ვიკიპედია

Radiohead

ვიკიპედიის რედაქტორების გადაწყვეტილებით, სტატიას „Radiohead“ მინიჭებული აქვს რჩეული სტატიის სტატუსი. Radiohead ვიკიპედიის საუკეთესო სტატიების სიაშია.

Radiohead — ინგლისური როკ-ჯგუფი ებინგდონიდან (ოქსფორდშირი), ჩამოყალიბებული 1985 წელს. მასში შედიან: ტომ იორკი (ვოკალი, გიტარები, კლავიშებიანი საკრავები), ჯონი გრინვუდი (გიტარები, კლავიშებიანი საკრავები, სხვა ინსტრუმენტები), ედ ო’ბრაიენი (გიტარები, დამატებითი ვოკალები), კოლინ გრინვუდი (ბას-გიტარა) და ფილ სელუეი (დასარტყმელი საკრავები, პერკუსია). 1994 წლიდან მათთან თანამშრომლობენ პროდიუსერი ნაიჯელ გოდრიჩი და გარეკანების ავტორი სტენლი დონვუდი.

Radiohead

Radiohead 2010-იან წლებში, მარცხნიდან: ტომ იორკი, ჯონი გრინვუდი, კოლინ გრინვუდი, ედ ო’ბრაიენი და ფილ სელუეი
ბიოგრაფია
წარმოშობა ებინგდონი, ოქსფორდშირი, ინგლისი
ჟანრ(ებ)ი
დისკოგრაფია
აქტიური 1985–დღემდე
ლეიბლ(ებ)ი
წარმოქმნილი ჯგუფები
წევრები ტომ იორკი
ჯონი გრინვუდი
კოლინ გრინვუდი
ედ ო’ბრაიენი
ფილიპ სელუეი
საიტი radiohead.com
Radiohead ვიკისაწყობში

სადებიუტო სინგლი „Creep“ ჯგუფმა 1991 წელს, EMI-სთან კონტრაქტის გაფორმების შემდეგ გამოუშვა. იგი თავდაპირველად წარუმატებელი იყო, მაგრამ პირველი სტუდიური ალბომის Pablo Honey (1993) გამოცემიდან რამდენიმე თვის შემდეგ მსოფლიო ჰიტად იქცა. Radiohead-ის პოპულარობა ბრიტანეთში გაიზარდა მეორე ალბომის, The Bends (1995) გამოცემით. მესამე ალბომმა OK Computer (1997) მათ უფრო მეტი საერთაშორისო აღიარება მოუტანა. საზოგადოებრივი გაუცხოების თემებისა და გაფართოებული ჟღერადობის მქონე OK Computer ხშირად ითვლება 1990-იანი წლების ერთ-ერთ ღირსშესანიშნავ ჩანაწერად[1], ისევე, როგორც ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო ალბომად.[2][3] ალბომებით Kid A (2000) და Amnesiac (2001), რომლებიც ერთად ჩაიწერა, აღინიშნა ჯგუფის მუსიკაში შემდეგი ნაბიჯი. Radiohead-ის ჟღერადობაში გამოჩნდა ელექტრონული მუსიკა, კრაუტროკი და ჯაზური ელემენტები. Kid A, რომელმაც გამოცემისთანავე არაერთგვაროვანი შეფასებები გამოიწვია, ამჟამად ითვლება 2000-იანი წლების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ალბომად.[4]

Hail to the Thief (2003) ფორტეპიანოსა და გიტარებზე აგებული როკის, ელექტრონიკისა და ომის თემების გავლენით დაწერილი ტექსტების ნარევია, რომელიც იყო ლეიბლზე EMI გამოცემული ჯგუფის უკანასკნელი დისკი. ალბომს In Rainbows (2007) ახლდა კამპანია, რომლის ფარგლებში მისი ძირითადი სიმღერების ნებისმიერ ფასად შეძენა შეიძლებოდა (0-დან დაწყებული). ამას აგრეთვე ახლდა ალბომის BitTorrent ქსელში ფართოდ გავრცელება. მოგვიანებით იგი ფიზიკურ მატარებლებზეც გამოვიდა, კრიტიკოსთა აღიარება მოიპოვა და ჩარტების მნიშვნელოვან პოზიციებზეც მოხვდა. მერვე ალბომი, The King of Limbs (2011) რიტმისა და უფრო მშვიდი მუსიკალური ტექსტურების გამოკვლევით გამოირჩეოდა. სემპლირების და მკვეთრი ელექტრონიკის შემდეგ ჯგუფი A Moon Shaped Pool-ში (2016) დაუბრუნდა მდიდრულ ჟღერადობას, რასაც ხელს უწყობდა გრინვუდის მიერ ორკესტრულად არანჟირებული კომპოზიციებიც.

Radiohead-ს დღეისათვის მსოფლიო მასშტაბით გაყიდული აქვს 30 მილიონზე მეტი ალბომი[5], ხოლო ჯგუფის შემოქმედება მოხვდა მსმენელთა და კრიტიკოსთა 1990-იანების და 2000-იანების საყვარელ ჩანაწერთა სიებში[6][7]. 2005 წელს ჟურნალმა Rolling Stone ყველა დროის უდიდეს შემსრულებელთა სიაში Radiohead 73-ე ადგილზე დაასახელა. ამასთან, ედ ო'ბრაიენი და ჯონი გრინვუდი გამოჩნდნენ Rolling Stone-ის უდიდეს გიტარისტთა , ხოლო ტომ იორკი - უდიდეს ვოკალისტთა სიაში.[8] 2009 წელს Rolling Stone-ის მკითხველთა გამოკითხვის მიხედვით Radiohead 2000-იანი წლების საუკეთესო შემსრულებელთა სიაში მეორე პოზიციას იკავებდა.[9]

ისტორია

1985–1992: შექმნა და პირველი წლები

მუსიკალური ნაწყვეტები:
    „Creep“ (1993)
    Radiohead- სპირველი წარმატება სიმღერამ „Creep“ მოუტანა (სადებიუტო ალბომიდან Pablo Honey), რომელიც, როგორც თვლიან, საზოგადოებისგან გარიყული პიროვნების უიღბლო სიყვარულს აღწერს.
  • ვერ ხსნით ფაილს? იხ. მედია მაშველი.

Radiohead-ის წევრებმა ერთმანეთი გაიცნეს ებინგდონის სკოლაში. ეს იყო ბიჭებისთვის განკუთვნილი კერძო სასწავლო დაწესებულება, რომელიც ოქსფორდშირში მდებარეობდა.[10] გიტარისტი და ჯგუფის ლიდერი ტომ იორკი და ბასისტი კოლინ გრინვუდი ერთ კურსზე სწავლობდნენ, გიტარისტი ედ ო’ბრაიენი და ფილ სელუეი ერთი წლით უფროსები იყვნენ, ხოლო მულტიინსტრუმენტალისტი ჯონი გრინვუდი, კოლინის ძმა - ორი წლით უმცროსი იყო. 1985 წელს მათ ჩამოაყალიბეს კოლექტივი On a Friday (ქართ. პარასკევობით), რაც იყო მინიშნება იმ დღეზე, როდესაც ოთხეული გადიოდა რეპეტიციებს სკოლის კუთვნილ მუსიკის საკლასო ოთახში.[11] ჯონი ჯგუფს უკანასკნელი შეუერთდა. თავდაპირველად ჰარმონიკაზე, შემდეგ კი კლავიშებიანებზე უკრავდა, მაგრამ სულ მალე წამყვან გიტარისტად იქცა[11]. მანამდე ჰქონდა გამოცდილება სხვა ჯგუფში, Illiterate Hands-ში დაკვრის, რომელშიც აგრეთვე გამოდიოდნენ ნაიჯელ პაუელი და ტომის ძმა, ენდი იორკი.[12][13] კოლინის თანახმად, წევრებმა ესა თუ ის ინსტრუმენტი იმიტომ აირჩიეს, რომ მუსიკის შესრულება ერთად სურდათ და არა უბრალოდ რომელიმე ასეთი ინსტრუმენტისადმი ინტერესის გამო: „უფრო ერთობლივი კუთხით მოხდა, ხოლო თუკი თავად რამეზე დაუკრავდა, სხვა კი - შენს ინსტრუმენტზე, ძალიან მაგარი იყო.“[14] ერთ-ერთ ეტაპზე, On a Friday-ში საქსოფონიც ჟღერდა.[15]

ჯგუფს არ მოსწონდა სკოლაში გამეფებული მკაცრი ატმოსფერო. მისმა დირექტორმა ერთხელ ხუთეული დასაჯა იმის გამო, რომ სარეპეტიციო ოთახს შაბათობით იყენებდნენ. ამიტომ ხელსაყრელი ადგილი იპოვეს - თავად სკოლის მუსიკალური ფაკულტეტის კუთვნილი ოთახები. მათივე აღიარებით, ჯაზი, კინომუსიკა, პოსტსაომარი ავანგარდი და მეოცე საუკუნის კლასიკური მუსიკა პედაგოგის დახმარებით გაიცნეს.[16] ოქსფორდშირში და თემზის ველზე 1980-იანების ბოლოს დამოუკიდებელი მუსიკის აქტიური სცენა იყო გამოფებული, მაგრამ მასში მეტი აქცენტი იყო შუგეიზინგის ჟანრის ჯგუფებზე, როგორიც იყო Ride ან Slowdive.[17]

 
განცხადება, გამოქვეყნებული ოქსფორდულ ჟურნალში Curfew (ამჟამად Nightshift), რომელშიც აღნიშნულია, რომ On a Friday-მ სახელწოდება შეიცვალა[18]

მიუხედავად იმისა, რომ ყველამ ჯონის გარდა 1987 წლისთვის ებინგდონი საუნივერსიტეტო განათლების მისაღებად დატოვა, On a Friday განაგრძობდა შაბათ-კვირას და დღესასწაულების პერიოდში რეპეტიციებს.[19] ექსეტერის უნივერსიტეტში იორკი გამოდიოდა Headless Chickens-თან, უკრავდა რა Radiohead-ის მომავალ სიმღერებსაც,[20] და გაიცნო მხატვარი სტენლი დონვუდი, რომელმაც შემდგომში ჯგუფისთვის არაერთი გარეკანის ნახატი შექმნა.[21] 1991 წელს On a Friday კვლავ შეიკრიბა. ისინი დასახლდნენ მეგდელინ-როუდის და რიჯფილდ-როუდის კუთხეში.[22]

On a Friday-მ განაგრძო გამოსვლები ოქსფორდში, მაგალითად, Jericho Tavern-ში[5], რამაც ლეიბლების და პროდიუსერების ინტერესი მიიქცია. კრის ჰაფორდი, Slowdive-ის პროდიუსერი და ოქსფორდის Courtyard Studios-ის თანამფლობელი, დაესწრო On a Friday-ს ადრეულ კონცერტს, გამართულს აღნიშნულ ბარში. შთაბეჭდილებების ქვეშ მყოფმა, პარტნიორ, ბრაის ეჯთან ერთად, კოლექტივს დემო ფირი ჩააწერინა და უკანასკნელთან ერთად ჯგუფის მენეჯმენტით დაკავდა[19], რაც დღემდე გრძელდება.[23] 1991 წლის ბოლოს, კოლინის და EMI-ს A&R-ის წარმომადგენელ კით უოზენკროფტის[18] დახმარებით, ჯგუფმა მოაწერა ხელი კონტრაქტს EMI-სთან.[19] სახელწოდებაც ლეიბლის დაჟინებით შეიცვალეს. იგი აღებულია Talking Heads-ის „Radio Head“-ის პატივსაცემად, ალბომიდან True Stories (1986).[19]

1992–1994: „Creep“, Pablo Honey და ადრეული წარმატება

სადებიუტო EP Drill ჯგუფმა კრის ჰაფორდის და ბრაის ეჯის თანაშემწეობით ჩაწერა, Courtyard Studios-შ. 1992 წლის მაისში გამოცემული ეს დისკი ჩარტში წარუმატებელი აღმოჩნდა. პირველი ალბომისთვის პროდიუსერების სახით კოლექტივმა შეარჩია პოლ კ. კოლდერი და შონ სლეიდი (რომლებიც მანამდე მუშაობდნენ ჯგუფებთან Pixies და Dinosaur Jr.). მასალა ოქსფორდში სწრაფად ჩაიწერა, 1992 წელს.[11] „Creep“-ის იმავე წელს სინგლად გამოცემის შემდეგ ბრიტანულმა პრესამ მათ საბოლოოდ მიაქცია ყურადღება ბრიტანულმა პრესამ, მაგრამ ყველა ჟურნალისტის დამოკიდებულება კეთილგანწყობილი არ ყოფილა. NME წერდა, რომ ეს იყო „როკ-ჯგუფისთვის სუსტი გამართლება“[24], ხოლო BBC Radio 1-მა სიმღერა ეთერიდან ამოიღო, „ზედმეტი დეპრესიულობის“ გამო[25].

სადებიუტო ალბომი Pablo Honey 1993 წლის თებერვალში გამოვიდა და ბრიტანეთის ჩარტებში 22-ე ადგილზე მოექცა, ხოლო „Creep“ და სინგლები „Anyone Can Play Guitar“ და „Stop Whispering“ წარუმატებელი იყო. იგივე ბედი ხვდა წილად „Pop Is Dead“-ს, რომელიც ალბომში არ შესულა, მაგრამ დამოუკიდებელ სინგლად გამოსცეს. სხვადასხვა კრიტიკოსის აზრით, ჯგუფის ადრეული სტილი ჰგავდა 1990-იანებში პოპულარული გრანჟის ჟღერადობას. მათ „მსუბუქი ნირვანაც“ კი უწოდეს.[26] Pablo Honey-ს კი კრიტიკოსთა კეთილი განწყობა თუ კომერციული წარმატება არ მოუპოვებია.[24] მიუხედავად იმისა, რომ Radiohead-ს ჰქონდა ბევრი საერთო მსგავს, მაგრამ პოპულარულ ჯგუფებთან და გამოირჩეოდა იორკის ფალცეტური ვოკალი, კოლექტივი მხოლოდ ბრიტანეთის უნივერსიტეტებში და კლუბებში გამოდიოდა.[27]

1993 წლის დასაწყისში მათ ყურადღება სხვა ქვეყნებში მიაქციეს. სამშობლოში წარუმატებელი „Creep“ მოხვდა ისრაელის რადიოეთერში, დიჯეი იოავ კატნერის დახმარებით, ხოლო მარტში, მას შემდეგ, რაც სიმღერა ამ ქვეყანაში ჰიტად იქცა, ჯგუფი მიიწვიეს თელ-ავივში, საზღვარგარეთ პირველი დიდი კონცერტის გასამართად.[28] იმავე პერიოდში, სან-ფრანცისკოს რადიოსადგურმა KITS „Creep“ საკუთარ ეთერში შეიტანა. სხვა სადგურებმაც, აშშ-ის დასავლეთ სანაპიროზე, ტრადიცია აიტაცეს. 1993 წელს ჯგუფმა ჩრდილოეთ ამერიკაში პირველი ტურნე გამართა, ამ დროისთვის კი „Creep“-ის ვიდეო MTV-ზე აქტიურად გადიოდა.[19] მან აშშ-ის ჩარტში Modern Rock Tracks #2 ადგილი დაიკავა, საუკეთესო 40-ეულშიც შეაღწია, ხოლო ბრიტანეთში, მას შემდეგ, რაც EMI-მ სექტემბერში ხელახლა გამოსცა, მეშვიდე ადგილი დაიკავა.[29] ამერიკაში სინგლისადმი მოულოდნელი ყურადღების გამო EMI-მ პრომოკამპანიის ახალი სქემა გაათამაშა, რის გამოც ჯგუფი ერთი კონტინენტიდან მეორეზე მოგზაურობდა და 1993 წელს 150-ზე მეტი კონცერტი ჩაატარა[27]. როდესაც ტურნე მეორე წელსაც გაგრძელდა, Radiohead უკვე დაღლილი იყო.[30] თავად ჯგუფის წევრებმა თქვეს, რომ ამ კონცერტებს რთულად ეგუებოდნენ, ვინაიდან, საბოლოოდ მაინც იმ სიმღერებს უკრავდნენ, რომლებიც ორი წლის წინ ჩაწერეს. „თითქოს დროის მარყუჟი იყო.“ ამავე დროს, ყველა სურდა ახალ სიმღერებზე მუშაობა.[31]

1994–1995: The Bends

მეორე ალბომზე მუშაობა ჯგუფმა 1994 წელს დაიწყო, ები-როუდის სტუდიების ვეტერანი პროდიუსერ ჯონ ლეკის თანაშემწეობით. მუშაობა დაძაბულად მიმდინარეობდა, აუცილებელი იყო „Creep“-ის ღირსეული კონკურენტების შექმნა[32]. სტუდიაში პროცესი არაბუნებრივად გამოიყურებოდა, ხუთეულმა მასალების რეპეტიციისას გადაჭარბებულად იმუშავა.[33] ცვლილებებისთვის, Radiohead ავსტრალაზიასა და მექსიკაში გაემგზავრა და ახალი სიმღერების ცოცხლად შესრულებით უფრო მეტად გამბედავი გახდა.[33] თუმცა, მიღწეული წარმატებით დაბნეული იორკი იმედგაცრუებული ჩანდა. აღმოჩნდა რა „სექსუალური, უნამუსო, MTV-ის ტკბილი ცხოვრების სტილის მწვერვალზე“, თვლიდა, რომ მხოლოდ საკუთარი თავის გაყიდვას უწყობდა ხელს.[34]

My Iron Lung, EP და სინგლი, გამოიცა 1994 წლის ბოლოს. ეს იყო ერთგვარი ანარეკლი იმ გარდაქმნის, რომელიც მოახდინეს შემდეგი ალბომის ჩაწერისას.[35] ჯგუფმა ამ დისკის ჩაწერისას პირველად იმუშავა ნაიჯელ გოდრიჩთან, რომელიც იმ პერიოდში ლეკის ზედამხედველობით ხმის ინჟინერის სახით მუშაობდა.[36] დისკის მომზადებისას აგრეთვე შედგა ჯგუფის პირველი თანამშრომლობა სტენლი დონვუდთან.[21] სხვადასხვა რადიოსადგურების მიერ რეკლამირებული My Iron Lung-ის გაყიდვები შთამბეჭდავი იყო. ამ ფაქტმა ხაზი გაუსვა იმას, რომ ჯგუფს უკვე ერთგული მსმენელები ჰყავდა და იგი არ იყო ერთჰიტიანი საოცრება.[37]

ახალი სიმღერებით, რომლებიც ტურნეს ფარგლებში წარადგინეს, Radiohead-მა ალბომი The Bends გამოუშვა 1995 წლის მარტში. მასში გამოკვეთილი იყო ხშირი რიფები გიტარებზე და ჰაეროვანი ატმოსფერო, რომელიც გიტარებით იქმნებოდა, თუმცა ამ ალბომზე, წინასთან შედარებით, მეტი კლავიშებიანი ინსტრუმენტიც გამოიყენეს.[11] სიმღერების კომპოზიური მხარის და შესრულების გამო დისკმა დადებითი შეფასებები მიიღო[24]. მიუხედავად იმისა, რომ იმჟამად გამეფებული ბრიტპოპის სცენასთან მიმართებაში Radiohead აუტსაიდერი იყო, ქვეყანაში დიდი წარმატება მოიპოვა ახალი დისკით[17], რასაც ახლდა სინგლების „Fake Plastic Trees“, „High and Dry“, „Just“ და „Street Spirit (Fade Out)“ ჩარტებში მოხვედრაც. უკანასკნელით Radiohead პირველად მოხვდა საუკეთესო ხუთეულშიც. 1995 წელს მან კვლავ გამართა ტურნე ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევროპაში, ამჯერად - R.E.M.-ის მხარდამჭერის სახით - ჯგუფის, რომელმაც მათზეც დიდი გავლენა იქონია.[31] მაიკლ სტაიპი თავად გახდა ჯგუფის მოყვარული და მსგავსი ცნობილი პიროვნებების დახმარებით ყურადღების მიქცევით Radiohead-ის პოპულარობამ ბრიტანეთის მიღმა იმატა.

„High and Dry“ ჰიტური გახდა, მაგრამ „Creep“-ის წარმატების გამეორება შეუძლებელი ჩანდა. The Bends აშშ-ის ალბომების ჩარტში #88 პოზიციამდე ავიდა, რაც იქ Radiohead-ის ყველაზე უმნიშვნელო მიღწევად დარჩა.[38] მიუხედავად ამისა, Radiohead-ს მოსწონდა შედეგი. ჯონი გრინვუდი მოგვიანებით ამბობდა: „ვფიქრობ, ყოველივე შეიცვალა The Bends-იდან გამოცემიდან დაახლოებით ცხრა ან თორმეტი თვის შემდეგ, როდესაც იგი გამოჩნდა სხვადასხვა პიროვნების მიერ შედგენილ გამოკითხვებში. სწორედ მაშინ ვიგრძენით - სწორი არჩევანი გავაკეთეთ, როდესაც ჯგუფი შევქმენით.“ [39] შემდეგ წლებში The Bends უამრავი გამოცემის სიაში გამოჩნდა, რომელშიც ყველა დროის საუკეთესო ალბომები სახელდებოდა[40][41][42]. Rolling Stone-ის 2012 წლის გამოკითხვაში „ყველა დროის 500 საუკეთესო ალბომი“ მან #111 ადგილი დაიკავა.[43]

1995–1998: OK Computer და კრიტიკოსების აღიარება

 
St. Catherine's Court, ბათი. აქ ჯგუფმა ჩაწერა OK Computer.

1995 წლის ბოლოსთვის Radiohead-მა უკვე მოამზადა სიმღერა, რომელიც მოხვდებოდა მომავალ ალმომში - „Lucky“, გამოცემული სინგლის სახით, ფონდის War Child ალბომის The Help Album მხარდასაჭერად[44]. იგი ჩაიწერა ხანმოკლე სესიისას, რომელიც გოდრიჩთან ერთად გაიმართა. უკანასკნელს მანამდე უკვე უმუშავია The Bends-ზე და „Talk Show Host“-ზე. ჯგუფმა გადაწყვიტა, შემდეგ ალბომზე მისი დახმარებით ემუშავა და 1996 წელს სესიები დაიწყო. ივლისისთვის სარეპეტიციო სტუდიაში Canned Applause (რომელიც დიდკოტთან, ოქსფორდშირში, ვაშლების ძველ საწყობში მოეწყო) ჩაიწერეს ოთხი სიმღერა.[45]

1996 წლის აგვისტოში Radiohead-მა გამართა ტურნე, როგორც ალანის მორისეტის მხარდამჭერმა კოლექტივმა.[46] ჩაწერა განაახლეს, მაგრამ არა ჩვეულებრივ მუსიკალურ სტუდიაში, არამედ XV საუკუნის ნაგებობაში St. Catherine's Court, ბათთან ახლოს.[47] სესიები მშვიდ გარემოში მიმდინარეობდა, ხუთეული მთელი დღის განმავლობაში უკრავდა, სხვადასხვა ოთახში მასალას იწერდა, მეტი შთაგონებისთვის უსმენდა The Beatles-ს, DJ Shadow-ს, ენიო მორიკონეს და მაილზ დეივისის შემოქმედებას.[11][39]

მესამე ალბომი, OK Computer, 1997 წლის ივნისში გამოსცეს. მასში შეიმჩნევა მეტი ექსპერიმენტები სიმღერების სტრუქტურებთან და ემბიენტის, ავანგარდის და ელექტრონული მუსიკის გამოყენება. Rolling Stone-მა ალბომს უწოდა „გამაოგნებელი მიღწევა არტ-როკში“.[48] ჯგუფმა განაცხადა, რომ არ წარმოადგენდა პროგრესული როკის ჟანრის კოლექტივს, თუმცა ზოგიერთმა კრიტიკოსებმა ნაშრომი პინკ ფლოიდის შემოქმედებას შეადარეს - მით უმეტეს, რომ უკანასკნელის 1970-იანების მუსიკამ გავლენა იქონია გრინვუდის პარტიებზეც. OK Computer-ს ზოგიერთი ადარებდა პინკ ფლოიდის ბესტსელერ The Dark Side of the Moon-ს (1973),[49][50][51] თუმცა იორკი აღნიშნავდა, რომ მათი საკუთარი ნაშრომის ტექსტები 1990-იანებში „მსოფლიოს ტემპის შესახებ“ იყო. მისი ტექსტები, რომელშიც სხვადასხვა პერსონაჟი იყო ასახაული, გამოხატავენ, როგორც ერთი ჟურნალი წერდა, „ასწლეულის მიწურულს არსებულ სევდას“[52], განსხვავებით The Bends-ის პირადული ხასიათის სტრიქონებისგან. ჟურნალისტ ალექს როსის აზრით, Radiohead იქცა გაუცხოების სიმბოლოდ - ისევე, როგორც მანამდე Talking Heads და R.E.M.[53] OK Computer კრიტიკოსებმა დადებითად შეაფასეს, რაც იორკი გააკვირვა. „აღარ ვიცოდით, კარგი იყო ეს თუ ცუდი. სრულიად გამაგიჟა იმან, რომ ხალხმა მიიღო ყველა დეტალი, ყველა ტექსტურა, ხმა და ატმოსფერო, რომლის შექმნას ვცდილობდით.“[54]

მუსიკალური ნაწყვეტები:

OK Computer იყო ჯგუფის პირველი ალბომი, რომელიც გამოცემისთანავე ბრიტანეთში #1 პოზიციაზე მოხვდა. სწორედ მან მოუტანა Radiohead-ს მსოფლიო კომერციული წარმატება. მიუხედავად იმისა, რომ Billboard 200-ში მხოლოდ 21-ე იყო, საბოლოოდ აშშ-შიც ფართო აღიარება მოიპოვა. ჯგუფს გრემის ჯილდოც გადაეცა - პირველი მის კარიერაში - საუკეთესო ალტერნატიული ალბომისთვის, თუმცა იგი აგრეთვე წლის ალბომის კატეგორიაში იყო ნომინირებული. [55] „Paranoid Android“, „Karma Police“ და „No Surprises“ გამოიცა ალბომის სინგლების სახით, აქედან მეორე ყველაზე წარმატებული აღმოჩნდა მსოფლიოს ბევრი ქვეყანაში.[29] იმავე წელს, Radiohead იქცა ერთ-ერთ პირველ ჯგუფად, რომელმაც ინტერნეტში საიტი გაიხსნა, რასაც რამდენიმე წლის განმავლობაში მსმენელების მიერ შექმნილი რამდენიმე მნიშვნელოვანი არაოფიციალურიც მოჰყვა.[56] OK Computer შემდგომში სამუდამოდ მოხვდა სხვადასხვა დროის საუკეთესო ბრიტანული ალბომების სიებში.[57][58]

დისკის გამოცემის შემდეგ გაიმართა ერთწლიანი ტურნე Against Demons, რომლის ფარგლებში Radiohead პირველად გამოვიდა გლასტონბერის ფესტივალის ფარგლებში - თანაც, წამყვანი შემსრულებლის სახით.[59] გრანტ ჯიმ, ვიდეოს „No Surprises“ რეჟისორმა, 1999 წლის ტურნეს მიხედვით შეადგინა დოკუმენტური ფილმი „Meeting People Is Easy“.[60] მასში ასახულია ჯგუფის უკმაყოფილება მუსიკალური ინდუსტრიით და პრესით, ისევე, როგორც გადაღლა დაძაბული გრაფიკით.[11]

1998–2002: Kid A, Amnesiac და ცვლილება ჟღერადობაში

 
ჯონი გრინვუდი სტუდიაში თუ კონცერტებზე იყენებდა მრავალ ინსტრუმენტს, მაგალითად, ამ გლოკენშპილს.

1997–1998 წლების ტურნეს შემდეგ Radiohead ძირითადად უმოქმედოდ იყო. ისინი მხოლოდ ერთხელ, 1998 წელს, პარიზში, Amnesty International-ის მიერ ჩატარებულ კონცერტზე გამოვიდნენ.[61] იორკი მოგვიანებით ამბობდა, რომ ამ პერიოდში ჯგუფი დაშლის პირას იმყოფებოდა და მას თავად დეპრესია დაემართა.[62] 1999 წლის დასაწყისში Radiohead-მა დაიწყო მუშაობა OK Computer-ის გაგრძელებაზე. მიუხედავად იმისა, რომ ალბომის წარმატება ნიშნავდა, რომ ლეიბლი აღარ ძაბავდა მათი მუშაობის სტილს[53], დაძაბულობა მაინც არსებობდა. ჯგუფის მომავლის საკუთარი ხედვა ყოველ წევრს ჰქონდა, ხოლო იორკმა შემოქმედებითი კრიზისი იგრძნო, რამაც მუსიკის უფრო აბსტრაქტული, ფრაგმენტული ფორმების შექმნისკენ უბიძგა[62]. Radiohead გოდრიჩთან ერთად პარიზში, კოპენჰაგენში და გლოსტერში მუშაობდა, ისევე, როგორც ოქსფორდში ახლად აშენებულ სტუდიაში. საბოლოოდ, ყველა შეთანხმდა ახალი მუსიკალური მიმართულების შესახებ.[26] თითქმის 18 თვის შემდეგ, ალბომზე მუშაობდა 2000 წლის აპრილში დასრულდა.[62]

2000 წლის ოქტომბერში გამოიცა მეოთხე დისკი Kid A, პირველი იმ ორიდან, რომლებიც შეივსო აღნიშნული სესიების დროს შექმნილი მასალით. მოულოდნელი ცვლილებით OK Computer-თან შედარებით, Kid A შეიცავდა მინიმალისტურ და ტექსტურებით სავსე სტილს, სხვადასხვა ინსტრუმენტული შესრულებით, დაპროგრამებული რიტმებით, სიმებიანი და ჯაზური ორკესტრებით.[62] მიუხედავად ასეთი ექსპერიმენტული ხასიათისა, ალბომი გამოცემისთანავე მრავალი ქვეყნის ჩარტის პირველ პოზიციაზე აღმოჩნდა, ხოლო Billboard-ში #1-ს სახით დებიუტი ჯგუფის ისტორიაში პირველად მოხდა. მნიშვნელოვანია, რომ მანამდე ნებისმიერ ბრიტანულ შემსრულებელს შორის, რომლის ალბომი აშშ-ში გამოსვლისთანავე #1 გახდა, მხოლოდ Spice Girls ირიცხებოდა.[63] წარმატებაზე დიდი გავლენა იქონია მარკეტინგულმა კამპანიამ, ალბომის ფაილების გასაზიარებელ ქსელში Napster გაჟონვამ გამოცემამდე თვეებით ადრე და ზოგადად მოლოდინმა, რომელიც OK Computer-ის შემდეგ არსებობდა.[64][65][66] მიუხედავად იმისა, რომ Kid A-დან სინგლები არ გამოცემულა, დაიბეჭდა პრომო დისკები „Optimistic“ და „Idioteque“, რის გამოც უკანასკნელი ორი რადიოეთერში მოხვდა. აგრეთვე გამოვიდა მთელი რიგი მოკლე ვიდეოებისა, რომლებიც შეიცავდნენ სიმღერების ნაწყვეტებს. ეს მასალა მუსიკალური ტელეარხების ეთერში გადიოდა და უფასოდ ვრცელდებოდა ინტერნეტის მეშვეობით.[67] ჩაწერის დროს ჯგუფი გაეცნო ნაომი კლაინის ანტიგლობალისტური განწყობის წიგნს „ლოგოს გარეშე“ და გადაწყვიტა, ევროპაში იმავე წელს მოკლე საზაფხულო ტურნე გაემართა - ყოველგვარი წინასწარი მასშტაბური რეკლამის გარეშე, სპეციალურად აგებული კარვის ქვეშ. ჩრდილოეთ ამერიკის თეატრებში სამი კონცერტზე დასასწრები ბილეთებიდან ყველა გაიყიდა.[67]

მუსიკალური ნაწყვეტები:

Kid A-ს 2001 წელს გადაეცა გრემის ჯილდო საუკეთესო ალტერნატიული როკ-ალბომისთვის. იმავე ცერემონიაზე იგი ნომინირებული იყო წლის ალბომის კატეგორიაშიც. კრიტიკოსებისგან მან მიიღო აღიარება და კრიტიკული შეფასებები ანდეგრაუნდული მუსიკალური სტილისტიკის გამოყენებისთვის. სხვადასხვა ბრიტანელი ჟურნალისტი მას „კომერციული თვითმკვლელობის წერილს“ უწოდებდა, „განგებ რთულს“ და ჯგუფის ძველ სტილისტიკასთან დაბრუნებას ნატრულობდა.[17][24] გაიყო Radiohead-ის მსმენელთა აზრიც: ზოგიერთი ჩანდა თავზარდაცემული ან დაბნეული, მაგრამ ბევრმა მას ჯგუფის საუკეთესო ნაშრომი უწოდა.[34][68] თუმცა, იორკი უარყოფდა, რომ Radiohead თავს განგებ არიდებდა კომერციულ მოლოდინს: „ნამდვილად გამიკვირდა, თუ როგორ უარყოფითად აღიქვეს Kid A...ვინაიდან ამ მუსიკის გაგება არ იყო ასე რთული. არ ვცდილობთ, ვიყოთ რთულად აღსაქმელი...უბრალოდ გვსურს, კავშირი დავამყარო, მაგრამ სადღაც ისე მოხდა, რომ ბევრს ვაწყენინეთ...არაფერია რადიკალური იმაში, რასაც ვქმნით.“[17] დროთა განმავლობაში ალბომს ყველა დროის ერთ-ერთი უდიდესი უწოდეს გამოცემებმა Time და Rolling Stone[69]. Pitchfork-მა, Times-მა და Rolling Stone-მა ის აგრეთვე ათწლეულის საუკეთესო ალბომად დაასახელეს.[70][71]

შემდეგი, მეხუთე ალბომი, Amnesiac, გამოვიდა 2001 წლის ივნისში. მასში შეტანილი იყო Kid A-ს მომზადებისას დაგროვებული სიმღერების ნაწილი და კიდევ ერთი კომპოზიცია, ჩაწერილი მოგვიანებით - „Life in a Glasshouse“, ჩაწერილი ჰამფრი ლიტელტონის ბენდის მონაწილეობით.[72] Radiohead-მა აღნიშნა, რომ Amnesiac იყო არა b-მხარეების კოლექცია ან Kid A-ს ნარჩენები, არამედ დამოუკიდებელი ალბომი.[73] იგი მოხვდა ბრიტანეთის ჩარტის სათავეში, აშშ-ში #2 იყო, ნომინირებული იყო მერკურის მუსიკალურ ჯილდოზე.[24][63] Radiohead-მა ალბომის გამოცემას დაურთო ტურნე, რომლის ფარგლებში ეწვია ჩრდილოეთ ამერიკას, ევროპას და იაპონიას. 1998 წლის შემდეგ მისი პირველი კომერციული სინგლები „Pyramid Song“ და „Knives Out“ ასევე წარმატებული იყო. 2001 წლის ნოემბერში გამოვიდა საკონცერტო ალბომი I Might Be Wrong: Live Recordings, რომელშიც შევიდა ტურნეს ჩანაწერები, ისევე, როგორც 2016 წლამდე დასრულებული სტუდიური ვერსიის სახით გამოუცემელი აკუსტიკური „True Love Waits“.[74]

2002–2004: Hail to the Thief და EMI-დან წასვლა

2002 წლის ივლისსა და აგვისტოში Radiohead-მა გამართა ტურნე პორტუგალიასა და ესპანეთში, შეასრულა რა მთელი რიგით ახალი სიმღერებისას. ახალი მასალა საბოლოოდ ორი კვირის განმავლობაში, ლოს-ანჯელესში მდებარე სტუდიაში, გოდრიჩთან ერთად ჩაიწერეს, რასაც მოგვიანებით დაემატა რამდენიმე სიმღერა, დასრულებული ოქსფორდში. შემდეგ წელს ალბომზე მუშაობის გაგრძელებისას, მათ ჩაწერის პროცესი დაახასიათეს, როგორც მშვიდი, განსაკუთრებით წინა მასალებზე მუშაობისგან.[10]

შემდეგი ალბომი, Hail to the Thief, 2003 წლის ივნისში გამოვიდა. აქ ელექტრონული ჟღერადობა შენარჩუნდა, მაგრამ გიტარებზე აგებული როკ-მუსიკა დაბრუნდა.[75] ტექსტებზე გავლენა, როგორც იორკი ამბობდა, იქონია „საზოგადო უმეცრებამ და შეუწყნარებლობამ, აგრეთვე პანიკამ და სიბრიყვემ“, რომლებიც იგრძნობოდა 2000 წელს ჯორჯ ბუშის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნების გამარჯვების შემდეგ.[76] ალბომი ბრიტანეთში #1 გახდა (საბოლოოდ - პლატინის სტატუსით), ხოლო Billboard-ში #3 იყო (ოქროთი). „There There“, „Go to Sleep“ და „2 + 2 = 5“ თანამედროვე როკზე ორიენტირებულ რადიოსადგურების ეთერში აქტიურად ჟღერდნენ. 2003 წელს, გრემის დაჯილდოებაზე, ჯგუფი კვლავ იყო ნომინირებული საუკეთესო ალტერნატიული ალბომის კატეგორიაში, თუმცა საუკეთესო ხმის ინჟინერით ჩაწერილი ალბომის ნომინაციაში გაიმარჯვა - ჯილდო მიიღეს გოდრიჩმა და ინჟინერმა დარელ თორპმა.[77] 2003 წლის მაისში Radiohead-მა ახალი მსოფლიო ტურნე წამოიწყო, მეორედ გამოვიდა გლასტონბერიზე წამყვანი შემსრულებლის სახით და ტურნე დაასრულა 2004 წლის მაისში, კალიფორნიაში, კოაჩელას ფესტივალზე გამოსვლით.[78] Hail to the Thief-ის b-მხარეების, რემიქსების და სიმღერების საკონცერტო ვერსიების კომპილაცია COM LAG (2plus2isfive) იმავე წლის აპრილში გამოვიდა.[79] EMI-სთან ჯგუფის კონტრაქტი ამოიწურა Hail to the Thief-ით. 2005 წელს იორკმა Time-ს განუცხადა: „ხმისჩამწერ კომპანიაში ხალხი მომწონს, მაგრამ მოდის დრო, როდესაც დაფიქრდები, ვის რაში სჭირდება ისინი. დიახ, ალბათ გარყვნილ სიამოვნებას მივიღებდით, თუკი ამ ჩამპალ ბიზნეს-მოდელს დავემშვიდობებოდით.“[80] 2006 წელს New York Times-მა Radiohead-ს უწოდა „იმ დროისთვის ყველაზე პოპულარული ჯგუფი კონტრაქტის გარეშე“.[78]

2004–2009: სოლო ჩანაწერები, In Rainbows და „გადაიხადე-რამდენიც-გსურს“

 
Radiohead 2004 წელს, კოაჩელას მუსიკალურ ფესტივალზე.

Hail to the Thief-ის ტურნეს შემდეგ ჯგუფმა შეისვენა, რათა ყველას მიექცია ყურადღება ოჯახებისთვის და სხვა პროექტებისთვის. ჯონი გრინვუდმა დაწერა საუნდტრეკები ფილმებისთვის „Bodysong“ (2004) და „და იქნება სისხლი“ (2007). უკანასკნელი იყო მისი და პოლ თომას ანდერსონის პირველი თანამშრომლობა.[81][82] 2006 წლის ივლისში იორკმა პირველი სოლო ალბომი The Eraser გამოუშვა, ძირითად - ელექტრონული მუსიკით.[83] Pitchfork-თან ინტერვიუდან: „ჯგუფში სკოლის დამთავრების პერიოდიდან ვარ და საკუთარი არაფერი მიცდია...თითქოს მსურდა, მენახა, რა გრძნობაა, გესმით?“[84].

Radiohead-მა შემდეგ, მეშვიდე ალბომზე მუშაობა 2005 წლის თებერვალში (კვლავ უკონტრაქტოდ) დაიწყო.[82] უფრო მეტი აქტიურობისთვის მათ უარი თქვეს გოდრიჩთან მუშაობაზე[85] და მიიწვიეს სპაიკ სტენტი. თუმცა, მასთან, როგორც პროდიუსერთან თანამშრომლობა, უკმაყოფილების გამო, 2006 წლის აპრილში შეწყდა.[85] 2005 წლის სექტემბერში მათ გამოუშვეს სიმღერა „I Want None of This“[86], რომელიც War Child-ის მორიგ ალბომში Help: A Day in the Life შევიდა. ეს ალბომი ინტერნეტით იყიდებოდა, „I Want None of This“-თან ერთად, რომელსაც ყველაზე დიდი რაოდენობით იწერდნენ, მაგრამ იგი როგორც სინგლი, არ გამოცემულა.[87] 2006 წლის ბოლოს, ევროპული და ჩრდილოეთ ამერიკული ტურნეს შემდეგ (რომლის ფარგლებშიც რამდენიმე ახალი სიმღერა წარადგინა) გოდრიჩთან ურთიერთობა აღდგა და მასალას იწერდნენ ლონდონში, ოქსფორდში და სომერსეტში.[88] ჩაწერა დაასრულეს 2007 წლის ივნისში, მასტერინგზე კი შემდეგ თვეში მუშაობდნენ.[89]

მეშვიდე ალბომი In Rainbows გამოვიდა ჯგუფის საიტის მეშვეობით, 2007 წლის ოქტომბერში, ციფრული ჩამონატვირთის ფორმატში. მომხმარებელს შეეძლო მასში 0-დან დაწყებული ნებისმიერი თანხის გადახდა, მოდელით „გადაიხადე-რამდენიც-გსურს“.[90] ეს გამოცემა, პირველი ასეთი მოდელით რომელიმე ცნობილი შემსრულებლის კარიერაში, მოხვდა მსოფლიოს პრესაში და გამოიწვია კამათი მუსიკალური ინდუსტრიის მოდელების შესახებ.[91] Mojo-ს თანახმად, ალბომის ასეთი სახით გამოცემა „იყო რევოლუციური, როგორც ცნობილი ჯგუფების მიერ მუსიკის გაყიდვის გზა“, ხოლო მედიის რეაქცია - „თითქმის გადამეტებულად დადებითი“.[92] Time წერდა, რომ ეს იყო „უბრალოდ ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოცემა მუსიკალური ბიზნესის უახლეს ისტორიაში.“[80] გამოცემის დღეს, როგორც ცნობილი იყო, გაიყიდა ალბომის 1.2 მილიონი ჩამოსატვირთი ასლი[93], მაგრამ ჯგუფის მენეჯმენტს არ გამოუქვეყნებია ოფიციალური სტატისტიკა. მათი თქმით, ინტერნეტის ვერსიის გაყიდვა ემსახურებოდა მომავალში ალბომის ფიზიკურად გამოცემისადმი ინტერესის ზრდას[94]. კოლინ გრინვუდმა განმარტა, რომ ინტერნეტ-გამოცემა იყო ერთგვარი საშუალება, გვერდი აევლოთ „მართული დასაკრავი სიებისთვის“ და „რადიოს და ტელევიზიის ღარიბი ფორმატებისთვის“. ამით, მისი თქმით, მსოფლიოში ჯგუფის მსმენელები ალბომს ერთდროულად მოისმენდნენ, ხოლო ალბომის გამოცემამდე ჩანაწერის გაჟონვა არ მოხდებოდა[95]. ო'ბრაიენი ამბობდა, რომ საკუთარი ძალებით გამოცემის სტრატეგიით ასლების მცირე რაოდენობა გაიყიდა, მაგრამ ჯგუფს შუამავლის გარეშე შემოსავალიც მოუტანა[96]. ალბომის სპეციალური ბოქს-სეტის ვერსია, რომელშიც შევიდა გრამფირფიტა, ნახატებიანი წიგნაკები და მეორე დისკი დამატებითი სიმღერებით, იყიდებოდა ჯგუფის საიტის მეშვეობით 2007 წლის ბოლოს.

In Rainbows ბრიტანეთში ფიზიკური სახით 2007 წლის დეკემბერში, XL Recordings-ზე და ჩრდილოეთ ამერიკაში, 2008 წლის იანვარში, TBD Records-ზე გამოვიდა. აშშ-სა და ბრიტანეთში იგი ჩარტების პირველ ადგილზე მოხვდა.[97][98] აშშ-ში კომერციული წარმატება - იმის გათვალისწინებით, რომ თვეების განმავლობაში ალბომი ლეგალურად უფასოდ ვრცელდებოდა - იყო Kid A-ს შემდეგ Radiohead-ის უმაღლესი მონაპოვარი ამ ქვეყნის ჩარტებში. იგი იქცა ჯგუფის რიგით მეხუთე ბრიტანულ #1 ალბომად და ერთი წლის განმავლობაში სამი მილიონი ასლის სახით გაიყიდა.[99] კრიტიკოსებმა იგი აღიარეს ხელმისაწვდომი ჟღერადობის და პირადული ტექსტების გამო.[100] In Rainbows ნომინირებული იყო მერკურის ჯილდოზეც[101]. 2009 წელს მას გადაეცა გრემის ჯილდო საუკეთესო ალტერნატიული ალბომის კატეგორიაში, ისევე, როგორც საუკეთესო შეფუთვისთვის და წლის ალბომისთვის. ამასთან, ნომინირებული იყო გოდრიჩიც, როგორც პროდიუსერი, და ვიდეო „House of Cards“.[102]

In Rainbows-იდან რამდენიმე სინგლიც გამოიცა. „Jigsaw Falling into Place“ გამოვიდა 2008 წლის იანვარში[103], რასაც მოჰყვა „Nude“ - #37 Billboard Hot 100-ში, ჯგუფის პირველი სიმღერა ამ ჩარტში 1995 წლის „High and Dry“-ს შემდეგ და პირველი ჰიტი აშშ-ის 40-ეულში „Creep“-ის შემდეგ.[29] ივლისში გამოვიდა ციფრულად შექმნილი ვიდეო „House of Cards“-ისთვის.[104] რადიოსთვის გამოიცა „House of Cards“ „Bodysnatchers“-თან ერთად. სექტემბერში ცნობილი გახდა, რომ გამოვიდოდა მეოთხე სინგლი, „Reckoner“ და „Nude“-ის მსგავსად, გაიმართებოდა რემიქსების კონკურსი.[105] 2008 წლის აპრილში ჯგუფმა აამოქმედა W.A.S.T.E. Central, სოციალური ქსელი თავისი მსმენელებისთვის.[106] მაისში VH1-ის ეთერში გამოვიდა From the Basement-ის სერიის სპეციალური გამოშვება In Rainbows – From the Basement, ალბომის სიმღერების ცოცხალი შესრულებით. მისი ჩანაწერი ივნისში iTunes-ზე განთავსდა.[107]

2008 წლის ივნისში EMI-მ გამოსცა ჰიტების ალბომი Radiohead: The Best Of.[108] იგი შეადგინეს ჯგუფის მონაწილეობის გარეშე. კომპილაცია მხოლოდ Radiohead-ის EMI-სთან კონტრაქტის ფარგლებში ჩაწერილ მასალებს. იორკს არ მოსწონდა ასეთი ფორმის ალბომის გამოცემის იდეა: „ამას ვერაფერს მოვუხერხებთ. ნამუშევარი საჯარო მოხმარებაშია, ჩემი აზრით. შანსი დაკარგულია. ჩვენ რომ მიგვეღო მონაწილეობა და გვქონოდა ამის სურვილი, კარგი გამოვიდოდა.“[109] 2008 წლის აგვისტოში EMI-მ აგრეთვე გამოსცა მასთან კონტრაქტში გამოშვებული ყველა ძირითადი ალბომის სპეციალური ვერსია, სერიაში „From the Capitol Vaults“.[110] 2008 წლის შუა პერიოდიდან 2009 წლამდე Radiohead-მა იმოგზაურა ჩრდილოეთ ამერიკაში, ევროპაში, იაპონიაში და სამხრეთ ამერიკაში და გამოვიდა რედინგის და ლიდსის ფესტივალებზე.[93][111][112]

2009–2012: The King of Limbs, ორი დრამერი და უსიამოვნება ტორონტოს სცენაზე

სოციალური მედიის განვითარებასთან ერთად, ჯგუფი მოერიდა საჯაროდ გამოსვლებს, უარს ამბობდა ინტერვიუებზე და ტურნეებზე. Pitchfork წერდა, რომ ამ პერიოდში „მათი პოპულარობა გათავისუფლდა ალბომების რეკლამირების ტიპური ფორმალურობებისგან, რასაც ბიონსეც და კანიე უესტიც აკეთებდნენ.“[56]

2009 წლის მაისში ჯგუფმა დაიწყო მუშაობა ახალ მასალაზე გოდრიჩთან ერთად.[113] აგვისტოში მათ ჰარი პაჩის, პირველ მსოფლიო ომში მონაწილე უკანასკნელი სამხედროს ხსოვნას მიუძღვნეს „Harry Patch (In Memory Of)“, ხოლო სინგლის შემოსავალი გადაირიცხა ბრიტანეთის ლეგიონში.[114][115] ამ სიმღერაში არ იყო ტრადიციული როკ-ინსტრუმენტალები, იგი მხოლოდ იორკის ვოკალზე და ჯონი გრინვუდის სიმებიანების არანჟირებებზე იყო აგებული.[116] თვის ბოლოს BitTorrent-ით, სავარაუდოდ, თავად Radiohead-მა გაავრცელა კიდევ ერთი სიმღერა „These Are My Twisted Words“.[117][118] მასში შეთავსებულია კრაუტროკის მსგავსი დასარტყმელი საკრავების ჟღერადობა და გიტარები[119]. შემდეგ კვირაში სიმღერა Radiohead-ის საიტზე უფასოდ განთავსდა.[120] ბევრი თვლიდა, რომ ეს იყო ჯგუფის მხრიდან მორიგი სტრატეგიის ნაწილი.[121]

იმავე წელს იორკმა The Eraser-ის მასალის ცოცხლად შესასრულებლად ჩამოაყალიბა ახალი ჯგუფი Atoms for Peace. მასში შედიოდნენ გოდრიჩი და Red Hot Chili Peppers-ის ბასისტი ფლი. ჯგუფმა 2010 წელს ჩრდილოეთ ამერიკაში რვა კონცერტი გამართა.[122] იმავე წელს Radiohead-ის ერთადერთი კონცერტი გაიმართა ლოს-ანჯელესში, ჰენრი ფონდას თეატრში და იყო Oxfam-ის მხარდასაჭერად გამართული საქველმოქმედო ღონისძიება. მასზე დასასწრები ბილეთების აუქციონის წესით გაყიდვიდან შემოვიდა მილიონზე მეტი დოლარი ჰაიტიში მომხდარი მიწისძვრით დაზარალებულთა დასახმარებლად.[123] ივნისში იორკი და გრინვუდი მოულოდნელად გამოვიდნენ გლასტონბერის ფესტივალზე.[124] 30 აგვისტოს გამოვიდა სელუეის სადებიუტო სოლო ალბომი Familial.[125] 2010 წლის სექტემბერში ხმის პულტიდან ჩაწერილი აუდიო პრაღაში გამართული კონცერტიდან ჯგუფმა ოფიციალურად გამოუშვა. მოყვარულებმა იგი გამოიყენეს საკუთარი ძალებით გადაღებულ ვიდეოში Live in Praha.[126][127] დეკემბერში Oxfam-ზე გამოსვლა გამოვიდა როგორც YouTube-ზე და BitTorrent ქსელებში, როგორც Radiohead for Haiti - თავად ჯგუფის მხარდაჭერით და მოდელით „გადაიხადე-რამდენიც-გსურს“. ფულადი შემოწირულობები Oxfam-ს გადაეცა.[128] წერდნენ, რომ ეს იყო ჯგუფის მხრიდან მსმენელებთან გახსნილობის ნიშანი და დადებითი დამოკიდებულება არაკომერციულ ინტერნეტ-დისტრიბუციასთან.[129][130]

 
დრამერი კლაივ დიმერი ჯგუფის 2012 წლის ტურნეში. იგი აგრეთვე უკრავს სინგლზე „Staircase / The Daily Mail“ და A Moon Shaped Pool-ში.

მერვე სტუდიური ალბომ The King of Limbs-ის ჩაწერა Radiohead-მა 2011 წლის იანვარში დაასრულა.[95] In Rainbows-ის უფრო ტრადიციული ინსტრუმენტული არანჟირების შემდეგ, ახალი მასალა ეფუძნებოდა სემპლებს და მკვეთრად ელექტრონული იყო.[131][132][133] ო'ბრაიენი: „რიტმი არის კიდურების მეფე! რიტმი განსაზღვრავს ალბომს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია.“[134] ალბომის გამოცემის შესახებ ცნობილი გახდა ვალენტინობაზე. იგი 2011 წლის 18 თებერვალს, ჯგუფის საიტით გავრცელდა.[135] CD-ზე და გრამფირფიტაზე ჩანაწერი მარტში გამოიცა, ხოლო მაისში - სპეციალური ვერსია, გაზეთის თანხლებით.[136]

The King of Limbs-ის საიტის მეშვეობით გაყიდვებმა 300 000-დან 400 000-მდე ასლი შეადგინეს[137]. ალბომი აშშ-ის Billboard 200-ში გამოსვლისთანავე #6 პოზიციაზე მოხვდა[138], ხოლო ბრიტანეთში #7 იყო.[139] იგი გრემის 54-ე დაჯილდოებაზე ხუთ კატეგორიაში იყო ნომინირებული - საუკეთესო ალტერნატიული ალბომის, საუკეთესო შეფუთვის, საუკეთესო მუსიკალური ვიდეოს („Lotus Flower“), საუკეთესო როკ-შესრულებისთვის („Lotus Flower“) და საუკეთესო როკ-სიმღერისთვის („Lotus Flower“).[140] ალბომისთვის იწერებოდა ორი სიმღერა, რომელიც მასში არ მოხვდა - „Supercollider“ და „The Butcher“. ორივე გრამფირფიტების მაღაზიების დღეს, ბრიტანეთში, 2011 წლის 16 აპრილს გამოიცა.[141] 2011 წლის სექტემბერში აგრეთვე გამოვიდა სხვა შემსრულებლების მიერ შექმნილი King of Limbs-ის სიმღერების რემიქსების კომპილაციური ალბომი TKOL RMX 1234567.[142]

რიტმულად რთული King of Limbs-ის საკონცერტო შესრულებისთვის Radiohead-მა დაიმატა დრამერი კლაივ დიმერი, რომელიც მანამდე Portishead-თან და Get the Blessing-თან მუშაობდა. სელუეი: „ერთ-ერთი ჩვეულებისამებრ უკრავდა, მეორე კი დრამ-მანქანას განასახიერებდა. ბავშვებივით ვიყავით, ძალიან საინტერესო იყო.“[143] დიმერთან ერთად 2011 წლის აგვისტოში აგრეთვე ჩაიწერა მორიგი სესია From the Basement-ის სერიიდან The King of Limbs: Live from the Basement.[144] იგი მოგვიანებით ნაჩვენები იყო BBC-ის სხვადასხვა არხზე და გამოვიდა DVD-ზე და Blu-ray-ზე 2012 წლის იანვარში.[145] სესიის ფარგლებში აგრეთვე შესრულდა „The Daily Mail“ და „Staircase“, გამოცემული 2011 წლის 19 დეკემბერს ორმაგი A-მხარის სახით.[146] დიმერი Radiohead-ს შემდგომ ტურნეებშიც შეუერთდა.[143][147]

2011 წლის 24 ივნისს Radiohead მოულოდნელად გამოვიდა გლასტონბერის ფესტივალზე და ფართო მსმენელის წინაშე შეასრულა The King of Limbs-ის სიმღერები.[148] სექტემბერში ისინი გამოვიდნენ ნიუ-იორკის Roseland Ballroom-ში[149] და აშშ-ის ტელეეთერში, რამდენიმე გადაცემაში, რომელთა შორის იყო The Colbert Report-ის სპეციალური გამოშვება[150]. ჯგუფი აგრეთვე გამოჩნდა Saturday Night Live-ის სეზონის პრემიერისას.[151] 2012 წლის თებერვალში დაიწყო წლების შემდეგ Radiohead-ის პირველი ამერიკული ტურნე - აშშ-ში, კანადაში და მექსიკაში.[152] ჯეკ უაიტის კუთვნილ Third Man Records-ის სტუდიაში მათ ერთდღიანი სესია გამართეს[153][154], მაგრამ მოგვიანებით მასალის გამოყენებისგან თავი შეიკავეს.[155]

2012 წლის 16 ივნისს Radiohead დაუნსვიუს პარკში უნდა გამოსულიყო, მაგრამ ერთი საათით ადრე დროებითი სცენის სახურავი ჩამოიშალა, რასაც შეეწირა დასარტყმელი საკრავების ტექნიკოსი სკოტ ჯონსონი. ტურნეს პერსონალის სამი სხვა წევრი დაზარალდა. ამ უბედური შემთხვევის შედეგად დაიმსხვრა ჯგუფის განათების ტექნიკაც, ისევე, როგორც მუსიკალური ინსტრუმენტების ნაწილი. Radiohead-ის წევრები ამ დროს სცენაზე არ ყოფილან. კონცერტი გადაიდო, ისევე, როგორც ევროპაში დაგეგმილი ჯგუფის გამოსვლები.[156][157][158][159][160][161] ტურნეს განახლების შემდეგ ჯონსონისადმი და ტექნიკური პერსონალისადმი პატივისცემა კოლექტივმა ნიმში (საფრანგეთი) გამართულ კონცერტზე გამოხატა.[162] იორკი მოგვიანებით წერდა, რომ ტურნეს ბოლომდე მიყვანა სცენის ჩამონგრევის შემდეგ „უდიდესი მიღწევა“ იყო.[163] 2013 წლის ივნისში აღნიშნული უბედურების ფაქტზე ონტარიოს შრომის მინისტრმა Live Nation Canada Inc-ის, Live Nation Ontario Concerts GP Inc-ის, Optex Staging & Services Inc-ის და ხმის ინჟინერის წინააღმდეგ შეიტანა 13 სარჩელი.[164] სასამართლო პროცესი 2015 წლის ნოემბერში დაიწყო.[165]

2012–დღემდე: შესვენება, შემდგომი სოლო შემოქმედება და A Moon Shaped Pool

 
ჯგუფის გამოსვლა 2012 წელს

2012 წელს EMI შეიძინა Universal Music-მა. ევროპის კომისის გადაწყვეტილებით, უკანასკნელის მფლობელობაში გადადიოდა Parlophone-იც, რომელიც EMI-სთან ჯგუფის კონტრაქტის ფარგლებში ჩაწერილ მასალას ფლობდა.[166] 2013 წლის თებერვალში Parlophone, ისევე, როგორც Radiohead-ის კატალოგი Warner Music Group-მა (WMG) შეისყიდა.[167] ამ პროცესის პირობების თანახმად, WMG Impala-ს შეუთანხმდა, რომ Parlophone-ის შემსრულებლების დამოუკიდებელ ლეიბლებს შეუთანხმდებოდა - რაც თავად შემსრულებლისგან თანხმობის მიღებაზე იყო დამოკიდებული.[168] 2015 წლის ოქტომბერში Radiohead-მა Parlophone-ს უჩივლა და ითხოვდა ჰონორარებს მათი სიმღერების ციფრული ჩამონატვირთის სახით გაყიდვებისგან.[169] 2016 წლის აპრილში, Impala-სთან შეთანხმების შედეგად, WMG-მ ჯგუფის კატალოგი გადასცა XL Recordings-ის, რომელსაც მანამდე გამოშვებული ჰქონდა In Rainbows-ის და The King of Limbs-ის ფიზიკური ვერსიები და იორკის სოლო შემოქმედების დიდი ნაწილი. Radiohead-ის ალბომების სპეციალური გამოცემები, რომლებიც EMI-მ 2008 წელს გამოსცა ჯგუფის თანხმობის გარეშე, ციფრული სერვისებიდან ამოიღეს.[168] 2016 წლის მაისში XL-მა ჯგუფის ყველა ძირითადი ალბომი გრამფირფიტებზე გამოუშვა.[170]

ტურნეს King of Limbs შემდეგ (რომლის ფარგლებშიც რამდენიმე ახალი სიმღერაც დაუკრეს)[171], Radiohead-მა კვლავ შეისვენა და ჯგუფის წევრები სხვა პროექტებზე მუშაობდნენ. 2013 წლის თებერვალში Atoms for Peace-მა გამოუშვა სადებიუტო Amok.[172] იმავე წელს იორკი და გოდრიჩი მოხვდნენ პრესის პირველ ფურცლებზე, როდესაც გააკრიტიკეს Spotify, რომელიც, მათი აზრით, დამწყებ შემსრულებლებს ვერ ეხმარებოდა. ტომმა სერვისი დაადანაშაულა მხოლოდ ფართო კატალოგის მქონე წამყვანი ლეიბლების მხარდაჭერაში. მან მუსიკოსებს შესთავაზა მსმენელებთან პირდაპირ დაკავშირება[173][174]. 2014 წლის 11 თებერვალს Radiohead-მა Android-ისთვის და iOS-ისთვის გამოუშვა აპლიკაცია Polyfauna, ექსპერიმენტული თანამშრომლობა ბრიტანელ ციფრულ დიზაინერებთან Universal Everything. მასში The King of Limbs-ის ვიზუალური ელემენტები და მელოდიები შევიდა.[175]

26 სექტემბერს გამოვიდა იორკის Tomorrow's Modern Boxes[176], ხოლო 7 ოქტომბერს - სელუეის Weatherhouse.[177] ჯონი გრინვუდმა მესამედ იმუშავა პოლ თომას ანდერსონთან, ამჯერად - ფილმის „თანდაყოლილი ნაკლი“. საუნდტრეკში მან გამოიყენა Radiohead-ის გამოუცემელი სიმღერა „Spooks“, რომელიც ფილმისთვის ჩაიწერა ჯონის და Supergrass-ის წევრების მიერ.[178] 2015 წლის მაისში იორკის საუნდტრეკი, Subterranea, ჟღერდა აუდიო-ვიზუალურ გამოფენაზე Panic Office, სიდნეიში. ამ ინსტალაციის ფარგლებში გამოფენილი იყო დონვუდის მიერ Radiohead-ისთვის შექმნილი გრაფიკული მასალები.[179] 2015 წლის ნოემბერში გამოიცა გრინვუდის, ისრაელელი კომპოზიტორ შაი ბენ-ცურის და ინდოელი მუსიკოსების ერთობლივი ალბომი Junun, ჩაწერილი გოდრიჩის პროდიუსერობით.[180] ეს იყო პოლ თომას ანდერსონის ფილმ „ჯუნუნის“ საუნდტრეკი.[181]

ჯგუფმა მერვე სტუდიურ ალბომზე მუშაობა 2014 წლის სექტემბერში დაიწყო, კვლავ გოდრიჩის თანაშემწეობით.[182] 2015 წელს მუშაობა განაგრძეს La Fabrique-ში, სენ-რემი-დე-პროვანსში, პარიზთან.[183] 2015 წელს, შობის დღეს მათ SoundCloud-ზე გამოაქვეყნეს სიმღერა „Spectre“.[184] იგი დაიწერა ჯეიმზ ბონდის სერიის მორიგი ფილმისთვის, მაგრამ არ იქნა გამოყენებული. გრინვუდი ამბობდა, რომ სიმღერა „ზედმეტად ბნელად“ ჩათვალეს.[185] 2016 წლის 30 აპრილს მსმენელებმა წინასწარი შეკვეთების შემდეგ ჯგუფისგან მიიღეს ბარათები ახალი სიმღერის „Burn the Witch“ ტექსტით.[186] 1 მაისს ჯგუფმა ოფიციალური საიტიდან და სოციალური გვერდებიდან ყველა გრაფიკული მასალა წაშალა და განათავსა ცარიელი გამოსახულებები.[187]. Pitchfork-ში აღნიშნეს, რომ ეს ჯგუფის დაბრუნება იყო.[188] Radiohead-მა „Burn the Witch“, მომავალი ალბომის პირველი სინგლი, გამოუშვა 3 მაისს. ამას ახლდა თოჯინური ანიმაციური მუსიკალური ვიდეოც.[189] 6 მაისს ჩამოსატვირთი სინგლის სახით გამოვიდა „Daydreaming“, პოლ თომას ანდერსონის მიერ გადაღებული ვიდეოსთან ერთად[190]. ეს ვიდეო რამდენიმე კინოთეატრშიც იქნა ნაჩვენები, 35 მმ ფირიდან.[191]

ჯგუფის მეცხრე სტუდიური ალბომი A Moon Shaped Pool ციფრული სახით გამოვიდა 2016 წლის 8 მაისს, ჯგუფის საიტის და ონლაინ მუსიკის მაღაზიებში. 17 ივნისს მას მოჰყვა ჩანაწერის ფიზიკური სახით გამოცემაც.[190] შეტანილი სიმღერებიდან რამდენიმე მანამდე უკვე დაწერილი იყო ან სრულდებოდა კონცერტებზე. ყველაზე ძველი არის „True Love Waits“, რომელიც 1995 წელს დაიწერა[192], თუმცა ალბომისთვის გადამუშავდა. მას დაემატა გუნდის ვოკალები და დიმერის დამატებითი პერკუსია.[193] იგი ერთდროულად გამოვიდა რამდენიმე სერვისზე, როგორიც იყო Tidal და Apple Music, მაგრამ Spotify-ზე მხოლოდ 17 ივნისს გამოჩნდა. Spotify-ს პერსონალი ცდილობდა ჯგუფის მენეჯმენტთან მოლაპარაკებას, რათა A Moon Shaped Pool ყოფილიყო პირველი ალბომი, რომელსაც სერვისის კლიენტები ფასიან რეჟიმში მოისმენდნენ, თუმცა შედეგს ვერ მიაღწიეს, ტექნიკური მიზეზების გამო.[194] In Rainbows, რომელიც მანამდე Spotify-ზე განთავსებული არ ყოფილა, ბაზაში 10 ივნისს გამოჩნდა.[195]

A Moon Shaped Pool იყო Radiohead-ისთვის რიგით მეექვსე ბრიტანული #1 ალბომი[196]. მას 2016 წლის 24 ივნისს ამ ქვეყანაში ოქროს სტატუსი მიენიჭა. იგი აგრეთვე იქცა გაყიდვების ლიდერად გრამფირფიტის ფორმატში.[197] დისკი ამასთან, იქცა Radiohead-ის მეხუთე ალბომად, რომელიც მერკურის ჯილდოზე იქნა ნომინირებული - ამ ჯილდოს ისტორიაში Radiohead, ამრიგად, ჯგუფებს შორის, ყველაზე ხშირად სახელდებოდა ამა თუ იმ ნომინაციაში.[198] ის აგრეთვე ნომინირებული იყო გრემის მორიგ ჯილდოზე, საუკეთესო ალტერნატიული ალბომის და საუკეთესო როკ-სიმღერის („Burn the Witch“) კატეგორიებში.[199] დისკი აგრეთვე მოხვდა მუსიკალური გამოცემების ამა თუ იმ ვრცელ სიებში, რომლებიც წლის ალბომებს მიმოიხილავდნენ.[200][201][202][203][204]

ალბომის ფიზიკურად გამოცემა დაემთხვა პრომოკამპანიას „Live From a Moon Shaped Pool“. იგი ტარდებოდა მსოფლიოს სხვადასხვა მუსიკალურ მაღაზიაში, სადაც დისკი მთელი დღის განმავლობაში ჟღერდა, ისევე, როგორც Radiohead-ის მიერ შედგენილი სიმღერების სიები და ჩანაწერი ლონდონის რაუნდჰაუსში მცირე ხნის წინ გამოსვლით.[205] ღონისძიების ფარგლებში აგრეთვე ნაჩვენები იყო გრაფიკა, მოეწყო კონკურსები.[206] სტამბოლში მოხდა უსიამოვნება - ერთ-ერთმა მაღაზიამ შეწყვიტა ღონისძიება მას შემდეგ, რაც ადამიანების ჯგუფი შევარდა, გაღიზიანებული იმით, რომ მყიდველები სვამდნენ ლუდს და უსმენდნენ მუსიკას რამადანის დროს. Radiohead-მა განაცხადა, რომ გმობდა ასეთ თავდასხმას და სტამბოლელ ფანებს გადასცემდა „სიყვარულს და მხარდაჭერას“.[207] 2016 წლის მაისიდან ოქტომბრამდე მან იმოგზაურა ევროპაში, ჩრდილოეთ ამერიკაში და იაპონიაში, A Moon Shaped Pool-ის მხარდასაჭერად, კვლავ დიმერთან ერთად.[147][208] აშშ-ის ტურნე 2017 წლის მარტში დაიწყო და დაგვირგვინდა კოაჩელას ფესტივალზე გამოსვლით.[209] აგრეთვე დაგეგმილია ევროპული ტურნე ფესტივალებზე რამდენიმე გამოსვლით[210] - მათ შორის, გლასტონბერიზე მესამედ წამყვანი შემსრულებლის სახით გამოჩენით.[211] თელ-ავივში კონცერტის დაგეგმვას მოჰყვა კრიტიკა მათი მხრიდან, ვინც ისრაელის კულტურულ ბოიკოტს მოითხოვდა.[212]

2017 წლის 2 მაისს ცნობილი გახდა OK Computer-ის საიუბილეო გამოცემის OKNOTOK მომზადების შესახებ - ალბომის რემასტერით, B-მხარეებით, გამოუცემელი სიმღერებით, გრაფიკით, შენიშვნებით და აუდიოკასეტით, რომელზეც დემოები და სესიური ჩანაწერებია თავმოყრილი. მისი ციფრული ვერსია გამოიცემა 2017 წლის 23 ივნისს, ხოლო ფიზიკურები - ივლისში. Radiohead-მა ამ გამოცემის პრომოკამპანიის ფარგლებში გამოუშვა რამდენიმე „იდუმალი“ გზავნილი, სადაც ნახსენები იყო 1997 და 2017 წლები. აგრეთვე გამოვიდა მოკლე ვიდეო მოშლილი გრაფიკით და ტექსტებით სიმღერიდან „Climbing Up the Walls“.[213][214]

სტილი და სიმღერების შექმნა

Radiohead-ის წევრებზე ადრეულ პერიოდში გავლენა იქონია Queen-ის, პინკ ფლოიდის, ელვის კოსტელოს, პოსტ-პანკ კოლექტივების Joy Division, Siouxsie and the Banshees და Magazine-ის შემოქმედებამ, აგრეთვე 1980-იანების ჯგუფებმა U2, R.E.M., Pixies, The Smiths და Sonic Youth.[11][19][34][215] 1990-იანების შუა პერიოდში მათ მუსიკაში გაჩნდა ჰიპ-ჰოპის მსგავსი ჩაწერის მეთოდებიც, შთაგონებული DJ Shadow-ს სემპლირებით[11]. აღსანიშნავია ამ პერიოდში სხვადასხვა ხმის მისაღებად კომპიუტერული საშუალებებით დაინტერესებაც.[216] აგრეთვე გავლენა იქონია მაილზ დეივისის ჯაზურმა მუსიკამ,[217] ჩარლზ მინგუსმა[217] და ელის კოლტრეინმა,[218] ენიო მორიკონეს საუნდტრეკებმა, 1960-იანების ჯგუფებმა (The Beatles და The Beach Boys), ფილ სპექტორის საყვარელმა ტექნოლოგიამ „ჟღერადობის კედელი“.[11][39]

ალბომების Kid A და Amnesiac ელექტრონული ჟღერადობა მომდინარეობს იორკის მიერ ემბიენტით და IDM-ით დაინტერესებიდან, აგრეთვე Warp Records-ის შემსრულებლების, Autechre და Aphex Twin-ის მუსიკიდან. 2013 წელს იორკმა უკანასკნელი თავის უდიდეს შთაგონებად დაასახელა.[219] 2000-იანების დასაწყისის ალბომებში Radiohead-ს აგრეთვე უხვად აქვს კომპიუტერული მუსიკის სემპლები.[26] ჩარლზ მინგუსის ჯაზი[220], ელის კოლტრეინი[218], მაილზ დეივისი და 1970-იანების კრაუტროკ-ჯგუფები, Can და Neu! აგრეთვე წარმოადგენენ ამ პერიოდის შთაგონებებს.[221] მნიშვნელოვანი როლი კოლექტივის ჟღერადობის ჩამოყალიბებაში ჰქონდა ჯონი გრინვუდის XX საუკუნის კლასიკური მუსიკით დაინტერესებას. აშკარა იყო, რომ იგი შთაგონებული იყო ქშიშტოფ პენდერეცკის[39] და ოლივიე მესიანის მუსიკით. რამდენიმე კომპოზიციაში, Kid A-ზე და სხვა ალბომებზე, გრინვუდი უკრავს მარტენოს ტალღებზე (იგივე ელექტროფონზე), ერთ-ერთ ადრეულ ელექტრონულ ინსტრუმენტზე, რომელსაც პოპულარობა მესიანმა მოუტანა.[19]

დაარსების პერიოდიდან, ჯგუფის მუსიკის და ტექსტების ძირითადი ავტორი იორკი იყო. არანჟირება ხუთეულის ყველა წევრის ერთობლივი ნაშრომია[62], ამრიგად ყველა სიმღერის ავტორად მითითებულია Radiohead. მისი სიმღერები ხშირად იწყება ზოგადი, პირობითი მონახაზით, რომელიც ჰარმონიულ განვითარებას იძენს ჯონი გრინვუდის ძალისხმევით, ხოლო ჯგუფის სხვა წევრები საკუთარ პარტიებს ამატებენ.[53] ალბომებით Kid A და Amnesiac Radiohead-ის მუსიკალურ სტილისტიკაში და მუშაობის მეთოდში ცვლილებები იქნა შეტანილი.[62][222] უფრო ტრადიციული როკ-მუსიკის ინსტრუმენტული დამუშავებიდან ელექტრონულ ჟღერადობაზე აქცენტის გადატანის შემდეგ, ჯგუფი უფრო მოქნილი გახდა. მუსიკოსები ხშირად იყენებენ განსხვავებულ ინსტრუმენტებს, გამომდინარე ამა თუ იმ სიმღერის მოთხოვნებიდან.[62] Kid A-ზე და Amnesiac-ზე იორკი უკრავს კლავიშებიანებსა და ბასზე, ხოლო გრინვუდი უფრო ხშირად უკრავს მარტენოს ტალღებზე, ვიდრე გიტარაზე. ბასისტი კოლინ გრინვუდი მუშაობდა სემპლირებაზე, ხოლო ო'ბრაიენი და სელუეი იყენებდნენ დრამ-მანქანების და ციფრული მანიპულების საშუალებებს, რასაც აგრეთვე უთავსებდნენ ძირითად ინსტრუმენტებს, გიტარებს და პერკუსიას.[62] 2003 წელს Hail to the Thief-ზე მშვიდად მუშაობამ გამოიწვია განსხვავებული დინამიკა, ხოლო იორკი ინტერვიუებში ამბობდა, რომ ჯგუფში მისი გავლენა იყო „გაუწონასწორებელი“ და „სხვების გავლენას ნებისმიერ ფასად ახშობდა“. „მაგრამ ამჟამად ყველაფერი უფრო ჯანსაღია, დემოკრატიულობის მხრივ, ვიდრე უწინ.“[223]

თანამშრომლობა

Radiohead მჭიდროდ თანამშრომლობს პერსონალის დამატებით წევრებთან. ნაიჯელ გოდრიჩი ცნობილი გახდა, როგორც Radiohead-ის პროდიუსერი, დაიწყო რა როგორც ხმის ინჟინერმა The Bends-ზე.[224] მას ხოლმე ჯგუფის მეექვსე წევრსაც უწოდებენ (ჯორჯ მარტინის მსგავსად, რომელსაც შეარქვეს The Beatles-ის მეხუთე წევრი[224]). 2016 წელს გოდრიჩი ჯგუფთან მუშაობაზე ამბობდა: „Radiohead-ის მსგავსი ჯგუფი, რომელთანაც ამდენი წელია ვმუშაობ, მხოლოდ ერთხელ თუ შემხვდებოდა. ეს ღრმა ურთიერთობაა. The Beatles-ს მხოლოდ ერთი ჯორჯ მარტინი თუ ჰყავდა და კარიერის განმავლობაში სხვა პროდიუსერით ვერ ჩაანაცვლებდა. სხვა შემთხვევაში, მთელი ნაშრომი, ნდობა და ერთმანეთის ნაცნობობა გადასაყრელი გახდებოდა და ყველაფრის თავიდან დაწყება მოუწევდათ“.[225]

დიზაინერმა სტენლი დონვუდმა იორკი გაიცნო როდესაც ორივე მხატვრობას ეუფლებოდა. შემდგომში, 1994 წლიდან, სტენლიმ შეიმუშავა Radiohead-ის ყველა ალბომის თუ სხვა გამოცემის გრაფიკული ნაწილი.[21] როგორც წესი, Radiohead-თან იგი მუშაობას იწყებს უკვე ალბომის ჩაწერის პროცესში და ნახატებს მუსიკის შთაგონებით ქმნის[226]. 2002 წელს მათ Amnesiac-ის სპეციალური გამოცემისთვის, რომელიც ბიბლიოთეკის წიგნის სტილში იყო გაფორმებული, გრემის ჯილდო მიიღეს.[21]

დილი ჯენტი OK Computer-იდან მოყოლებული, პასუხისმგებელია ჯგუფის ყოველი ვიდეოსთვის რეჟისორების მოძიებაზე[227]. ადრეული წლებიდან ჯგუფის სასცენო პერსონალის წევრი, განათების მთავარი ავტორია ენდი უოტსონი. იგი აგრეთვე ქმნის სასცენო პროექციებს და ეკრანებს.[228] Radiohead-ის მთავარი სასცენო ტექნიკოსია პიტერ „ფრენკ“ კლემენტსი, რომელიც მასთან The Bends-ამდეც მუშაობდა. იგი უზრუნველყოფს ჯგუფის სტუდიური და სასცენო ინსტრუმენტების მომზადებას[11]. დრამერი კლაივ დიმერი Radiohead-ს კონცერტებზე 2011 წლიდან უკრავს, როგორც დამატებითი მუსიკოსი.[143][147][193]

ჯგუფის წევრები

დამატებითი მუსიკოსები

  • კლაივ დიმერი – დასარტყმელი საკრავები, პერკუსია, ბეკ-ვოკალები (2011–დღემდე)

დისკოგრაფია

  მთავარი სტატია: Radiohead-ის დისკოგრაფია.
სტუდიური ალბომები

წყაროები

  • ბაკლი, პიტერ (2003), The Rough Guide to Rock, Rough Guides, ISBN 1-84353-105-4, https://books.google.com/?id=haEfq-nKqjgC
  • კლარკი, მარტინ. Radiohead: Hysterical and Useless. 2000. ISBN 0-85965-332-3
  • გრიფითსი, დეი (2004), OK Computer, Continuum International Publishing Group, ISBN 0-8264-1663-2, https://books.google.com/?id=QuZF1PP0AKkC
  • რემდელი, მეკ. Exit Music: The Radiohead Story. 2000. ISBN 0-385-33393-5
  • რენდელი, მეკ (1 აპრილი 1998). „The Golden Age of Radiohead“. Guitar World.
  • რაისინგი, რასელ (2005), Speak to Me, Ashgate Publishing, Ltd, ISBN 0-7546-4019-1, https://books.google.com/?id=x_0oXORl4dIC

ლიტერატურა

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

  1. ↑ ერლეუაინი, სტივენ თომას. "OK Computer" Allmusic. Retrieved 2012-01-31
  2. ↑ Q Magazine: The 100 Greatest British Albums of All Time - How many do you own? (Either on CD, Vinyl, Tape or Download). List Challenges.
  3. ↑ Top 3000 Albums of All Time. 'Acclaimed Music'. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-01-03. ციტირების თარიღი: თებერვალი 14, 2017.
  4. ↑ 100 Best Albums Of The 2000s. No.1. Radiohead, 'Kid A' დაარქივებული 2012-08-21 საიტზე Wayback Machine. Rolling Stone. 2012-01-31
  5. ↑ 5.0 5.1 Jonathan, Emma. "BBC Worldwide takes exclusive Radiohead performance to the world". BBC. 3 მაისი 2011. Retrieved 15 ივნისი 2011.
  6. ↑ „Radiohead gun for Beatles' Revolver“. BBC News. 3 სექტემბერი 2000. ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი 2008.
  7. ↑ Radiohead — In Rainbows Is Overwhelming Critics Choice for Top Album. Contact Music (18 დეკემბერი 2007). ციტირების თარიღი: 3 ოქტომბერი 2009.
  8. ↑ „The Greatest Artists of All Time: 73) Radiohead“. Rolling Stone. 22 აპრილი 2005. ციტირების თარიღი: 3 ოქტომბერი 2008.
  9. ↑ Green Day Named Top Artists Of The Decade By Rolling Stone Readers დაარქივებული 2013-09-28 საიტზე Wayback Machine. MTV. Retrieved 2012-01-31
  10. ↑ 10.0 10.1 McLean, Craig (14 ივლისი 2003). „Don't worry, be happy“. The Sydney Morning Herald. ციტირების თარიღი: 25 დეკემბერი 2007.
  11. ↑ 11.00 11.01 11.02 11.03 11.04 11.05 11.06 11.07 11.08 11.09 Mac Randall (1 აპრილი 1998). „The Golden Age of Radiohead“. Guitar World.
  12. ↑ Lewis, Luke. (24 მარტი 2013) This Is What Radiohead Looked Like In The ’80s. Buzzfeed. ციტირების თარიღი: 24 ივნისი 2013.
  13. ↑ Jones, Lucy. (26 მარტი 2013) 9 Photos Of Artists Before They Hit The Big Time. NME. ციტირების თარიღი: 24 ივნისი 2013.
  14. ↑ Kelly, John (15 სექტემბერი 2001). „Taking Music To Strange Places“. The Irish Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-10-12. ციტირების თარიღი: 2007-06-16.
  15. ↑ On A Friday: Radiohead In The ’80s - Stereogum. ციტირების თარიღი: 2015-07-04.
  16. ↑ Ross, Alex (21 აგვისტო 2001). „The Searchers: Radiohead's unquiet revolution“. The New Yorker. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 მაისი 2007. ციტირების თარიღი: 2007-06-14.
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 17.3 Kent, Nick (1 ივნისი 2001). „Happy now?“. Mojo.
  18. ↑ 18.0 18.1 Radiohead, Foals and 25 years of discovering Oxford music - BBC News en-GB. ციტირების თარიღი: 2016-03-14
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 19.4 19.5 19.6 Ross, Alex (20 აგვისტო 2001). „The Searchers“. The New Yorker. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 თებერვალი 2008. ციტირების თარიღი: 16 მარტი 2011.
  20. ↑ Rare Footage Surfaces of Thom Yorke Performing "High and Dry" With Pre-Radiohead Band. ციტირების თარიღი: 2015-07-16.
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 21.3 Stanley Donwood. Eyestorm. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 მაისი 2007. ციტირების თარიღი: 29 მაისი 2007.
  22. ↑ Radiohead Reconnect. ციტირების თარიღი: 2016-03-15
  23. ↑ Marshall, Alex (2016-04-15). „Radiohead have not yet decided whether to stream new album, says man from their management firm“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 2016-04-15.
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 24.3 24.4 „Radiohead: The right frequency“. BBC News. 22 თებერვალი 2001. ციტირების თარიღი: 24 ნოემბერი 2007.
  25. ↑ „Creepshow“. Melody Maker. 19 დეკემბერი 1992.
  26. ↑ 26.0 26.1 26.2 Smith, Andrew (1 ოქტომბერი 2000). „Sound and Fury“. The Observer. London. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 დეკემბერი 2003. ციტირების თარიღი: 17 მარტი 2007.
  27. ↑ 27.0 27.1 Radiohead gigography: 1993. Green Plastic Radiohead. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-09-12. ციტირების თარიღი: 2017-05-28.
  28. ↑ Rubinstein, Harry (20 იანვარი 2009). „The Radiohead — Israel connection“. israelity.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 მაისი 2009.
  29. ↑ 29.0 29.1 29.2 Radiohead: Artist Chart History. Billboard. ციტირების თარიღი: 9 ნოემბერი 2007.
  30. ↑ Richardson, Andy (9 დეკემბერი 1995). „Boom! Shake The Gloom!“. NME.
  31. ↑ 31.0 31.1 Harding, Nigel (1995). „Radiohead's Phil Selway“. consumable.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-08-10. ციტირების თარიღი: 28 მაისი 2007.
  32. ↑ Black, Johnny (1 ივნისი 2003). „The Greatest Songs Ever! Fake Plastic Trees“. Blender. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 აპრილი 2007. ციტირების თარიღი: 15 აპრილი 2007.
  33. ↑ 33.0 33.1 Randall, Mac (12 სექტემბერი 2000). Exit Music: The Radiohead Story. Delta, გვ. 127–134. ISBN 0-385-33393-5. 
  34. ↑ 34.0 34.1 34.2 Reynolds, Simon (ივნისი 2001). „Walking on Thin Ice“. The Wire.
  35. ↑ Mallins, Steve (1 აპრილი 1995). „Scuba Do“. Vox magazine. დახრილი (კურსივი) ან მუქი ტექსტი არ არის დაშვებული |magazine=-ში (დახმარება)
  36. ↑ „Everything In Its Right Place“. www.cbc.ca. ციტირების თარიღი: 2016-04-12.
  37. ↑ Randall, Mac (12 სექტემბერი 2000). Exit Music: The Radiohead Story. Delta, გვ. 98–99. ISBN 0-385-33393-5. 
  38. ↑ Radiohead: Biography. Rolling Stone. ციტირების თარიღი: 20 იანვარი 2009.
  39. ↑ 39.0 39.1 39.2 39.3 DiMartino, Dave (2 მაისი 1997). „Give Radiohead to Your Computer“. LAUNCH.
  40. ↑ "Beatles, Radiohead albums voted best ever", CNN.com, 4 სექტემბერი 2000, http://archives.cnn.com/2000/SHOWBIZ/Music/09/04/britain.albums/. წაკითხვის თარიღი: 8 ოქტომბერი 2008
  41. ↑ „Q Readers All Time Top 100 Albums“. Q (137). თებერვალი 1998.
  42. ↑ Q Magazine's Q Readers Best Albums Ever (2006 Readers Poll) Archived by Lists of Bests. Q. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-12-31. ციტირების თარიღი: 15 მარტი 2012.
  43. ↑ 500 Greatest Albums of All Time. ციტირების თარიღი: 2016-07-18
  44. ↑ Courtney, Kevin (17 მაისი 1997). „Radiohead calling“. The Irish Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 თებერვალი 2012. ციტირების თარიღი: 24 დეკემბერი 2007.
  45. ↑ Glover, Adrian (1 აგვისტო 1997). „Radiohead — Getting More Respect“. Circus.
  46. ↑ Moran, Caitlin (ივლისი 1997). „Everything was just fear“. Select: 84. დახრილი (კურსივი) ან მუქი ტექსტი არ არის დაშვებული |magazine=-ში (დახმარება)
  47. ↑ „The All-Time 100 albums“. Time. 13 ნოემბერი 2006. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-03-07. ციტირების თარიღი: 11 მარტი 2007.
  48. ↑ Mark Kemp. (10 ივლისი 1997) OK Computer | Album Reviews. Rolling Stone. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 იანვარი 2011. ციტირების თარიღი: 26 ოქტომბერი 2011.
  49. ↑ Reising 2005, p. 208–211
  50. ↑ Griffiths 2004, p. 109
  51. ↑ Buckley 2003, p. 843
  52. ↑ „Subterranean Aliens“. Request Magazine. 1 სექტემბერი 1997.
  53. ↑ 53.0 53.1 53.2 Ross, Alex (20 აგვისტო 2001). „The Searchers: Radiohead's unquiet revolution“. The New Yorker. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 თებერვალი 2008. ციტირების თარიღი: 22 თებერვალი 2012.
  54. ↑ „Renaissance Men“. Select. დეკემბერი 1997.
  55. ↑ Screen Source presents: The 40th Annual Grammy Awards. Screen Source. amug.com (27 თებერვალი 1998). ციტირების თარიღი: 20 ნოემბერი 2007.
  56. ↑ 56.0 56.1 Internet Explorers: The Curious Case of Radiohead’s Online Fandom | Pitchfork. ციტირების თარიღი: 2016-05-12
  57. ↑ Letts, Marianne Tatom (2010). Radiohead and the Resistant Concept Album: How to Disappear Completely. Indiana University Press, გვ. 28. ISBN 0253004918. 
  58. ↑ Radiohead's OK Computer named best album of the past 25 years. Telegraph.co.uk (22 დეკემბერი 2010).
  59. ↑ Hann, Michael (2016-10-20). „Radiohead are confirmed as first headliners for Glastonbury 2017“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 2016-10-20.
  60. ↑ Deming, Mark (20 ნოემბერი 2007). „Meeting People is Easy (1999)“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 20 ნოემბერი 2007.
  61. ↑ Art for Amnesty. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 ოქტომბერი 2007. ციტირების თარიღი: 22 დეკემბერი 2007.
  62. ↑ 62.0 62.1 62.2 62.3 62.4 62.5 62.6 62.7 Eccleston, Danny (1 ოქტომბერი 2000). „Q Magazine - ოქტომბერი 2000 - By Danny Eccleston“. Q.
  63. ↑ 63.0 63.1 „US Success for Radiohead“. BBC News. 14 ივნისი 2001. ციტირების თარიღი: 22 მარტი 2007.
  64. ↑ Evangelista, Benny (12 ოქტომბერი 2000). „CD Soars After Net Release: Radiohead's 'Kid A' premieres in No. 1 slot“. San Francisco Chronicle. ციტირების თარიღი: 17 მარტი 2007.
  65. ↑ Menta, Richard (28 ოქტომბერი 2000). „Did Napster Take Radiohead's New Album to Number 1?“. MP3 Newswire.
  66. ↑ Oldham, James (24 ივნისი 2000). „Radiohead — Their Stupendous Return“. NME.
  67. ↑ 67.0 67.1 Zoric, Lauren (22 სექტემბერი 2000). „I think I'm meant to be dead“. The Guardian.
  68. ↑ „Kid A by Radiohead“. Metacritic. ციტირების თარიღი: 20 მაისი 2007.
  69. ↑ „The All-Time 100 Albums“. Time. 13 ნოემბერი 2006. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-11-09. ციტირების თარიღი: 3 მარტი 2009.
  70. ↑ The Top 200 Albums of the 2000s: 20-1 - Page 2 | Pitchfork. ციტირების თარიღი: 2016-09-02
  71. ↑ The 100 best pop albums of the Noughties. The Times (21 ნოემბერი 2009). ციტირების თარიღი: 26 დეკემბერი 2009.[მკვდარი ბმული]
  72. ↑ The chairman – Humphrey Lyttelton. BBC (31 იანვარი 2001). ციტირების თარიღი: 1 აპრილი 2011.
  73. ↑ Greenwood, Colin; O'Brien, Ed (25 იანვარი 2001). Interview with Chris Douridas. "Interview with Ed & Colin". Ground Zero (KCRW).
  74. ↑ Radiohead: I Might Be Wrong: Live Recordings EP Album Review | Pitchfork. ციტირების თარიღი: 2016-06-11
  75. ↑ „Radiohead: Hail to the Thief (2003): Reviews“. Metacritic. ციტირების თარიღი: 17 მარტი 2007.
  76. ↑ Recording 'Hail to the Thief' in Los Angeles. Xfm London. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-03-20. ციტირების თარიღი: 22 თებერვალი 2012.
  77. ↑ „Rock on the Net: 45th Annual Grammy Awards“. rockonthenet.com. 23 თებერვალი 2003. ციტირების თარიღი: 22 ნოემბერი 2007.
  78. ↑ 78.0 78.1 Pareles, Jon (2006-07-02). „With Radiohead, and Alone, the Sweet Malaise of Thom Yorke“. The New York Times. ISSN 0362-4331. ციტირების თარიღი: 2015-10-16.
  79. ↑ Allmusic review
  80. ↑ 80.0 80.1 Tyrangiel, Josh (1 ოქტომბერი 2007). „Radiohead Says: Pay What You Want“. Time. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-08-24. ციტირების თარიღი: 16 ოქტომბერი 2007.
  81. ↑ „Radiohead retooled“. The Globe and Mail. ციტირების თარიღი: 2015-05-03.
  82. ↑ 82.0 82.1 O'Brien, Ed. (21 აგვისტო 2005) Here we go. Dead Air Space. Radiohead. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2005-10-31. ციტირების თარიღი: 23 დეკემბერი 2007.
  83. ↑ Powers, Ann (ივნისი 28, 2006). „Thom Yorke, free agent“. Los Angeles Times (ინგლისური). ISSN 0458-3035. ციტირების თარიღი: 2015-05-03.
  84. ↑ Plagenhoef, Scott. (16 აგვისტო 2006) Interview: Thom Yorke. Pitchfork Media. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 მარტი 2016. ციტირების თარიღი: 6 აპრილი 2007.
  85. ↑ 85.0 85.1 Marshall, Julian. (2 ოქტომბერი 2007) Radiohead: Exclusive Interview. NME. ციტირების თარიღი: 21 ოქტომბერი 2007.
  86. ↑ Plagenhoef, Scott. (11 სექტემბერი 2005) Various Artists: Help: A Day in the Life Album Review | Pitchfork en. ციტირების თარიღი: 13 მაისი 2017
  87. ↑ „Rush to download War Child album“. BBC News. 12 სექტემბერი 2005. ციტირების თარიღი: 19 ოქტომბერი 2007.
  88. ↑ Marshall, Julian (2 ოქტომბერი 2007). „Radiohead: Exclusive Interview“. NME.
  89. ↑ „Radiohead mastering seventh album in New York“. NME. 16 ივლისი 2007.
  90. ↑ Greenwood, Jonny. (1 ოქტომბერი 2007) In Rainbows. Dead Air Space. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-10-11. ციტირების თარიღი: 1 ოქტომბერი 2007.
  91. ↑ Pareles, Jon (9 დეკემბერი 2007). „Pay What You Want for This Article“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 30 დეკემბერი 2007.
  92. ↑ Paytress, Mark (1 იანვარი 2008). „Chasing Rainbows“. Mojo.
  93. ↑ 93.0 93.1 Brandle, Lars (18 ოქტომბერი 2007). „Radiohead Returning to the Road in 2008“. Billboard.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 თებერვალი 2008. ციტირების თარიღი: 21 დეკემბერი 2007.
  94. ↑ Edgecliffe-Johnson, Andrew (11 ოქტომბერი 2007). „Radiohead MP3 release a tactic to lift CD sales“. Financial Times.
  95. ↑ 95.0 95.1 Greenwood, Colin (13 სექტემბერი 2010), "Set Yourself Free", Index on Censorship. Retrieved 31 ოქტომბერი 2010
  96. ↑ „The Colbert Report“. The Colbert Report. New York City. 26 სექტემბერი 2011. Comedy Central.
  97. ↑ Griffiths, Peter (6 იანვარი 2008). „Radiohead top album chart“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2009-05-03. ციტირების თარიღი: 7 იანვარი 2008.
  98. ↑ Cohen, Jonathan (9 იანვარი 2008). „Radiohead Nudges Blige From Atop Album Chart“. Billboard. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 თებერვალი 2008. ციტირების თარიღი: 9 იანვარი 2008.
  99. ↑ „Radiohead: In Rainbows (2007): Reviews“. Metacritic. ციტირების თარიღი: 6 ნოემბერი 2007.
  100. ↑ Kreps, Daniel (15 ოქტომბერი 2008). „Radiohead Publishers Reveal "In Rainbows" Numbers“. Rolling Stone. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-08-27. ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი 2008.
  101. ↑ Radiohead News – 2008 Mercury Music Prize Nominees Announced. Idiomag.com (24 ივლისი 2008). ციტირების თარიღი: 12 სექტემბერი 2008.
  102. ↑ Hedley, Caroline (9 თებერვალი 2009). „Grammy Awards 2009: British artists dominate Los Angeles ceremony“. The Daily Telegraph. UK. ციტირების თარიღი: 11 თებერვალი 2009.
  103. ↑ „Radiohead's 'In Rainbows' to be released on CD this year“. NME. 8 ნოემბერი 2007. ციტირების თარიღი: 19 ნოემბერი 2007.
  104. ↑ Dodson, Sean (17 ივლისი 2008). „Is Radiohead the latest band to go open source?“. The Guardian. UK. ციტირების თარიღი: 27 სექტემბერი 2008.
  105. ↑ Dead Air Space. (23 სექტემბერი 2008) Reckoner remix. Radiohead.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-09-25. ციტირების თარიღი: 27 სექტემბერი 2008.
  106. ↑ Hannaford, Katherine. (7 აპრილი 2008) Radiohead launches social networking site for gossip about Thom's hair, Waste-Central. Tech Digest. ციტირების თარიღი: 18 თებერვალი 2015.
  107. ↑ Radiohead Rake in Praise From Bono, Release "From the Basement" : Rolling Stone : Rock and Roll Daily (2008-07-02). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-07-02. ციტირების თარიღი: 2016-12-30
  108. ↑ Radiohead to release 'Best Of' compilation. NME (3 აპრილი 2008). ციტირების თარიღი: 3 აპრილი 2008.
  109. ↑ Reynolds, Simon. (9 მაისი 2008) Yorke slams Radiohead 'Best Of' LP. Digital Spy. ციტირების თარიღი: 27 სექტემბერი 2008.
  110. ↑ Capitol/EMI. Capitol/EMI's 'From The Capitol Vaults' Vinyl Campaign Continues ივნისი 16 With 11 Classic, Standout Albums. ციტირების თარიღი: 2016-09-02
  111. ↑ Reading and Leeds 2009 line-up. NME.COM (30 მარტი 2009). ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი 2014.
  112. ↑ Radiohead, por primera vez en Buenos Aires. La Nación (13 ნოემბერი 2008). ციტირების თარიღი: 14 იანვარი 2009.
  113. ↑ Lindsay, Andrew. (18 მაისი 2009) Radiohead begin recording new album. Stereokill.net. ციტირების თარიღი: 18 მაისი 2009.
  114. ↑ Harry Patch (In Memory Of). Radiohead.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-06-26. ციტირების თარიღი: 5 აგვისტო 2009.
  115. ↑ Harris, John (6 აგვისტო 2009). „Radiohead's farewell to old first world war soldier in song“. The Guardian. UK. ციტირების თარიღი: 6 აგვისტო 2009.
  116. ↑ Jones, Lucy. (2009-08-06) Radiohead's tribute to Harry Patch strikes the right note. The Daily Telegraph. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-04-09. ციტირების თარიღი: 2009-08-18.
  117. ↑ Sean Michaels. (14 აგვისტო 2009) Was the new Radiohead song leaked by the band?. guardian.co.uk. ციტირების თარიღი: 21 აგვისტო 2009.
  118. ↑ Daniel Kreps. (13 აგვისტო 2009) New Radiohead Song "These Are My Twisted Words" Leaks. Rolling Stone. ციტირების თარიღი: 21 აგვისტო 2013.
  119. ↑ Daniel Kreps. (13 აგვისტო 2009) New Radiohead Song "These Are My Twisted Words" Leaks. Rolling Stone. ციტირების თარიღი: 21 აგვისტო 2013.
  120. ↑ ჯონი გრინვუდი. (17 აგვისტო 2009) These Are My Twisted Words. Dead Air Space (radiohead.com). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2009-08-19. ციტირების თარიღი: 21 აგვისტო 2009.
  121. ↑ Wallace, Wyndham. (2009-08-11) Radiohead Versus The Release Schedule. The Quietus. ციტირების თარიღი: 2011-07-19.
  122. ↑ Q&A: Thom Yorke on Atoms for Peace's 'Mechanistic' New Album. Rolling Stone (ნოემბერი 5, 2012). დაარქივებულია ორიგინალიდან — მარტი 2, 2013. ციტირების თარიღი: Feb 18, 2013.
  123. ↑ Kramer, Anna (8 თებერვალი 2010). „Musicians for Oxfam: Radiohead, will.i.am, and more“. oxfamamerica.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-12-29. ციტირების თარიღი: 7 იანვარი 2011.
  124. ↑ Fitzmaurice, Larry. (25 ივნისი 2010) Thom Yorke and Jonny Greenwood Play Surprise Glastonbury Set. Pitchfork. ციტირების თარიღი: 3 იანვარი 2015.
  125. ↑ Fox, Killian (2010-08-28). „Philip Selway: Familial“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 2016-03-28.
  126. ↑ Radiohead-Approved, Fan-Shot Concert Movie Released. Pitchfork.com (2 სექტემბერი 2010). ციტირების თარიღი: 4 სექტემბერი 2010.
  127. ↑ 'Radiohead in Prague' official page (23 აგვისტო 2010). ციტირების თარიღი: 4 სექტემბერი 2010.
  128. ↑ Roberts, Randall (28 დეკემბერი 2010). „Video: View the full Radiohead for Haiti benefit concert online, compiled from fan footage“. Los Angeles Times. ციტირების თარიღი: 7 იანვარი 2011.
  129. ↑ Michaels, Sean (1 სექტემბერი 2010). „Radiohead lend their music to fan-made live DVD“. The Guardian. UK. ციტირების თარიღი: 4 სექტემბერი 2010.
  130. ↑ Radiohead help fans 'bootleg' their own gig. NME (3 სექტემბერი 2010). ციტირების თარიღი: 4 სექტემბერი 2010.
  131. ↑ The King of Limbs Review. Allmusic. ციტირების თარიღი: 21 აგვისტო 2011.
  132. ↑ Alexis Petridis (25 თებერვალი 2011). „Radiohead: The King of Limbs review“. The Guardian. London. ციტირების თარიღი: 21 აპრილი 2011.
  133. ↑ „Snap Judgment: Radiohead's The King of Limbs“. Los Angeles Times. ციტირების თარიღი: 20 აპრილი 2011.
  134. ↑ O'Brien, Ed (12 აპრილი 2012). La Semana De Frente. Interview with Por Rulo.
  135. ↑ Swash, Rosie (19 თებერვალი 2011). „Radiohead release The King of Limbs“. The Guardian. UK. ციტირების თარიღი: 18 თებერვალი 2011.
  136. ↑ Swash, Rosie (14 თებერვალი 2011). "Radiohead to release new album this Saturday". The Guardian. Retrieved 16 თებერვალი 2011.
  137. ↑ 'David Fricke (26 აპრილი 2012). „Radiohead Reconnect – How the most experimental band in music learned to rock again“. Rolling Stone (115). დახრილი (კურსივი) ან მუქი ტექსტი არ არის დაშვებული |journal=-ში (დახმარება)
  138. ↑ Caulfield, Keith (6 აპრილი 2011). „Britney Spears Snares Sixth No. 1 on Billboard 200 with 'Femme Fatale'“. Billboard. Los Angeles: Prometheus Global Media. ციტირების თარიღი: 20 აპრილი 2011.
  139. ↑ Jones, Alan. (3 აპრილი 2011) Adele claims album record but loses to Lopez in singles. Music Week. United Business Media. ციტირების თარიღი: 20 აპრილი 2011.
  140. ↑ Nominess and Winners. Grammy.com (1 დეკემბერი 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 თებერვალი 2012. ციტირების თარიღი: 1 დეკემბერი 2011.
  141. ↑ Record Store Day – Exclusive Product. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-08-02. ციტირების თარიღი: 16 აპრილი 2011.
  142. ↑ Hyden, Steven. (9 სექტემბერი 2011) Radiohead remix album set for release in სექტემბერი. The A.V. Club. ციტირების თარიღი: 10 სექტემბერი 2011.
  143. ↑ 143.0 143.1 143.2 Phil Selway and the evolution of rock drumming in the digital age. Mono (9 ნოემბერი 2014). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-11-10. ციტირების თარიღი: 9 ნოემბერი 2014.
  144. ↑ „Watch Radiohead's 'From The Basement' session in full on NME.COM – video - NME“. NME (ინგლისური). 2011-08-18. ციტირების თარიღი: 2016-12-30.
  145. ↑ „Radiohead's The King of Limbs: Live from the Basement to Be Released on DVD“. pastemagazine.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-12-30. ციტირების თარიღი: 2016-12-30.
  146. ↑ Radiohead to release new singles The Daily Mail and Staircase. Metro (13 დეკემბერი 2011). ციტირების თარიღი: 21 აგვისტო 2013.
  147. ↑ 147.0 147.1 147.2 Radiohead in Amsterdam: A Tour Opener Live Blog | Pitchfork. ციტირების თარიღი: 2016-05-21
  148. ↑ Radiohead play ‘surprise’ Glastonbury show with sixth member. NME (24 ივნისი 2011). ციტირების თარიღი: 18 თებერვალი 2015.
  149. ↑ Fusilli, Jim (29 სექტემბერი 2011). „Radiohead Rocks Roseland – Speakeasy – WSJ“. The Wall Street Journal. ციტირების თარიღი: 26 ოქტომბერი 2011.
  150. ↑ Freeman, Hadley. (27 სექტემბერი 2011) Radiohead deliver a few surprises on The Colbert Report. The Guardian. ციტირების თარიღი: 5 დეკემბერი 2014.
  151. ↑ Anderson, Kyle. (27 სექტემბერი 2011) Radiohead drop woozy 'Lotus Flower' and 'Staircase' on 'SNL': What did you think?. Entertainment Weekly. ციტირების თარიღი: 5 დეკემბერი 2014.
  152. ↑ Touring 2012 – RADIOHEAD | Dead Air Space. Radiohead. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-11-09. ციტირების თარიღი: 12 ნოემბერი 2011.
  153. ↑ 19 Unreleased Radiohead Songs That Could Be on Their Next Album - The Pitch - Pitchfork. ციტირების თარიღი: 2016-04-04
  154. ↑ Q&A: Thom Yorke and Nigel Godrich on Atoms for Peace, the State of Dance Music and What's Next for Radiohead. ციტირების თარიღი: 2016-04-10
  155. ↑ „Radiohead's Ed O'Brien to release carnival-inspired solo album“. The Guardian (ინგლისური). 10 ოქტომბერი 2016. ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 23 აპრილი 2017.
  156. ↑ „Toronto stage collapse kills 1 before scheduled Radiohead concert“. NBC News. 16 ივნისი 2012.
  157. ↑ Radiohead stage collapse 'kills one' in Canada. BBC News. ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი 2014.
  158. ↑ Stage in Toronto collapses before sold-out Radiohead concert. CNN (16 ივნისი 2012). ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი 2014.
  159. ↑ „Radiohead 'shattered' by crew member's death“. CBC News. 17 ივნისი 2012. ციტირების თარიღი: 21 ივნისი 2012.
  160. ↑ „Radiohead postpones more shows after stage collapse“. CBC News. 21 ივნისი 2012. ციტირების თარიღი: 21 ივნისი 2012.
  161. ↑ „Radiohead Postpones European Shows“. New York Times (blog). 21 ივნისი 2012. ციტირების თარიღი: 21 ივნისი 2012.
  162. ↑ Rolling Stone. (11 ივლისი 2012) Radiohead Honor Late Drum Tech at First Show Since Stage Collapse | Music News. Rolling Stone. ციტირების თარიღი: 16 აგვისტო 2012.
  163. ↑ IAmA Atoms For Peace, Thom Yorke & Nigel Godrich AMA. Reddit (18 თებერვალი 2013). ციტირების თარიღი: 3 იანვარი 2014.
  164. ↑ „Live Nation, engineer charged in Radiohead stage collapse“. CBC News. 7 ივნისი 2013. ციტირების თარიღი: 8 ივნისი 2013.
  165. ↑ Hearing begins into Radiohead drum tech's death. ციტირების თარიღი: 2015-11-22.
  166. ↑ Sweney, Mark (2012-09-21). „Universal's £1.2bn EMI takeover approved – with conditions“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 2016-09-02.
  167. ↑ Pink Floyd, Radiohead Catalogs Change Label Hands. ციტირების თარიღი: 2016-09-02
  168. ↑ 168.0 168.1 Radiohead's Early Catalog Moves From Warner Bros. to XL. ციტირების თარიღი: 2016-04-05[მკვდარი ბმული]
  169. ↑ Radiohead sue Parlophone, lawyers debate possible impact | Complete Music Update. ციტირების თარიღი: 2015-11-04.
  170. ↑ Spice, Anton. (6 მაისი 2016) Radiohead to reissue entire catalogue on vinyl. ციტირების თარიღი: 6 მაისი 2017
  171. ↑ Hogan, Mark. (4 მარტი 2016) 19 Unreleased Radiohead Songs That Could Be on Their Next Album. ციტირების თარიღი: 4 აპრილი 2016.
  172. ↑ Petridis, Alexis (21 თებერვალი 2013). „Atoms for Peace: Amok – review“. The Guardian. ციტირების თარიღი: 1 იანვარი 2014.
  173. ↑ „Thom Yorke pulls albums from Spotify“. BBC News. 15 ივლისი 2013. ციტირების თარიღი: 5 დეკემბერი 2013.
  174. ↑ Stuart Dredge (7 ოქტომბერი 2013). „Thom Yorke calls Spotify 'the last desperate fart of a dying corpse'“. The Guardian. ციტირების თარიღი: 7 ოქტომბერი 2013.
  175. ↑ Carrie Battan. (11 თებერვალი 2014) Radiohead Release PolyFauna App. Pitchfork Media. ციტირების თარიღი: 11 თებერვალი 2014.
  176. ↑ Gordon, Jeremy. Thom Yorke Announces New Album Tomorrow's Modern Boxes | News. Pitchfork Media (26 სექტემბერი 2014). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-09-26. ციტირების თარიღი: 26 სექტემბერი 2014.
  177. ↑ NME.COM. Radiohead drummer Philip Selway announces new album 'Weatherhouse' | NME.COM en-GB. ციტირების თარიღი: 2016-01-29
  178. ↑ Michaels, Sean. (7 ოქტომბერი 2014) Radiohead's Jonny Greenwood hires Supergrass to cover Inherent Vice track. The Guardian. ციტირების თარიღი: 15 ოქტომბერი 2014.
  179. ↑ Thom Yorke produces new music for Australian exhibition of Radiohead artwork | Music News | triple j. ციტირების თარიღი: 2015-05-22.
  180. ↑ Colter Walls, Seth. (19 ნოემბერი 2015) Shye Ben Tzur / Jonny Greenwood / The Rajasthan Express: Junun Album Review | Pitchfork. ციტირების თარიღი: 15 იანვარი 2017
  181. ↑ Film Review: 'Junun'. ციტირების თარიღი: 2015-10-09.
  182. ↑ Langham, Matt. (4 თებერვალი 2015) DiS Meets Radiohead's Philip Selway: "If it means something to some people then that is success". Drowned in Sound. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-02-04. ციტირების თარიღი: 4 თებერვალი 2015.
  183. ↑ Thorpe, Adam. (18 მაისი 2016) In a room with Radiohead. ციტირების თარიღი: 19 მაისი 2016
  184. ↑ Radiohead reveal rejected theme for James Bond film Spectre (25 დეკემბერი 2015). ციტირების თარიღი: 25 დეკემბერი 2015.
  185. ↑ Radiohead interview: 'It's a very happy time' en-GB. BBC News. ციტირების თარიღი: 17 ივნისი 2016
  186. ↑ Monroe, Jazz. (30 აპრილი 2016) Radiohead Fans Receive Mysterious 'Burn the Witch' Leaflets. ციტირების თარიღი: 30 აპრილი 2016.
  187. ↑ Why have Radiohead deleted themselves from the internet?. The Daily Telegraph (1 მაისი 2016). ციტირების თარიღი: 1 მაისი 2016.
  188. ↑ Gordon, Jeremy. (12 მაისი 2016) Internet Explorers: The Curious Case of Radiohead's Online Fandom. ციტირების თარიღი: 12 მაისი 2016
  189. ↑ Hogan, Marc. (3 მაისი 2016) Decoding the Politics in Radiohead's "Burn the Witch" Video. ციტირების თარიღი: 6 მაისი 2016.
  190. ↑ 190.0 190.1 Philips, Amy. Radiohead Announce New Album Release Date, Share "Daydreaming" Video. ციტირების თარიღი: 6 მაისი 2016.
  191. ↑ Yoo, Noah. (7 მაისი 2016) Radiohead's "Daydreaming" Video is Being Played in Select Movie Theaters. ციტირების თარიღი: 7 მაისი 2016.
  192. ↑ Reilly, Dan. (10 მაისი 2016) The 21-Year History of Radiohead's 'True Love Waits,' a Fan Favorite Two Decades in the Making. ციტირების თარიღი: 11 ივნისი 2016
  193. ↑ 193.0 193.1 Hear Radiohead's New Album "A Moon Shaped Pool" at 11pm tonight on the FTW New Music Show (8 მაისი 2016). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-05-21. ციტირების თარიღი: 12 მაისი 2016.
  194. ↑ Spotify pulled out of Radiohead album-windowing plan. ციტირების თარიღი: 2016-06-11
  195. ↑ Radiohead’s In Rainbows Is Now on Spotify | Pitchfork. ციტირების თარიღი: 2016-06-19
  196. ↑ Radiohead score sixth Number 1 album with A Moon Shaped Pool. officialcharts.com. ციტირების თარიღი: 13 მაისი 2016
  197. ↑ White, Jack (3 იანვარი 2016). „The Official Top 40 biggest selling vinyl albums and singles of 2016“. ციტირების თარიღი: 16 იანვარი 2016.
  198. ↑ David Bowie, Radiohead and More Nominated for Mercury Prize. ციტირების თარიღი: 2016-08-05
  199. ↑ „Here Is the Complete List of Nominees for the 2017 Grammys“. Billboard. ციტირების თარიღი: 2016-12-07.
  200. ↑ The A.V. Club's Top 50 Albums of 2016. The A.V. Club (დეკემბერი 12, 2016). ციტირების თარიღი: დეკემბერი 12, 2016.
  201. ↑ The best albums of 2016. The Guardian (ნოემბერი 30, 2016). ციტირების თარიღი: დეკემბერი 5, 2016.
  202. ↑ The 50 Best Albums of 2016. Pitchfork (დეკემბერი 13, 2016). ციტირების თარიღი: დეკემბერი 13, 2016.
  203. ↑ 50 Best Albums of 2016. Rolling Stone (ნოემბერი 29, 2016). ციტირების თარიღი: ნოემბერი 29, 2016.
  204. ↑ The Top 10 Best Albums. Time (ნოემბერი 22, 2016). დაარქივებულია ორიგინალიდან — ნოემბერი 28, 2016. ციტირების თარიღი: ნოემბერი 22, 2016.
  205. ↑ Inside Radiohead’s A Moon Shaped Pool Release Event | Pitchfork. ციტირების თარიღი: 2016-06-18
  206. ↑ Radiohead Detail 'Live From a Moon Shaped Pool' Event (2016-06-10). ციტირების თარიღი: 2016-06-11
  207. ↑ UPDATED: Radiohead responds to attack on fans in Turkey (2016-06-18). ციტირების თარიღი: 2016-06-18
  208. ↑ Radiohead Announce World Tour. Pitchfork. ციტირების თარიღი: 14 მარტი 2016.
  209. ↑ Bakare, Lanre (15 აპრილი 2017). „Radiohead's opening night headline gig at Coachella 2017 – review“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 15 აპრილი 2017.
  210. ↑ Leight, Elias (17 იანვარი 2017). „Radiohead Announce U.S. Tour Dates“. Rolling Stone. ციტირების თარიღი: 17 იანვარი 2017.
  211. ↑ Hann, Michael (20 ოქტომბერი 2016). „Radiohead are confirmed as first headliners for Glastonbury 2017“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 16 იანვარი 2016.
  212. ↑ Jones, Damian (8 თებერვალი 2017). „Radiohead announce Israel gig despite industry boycott“. NME (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 8 თებერვალი 2017.
  213. ↑ Strauss, Matthew. (2 მაისი 2017) Radiohead Announce New OK Computer Reissue Featuring 3 Unreleased Tracks | Pitchfork en. ციტირების თარიღი: 2 მაისი 2017
  214. ↑ Yoo, Noah. Radiohead Share Mysterious New Video With OK Computer Lyrics: Watch | Pitchfork en. ციტირების თარიღი: 2 მაისი 2017
  215. ↑ Klingman, Jeff. (22 ივლისი 2013) 10 Bullet Points from the Thom Yorke Interview on WTF with Marc Maron. TheLmagazine.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-10-14. ციტირების თარიღი: 23 ივლისი 2013.
  216. ↑ Gillespie, Ian (17 აგვისტო 1997). „It all got very surreal“. London Free Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 სექტემბერი 2007. ციტირების თარიღი: 30 მაისი 2017.
  217. ↑ 217.0 217.1 Zoric, Lauren (ოქტომბერი 2000). „Fitter, Happier, More Productive“. Juice.
  218. ↑ 218.0 218.1 Eshun, Kodwo. (2002)The A-Z of Radiohead. Culture Lab. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 ივლისი 2001. ციტირების თარიღი: 1 აპრილი 2012.
  219. ↑ „Splitting Atoms“. Dazed. თებერვალი 2013.
  220. ↑ Kent, Nick. (ივნისი 2001) Happy now?. MOJO. Bauer. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 თებერვალი 2012. ციტირების თარიღი: 27 მარტი 2012.
  221. ↑ Zoric, Lauren (1 ოქტომბერი 2000). „Fitter, Happier, More Productive“. Juice.
  222. ↑ Radiohead: Biography. Rolling Stone. ციტირების თარიღი: 14 სექტემბერი 2011.
  223. ↑ Dalton, Stephen (1 აპრილი 2004). „Are we having fun yet?“. The Age. Melbourne. ციტირების თარიღი: 26 მარტი 2007.
  224. ↑ 224.0 224.1 McKinnon, Matthew (24 ივლისი 2006). „Everything in Its Right Place“. CBC. ციტირების თარიღი: 11 მარტი 2007.
  225. ↑ Nigel Godrich interview: Radiohead and I have a profound relationship en-GB (2016-07-06). ციტირების თარიღი: 2016-07-09
  226. ↑ Inside the artwork: Radiohead art collaborator Stanley Donwood talks 'In Rainbows' and LP9. ციტირების თარიღი: 2016-03-23
  227. ↑ Dilly Gent videography. mvdbase.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 იანვარი 2013. ციტირების თარიღი: 18 ივნისი 2007.
  228. ↑ Fischer, Jonathan L.. (14 მარტი 2011) Strobe Lights and Blown Speakers: Radiohead's Light Design. The New York Times. ციტირების თარიღი: 16 აგვისტო 2012.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=Radiohead&oldid=4706570“-დან