greg, Extreme, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p4215
  154. ↑ დაარქივებული ასლი, http://www.trivium.org/board_posts/matthew-kiichi-heafy. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08 დაარქივებული 2013-05-17 საიტზე Wayback Machine.
  155. ↑ Arjun S Ravi. (12 October 2007) They're back: And thank God for the Foo Fighters. Screen Weekly. ციტირების თარიღი: 2 December 2009.[მკვდარი ბმული]
  156. ↑ Franz Ferdinand – Queen Myth Prompted Franz Ferdinand to Go Backwards.
  157. ↑ The Legend.
  158. ↑ ერლეუაინი, სტივენ თომას; Prato, Greg, Guns N' Roses, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p4416
  159. ↑ Helloween cover Queen's song 'Sheer Heart Attack' of 'News of the World' album (Blabbermouth Helloween bassist interview)
  160. ↑ Queen, 50 greatest songs as voted for by Maiden, Priest, Kiss, etc. დაარქივებული 2007-06-30 საიტზე Wayback Machine. (Classic Rock magazine-Queen tribute)
  161. ↑ "Bri's Soapbox" June 26th, http://www.brianmay.com/brian/brianssb/brianssb.html
  162. ↑ Ankeny, Jason, Kansas, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p4655
  163. ↑ Leahey, Andrew Katy Perry Allmusic წაკითხვის თარიღი January 25, 2011
  164. ↑ Keane's influences. www.keaneshaped.co.uk.
  165. ↑ Dingwall, John (2009-11-27). „The Fear Factor; Lady Gaga used tough times as inspiration for her new album“. Daily Record. pp. 48–49. ციტირების თარიღი: 2011-01-25.
  166. ↑ MSP BBC interview. www.bbc.co.uk. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2005-03-12. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  167. ↑ ერლეუაინი, სტივენ თომას; Prato, Greg, Metallica, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p4906
  168. ↑ Jones, Emma (5 January 2007), Mika, BBC, http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/6231243.stm
  169. ↑ Jonathan Fisher. (17 June 2006) Muse talk to DiS: new album, Western films and WIN! WIN! WIN! / Music News // Drowned In Sound. Drownedinsound.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 ივნისი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  170. ↑ Leahey, Andrew My Chemical Romance Allmusic წაკითხვის თარიღი 24 January 2011
  171. ↑ Allmusic (((Queen > Overview)).
  172. ↑ „Queensryche“. ტექსტი „AllMusic“ იგნორირებულია (დახმარება)
  173. ↑ „All messed up“. The Guardian. London. 18 June 2006.
  174. ↑ Robbie Williams came close to becoming Queen lead singer.
  175. ↑ „Nine Inches Of Love“. TheNINHotline.com. Internet. March 1992. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-03-23. ციტირების თარიღი: 2011-03-08.
  176. ↑ „Steve Vai AllMusic“.
  177. ↑ allmusic.com
  178. ↑ Prato, Greg, Styx, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p5550
  179. ↑ The Flaming Lips - Bohemian Rhapsody (Live) • VideoSift: Online Video *Quality Control. Videosift.com (2010-11-01). ციტირების თარიღი: 2010-11-07.
  180. ↑ ერლეუაინი, სტივენ თომას; Prato, Greg, The Smashing Pumpkins, Allmusic, https://www.allmusic.com/artist/p5462
  181. ↑ "Rebellious Jukebox", Melody Maker, 14 August 1993, http://starla.org/articles/maker.htm
  182. ↑ Yngwie Malmsteen, Metal Storm, http://www.metalstorm.ee/bands/bandmember.php?member_id=850
  183. ↑ „Queen rock on in poll“. BBC News. 8 May 2002.
  184. ↑ Grammy Hall of Fame Award დაარქივებული 2010-12-24 საიტზე Wayback Machine. Grammy.com
  185. ↑ „Queen win greatest live gig poll“. BBC. 9 November 2005.
  186. ↑ 186.0 186.1 186.2 186.3 For the first time ever...Queen: Ten great hits from the sensational rock band The Mail on Sunday წაკითხვის თარიღი 18-01-2011
  187. ↑ „Queen declared 'top British band'“. BBC. 2 January 2007.
  188. ↑ Queen top UK album charts league BBC News (4 July 2005)
  189. ↑ Noah, Sherna (10 December 2005), Queen closer to King as UK chart-toppers, Edinburgh: scotsman.com, http://news.scotsman.com/elvispresley/Queen-closer-to-King-as.2685286.jp
  190. ↑ Brown, Mark (16 November 2006) Queen are the champions in all-time album sales chart The Guardian წაკითხვის თარიღი February 16, 2011
  191. ↑ BBC BREAKFAST NEWS VIDEO. BBC NEWS (6 November 2009). ციტირების თარიღი: 6 November 2009.
  192. ↑ Top Selling Artists, RIAA, http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=tblTopArt. წაკითხვის თარიღი: 2011-03-08
  193. ↑ 2003 Award and Induction Ceremony: Queen დაარქივებული 2010-12-17 საიტზე Wayback Machine. Songwriters Hall of Fame წაკითხვის თარიღი 24 January 2011
  194. ↑ Grammy Hall of Fame Award დაარქივებული 2010-12-24 საიტზე Wayback Machine. Grammy.com წაკითხვის თარიღი February 16, 2011
  195. ↑ Haines, Lester (29 September 2005) 'We Are The Champions' voted world's fave song (Sony Ericsson world music poll) წაკითხვის თარიღი February 16, 2011
  196. ↑ 196.0 196.1 „Queen embrace new technology: whether it's remixing for DVD or releasing live sets online, the band have stayed at the forefront of change“. Music Week. 12 November 2005. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 აპრილი 2009. ციტირების თარიღი: 8 მარტი 2011.
  197. ↑ „Classic bands top net bootleg chart“. BBC News. 22 March 2001.
  198. ↑ „People Watch“. Fort Worth Star-Telegram. 26 August 2004.
  199. ↑ www.rockonthenet.com. www.rockonthenet.com. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  200. ↑ VH1 Listed 100 Greatest Artists Of All Time Today24News
  201. ↑ We Will Rock You, London Theatre, http://londontheatre.co.uk/londontheatre/news/jan06/wewillrockyou27jan06.htm დაარქივებული 2011-08-20 საიტზე Wayback Machine.
  202. ↑ Queen plan second stage musical BBC News წაკითხვის თარიღი January 23, 2011
  203. ↑ May, Brian (April 2004), Biography, brianmay.com, http://brianmay.com/brian/biog.html დაარქივებული 2017-12-01 საიტზე Wayback Machine.
  204. ↑ A Night at the Opera, 30th Anniversary CD/DVD Allmusic წაკითხვის თარიღი February 25, 2011
  205. ↑ God Save The Queen Ulimate Queen წაკითხვის თარიღი February 25, 2011
  206. ↑ Sewpersad, Roshan (21 October 2004), "Too little balls for balletomanes", LitNet, Teater (South Africa), http://www.oulitnet.co.za/teater/queen_ballet.asp
  207. ↑ Christopher Isherwood (August 19, 2010) Here They Go Again: Head-Banging Anthems of Their Youth The New York Times
  208. ↑ Rock Band's Queen 10-Pack In All Its Glory. Kotaku.com (2 October 2009). ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  209. ↑ Masters, Tim (13 October 2009), "Queen star May hails Muse album", BBC News, http://news.bbc.co.uk/1/hi/8304176.stm
  210. ↑ Queen Playable in Lego Rock Band along with their songs "We Will Rock You and We Are The Champions". 1up.com (20 October 2009). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 ივლისი 2012. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  211. ↑ Previous post Next post. Singstar Queen Track Listing Revealed | GameLife. Wired.com. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  212. ↑ Music, Current Set List. DJ Hero. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 ივლისი 2010. ციტირების თარიღი: 2 June 2010.
  213. ↑ Lyndsey, Parker (13 April 2006), Queen's Brian May Addresses 'Idol Fallout', Yahoo!, http://music.yahoo.com/read/news/31620391. წაკითხვის თარიღი: 8 მარტი 2011
  214. ↑ „BBC – Sacha Baron Cohen to play Freddie Mercury“. BBC News. 17 September 2010. ციტირების თარიღი: 22 September 2010.
  215. ↑ „"Is it because I has a mankini?" Ali G creator to take on Queen“. London: The Independent. 17 September 2010. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 აპრილი 2015. ციტირების თარიღი: 22 September 2010.
  216. ↑ Mr.Scully. Queen on tour. Queenconcerts.com.
  217. ↑ queen, official, Freddie Mercury, Brian May, Roger Taylor, John Deacon. (27 June 1970) Queen Live – 1970. Queenonline.com.
  218. ↑ queen, official, Freddie Mercury, Brian May, Roger Taylor, John Deacon. Queen – FAQs (11 January 2011). Queenonline.com.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=Queen&oldid=4720014“-დან