ვიკიპედია

ნენსი რეიგანი

ეს არის გამოქვეყნებული ვერსია, შემოწმებული 15 სექტემბერი 2024. არსებობს შემოუწმებელი რედაქტირება ფაილებში ან თარგებში.

ნენსი დეივის რეიგანი (ინგლ. Nancy Davis Reagan; დაბადებისას: ენ ფრენსის რობინსი (ინგლ. Anne Frances Robbins); დ. 6 ივლისი, 1921 — გ. 6 მარტი, 2016) — ამერიკელი მსახიობი ქალი და ამერიკის შეერთებული შტატების მე-40 პრეზიდენტის, რონალდ რეიგანის მეუღლე. ამერიკის შეერთებული შტატების პირველი ლედი 1981-1989 წლებში.

ნენსი რეიგანი
ნენსი რეიგანი
ამერიკის შეერთებული შტატების პირველი ლედი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
20 იანვარი, 1981 – 20 იანვარი, 1989
ვიცე-პრეზიდენტი  ჯორჯ ჰერბერტ უოლკერ ბუში
პრეზიდენტი  რონალდ რეიგანი
წინამორბედიროზალინ ელეანორ კარტერი
მემკვიდრებარბარა ბუში
კალიფორნიის პირველი ლედი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
3 იანვარი, 1967 – 6 იანვარი, 1975
ვიცე-პრეზიდენტი  ჰერბერტ ჰამფრი
სპირო აგნიუ
ჯერალდ ფორდი
ნელსონ როკფელერი
პრეზიდენტილინდონ ჯონსონი
რიჩარდ ნიქსონი
ჯერალდ ფორდი
წინამორბედიბერნის ბრაუნი
მემკვიდრეგლორია დიკმეჯენი
დაბადებული6 ივლისი, 1921
ნიუ იორკი, აშშ
გარდაცვლილი6 მარტი, 2016 (94 წლის)
ბელ აირი, აშშ
რეზიდენციარონალდ რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკა (კალიფორნია)
პოლიტიკური პარტიარესპუბლიკური პარტია
მამაკენეთ სეიმურ რობინსი
დედაედიტ ლაქეთ დეივისი
მეუღლერონალდ რეიგანი (4 მარტი, 1952 — 5 ივნისი, 2004)
შვილებიპატი დეივისი
რონ რეიგანი
განათლებასმითის კოლეჯი
პროფესიაინგლისური ენისა და დრამის ფილოლოგი
საქმიანობაკინომსახიობი
ხელმოწერა

დაიბადა ნიუ-იორკში. მშობლების განქორწინების შემდეგ, რამდენიმე წლის განმავლობაში დეიდასთან და ბიძასთან ერთად მერილენდში ცხოვრობდა. 1929 წელს დედის ხელმეორედ დაქორწინების შემდეგ, ნენსი ჩიკაგოში გადავიდა და მოგვიანებით მამინაცვლისაგან სახელი დეივისი მიიღო. 1940-1950-იან წლებში ნენსი დეივისი დაკავებული იყო სამსახიობო კარიერით ჰოლივუდში. მონაწილეობა მიიღო ისეთ ფილმებში, როგორებიცააა: „შემდეგი ხმა შენ გესმის...“, „ღამე დილისკენ“ და „დონოვანის ტვინი“. 1952 წელს ნენსი დეივისი იმ დროისთვის კინომსახიობთა გილდიის პრეზიდენტ რონალდ რეიგანზე დაქორწინდა. მათ ორი შვილი შეეძინათ. 1967-75 წლებში მისი ქმარი კალიფორნიის გუბერნატორად მსახურობდა, შესაბამისად, ნენსი კალიფორნიის პირველი ლედი იყო.

1980 წლის არჩევნებში ქმრის აბსოლუტური უპირატესობით გამარჯვების შემდეგ,1981 წლის იანვარში ნენსი რეიგანი ამერიკის შეერთებული შტატების პირველი ლედი გახდა. თავდაპირველად თეთრი სახლის ფაიფურის (რომელიც კერძო შემოწირულობებიდან ფინანსდებოდა) შეცვლის გამო, მას ფართოდ აკრიტიკებდნენ. მოგვიანებით, პირველმა ლედიმ კენედური მომხიბვლელობის აღდგენა გადაწყვიტა და მისმა მაღალი დონის მოდამ უფრო დიდი ყურადღება მიიპყრო. მან მხარი დაუჭირა რეკრეაციული ნარკოტიკების მოხმარების პრევენციას, როდესაც მან „Just Say No“ კამპანია წამოიწყო, რომელიც მისი, როგორც პირველი ლედის, ერთ-ერთ უმთავრეს ინიციატივად მიიჩნევა. რონალდ რეიგანის მკვლელობის მცდელობის შემდეგ, კიდევ უფრო მეტი მითქმა-მოთქმა გამოიწვია 1988 წლის განცხადებამ, რის მიხედვითაც პრეზიდენტის გრაფიკის დაგეგმვისთვის პირველი ლედი ასტროლოგებთან კონსულტაციებზე დადიოდა. ზოგადად, ნენსი რეიგანს ქმარზე დიდი გავლენა ჰქონდა და ნაწილ დიპლომატიურ თუ სხვა სახის გადაწყვეტილებათა მიღებაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა.

1989 წელს რეიგანის მიერ თეთრი სახლის დატოვების შემდეგ, წყვილი თავიანთ სახლში, ბელ აირში (კალიფორნია) დაბრუნდა. 1994 წელს რონალდს ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაუსვეს. ქმრის გარდაცვალებამდე (2004 წლის 5 ივნისი) ნენსი დროის მნიშვნელოვან ნაწილს სწორედ მასზე ზრუნვაში ატარებდა. ნაწილობრივ ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების კვლევის მხარდაჭერით, ნენსის რონალდ რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკასა და პოლიტიკაში მოღვაწეობა სიცოცხლის ბოლომდე არ შეუწყვეტია. ის 2016 წლის 6 მარტს, 94 წლის ასაკში მწვავე გულის უკმარისობით გარდაიცვალა.

ადრეული წლები და განათლება

რედაქტირება

ენ ფრენსის რობინსი 1921 წლის 6 ივლისს სლოუნის ქალთა ჰოსპიტალში (მიდთაუნი, ნიუ იორკი) დაიბადა.[1][2][3][4][5] ის შეძლებულ ოჯახში დაბადებული ფერმერის,[6] შემდეგში კი მანქანების გამყიდველის,[1][7][8] კენეთ სეიმურ რობინსისა (1894-1972) და მსახიობ ედიტ პრესკოტ ლაკეტის (1888-1987) ერთადერთი ქალიშვილი იყო.[9][10][11][10][12] ბებია უხმო კინოს ვარკვლავი ალა ნაზიმოვა იყო.[13] დაბადებიდანვე მას ნენსის ეძახდნენ.[14]

 
ედიტ ლაკეტ დეივისი თავის ქალიშვილთან, ნენსისთან ერთად, 1931

პირველი ორი წელიწადი ფლაშინგში (ქვინსი), ნიუ იორკის გარე რაიონში, რუზველტის გამზირზე 149-ე და 150-ე ქუჩებს შორის მდებარე ორსართულიან სახლში ცხოვრობდნენ.[15] მისი დაბადების შემდეგ მშობლები მალევე დაშორდნენ ერთმანეთს და 1928 წელს განქორწინდნენ.[1][10][16] ქმართან დაშორების შემდეგ დედამისი სამუშაოს საძიებლად ქვეყანის ირგვლივ მოგზაურობდა, რობინსს კი ექვსი წლის მანძილზე ბეთესდაში (მერილენდი) დეიდამისი, ვირჯინია ლაკეტი და ბიძამისი, ადლი გელბრეიტი ზრდიდნენ.[1][16] შემდეგში ნენსი წერდა, თუ როგორ სურდა დედასთან შეხვედრა ამ წლების განმავლობაში: „საუკეთესო დრო მაშინ იყო, როცა დედას ნიუ იორკში სამსახური ჰქონდა, დეიდას კი შეეძლო მატარებლით წავეყვანე და მასთან დავრჩენილიყავი.“[17]

1929 წელს დედამისი გამოჩენილ კონსერვატორ ნეიროქირურგზე, ლოიელ ედვარდ დეივისზე (1896-1982) დაქორწინდა და საცხოვრებლად ჩიკაგოში გადავიდნენ.[1][2] ნენსი მამინაცვალს ძალიან კარგად შეეწყო.[18] მოგვიანებით წერდა, რომ დეივისი „ძალიან პატიოსანი ადამიანი, ძველი ღირებულებების ნათელი მაგალითი“ იყო.[19] დეივისმა 1935 წელს ნენსი ოფიციალურად იშვილა[2] და გოგონაც შემდეგში მას ყოველთვის მამად მოიხსენიებდა.[18] შვილად აყვანის შემდეგ ნენსიმ დეივისის გვარი მიიღო.[14] მან ჩიკაგოს ლათინური სკოლა (საკუთარ თავს საშუალო მოსწრების სტუდენტად აღწერდა) 1939 წელს დაამთავრა. შემდეგ სმითის კოლეჯში (მასაჩუსეტსი) ჩაირიცხა, სადაც მთავარ პროფესიად ინგლისური ენის ფილოლოგია და დრამა აირჩია. ნენსიმ კოლეჯი 1943 წელს დაამთავრა.[10][20]

სამსახიობო კარიერა

რედაქტირება
 
ნენსი დეივისის სარეკლამო სურათი ფილმისთვის — ექიმი და გოგონა

1940 წელს პოლიომელიტის წინააღმდეგ ლაშქრობისთვის უფრო მეტი შემოწირულობის მისაღებად ახალგაზრდა დეივისი მოკლემეტრაჟიან ფილმში ჩვილთა დამბლის ეროვნული ფონდის მოხალისის როლში გამოჩნდა.„The Crippler“ ასახავს უზომოდ ბოროტ ფიგურას, რომელიც სათამაშო მოედნებსა და ფერმებში დაეხეტება, მის მსხვერპლთ დასცინის და სავალალო მომავლის სურათს ხატავს, სანამ საბოლოოდ მოხალისე მსხვერპლთა ეჭვებს არ გააქრობს. ფილმმა დიდი გავლენა მოახდინა და შემოწირულობებიც გაიზარდა.[21]

კოლეჯში სწავლის დასრულების შემდეგ დეივისი ჩიკაგოში მარშალ ფილდის უნივერსალურ მაღაზიაში გაყიდვების მენეჯერად და ასევე, ექთნის თანაშემწედ მუშაობდა.[10] თეატრში დედის კოლეგების, მათ შორის: ზასუ პიტსის, უოლტერ ჰიუსტონისა და სპენსერ ტრეისის დახმარებით,[18] ნენსის პროფესიონალური სამსახიობო კარიერა დაიწყო. თავდაპირველად ნენსიმ პიტსის პიესაში „Ramshackle Inn“ როლი მიიღო (1945).[2][10] 1946 წლის მიუზიკლში — Lute Song, რომელშიც მერი მარტინი და უკვე ცნობილი იულ ბრენერი მონაწილეობდნენ,[10] ნენსიმ სი-ჩუნის, სამეფო წარმოშობის ქალის მხლებლის როლი შეასრულა,[22] შოუს პროდიუსერმა აღნიშნა, რომ ნენსი ისე გამოიყურებოდა, თითქოს მართლაც ჩინელი იყო.[23]

მსახიობის როლის განმსაზღვრელი ტესტის ჩაბარების შემდეგ ნენსი კალიფორნიაში გადავიდა და 1949 წელს მედია კომპანიასთან Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) შვიდწლიანი კონტრაქტი გააფორმა.[2] მოგვიანებით აღნიშნავდა: ,,კინო-კომპანიაში შესვლა ოცნების სამყაროში სეირნობას ჰგავდა".[24] მისი მომხიბვლელი გარეგნობისა (ნენსის ფართო თვალები ყველას ყურადღებას იპყრობდა) და ოდნავ ცივი და შემწყნარებლური მანერების კომბინაციის მიუხედავად, თავდაპირველად მედია კომპანიისგან როლების მიღება საკმაოდ უჭირდა.[25] დეივისმა 11 სრულმეტრაჟიან ფილმში მიიღო მონაწილეობ და ძირითადად, ტიპური ,,მოსიყვარულე დიასახლისის",[26] ,,პასუხისმგებელი ახალგაზრდა დედისა" და ,,ძლიერი ქალის"[27] როლებში გამოჩნდა. ნენსი ისეთ მსახიობებთან ერთად თამაშობდა, როგორებიც ჯეინ პაუელი, დები რეინოლდსი,ლესლი ქერონი და ჯანეტ ლი იყვნენ.[25]

 
ნენსი დეივისი, 1950

დეივისის სამსახიობო კარიერა 1949 წელს გამოსულ ორ ფილმში: „ექიმი და გოგონა“ და „აღმოსავლეთი სანაპირო, დასავლეთი სანაპირო“ გელენ ფორდთან და ბარბარა სტენვიკთან ერთად დამხმარე როლის შესრულებით დაიწყო.[28] ფილმში — „ჩრდილი კედელზე“ (1950) — ენ სოთერნისთან და ზაქარი სკოტთან ერთად ნენსიმ ბავშვთა ფსიქიატრის როლი შეასრულა. New York Times-ის კრიტიკოსმა, ა.ჰ. ვეილერმა მის თამაშს მშვენიერი და დამაჯერებელი უწოდა.[29] 1950 წლის ფილმში — „შემდეგი ხმა შენ გესმის...“ — ნენსიმ ორსული დიასახლისის როლი მოირგო. გაზეთის The New York Times გავლენიანი მიმომხილველი, ბოსლი ქროუთერი წერდა: „ნენსი დეივისი ნაზი, ლაღი, უბრალო და გამგები, მიმტევებელი მეუღლეა“.[30] 1951 წელს ნენსი ფილმში „ღამე დილისკენ“ გამოჩნდა, სადაც მისი საყვარელი როლი შეასრულა,[31] ქროუთერმა აღნიშნა, რომ „ნენსი შესანიშნავად თამაშობს საყვარლის როლს, რომელიც გრძნობს ქვრივობისა და მარტოობიის მწუხარებას.“[32] გაზეთის — The Washington Post — კრიტიკოსმა, რიჩარდ ქოიმ აღნიშნა, რომ დეივისი „ბრწყინვალე, გამგები ქვრივია“.[33] მედია კომპანიამ, Metro-Goldwyn-Mayer, ნენსი კონტრაქტისაგან 1952 წელს გაათავისუფლა.[34] დეივისი უფრო ფართო დიაპაზონის როლების მორგებას ცდილობდა,[35] თუმცა იმ წელს რეიგანზე იქორწინა. მან დეივისის გვარი შეინარჩუნა და იმ წელსვე პირველი შვილი შეეძინათ.[34] მალევე, 1953 წელს ნენსიმ სამეცნიერო-ფანტასტიკურ ფილმში — „დონოვანის ტვინი“ — ითამაშა და ჯენის კორის როლიც კარგად მოირგო.[36] მის შემდეგ ფილმში — „სამხედრო-საზღვაო ძალების ქალები“ — მან მედდის, ჰელენ ბლერის როლი შეასრულა, მეთაურ ქეისი ებოტის როლის კი რონალდ რეიგანმა მოირგო.[37] ერთ-ერთი მიმომხილველი აღნიშნავდა, რომ ნენსი თავის როლს დამაკმაყოფილებლად თამაშობდა და წერდა: „იმას, რისი გაკეთებაც ევალება, კარგად აკეთებს.“[38] ამერიკელი ავტორი, ჟურნალისტი და ისტორიკოსი გარი უილი აღნიშნავდა, რომ ნენსი, როგორც მსახიობი, შეუფასებელი იყო იმ შეზღუდული როლის გამო, რომელიც მან ამ ფილმში შეასრულა, არადა ეს მცირე როლი მისი, როგორც მსახიობის ფართოდ ცნობილი შესრულება იყო.[27]

 
ნენსი დევისი, 1950

შემდეგში ნენსიმ თავისი ჰოლივუდური მიზნები უკანა პლანზე გადაიტანა: 1949 წლის Metro-Goldwyn-Mayer-ის სარეკლამო მასალებში ნენსი აღნიშნავდა, რომ მისი ყველაზე დიდი ამბიცია წარმატებული, ბედნიერი ქორწინება იყო. წლების შემდეგ, 1975 ნენსიმ აღნიშნა: „მე არასდროს ვყოფილვარ კარიერულ მიზნებზე გადამკვდარი ქალი, მაგრამ თავდაპირველად ასეთად ვიქეცი, რადგანაც ვერ ვიპოვე ისეთი ქმარი, როგორის ცოლობაც მსურდა. მე არ შემეძლო უქმად ჯდომა და გარშემომყოფთა ყურება, ამიტომაც გავხდი მსახიობი.“[27] რონალდ რეიგანის ბიოგრაფი, ლუ ქენონი მას ახასიათებდა, როგორც „საიმედო“ და „მტკიცე“ მსახიობს, რომელიც სხვა, უფრო ცნობილ მსახიობებთან ერთად თამაშისას ყოველთვის ინარჩუნებდა მისთვის დამახასიათებელ ორიგინალურობას.[27] უკანასკნელი ფილმის, „ავარიული დაშვება“, შემდეგ სანამ მსახიობობას თავს დაანებებდა, დეივისი რამდენიმე სატელევიზიო შოუში გამოჩნდა, მათ შორის: ანთოლოგიური ტელესერიალის, დიკ პაუელის ზეინ გრეის თეატრი, ერთ-ერთ ეპიზოდში — „გრძელი ჩრდილი“ (1961), სადაც მან (ემი ლაუსონი) კვლავ რონალდ რეიგანთან (მაიორი უილ სინკლერი) ერთად ითამაშა. ასევე გამოჩნდა სატელევიზიო სერიალებში — მაღალი კაცი („წარსულის ჩრდილი“, 1961), 87-ე უბანი („მეფის გამოსყიდვა“, 1961) და ფურგონთა მატარებელი („სემ დარლენდის ამბავი“, 1962).[28]

კარიერის განმავლობაში დეივისი კინომსახიობთა გილდიის რეჟისორებთან დაახლოებით 10 წელი თანამშრომლობდა.[39] წლების შემდეგ ალბერტ ბრუკსმა სცადა, ნენსი დაეყოლიებინა და 1996 წლის ფილმში — „დედა“ — თავისი დედის როლი შესთავაზა.[40] ნენსიმ განაცხადა, რომ ქმარზე უნდა ეზრუნა და სამსახიობო სფეროში დაბრუნებაზე უარი განაცხადა, ამიტომაც ეს როლი დები რეინოლდსმა მოირგო.[40]

ქორწინება და ოჯახი

რედაქტირება
 
ახალდაქორწინებული ნენსი და რონალდ რეიგანები, 4 მარტი,1952

ჰოოლივუდური კარიერის განმავლობაში ნენსი დეივისმა უამრავ მსახიობს დაახვია თავბრუ, მათ შორის: კლარკ გეიბლს, რობერტ სტაკსა და პიტერ ლავფორდს.[34] მოგვიანებით, იმათ შორის, ვისთან ერთადაც უთამაშია ნენსი გეიბლს საუკეთესო მსახიობს უწოდებდა.[18] 1949 წლის 15 ნოემბერს ის კინომსახიობთა გილდიის პრეზიდენტ რონალდ რეიგანს შეხვდა. ნენსიმ შენიშნა, რომ მისი სახელი ჰოლივუდის შავ სიაში იყო შეტანილი და რეიგანს სთხოვა, გილდიის მსახიობის კარიერის შენარჩუნებაში დახმარებოდა და სიიდან მისი სახელი ამოეშალა.[18] რეიგანმა უთხრა, რომ სიაში სხვა ნენსი დეივისი იყო შეყვანილი.[18] ნენსი და რონალდი ერთმანეთს ხვდებოდნენ. მათი ურთიერთობა ჭორებისა და მითქმა-მოთქმის საფუძველი გახდა. ერთი ჰოლივუდური პრესა წყვილის ღამის კლუბში გატარებული თავისუფალი დროის შესახებ წერდა: „წყვილის რომანსი, რომელთაც ამორალურობა არ გააჩნიათ.“[27] რონალდ რეიგანი ქორწინების მიმართ სკეპტიკურად იყო განწყობილი — 1949 წელს ჯეინ უაიმენთან მტკივნეული განქორწინების შემდეგ, სხვა ქალის ცოლად მოყვანაზე ფიქრი მას ჯერ კიდევ უჭირდა.[27]

3 წლის შემდეგ, საბოლოოდ მათ დაქორწინება გადაწყვიტეს. წყვილმა იმ ადგილის შერჩევა დაიწყო, სადაც საქორწინო წვეულებას გადაიხდიდნენ.[27] 1952 წლის 4 მარტს, ლოს ანჯელესში, სან ფერნანდოს ხეობაში, ლიტლ ბრაუნის ტაძარში დაქორწინდნენ. პრესის ყურადღებისაგან თავის დასაღწევად ცერემონია სადად და ნაჩქარევად გაიმართა.[41] წვეულებაზე მხოლოდ უილიამ ჰოლდენი (რონალდის მეჯვარე) და მისი ცოლი, მსახიობი ბრენდა მარშალი (ნენსის მეჯვარე) იყვნენ მოწვეულნი.[27][42] შესაძლებელია, ღონისძიების დროს ნენსი უკვე ფეხმძიმედ იყო. წყვილს პირველი შვილი, პატრისია ენ რეიგანი (შემდეგში უფრო მეტად ცნობილი თავისი პროფესიული სახელით, პატი დეივისი) ქორწინებიდან 8 თვეზე ადრე, 1952 წლის 21 ოქტომბერს შეეძინა. მათი ვაჟი, რონალდ პრესკოტ რეიგანი (შემდეგში ცნობილი როგორც რონ რეიგანი) 6 წლის შემდეგ, 1958 წლის 20 მაისს დაიბადა. ნენსი რონალდისა და ჯეინ უაიმენის შვილების მაურინ რეიგანისა (1941-2001) და მაიკლ რეიგანის (დ. 1945) დედინაცვალი გახდა.

 
ნენსი და რონალდი მეჯვარეებთან: ბრენდა მარშალთან და უილიამ ჰოლდენთან ერთად

დამკვირვებლები ნენსისა და რონალდის ურთიერთობას აღწერდნენ, როგორც ინტიმურს.[43] როგორც პრეზიდენტი და პირველი ლედი, სიყვარულს ღიად გამოხატავდნენ. ისინი ხელოვნურები არასდროს ყოფილან.[44][45] რონალდი ნენსის „მამის“ (ინგლ: mommy) ეძახდა, ნენსი კი —„რონის“ (ინგლ: Ronnie).[45] 1981 წელს რეიგანის მკვლელობის მცდელობის შემდეგ, როცა პრეზიდენტი ძალ-ღონის აღსადგენად საავადმყოფოში იმყოფებოდა, ნენსი დღიურში წერდა: „ჩემს რონის არაფერი შეიძლება შეემთხვეს. ჩემი ცხოვრება დასრულდება.“[46] ნენსისთვის გაგზავნილ წერილში რონალდი წერდა: „ყველაფერი აზრს დაკარგავს, თუკი შენ გვერდით არ მეყოლები.“[47] 1998 წელს, როდესაც რონალდს ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაუსვეს, ნენსიმ გაზეთს — Vaity Fair განუცხადა: `ჩვენი ურთიერთობა ძალიან თავისებურია. ჩვენ ერთმანეთი ძალიან გვიყვარდა და ახლაც ასეა. როდესაც ვამბობ, რომ ჩემი ცხოვრება რონისთან ერთად დაიწყო, ეს სიმართლეა. ეს ასე იყო. მის გარეშე ცხოვრება ვერ წარმომიდგენია.“[44] ნენსი ცნობილი იყო მზრუნველობითა და ყურადღებიანობით. სიტყვით გამოსვლებსა და სხვა მნიშვნელოვან ღონისძიებებზე ის ყოველთვის ქმრის გვერდით იყო.[48] 2004 წელს პრეზიდენტ რეიგანის გარდაცვალებით დასრულდა ის, რასაც ჩარლტონ ჰესტონმა „ამერიკული საპრეზიდენტო სისტემის ისტორიაში სიყვარულის საუკეთესო შემთხვევა“ უწოდა.[44]

 
რეიგანი ოჯახი, 1967წ.

ნენსის ურთიერთობა შვილებთან ყოველთვის ისეთი არ ყოფილა, როგორც ქმართან კავშირი. ის შვლებსაც და გერებსაც ხშირად ეჩხუბებოდა. ყველაზე ჩახლართული ურთიერთობა პატისთან ჰქონდა. პატი ღიად უპირისპირდებოდა ამერიკულ კონსერვატიზმს. მშობლების წინააღმდეგ წავიდა,როდესაც ბირთვული ყინვის მოძრაობას შეუერთდა და ანტირეიგანული წიგნები დაწერა.[49] თითქმის ოცწლიანი ოჯახური უთანხმოების გამო, პატი დედასაც და მამასაც ძალიან ჩამოშორდა.[50] რეიგანისთვის ალცჰაიმერის დიაგნოზის დასმიდან მცირე ხნის შემდეგ ნენსი და პატი შერიგდნენ.[51] ნენსისა და მაიკლს შორის უთანხმოების მიზეზიც საჯარო საქმეები იყო. 1984 წელს ნენსიმ განაცხადა, რომ იმ დროისთვის მათ შორის ძალიან დაძაბული ურთიერთობა იყო. მაიკლის თქმით, ნენსი ცდილობდა დაეფარა ის ფაქტი, რომ მისი ერთი წლის ქალიშვილი ეშლი აქამდე არ მოენახულებინა.[52] საბოლოოდ დედა-შვილი მაინც შერიგდა. თეთრ სახლში ცხოვრების დროს ნენსის ყველაზე ახლო ურთიერთობა გერთან, მაურინთან ჰქონდა, თუმცა რეიგანის ყველა შვილს ჰქონდა ისეთი პერიოდი, როცა ისინი მშობლების ძალიან დაშორდნენ.[44]

კალიფორნიის პირველი ლედი

რედაქტირება
 
ნენსი რეიგანი — კალიფორნიის პირველი ლედი.

ქმრის ორი ვადით გუბერნატორობის დროს, ნენსი რეიგანი კალიფორნიის პიველი ლედი იყო. მას შტატის დედაქალაქ საკრამენტოში ცხოვრება არ მოსწონდა, რადგანაც ქალაქს ის შფოთი, სოციალური ცხოვრება და რბილი კლიმატი აკლდა, რასაც ნენსი ასე შეჩვეოდა ლოს-ანჯელესში.[53] საკრამენტოში მდებარე კალიფორნიის გუბერნატორთა სასახლეში დასახლებიდან 4 თვის შემდეგ, ნენსიმ ყურადღება მიიპყრო იმით, რომ ოჯახი მდიდარ გარეუბანში გადაიყვანა. გუბერნატორის მეუღლე ასე იმიტომ მოიქცა, რომ სახანძრო სამსახურის წარმომადგენლებმა განაცხადეს, ხანძრის გაჩენის შემთხვევაში სასახლიდან თავის დაღწევის შესაბამისი პირობები არ არსებობსო.[54] მართალია რეიგანებმა ახალი სახლი თავიანთი ხარჯებით იჯარით აიღეს,[53] მაგრამ მათ ამ ნაბიჯს საკუთარი თავის გაზვიადებულ შეფასებად და ყოყლოჩინობად მიიჩნევდნენ. რეიგანმა თავისი გადაწყვეტილება იმით გაამართლა, რომ საკუთარი ოჯახისთვის მხოლოდ კარგი სურდა, რაშიც რონალდი უყოყმანოდ ეთანხმებოდა.[53][54] სანამ რეიგანი კარმაიკლის მახლობლად რანჩოს სტილის გუბერნატორთა რეზიდენციის მშენებლობას ხელმძღვანელობდა, ოჯახს იჯარის ხარჯების დაფარვაში მეგობრები ეხმარებოდნენ.[55] რეზიდენციის მშენებლობა დაახლოებით იმ დროს დასრულდა, როცა რეიგანმა პოსტი დატოვა (1975), მაგრამ მისმა მემკვიდრემ, ჯერი ბრაუნმა იქ ცხოვრებაზე უარი თქვა. სახლი 1982 წელს გაიყიდა.[55][56]

1967 წელს გუბერნატორმა რეიგანმა თავისი ცოლი კალიფორნიის ხელოვნების საბჭოს წევრად დანიშნა.[57] ერთი წლის შემდეგ გაზეთმა „New York Times“ ნენსი წლის ქალბატონად აღიარა და „პირველი ლედის თვალსაჩინო ნიმუშად“ მოიხსენია.[58] საოცარი მომხიბვლელობის, სტილისა და ახალგაზრდულობის გამო ნენსი ხშირად ხდებობდა პრესის ფოტოგრაფთა სამიზნე.[59] როგორც პირველი ლედი, ნენსი ვეტერანებს, მოხუცებსა და უნარშეზღუდულ ადამიანებს სტუმრობდა და მრავალ საქველმოქმედო ორგანიზაციასთან ერთად მუშაობდა. ის ერთ-ერთ პროგრამაში „Foster Grandparents Program“[60] ჩაერთო და აშშ-სა და ავსტრალიაში მის პოპულარიზებას ცდილობდა.[61] ვაშინგტონში ჩასვლის შემდეგ ნენსი ორგანიზაციის მუშაობაში უფრო აქტიურად ჩაერთო.[60] საკუთარი გამოცდილების შესახებ მის 1982 წლის წიგნში („To Love a Child“) ისაუბრა.[62] რეიგანები გათავისუფლებულ ომის ტყვეებთან და ვიეტნამის ომის ვეტერანებთან ერთად ხშირად სადილობდნენ.[63]

1976 და 1980 წლების საპრეზიდენტო კამპანიები

რედაქტირება
 
1976 წლის რესპუბლიკელთა ეროვნული ყრილობა. კემპერ არენა, მისური, მარცხნიდან მარჯვნივ: ბობ დოული, ნენსი რეიგანი, რონალდ რეიგანი, ჯერალდ ფორდი, ნელსონ როკფელერი, სუზენ ფორდი და ბეტი ფორდი.

1975 წელს რეიგანის გუბერნატორობის მეორე ვადა დასრულდა და მას მესამედ კენჭი აღარ უყრია. ნაცვლად ამისა, ის მრჩევლებს შეხვდა, რათა 1976 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში მოქმედ პრეზიდენტთან, ჯერალდ ფორდთან მისი გამრჯვების შანსები და შესაძლებლობები განეხილა. გარდა ამისა, რონალდს ნენსის დარწმუნებაც სჭირდებოდა, რომელიც ქმრის გადაწყვეტილებას მაინც და მაინც არ ეთანხმებოდა.[64] ის ქმრის ჯანმრთელობაზე ძალიან ღელავდა, თუმცა იმასაც გრძნობდა, რომ მისი ქმარი ამ საქმისთვის შესაფერისი კანდიდატურა იყო და საბოლოოდ დათანხმდა.[65] საპრეზიდენტო კამპანიის დროს ნენსი ჩვეულებრივზე უფრო მეტად ასრულებდა ტრადიციულ როლს: პატივსაცემ მოქალაქეებთან ყავა და ლანჩი თვითონ მიჰქონდა და მნიშვნელოვან საკითხებზე ესაუბრებოდა.[65] ამასთან ერთად ის პერსონალს ზედამხედველობდა, ქმრის გრაფიკს აწესრიგებდა და ზოგჯერ პრეს-კონფერენციებსაც თვითონ აწყობდა და ხელმძღვანელობდა.[66] ნენსისა და პირველი ლედის, ბეტი ფორდის საოცარი სხვაობის გამო 1976 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებს ხშირად „დედოფალთა ბრძოლასაც“ უწოდებენ. კამპანიის დროს ორივე ქალბატონი თითქმის მსგავს თემებსა და პრობლემებზე საუბრობდა, მაგრამ საკითხებს სხვადასხვა მხრიდან და სხვადასხვა მეთოდით უდგებოდნენ.[67] ნენსის განსაკუთრებით ის აღიზიანებდა, რომ ფორდის კამპანია მის ქმარს ისეთ პოლიტიკურ ლიდერად წარმოაჩენდა, თითქოს რეიგანი სხვა ერებისა და ჯგუფებისადმი აგრესიას ახალისებდა.[65] ძალიან ძლიერი წინააღმდეგობის მიუხედავად, 1976 წლის რესპუბლიკური პარტიის წინასაპრეზიდენტო არჩევნებში ფორდმა გაიმარჯვა.[68]

 
რეიგანი თავის ცოლთან და სტრომ თურმონდთან ერთად კოლუმბიის კამპანიის დროს, სამხრეთ კაროლინა, 10 ოქტომბერი, 1980

მართალია, 1976 წლის რესპუბლიკელთა არჩევნებში დამარცხდა, მაგრამ რონალდ რეიგანმა 1980 წლის არჩევნებში კიდევ ერთხელ საცადა ბედი და ამჯერად რესპუბლიკელთა შორისაც გაიმარჯვა და არჩევნებშიც.[69] მეორე კამპანიის დროს ნენსიმ მოწინავე, მის მიერ პერსონალის მართვამ კი, კიდევ უფრო გამორჩეული როლი ითამაშა.[66] ნენსიმ ერთმანეთთან მებრძოლ კამპანიის ხელმძღვანელებთან, ჯონ სირსთან და მაიკლ დივერთან შეხვედრა მოაწყო. მისმა ქმარმა დივერი დაითხოვა და კონტროლის სადავეები სირსმა აიღო ხელში. მას შემდეგ რაც რეიგანმა აიოვას შტატში წააგო (ჯორჯ ჰ.უ. ბუშმა ხმების 32% მიიღო, რეიგანმა კი — 30%), ნიუ ჰემფშირში კი მისმა მაჩვენებლმა დაიწია, ნენსიმ მეორე შეხვედრა გამართა, სირსს პრეს-რელიზის ასლი მიაწოდა, რომელიც კამპანიის ხელმძანელის გათავისუფლების შესახებ იტყობინებოდა და ის თანამშრომლებთან ერთად დაითხოვა.[66] ნენსის გავლენა აშკარად შესამჩნევი გახდა. აქციებზე, ლანჩებსა და მიღებებზე მისი ყოფნა რონალდისადმი ნდობას ზრდიდა.[70]

ამერიკის შეერთებული შტატების პირველი ლედი

რედაქტირება

თეთრი სახლის შარმი

რედაქტირება

განახლება

რედაქტირება
 
ინაუგურაციის ცერემონიალი (20 იანვარი, 1981). სწორედ ამ დროს, 444 დღიანი ტყვეობიდან 52 ამერკელი ტყვე გაათავისუფლეს

1981 წლის იანვარში რეიგანის ინაუგურაციის შემდეგ ნენსი ამერიკის შეერთებული შტატების პირელი ლედი გახდა. ქმრის პრეზიდენტობის ადრეულ პერიოდში ნენსიმ თეთრ სახლის შესაფერისი „პირველი სახლის“ შექმნის სურვილი გამოთქვა, რადგანაც წლების განმავლობაში უყურადღებობის გამო პირველი ოჯახის სამყოფი სავალალო მდგომარეობაში იყო.[71] თეთრი სახლის თანაშემწე მაიკლ დივერი მეორე და მესამე სართულის აღწერისას „ჩამოშლილი ბათქაშიანი კედლების, დაბზარული საღებავებისა და დაზიანებული იატაკის“ შესახებ საუბრობდა.[72] განახლებისა და ხელახლა შემკობისთვის მთავრობის ფონდის დახმარებაზე მეტად ნენსი კერძო შემოწირულობების გამოყენებას ცდილობდა.[10] 1981 წელს მან თეთრი სახლის ოთახების დიდი ნაწილის, მათ შორის მეორე და მესამე სართულის ყველა ოთახისა[73] და მრგვალი ოფისის მიმდებარე ოთახების, მათ შორის ჯეიმზ ბრეიდის პრეს-ბრიფინგის ოთახის [74] მთლიანი განახლება დაიწყო. განახლების პროცესი კედლების ხელახლა შეღებვას, იატაკის ხელახლა დაგებას, ბუხრების შეკეთებას, ანტიკვარული ნივთების დამუშავებასა და ფანჯრებისა და მავთულების შეცვლას მოიცავდა.[72] მთავარი საძინებლის ერთი ნაწილი მშვენიერ სალონად და ტანსაცმლის გამოსაცვლელ ოთახად გადაკეთდა, ხოლო დასავლეთის საძიებელი — პატარა სავარჯიშო დარბაზად.[75]

პირველმა ქალბატონმა ცნობილი ინტერიერის დიზაინერი, დასავლეთის სანაპიროს მდიდრული ფიგურების გამოყენებით სახელგანთქმული ტედ გრეიბერი ოჯახის საცხოვრებელი ნაწილების შესამკობად ყველაფრით უზრუნველყო.[76] მთავარ საძინებელს ჩინური ნიმუშები და ხელით მოხატული კედლის ქაღალდი დაემატა.[77] საოჯახო ავერჯი პრეზიდენტის პირად ოფისში მოათავსეს.[76] პირველმა ქალბატონმა და მისმა დიზაინერმა თეთრი სახლის არაერთი ანტიკვარული ნივთი საცავიდან ამოიტანეს და მთელ სასახლეში განათავსეს.[76] გარდა ამისა, რეიგანის პირადი კოლექციებიც გამოფინეს, მათ შორის 25-მდე მომინანქრებული ყუთი, რამდენიმე ფაიფურის კვერცხი და თეფშების კოლექცია.[78]

განახლების პროცესი კერძო შემოწირულობებიდან ფინანსდებოდა.[10][76] განახლების შესახებ ნენსი ამბობდა: „ეს სახლი ყველა ამერიკელის კუთვნილებაა და მინდა ის ისეთი იყოს, რითიც ისინი იამაყებენ.“[76] განახლებასთან დაკავშირებით ზოგიერთმა კრიტიკული შენიშვნები გამოთქვა, სახლის განახლებისთვის საჭირო თანხა საგადასახადო შემოწირულობებიდან ფინანსდება, რაც საბოლოოდ არაპირდაპირი სახით მხოლოდ გადასახადების გადამხდელი საზოგადოებიდან მოდისო.[79]

მოდა

რედაქტირება
 
რეიგანი ჟურნალისთვის — ‘’ვოგი’’ პოზირებისას, წითელი ოთახი, თეთრი სახლი, 1981

ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც ნენსის ქმარი საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვებული იყო, მაგრამ ინაუგურაცია ჯერ კიდევ არ შემდგარიყო, პრესა საკმაოდ ხმამაღალ ვარაუდებს გამოთქვამდა რეიგნაის სოციალური ცხოვრებისა და მოდისადმი მისი ინტერესის შესახებ.[80][81][82] ნენსის გემონებას უფრო მეტად ყოფილ პირველ ქალბატონს, ჟაკლინ კენედის ადარებდნენ.[83] მეგობრები და ახლობლები ამბობდნენ, რომ ნენსი ყოფილი პირველი ქალბატონებისაგან განსხვავებული იქნებოდა. მისი ახლო მეგობარი ჰარიეტ დოიჩი აღნიშნავდა: „ნენსის მისი საკუთარი, გამორჩეული ნიშანი აქვს.“[81]

მოდის დიზაინერები ძალიან ნასიამოვნები იყვნენ იმით, რომ ნენსი ჩაცმულობას ასეთ დიდ ყურადღებას აქცევდა.[84] ადოლფო სარდინას თქმით, პირველი ლედი „ელეგანტურობის, მშვენიერების, კარგი მანერებისა და მოდური ამერიკული სახის“ განსახიერება იყო.[84] ბილ ბლასი კი აღნიშნავდა: „მე ვფიქრობ, რომ ჟაკლინ კენედი ონასისის შემდეგ თეთრ სახლში მსგავსი მომხიბვლელობა არავის ჰქონია.“[84] კოსმეტიკური კომპანიის „Frances Denny“ პრეზიდენტი, უილიამ ფაინი შენიშნავდა: „ის სტილს ინარჩუნებს, მაგრამ ტრენდად არ იქცევა.“[84]

მიუხედავად იმისა, რომ ნენსის ელეგანტური მოდა და გარდერობი „ელეგანტურობისა და ორიგინალურობის“ განსახიერებად ითვლებოდა,[84] ეს საკითხი ხშირად საწინააღმდეგო მოსაზრებებს წარმოშობდა. 1982 წელს მან აღიარა, რომ ათასობით დოლარი გაიღო ტანსაცმლის, ძვირფასეულობისა და სხვა საჩუქრების შესაძენად, მაგრამ თავის მოქმედებას იმით იცავდა, რომ ტანსაცმლის გამოყენების შემდეგ თითოეულს კვლავ უკან დააბრუნებდა ან მუზეუმებს გადაცემდა.[85][86] ნენსი ხაზს უსვამდა, რომ ის ამერიკული მოდის ინდუსტრიის პოპულარიზებას ახდენდა.[87] კრიტიკის გამო მან მალე განაცხადა, რომ ასეთ სესხებს აღარ აიღებდა,[87] რადგანაც ტანსაცმელს ხშირად ყიდულობდა და დიზაინერთა ნამუშევრებსაც პირველ ქალბატონად ყოფნის დროს მუდამ ინახავდა.[88]

 
ნენსი რეიგანი წითელ ოთახში, 1981

მიუხედავად საკამათო მოსაზრებებისა, ბევრი დიზაინერი, რომელიც ნენსის ტანცამელს უკერავდა, შენიშნავდა, რომ შეთანხმებები მათი ბიზნესისთის,[88] სართო ჯამში კი მთელი ამერიკული მოდის ინდუსტრიისთვისაც ძალიან სასარგებლო იყო.[89] 1989 წელს ამერიკის მოდის დიზაინერთა საბჭოს ყოველწლიური გალა დაჯილდოების სადილზე წითელ ატლასის კაბაში გამოწყობილ ნენსის საბჭოს საპატიო ჯილდო გადასცეს.[90] ბარბარა უოლტერსმა მის შესახებ თქვა: „რვა გრძელი წლის განმავლობაში ის ყოველდღე მსოფლიო სტილს ემსახურებოდა.“[90]

ელეგანტურობა და ფორმალობა

რედაქტირება

ქმრის პრეზიდენტობის პირველი ვადის პირველივე წელს ნენსიმ თეთრი სახლისთვის სახელმწიფო ფაიფურის სერვისის შეკვეთა გადაწყვიტა.[91] ფაიფურის მთლიანი სერვისი 1940-იანი წლების შემდეგ, ჰარი ტრუმენის ადმისტრაციის შემდეგ არ შეუკვეთიათ (ლინდონ ჯონსონის დროს მხოლოდ სერვისის ნაწილი შეუკვეთეს).[91] ნენსი ამბობდა: „თეთრ სახლს ნამდვლად ძალიან, ძალიან სჭირდება ფაიფური.“[91] ლენოქსთან, ამერიკაში პირველხარისხოვანი ფაიფურის დამამზადებელ კომპანიასთან ერთად მუშაობისას პირველმა ქალბატონმა წითელი, ოქროსსალტეიანი გრავირებით, ალისფერი საზღვრითა და კრემისფერით გაფორმებული სპილოს ძვლის თეფშები შეარჩია, რომელთა ცენტრშიც ოქროსფრად პრეზიდენტის ბეჭედი იყო ამოგრავირებული.[91] მთლიანი სერვისი 4 370 ნაწილისაგან შედგებოდა, ერთი ადამიანისთვის კი 19 ცალი იყო განკუთვნილი.[91] საერთო ჯამში, სერვისის ღირებულებამ 209 508 აშშ დოლარი შეადგინა.[92] მართალია, სერვისის შესაძენად კერძო შემოწირულობებიდან მიღებული თანხა გამოიყენებოდა (ნაწილი ჯოზეფ ნაპის ფონდიდან), მაგრამ იმის გამო, რომ ფაიფურის სერვისი 1980-იანი წლების დასაწყისში ეკონომიკური დაღმასვლის დროს შეისყიდეს, ამ გადაწყვეტილებამ არაერთგვაროვანი, ურთიერთსაპირისპირო შეფასებები დაიმსახურა.[93] უფრო მეტიც, ფაიფურის სერვისის შესყიდვის გადაწყვეტილება იმ დროს დაემთხვა, როდესაც ქმრის ადმინისტრაციამ სასკოლო ლანჩების რეგულაციების წინადადება წამოაყენა, რომლის მიხედვითაც კეტჩუპი ბოსტნეულად ითვლებოდა.[94]

 
პირველი ლედი ნენსი რეიგანი და ყოფილი პირველი ლედი ჟაკლინ კენედი ონასისი პრეზიდენტთან ერთად, 1985.

ახალი ფაიფური, თეთრი სახლის განახლება, ძვირი ჩაცმულობა და უელსის პრინცისა და პრინცესის, ჩარლზისა და დაიანას ქორწილზე დასწრება — ამ ყველაფერმა ეკონომიკური დაღმასვლის დროს ნენსის ირგვლივ ისეთი აურა შექმნა, თითქოს ის ამერიკელი ხალხისაგან ძალიან დაშორებული და მიუწვდომელი იყო.[95] მსგავსი რეპუტაცია უფრო მეტად ვაშინგტონიდან წამოვიდა, სადაც მოსახლეობის დიდი ნაწილი ასკვნიდა, რომ ნენსი სუსტი და უსუსური ქალი იყო,[94] ბრწყინვალებისადმი მისი გემოვნების გამო კი მას დამამცირებელი დატვირთვის მქონე მეტსახელი, „დედოფალი ნენსი“ შეარქვეს.[10] სიდიადისა და ბრყინვალებისადმი მიდრეკილების გამო ჟაკლინ კენედიც შეეჩეხა პრესის კრიტიკას, მაგრამ რეიგანის შემთხვევაში, პრესა პირველ ქალბატონს უფრო ხშირად და უფრო უარყოფითად ხატავდა.[83] კრიტიკისაგან თავის დასაღწევად ნენსიმ უსახლკაროს კოსტუმი ჩაიცვა და 1982 წელს, გრიდირონის კლუბის სადილზე სიმღერა „Second-Hand Clothes“ შეასრულა, თან მიმიკით სიმღერას „Second-Hand Rose“ ბაძავდა.[96] პაროდიამ გაჭრა და ნენსის რეპუტაციის აღდგენაში დაეხმარა.[97]

ნენსი კრიტიკის კიდევ ერთ ტალღას შეეჩეხა 1989 წელს ავტობიოგრაფიის, My Turn გამოქვეყნების შემდეგ. მან დემოკრატიული ნაციონალური კომიტეტის თავმჯდომარესთან, რობერტ სტრაუსთან ერთად ლანჩი აღწერა. როდესაც სტრაუსმა მას უთხრა: „ნენსი, როდესაც ქალაქში პირველად ჩამოხვედი, საერთოდ არ მომეწონე. მაგრამ მას შემდეგ, რაც გაგიცანი, შენ შესახებ წარმოდგენა შემეცვალა“, რეიგანმა მიუგო — „ბობ, პრესაში გამოქვეყნებული სტატიების წაკითხვის შემდეგ ჩემი თავი თვითონაც არ მომეწონა!“[98]

ჯიმი კარტერის (რომელმაც საპრეზიდენტო ფუნქციების ფორმალობა რადიკალურად შეცვალა) პრეზიდენტობის შემდეგ, რეიგანმა კენედური მომხიბვლელობა დაუბრუნა თეთრ სახლს.[85][99] რვა წლის განმავლობაში მან 56 სახელმწიფო სადილს უმასპინძლა.[100] ნენსი აღნიშნავდა, რომ სადილის მასპინძლობა „ყველაზე მარტივი რამაა მთელს მსოფლიოში. თქვენ არაფრის გაკეთება გჭირდებათ. უბრალოდ იქონიეთ დრო და აკეთეთ მცირე ბიზნესი. ვაშინგტონი ამ გზით მუშაობს.“[100] თეთრი სახლის პერსონალი რეიგანის ზედამხედველობის ქვეშ თავდაუზოგავად ამზადებდა სახელმწიფო სადილს. კერძების წარდგენის ყველა ასპექტს პირველი ლედი თვითონ მეთვალყურეობდა და ზოგჯერ იმ დესერტის ნაცვლად, რომელიც მზადდებოდა, სხვა დესერტს ითხოვდა, სანამ საბოლოოდ არ გადაწყვეტდა თუ რომელი გაეტანათ სადილზე.[101]

 
ვიცე პრეზიდენტი ჯორჯ ჰ.უ. ბუში, ნენსი რეიგანი და რაისა გორბაჩოვა ვაშინგტონში, 1987

ზოგადად, პირველი ლედის სურვილმა თეთრ სახლში ყველაფერი გაკრიალებული და მოწესრიგებული ყოფილიყო, პერსონალი დაარწმუნა, რომ მასთან მუშაობა მარტივი არ იქნებოდა, თანაც იმ ტირადების შემდეგ, რომელთაც ნენსი მოსამსახურეთა მიერ შეცდომების დაშვების შემთხვევაში წარმოთქვადა.[102] პერსონალის ერთ-ერთი წევრი მოგვიანებით იხსენებდა: „მახსოვს, ერთ დღეს როგორ ესაუბრებოდა ის პირად მოსამსახურეს და როგორ შემაშინა მისმა ტონმა. მე არასდროს მდომებია მის საპირისპირო მხარეს ყოფნა.“[103] თუმცა ნენსი პერსონალის მიმართ ლოიალურობასა და პატივისცემას ამჟღავნებდა.[104] ნენსიმ საჯაროდ დაიცვა მოსამსახურე, რომელიც პასუხისგებაში მისცეს პარაგვაიში იარაღით კონტრაბანდობის გამო, პირველმა ქალბატონმა წერილობითი ჩვენება მისცა, რომელშიც ის მოსამსახურეს მხოლოდ დადებითად ახასიათებდა (მიუხედავად იმისა, რომ პოლიტიკურად ეს საკმაოდ უხერხული და არასასიამოვნო იყო ირან-კონტრას სკანდალის გამო). შემდგომში მოსამსახურეს ბრალდება მოეხსნა და თეთრ სახლში სამუშაოს დაუბრუნდა.[105][106]

ნიკიტა ხრუშოვის (რომელიც აშშ-ის დედაქალაქში 1959 წელს, ცივი ომის ზენიტში იმყოფებოდა) შემდეგ, მიხეილ გორბაჩოვი საბჭოთა კავშირის პირველი ლიდერი გახდა, რომელიც ვაშინგტონს ეწვია (1987წ.) უმნიშვნელოვანესი და უმაღლესი დონის სახელმწიფო სადილის დაგეგმვასა და პასპინძლობაზე პასუხისმგებელი ნენსი იყო, რომლის მიზანსაც ორივე საბჭოთა ლიდერზე, განსაკუთრებით კი რაისა გორბაჩოვაზე შთაბეჭდილების მოხდენა წარმოადგენდა.[107][108] სადილის შემდეგ სპეციალურად მოწვეულმა პიანისტმა, ვან ქლიბერნიმ საბჭოთა დელეგაციისთვის იმპროვიზირებული „Moscow Nights“ შეასრულა და სიმღერის დროს ცოლ-ქმარი გორბაჩოვებიც აიყოლია.[109] სახელმწიფო მდივანმა, ჯორჯ შულცმა მოგვიანებით საღამოს შესახებ განაცხადა: „ამ ღამით ჩვენ ცივი ომის ჩამოშლის სიცივე ვიგრძენით.“[110] „ეს იყო ჩემი ქმრის პრეზიდენტობის ერთ-ერთი დიდებული საღამოს სრულყოფილი დასასრული,“— აღნიშნა ნენსიმ.[111]

Just Say No

რედაქტირება
  მთავარი სტატია: Just Say No.
 
რეიგანი პირველ ქალბატონებს მასპინძლობს ნარკოტიკული საშუალებების საწინააღმდეგო პირველ კონფერენციაზე, თეთრი სახლი, 1985

1982 წელს ნენსი რეიგანმა ფსიქოაქტიური ნივთიერებების რეკრეაციული გამოყენებისა და ჯანმრთელობისთვის საზიანო პრეპარატების საწინააღდმეგო „Just Say No“ კამპანია წამოიწყო, რომელიც მის პირველ და პირველი ქალბატონის რანგში ყველაზე მნიშვნელოვან ინიციატივად ითვლება.[10] ფიქოტროპული და ნარკოტიკული საშუალებების შესახებ ახალგაზრდების განათლების ამაღლების აუცილებლობის შესახებ რეიგანმა ჯერ კიდევ 1980 წლის კამპანიის დროს, ნიუ იორკში, ნარკოტიკული საშულებებისადმი მიდრეკილი ადამიანების განკურნების ცენტრში ყოფნისას ისაუბრა.[112] 1981 წელს ნენსი აღნიშნავდა: „იმის გააზრება, ნარკოტიკულ საშუალებებს თქვენი შვილებისთვის რამხელა ზიანის მიყენება შეუძლია, იმის გაგება, თანატოლების ჯგუფს რამხელა ზეწოლა აქვს და იმის განსაზღვრა, თუ რატომ ხდებიან ნარკოტიკულ საშუალებებზე დამოკიდებულნი... არის პირველი ნაბიჯი პრობლემის გადასაჭრელად.“[112] კამპანია ახალგაზრდებში ნარკოტიკული საშუალებების შესახებ განათლების ამაღლებასა და ბოროტად გამოყენების საფრთხეების შესახებ ინფორმირებაზე აკეთებდა აქცენტს.[112]

1982 წელს ნენსის სკოლის ერთ-ერთმა მოსწავლე გოგონამ ჰკითხა, თუ როგორ მოქცეულიყვნენ, თუკი მათ ნარკოტიკულ საშუალებებს შესთავაზებდნენ. რეიგანმა უპასუხა: „უბრალოდ, თქვით არა“ („Just Say No“).[113][114] ფრაზა მაშინვე აიტაცეს, 1980-იანი წლების პოპულარულ კულტურაში გავრცელდა და სასკოლო თუ სხვა ორგანიზაციათა კლუბების ნარკოტიკების საწინააღმდეგო პროგრამების სახელწოდებად იქცა.[10] ნარკოტიკული საშუალებების პრევენციის პროგრამებში რეიგანი აქტიურად ჩაერთო და ნარკოტიკული საშუალებებისადმი მიდრეკილი ადამიანების რეაბილიტაციის ცენტრებში აშშ-ის ფარგლებში 250 000 მილზე (400 000 კმ.) მეტი იმოგზაურა. პირველი ლედი სატელევიზიო თოქ-შოუებშიც გამოდიოდა და საჯარო განცხადებებს აკეთებდა,[10] მათ შორის სატელევიზიო დრამის — „Dynasty“ — ცალკეულ ეპიზოდებსა და სიტუაციურ კომედიაში — „Diff'rent Strokes“, რათა „Just Say NO“ კამპანიის მხარდასაჭერად მოეწოდებინა. ასევე, გამოჩნდა როკ მუსიკალურ ვიდეოში „Stop the Madness“ (1985).[115]

 
რეიგანის სიტყვით გამოსვლა „Just Say No“ კამპანიის აქციაზე, ლოს-ანჯელესი, 1987წ.

1985 წელს რეიგანმა კამპანია საერთაშორისო დონეზე განავრცო, როდესაც ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარების წინააღმდეგ კონფერენცია გამართა და თეთრ სახლში არაერთი ქვეყნის პირველი ქალბატონი მოიწვია.[10] ოქტომბერში, გაერთიანებული ერების ორმოცი წლის თავზე, ნარკოტიკების წინააღმდეგ მიმართულ მეორე შეკრებაზე მან ოცდაათი ქვეყნის პირველ ქალბატონს უმასპინძლა. 1986 წლის 27 ოქტომბერს პრეზიდენტმა რეიგანმა „ნარკოტიკებისაგან თავისუფალი ამერიკისთვის ნაციონალური ჯვაროსნული ლაშქრობისაკენ“ მოუწოდა და ანტი-ნარკოტიკულ ბილს მოაწერა ხელი, რაც ნარკოტიკული საშუალებების გამოყენებასთან დაკავშირებული კრიმინალური ქმედებებისთვის სავალდებულო მინიმალური სასჯელის დაწესებისთვის საბრძოლველად და კრიზისის დასაძლევად 1.7 მილიარდის ბიუჯეტის მქონე ფონდის შექმნას ითვალისწინებდა.[116] მართალია, ბილის მიღებას ბევრი აკრიტიკებდა, მაგრამ რეიგანი მას პირად გამარჯვებად მიიჩნევდა.[10] 1998 წელს ის პირველი პირველი ლედი გახდა, რომელმაც გაერთიანებული ერების გენერალურ ასამბლეას საერთაშორისო დონეზე ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარებისა და ტრეფიკინგის წინააღმდეგ ბრძოლისკენ მოუწოდა.[10]

კრიტიკოსები იმაზე ამახვილებდნენ ყურადღებას, თუ რა განზრახვა ჰქონდა რეიგანის ასეთ ძალისხმევას.[117] აღნიშნავდნენ, რომ რეიგანის მიერ ნარკოტიკული საშუალებების წინააღმდეგ ცნობიერების ამაღლების მცდელობა საკმაოდ გამარტივებული იყო[71] და კამათობდნენ, რომ პროგრამა მრავალ სოციალურ პრობლემას, მათ შორის უმუშევრობას, სიღარიბესა და ტრადიციული ოჯახური კავშირების დაშლას არ ითვალისწინებდა.[117] “Just Say No” კამპანიის კლუბთა და ორგანიზაციათა ნაწილი ქყევნის ფარგლებში კვლავ ფუნქციონირებს.[112]

ქმრის მფარველი

რედაქტირება

1981 წელს რეიგანის მკვლელობის მცდელობის შემდეგ ქმრის არაოფიციალური „მფარველის“ როლი ნენსიმ თავის თავზე აიღო.[118] იმ წლის 30 მარტს სასტუმროს —„Washington Hilton“ — დატოვებისას პრეზიდენტ რეიგანსა და სამ სხვა ადამიანს 25 წლის ახალგაზრდამ, ჯონ ჰინკლი უმცროსმა ცეცხლი გაუხსნა. თავდასხმის შესახებ ნენსის მალევე აცნობეს და პირველი ლედი მაშინვე ჯორჯ ვაშინგტონის საუნივერსიტეტო საავადმყოფოში ჩავიდა, სადაც პრეზიდენტი მოეთავსებინათ. ნენსი იხსენებდა: „რეანიმაციები ადრეც მენახა, მაგრამ არასდროს მენახა ისეთი, სადაც ჩემი ქმარი იქნებოდა მოთავსებული.“[119] პირველი ლედი ესკორტით მოსაცდელ ოთახში გაიყვანეს, ხოლო როცა ქმრის ნახვის ნება დართეს, შესვლისას რონალდი მახვილგონივრულად მიესალმა: „ძვირფასო, იხვი დამავიწყდა.“ პრეზიდენტმა დამარცხებული მოკრივის, ჯეკ დემფსის ჟესტით მიმართა მის ცოლს.[120]

 
ნენსი და რონალდი საავადმყოფოდან დაბრუნების შემდეგ, 11 აპპრილი, 1981

პირველი ლედის ქმრის დამცველი ბუნება პირველად მაშინ გამომჟღავნდა, როდესაც სენატორმა სტრომ თურმონდმა საიდუმლო სამსახურს გვერდი აუარა იმით, რომ თავი მოაჩვენა, თითქოს პრეზიდენტის „უახლოესი მეგობარი“ იყო და რეიგანის ოთახში შევიდა, სავარაუდოდ, ის ასე მედიის ყურადღების მისაპყრობად მოიქცა.[121] ნენსი აღშფოთდა და სენატორს დაუყოვნებლივ პაციენტის დატოვება მოსთხოვა.[46] მაშინ, როდესაც პრეზიდენტი საავადმყოფოში ძალ-ღონეს იღდგენდა, ნენსის მისი ერთ-ერთი მაისურით ეძინა, რათა სურნელით ქმრის სიახლოვე ეგრძნო.[46] 11 აპრილს, როდესაც რეიგანი საავადმყოფოდან გაწერეს, თეთრ სახლამდე მგზავრობისას ნენსი თან ახლდა.

პრესამ ნენსი ქმრის „მთავარ მცველად“ მონათლა, რითიც პირველი ლედის, როგორც ცივ ომში პრეზიდენტის ერთგულ დამხმარედ წარმოჩენა დაისახა მიზნად.[122] ქმრის მკვლელობის მცდელობიდან ერთი დღის შემდეგ, ნენსი საავადმყოფოში ქმრისთვის მისატანი სურათის ჩამოღებისას სკამიდან ჩამოვარდა. პირველმა ქალბატონმა რამდენიმე ნეკნი დაიზიანა, მაგრამ გადაწყდა, ეს ამბავი საჯაროდ არ გახმაურებულიყო.[123]

გავლენა თეთრ სახლში

რედაქტირება

დონალდ რიგანი თავის 1988 წლის მემუარში „From Wall Street to Washington“ აღნიშნავს, რომ რეიგანთან უთანხმოებები ჰქონდა, რადგანაც საჯაროდ პირველმა განაცხადა, რომ პირადი ასტროლოგი (იმ დროისთვის უცნობი ჯოან ქვიგლი) ჰყავდა, ვისთან ერთადაც პირველი ლედი პრეზიდენტის გადაწყვეტილებებს განიხილავდა. რიგანი წერდა:

პრაქტიკულად, თეთრ სახლში პერსონალის მეთაურად ჩემი ყოფნის დროს, რეიგანების მიერ გაკეთებული ყველა სვლა და ყველა მიღებული გადაწყვეტილება წინასწარ იყო განსაზღვრული სან-ფრანცისკოელი ქალის მიერ, რომელიც ჰოროსკოპს აკვირდებოდა იმისთვის, რათა დარწმუნებულიყო, პლანეტები სათანადოდ იყო თუ არა განლაგებული.[124][125]

 
ნენსი თავის ქმართან ერთად, რომელიც მთავარი მოსამართლის, უორენ ბერგერის წინაშე ხელმეორედ ფიცს დებს, 20 იანვარი, 1985

თავის მემუარებში ნენსი წერს: „ყოველთვის, როცა რონი თეთრ სახლს ტოვებდა, პანიკურად მეშინოდა.“[126] მკვლელობის მცდელობის შემდეგ ქმრის განრიგის ცოდნა ნენსის მანიად ექცა, აუცილებლად უნდა სცოდნოდა რომელ ღონისძიებებს დაესწრებოდა მისი ქმარი და ვისთან ერთად.[10] ქმრის დაცვაზე ზრუნვამ ნენსი ასტროლოგ ჯოან ქვიგლისთან კონსულტაციებამდე მიიყვანა, რომელიც წყვეტდა თუ რომელი დღეები იყო „კარგი“, რომელი „ნეიტრალური“ და რომელი დღეებისთვის უნდა აერიდებინათ თავი, რამაც ქმრის თეთრი სახლის განრიგზე დიდი გავლენა იქონია.[127] დღეები ასტროლოგის რჩევის შესაბამისად სხვადასხვა ფერით იყო მონიშნული, რათა წინასწარ ამოეცნოთ რომელი დღეები იქნებოდა ოპტიმალური პრეზიდენტის უსაფრთხოებისა და წარმატებისთვის.[10]

თეთრი სახლის პერსონალის მეთაური, დონალდ რიგანი ასეთი რეჟიმით იმედგაცრუებული იყო, რამაც მასა და პირველ ქალბატონს შორის უთანხმოება წარმოშვა. ურთიერთობა კიდევ უფრო დაიძაბა ირან კონტრას საქმის, ადმინისტრაციული სკანდალის გახმაურების შემდეგ. პირველი ლედი გრძნობდა, რომ რიგანს მისი ქმრისთვის ზიანის მიყენება შეეძლო.[128] ნენსი ფიქრობდა, რომ უმჯობესი იყო რიგანი გადამდგარიყო, რის შესახებაც ქმარს გაუმხილა, თუმცა რონალდ რეიგანმა მისი თვალსაზრისი არ გაიზიარა. 1987 წლის დასაწყისში რიგანს სურდა, რომ პრეს-კონფერენციების საშუალებით პრეზიდენტ რეიგანს ირან-კონტრას საქმის შესახებ ესაუბრა, მაგრამ ნენსიმ ქმარს მცირე ხნის წინ გაკეთებული პროსტატის ოპერაციისა და ასტროლოგიური გაფრთხილებების გამო ზედმეტი დაძაბვის ნება არ მისცა.[129] პერსონალის მეთაური ისე გაბრაზდა, რომ 1987 წელს პირველ ლედთან სატელეფონო საუბრისას ტელეფონი გათიშა. ABC News-ის კორესპონდენტის, სემ დონალდსონის თქმით, როდესაც პრეზიდენტმა ასეთი მოპყრობის შესახებ გაიგო და ვიცე-პრეზიდენტმა ჯორჯ ჰ.უ. ბუშმაც პრეზიდენტს რიგანის დათხოვნა ურჩია,[130] მან რიგანის თანამდებობიდან გადადგომა მოითხოვა და საბოლოოდ, პერსონალის მეთაური ასეც მოიქცა.[131] 1988 წლის მემუარში რიგანმა პირველმა აღნიშნა საჯაროდ პირველი ლედის ასრტოლოგთან კონსულტაციების შესახებ, რამაც ნენსის მიმართ არაერთგვაროვანი დამოკიდბეულება გააჩინა.[132] მოგვიანებით ნენსი წერდა: „ასტროლოგია ერთ-ერთი მარტივი გზა იყო იმ შიშის გასამკლავებლად, რომელიც ჩემი ქმრის თითქმის სიკვდილის შემდეგ დამეუფლა... იყო კი ასტროლოგია ერთ-ერთი მიზეზი [მკვლელობის მცდელობები შემდეგში აღარ ყოფილა]? მე ძალიან არ მჯერა, რომ ეს ასეა, მაგრამ არც ძალიან მწამს, რომ ეს ასე არაა.“[133]

 
ნენსი და რონალდი ოვალურ ოფისში, 1985

ნენსის პრეზიდენტ რეიგანზე დიდი გავლენა ჰქონდა.[134] მკვლელობის მცდელობის შემდეგ პირველი ლედი მკაცრად აკონტროლებდა პრეზიდენტთან შეხვედრებს და ზოგჯერ მისი ქმრის გადაწყვეტილებების მიღებაშიც დიდ როლს თამაშობდა.[134][135]

1985 წლის დასაწყისში ნენსიმ ქმარი საბჭოთა კავშირის გენერალურ მდივანთან, მიხაილ გორბაჩოვთან სამიტის გამართვისთვის შეაგულიანა, სამიტამდე კი პირადი ურთიერთობების დამყარება შესთავაზა.[10] სამიტზე მოლაპარაკებების დროს რეიგანმა და გორბაჩოვმა მართლაც ნაყოფიერი ურთიერთობა დაამყარეს. რაც შეეხება ნენსისა და რაისა გორბაჩევას ურთიერთობას, მათ შორის ქმრების დიპლომატიური ურთიერთობის შესაბამისად, უბრალოდ მეგობრული ურთიერთობა დამყარდა. ნენსის რაისასთან საუბარი უჭირდა, რის გამოც მათ ურთიერთობას აღწერდნენ, როგორც „ცივს.“[136] ზესახელმწიფოთა პირველი ქალბატონები ჩვეულებრივ ჩაის მიირთმევდნენ და სსრკ-სა და აშშ-ს შორის განსხვავებებზე საუბრობდნენ. 1987 წელ ამერიკის შეერთებულ შტატებში პირველი ვიზიტისას, გორბაჩოვამ რეიგანი ისე გააღიზიანა ლექციებით, დაწყებული არქიტექტურიდან დამთავრეული სოციალიზმით, რომ გავრცელებული ინფორმაციით, ამერიკის პრეზიდენტის ცოლს უთქვამს: „ამ დამას თავი ვინ ჰგონია?!“[137]

პრესის მიერ რეიგანისთვის მორგებულმა ჩარჩომ უბრალოდ ქმრის დამხმარისა და მფარველის როლის გარდა, ფარული ძალის მქონე ქალის როლიც მოიცვა.[138] იმის გამო, რომ ნენსი რეიგანი პოლიტიკაში ხშირად ისეთ სიტუაციებში ერთვებოდა, სადაც არ უნდა ყოფილიყო, იძულებული გახდა, უარეყო, რომ ტახტს უკან ძალას ფლობდა.[138] პირველი ქალბატონის ვადის გასვლის შემდე მან აღნიშნა, რომ მის ქმარს პერსონალი მაინც და მაინც კარგად არ ემსახურებოდა[138][139] და რომ პერსონალის მიმართ ქმრის გადაწყვეტილებებზე დიდ გავლენას ახდენდა: „ამის გამო არავითარ შემთხვევაში ბოდიშს არ მოვიხდი.“[139] ნენსი მემუარებში წერდა: „მე არ ვფიქრობ, რომ ისეთი ცუდი ვიყავი, როგორც წარმომაჩენ(დ)ენ,[140] მით უმეტეს, როგორც პირველ ლედს შეეფერება, მან უნიკალური და მნიშვნელოვანი როლი უნდა ითამაშოს ქმარზე ზრუნვაში. ასე რომ, სრულიად ბუნებრივია მან ქმარს თავისი მოსაზრებები გაუმხილოს. მე ამ ყველაფერს მხოლოდ რონისთვის ვაკეთებდი და მომავალშიც გავაკეთებ.“[141]

მკერდის კიბო

რედაქტირება
 
რონალდ რეიგანი კოცნის თავის ცოლს ბეთესდას საზღვაო საავადმყოფოში ჩატარებული მასტექტომიის შემდეგ, მერილენდი, 1987

1987 წლის ოქტომბერში მამოგრაფიამ რეიგანის მარცხენა ძუძუში დაზიანება გამოავლინა და პირველ ქალბატონს მაშინვე მკერდის კიბოს დიაგნოზი დაუსვეს. რეიგანმა ლამპექტომიას მასტექტომია ამჯობინა.[142] რეიგანს ძუძუ 1987 წლის 17 ოქტომბერს მოკვეთეს. ოპერაციიდან 10 დღის შემდეგ ნენსის დედა, ედიტ ლაკეტ დეივისი 99 წლის ასაკში ფენიქსში (არიზონა) გარდაიცვალა. ამ პერიოდს რეიგანმა „საშინელი თვე“ უწოდა.[143]

ოპერაციის შემდეგ მთელი ქვეყნის მასშტაბით ჩვეულებრივზე უფრო მეტმა ქალმა ჩაიტარა მამოგრაფია, რაც პირველი ლედის გავლენის თვალსაჩინო მაგალითია.[144]

შემდგომი ცხოვრება

რედაქტირება

მართალია ნენსი რეიგანი საკამათო პირველი ლედი იყო, მაგრამ 1989 წლის 20 იანვრისთვის, როდესაც მისმა ქმარმა პრეზიდენტის ოფისი დატოვა, ამერიკელთა 56%-ს მის მიმართ დადებითი დამოკიდებულება ჰქონდა, 18%-ს კი — უარყოფითი.[145] სხვა პირველ ქალბატონებთან შედარებით, მათი ქმრების საპრეზიდენტო ვადა ამოიწურის დროისთვის, ნენსისადმი დადებით დამკიდებულებას ამერიკელთა უფრო დიდი ნაწილი გამოხატავდა, ვიდრე როზალინ კარტერისა (თუმცა კარტერისადმი უარყოფითი დამოკიდებულება ამერიკელთა მხოლოდ 9%-ს ჰქონდა) და ჰილარი კლინტონისადმი. როგორც აღმოჩნდა, ნენსი ბარბარა ბუშზე ნაკლებ პოპულარული იყო.[145]

 
ნენსი და რონალდი „სამოთხის რანჩოს“ სასადილო ოთახში

თეთრი სახლის დატოვების შემდეგ წყვილი კალიფორნიაში დაბრუნდა, სადაც მათ ბელ აირის მეზობლად მდიდრულ ისთ გეით ბელ აირში (ძველი ბელ აირი) სახლი შეიძინეს,[146][147] რის შემდეგაც ბელ აირსა და სანტა ბარბარაში მდებარე რეიგანის რანჩოში ატარდებნენ დროს. ნენსი და რონალდი რეგულარულად დადიოდნენ ბელ აირის ეკლესიაში.[148] ვაშინგტონის დატოვების შემდეგ რეიგანი არაერთხელ გამოჩნდა საჯაროდ, ხშირ შემთხვევაში — ქმრის სახელით. რონალდის გარდაცვალების შემდეგ (2004 წლის 5 ივნისი) ნენსიმ კვლავ ბერ აირში მდებარე სახლში განაგრძო ცხოვრება.[149]

თეთრი სახლის შემდგომი საქმიანობა

რედაქტირება

1989 წლის გვიან ხანებში ყოფილმა პირველმა ქალბატონმა ნენსი რეიგანის ფონდი დააარსა, რომელიც ნივთიერებების გადაჭარბებით გამოყენებასთან დაკავშირებული საშიშროებების შესახებ ხალხში განათლების დონის ამაღლებას ისახავდა მიზნად.[150] 1994 წელს ფონდი ნარკოტიკული საშუალებებისაგან თავისუფალი მომავლის ფონდთან გაერთიანდა და ნენსი რეიგანის სკოლიშემდგომი პროგრამა განახორციელა. ყოფილი პირველი ლედი კვლავ მოგზაურობდა აშშ-ის გარშემო და ნარკოტიკული და ალკოჰოლური საშუალებების გამოყენებასთან დაკავშირებულ საფრთხეებზე საუბრობდა.

 
აშშ-ის პირველი ქალბატონები რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში, სხედან (მარცხნიდან მარჯვნივ): ლედი ბირდ ჯონსონი, პატ ნიქსონი, როზალინ კარტერი, ბეტი ფორდი, დგანან (მარცნიდან მარჯვნივ): ნენსი რეიგანი და ბარბარა ბუში, ნოემბერი, 1991,

ნენსის მემუარები, „My Turn: ნენსი რეიგანის მემუარები“ (1989) თეთრ სახლში ცხოვრების შესახებ მოგვითხრობს, რომელშიც ღიად და დაუფარავდაა წარმოჩენილი მისი გავლენა რეიგანის ადმინისტრაციაზე და განხილულია ის მითები და საკამათო საკითხები, რომლებიც წყვილის გარშემო შეიქმნა.[151] 1991 წელს ქითი კელიმ არაავტორიზებული და დიდწილად გაურკვეველი,ბუნდოვანი ბიოგრაფია დაწერა რეიგანის შესახებ, რომელშიც შვილებთან მის ცუდ ურთიერთობაზე საუბრობდა და მომღერალ ფრენკ სინატრასთან ნენსის სავარაუდო სქესობრივ კავშირზე ჭორებს ავრცელებდა. წყაროთა დიდი ნაწილი ცხადყოფს, რომ კელის მიერ მოყვანილი დაუსაბუთებელი ბრალდებები უმეტესწილად ტყუილია.[152][153][154][155]

1989 წელს აშშ-ის შიდა შემოსავლების სამსახურმა გამოძიება დაიწყო რეიგანის მიმართ ბრალდებების შესახებ, რომლის მიხედვითაც თეთრ სახლში ყოფნის დროს პირველი ლედის საჩუქრების, მოდური ტანსაცმლის სესხებისა და სამკაულების გამო რეიგანებს დამატებითი გადასახადები მართებდათ.[156] 1992 წელს შიდა შემოსავლების სამსახურმა დაადგინა, რომ 1983-1988 წლებში რეიგანებმა 3 მილიონი დოლარის ღირებულების მოდური ელემენტების ხარჯის გასტუმრება ვერ მოეხერხებინათ.[157]

1994 წელს, მას შემდეგ რაც რონალდ რეიგანს ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაუსვეს, ნენსიმ ქმრის მოვლა საკუთარ თავზე აიღო და აქტიურად ჩაერთო ალცჰაიმერის ეროვნული ასოციაციისა და მისი შვილობილი ორგანიზაციის, რონალდ და ნენსი რეიგანების კვლევითი ინსტიტუტის (ჩიკაგო, ილინოისი) საქმიანობაში.[10]

1997 წლის აპრილში ნენსი რეიგანი პრეზიდენტ ბილ კლინტონსა, ყოფილ პრეზიდენტებს: ფორდსა და ბუშს შეურთდა და ხელი მოაწერა აშშ-ის საშინაო საკითხების გადაწყვეტაში მოქალაქეების თანამონაწილეობის ადვოკატირების ვალდებულების დეკლარაციას.[158]

2002 წლის 9 ივლისს პრეზიდენტმა ჯორჯ უოლკერ ბუშმა ნენსი რეიგანი პრეზიდენტის თავისუფლების მედლით, ქვეყნის უმაღლესი სამოქალაქო წოდებით დააჯილდოვა.[159] პრეზიდენტმა რაიგანმა ეს მედალი 1993 წლის იანვარში მიიღო. 2002 წლის 16 მაისს, აშშ-ის კაპიტოლიუმის შენობაში ცოლ-ქმარი რეიგანები ერთად დააჯილდოვეს კონგრესის ოქროს მედლით. ისინი მესამე პრეზიდენტი და პირველი ლედი იყვნენ, რომლებმაც ეს საპატიო ჯილდო დაიმსახურეს.[160]

პრეზიდენტ რეიგანის დაკრძალვა

რედაქტირება
რონის ხანგრძლივმა მოგზაურობამ საბოლოოდ ის იმ შორეულ ადგილას მიიყვანა, სადაც შეიძლება მე არც თუ ისე დიდი ხნის შემდეგ მივაღწიო.
— — ნენსი რეიგანი (მაისი, 2004)[134]
 
ნენსი რეიგანი უკანასკნელად ემშვიდობება თავის ქმარს

2004 წლის 5 ივნისს რონალდ რეიგანი ბელ აირში მდებარე სახლში გარდაიცვალა.[149] შვიდდღიანი დაკრძალვის ცერემონიალის დროს ნენსის თავისი შვილები და სამხედრო ესკორტი ახლდა თან და მთელს ერთან ერთად გლოვობდა.[161] დიდი ძალისხმევის ფასად ნენსიმ სიმშვიდე შეინარჩუნა,[162] რეიგანის სხეული ჯ პანაშვიდის გადასახდელად ჯერ რეიგანის ბიბლიოთეკამდე გადაასვენეს, შემდეგ კი უკანასკნელად გამოთხოვებისთვის 34 საათის განმავლობაში ვაშინგტონში, საკათედრო ტაძარში დაასვენეს.[163] შემდეგ ყოფილი პრეზიდენტის სხეული კვლავ კალიფორნიაში გადაასვენეს მზის ჩავლის წინ პანაშვიდის გადახდისა და დაკრძალვისთვის. ემოციების მოზღვავების შედეგად ნენსიმ თავი ვეღარ შეიკავა და მთელი კვირის განმავლობაში პირველად საჯაროდ ატირდა.[162][164] დაკეცილი დროშის მიღების შემდეგ, ნენსიმ კუბოს თავსახურს აკოცა და სანამ კუბოს სამარხში ჩაუშვებდნენ, დასჩურჩულა: „მიყვარხარ“.[165] CNN-ის ჟურნალისტი, ვოლფ ბლიცერი მთელი კვირის განმავლობაში აღნიშნავდა, რომ „ის ძალიან, ძალიან ძლიერი ქალია, მიუხედავად იმისა, რომ ერთი შეხედვით ძალიან სუსტი ჩანს.“[166]

ნენსიმ დაკრძალვის ცერემონიის დეტალურ გეგმასაც უხელმძღვანელა,[162] ყველა მთავარი ღონისძიება დაგეგმა და პრეზიდენტ ჯორჯ ჰ.უ. ბუშს, ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრს, მარგარეტ ტეტჩერს, საბჭოთა კავშირის ყოფილ ლიდერს, მიხეილ გორბაჩოვსა და კანადის ყოფილ პრემიერ-მინისტრს, ბრაიან მალრუნის საკათედრო ტაძარში სიტყვით გამოსვლა სთხოვა.[162] ის მცირე დეტალებსაც დიდ ყურადღებას აქცევდა, როგორც ყოველთვის სჩვეოდა ქმრის სიცოცხლეში. ბეტსი ბლუმინგდეილი, რეიგანის ერთ-ერთი უახლოესი მეგობარი, ამბობდა: „გარეგნულად ის ძალიან სუსტი ჩანს, მაგრამ შინაგანად ძალიან ძლიერია. ის ასეთია. მას ძალა აქვს. ის უკანასკნელ რამეს აკეთებს რონისთვის... და ის ყველაფერს ზუსტად აკეთებს.“[162] 1996 წლის რესპუბლიკელთა ეროვნულ ყრილობაზე ქმრის სახელით სიტყვით გამოსვლის შემდეგ ნენსი საჯაროდ პირველად სწორედ დაკრძალვის ცერემონიაზე გამოჩნდა.[162]

დაკრძალვის ცერემონიამ დიდი გავლენა მოახდინა მის მიმართ ხალხის დამოკიდებულებაზე. მართალია პირველი ლედის რანგში ყოფნისას მას განუწყვეტლივ აკრიტიკებდნენ, მაგრამ ამჯერად ის გარკვეულწილად ეროვნულ გმირს ჰგავდა, რომელსაც ბევრი აქებდა ალცჰაიმერის დაავადებით ტანჯული ქმრის ზრუნვისთვის.[134] „U.S. News & World Report“—მა აღნიშნა: „ჩრდილების ათწლეულის შემდეგ, განსხვავებული, რბილი ნენსი რეიგანი გამოჩნდა“.[167]

ქვრივობის პერიოდი

რედაქტირება

ქმრის გარდაცვალების შემდეგ რეიგანი პოლიტიკაში კვლავ აქტიური დარჩა. მისი საქმიანობა ღეროვანი უჯრედების კვლევას დაუკავშირდა. ბევრის აზრით, 2004 წლის დასაწყისში მან დემოკრატიული პარტიის შესაბამის პოზიციას შეუწყო ხელი, როდესაც ჯორჯ ბუშს ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების კვლევის ფედერალური ფონდებიდან დაფინანსებისკენ მოუწოდა, იმ იმედით, რომ ეს მეცნიერება ალცჰაიმერის დაავადების განკურნების საშუალებებს მიაგნებდა.[168] მართალია, პირველმა ქალბატონმა პრეზიდენტს პოზიცია ვერ შეაცვლევინა, მაგრამ ბუშ უმცროსს ხელმეორე ვადით არჩევის წინასაარჩევნო კამპანიაში მაინც მხარი დაუჭირა.[169]

 
ყოფილი პირველი ლედი რეიგანის ბიბლიოთეკაში Air Force One Pavillion-ის გახსნისადმი მიძღვნილ ცერემონიაზე ჯორჯ ბუშთან და მის ცოლთან, ლორა ბუშთან ერთად, ოქტომბერი, 2005

2005 წელს ნენსი რეიგანი ვაშინგტონში, რონალდ რეიგანის შენობაში გალა სადილზე დააჯილდოვეს. ამ ვახშამზე მოწვეულ სტუმრებს შორის იყვნენ: დიკ ჩენეი, ჰარი რეიდი და კონდოლიზა რაისი.[170] ქმრის დაკრძალვის შემდეგ ნენსი პირველად საჯაროდ სწორედ ამ ღონისძიებაზე გამოჩნდა. როდესაც მისი გეგმების შესახებ ჰკითხეს, რეიგანმა თავი გააქნია და მიუგო: „არ ვიცი. მაშინ მეცოდინება, როცა მეცოდინება. მაგრამ რეიგანის ბიბლიოთეკაა რონი, ასე რომ ეს ის ადგილია, სადაც ჩემს დარჩენილ დროს გავატარებ.“[170]

2007 წელს ვაშინგტონის საკათედრო ტაძარში ნენსი ჯერალდ ფორდის დაკრძალვის ცერემონიას დაესწრო. ნენსიმ რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში ორჯერ უმასპინძლა 2008 წლის რესპუბლიკელთა საპრეზიდენტო დებატებს: პირველად 2007 წლის მაისში, მეორედ კი, 2008 წლის იანვარში. ნენსი განხვილვებში მონაწილეობას არ იღებდა, წინა რიგში იჯდა და უსმენდა.[171][172][173] ზოგიერთი თვლიდა, რომ რეიგანი საპრეზიდენტო კანდიდატთაგან ნიუ იორკის მერს, მაიკლ ბლუმბერს დაუჭერდა მხარს,[174][175] მაგრამ მსგავსი არაფერი მომხდარა. 25 მარტს, ნენსიმ ფორმალურად მხარი დაუჭირა რესპუბლიკელთა პარტიის სავარაუდო საპრეზიდენტო კანდიდატს, სენატორ ჯონ მაკ-კეინს, მაგრამ მაკ-კეინი ბარაკ ობამასთან ბრძოლაში დამარცხდა.[176]

2007 წლის 14 ივლისს ნენსი რეიგანი ოსტინში (ტეხასი) ლედი ბირდ ჯონსონის დაკრძალვის ცერემონიას დაესწრო.[177] სამი დღის შემდეგ რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში რონალდ რეიგანის სახელით ნენსის პოლონეთის უმაღლესი ორდენი, თეთრი არწივის ორდენი გადასცეს. რეიგანის ბიბლიოთეკაში დროებითი გამოფენა გაიხსნა, სახელწოდებით: „ნენსი რეიგანი: პირველი ლედის სტილი“, რომელზეც ოთხმოცზე მეტი დიზაინერის მიერ მისთვის შექმნილი კაბები იყო გამოფენილი.[178][179]

 
რონალდ რეიგანის სახელით,პოლონეთის პრეზიდენტის, ლეხ კაჩინსკისაგან თეთრი არწივის ორდენის მიღების ცერემონია, 15 ივლისი, 2007

2008 წელს რეიგანის ჯანმრთელობას საფრთხე დაემუქრა. თებერვალში ბელ აირის სახლში დაცემის შემდეგ ის სანტა მონიკაში (კალიფორნია) მდებარე იოანე ღვთისმეტყველის ჯანმრთელობის ცენტრში გადაიყვანეს. ექიმებმა განაცხადეს, რომ საბედნიეროდ, მას ბარძაყი არ მოუტეხავს და საავადმყოფოდან ორი დღის შემდეგ გაწერეს.[180] მომდევნო თვეს, ჯონ მაკ-კეინთან ერთად სეირნობისას ყოფილი პირველი ლედი ძალიან ნელი ნაბიჯებით გადაადგილდებოდა, რას ახალი ამბების კომენტატორებს არ გამორჩენიათ.[181] NBC-ის ჟურნალისტმა, ბრაიან უილიამსმა, რომელიც 2008 წლის შუა ხანებში რეიგანთან ვახშამს დაესწრო, შენიშნა: „მისის რეიგანის მხედველობა ისეთი აღარაა, როგორც ყოველთვის იყო. ამ ასაკის ადამიანთათვის მნიშვნელოვანია მყარად იდგნენ და თავიანთ ხომალდებს მართავდნენ. ის კი, თავისი გემის ძალიან კარგი კაპიტანია.“[181] ყოფილი პირველი ლედის გონებრივი შესაძლებლობების შესახებ ჟურნალისტმა განაცხადა: „მას ისეთი მახვილი გონება აქვს, როგორც არასდროს და კალიფორნიაში თავის მეგობრებთან ერთად ენერგიული ცხოვრებით ერთობა... მაგრამ დაცემა ყოველთვის სახიფათოა. ის ძლიერი პიროვნებაა, ტკივილს უხმოდ უძლებს, სავსე მხიარული და ამაღელვებელი ცხოვრებით... მას აქვს მოსაზრებები პოლიტიკის შესახებ... როგორც მისი მეგობრები აღწერენ, ის ძალიან ენერგიული პიროვნებაა.“[181]

2008 წლის ოქტომბერში სახლში დაცემის შემდეგ, რეიგანი ლოს-ანჯელესის კალიფორნიის უნივერისტეტის რონალდ რეიგანის სამედიცინო ცენტრში მოათავსეს.[182] ექიმებმა განაცხადეს, რომ 87 წლის ნენსიმ მენჯი და სამკუთხა ძვალი მოიტეხა და გამოჯანმრთელებას სახლში ფიზიკური თერაპიის საშუალებით შეძლებდა.[183] ამ უიღბლო ინციდენტის შემდეგ, რამდენიმე სამედიცინო სტატია დაიბეჭდა, რომელშიც დაცემისაგან თავის დაღწევის ინფორმაცია იყო მოცემული.[184][185] 2009 წლის იანვარში რეიგანმა განაცხადა, რომ მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა დღითი-დღე უმჯობესდებოდა და ისიც უფრო და უფრო მეტის გაკეთებას ცდილობდა.[186]

 
ნენსი რეიგანi პირველ ლედთან, მიშელ ობამასთან, 3 ივნისი, 2009

2009 წლის მარტში ყოფილმა პირველმა ლედმა პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების კვლევისათვის ფედერალური ფონდებიდან დაფინანსების გაუქმების გადაწყვეტილების გადასინჯვა სთხოვა.[187] 2009 წლის ივნისში ის ვაშინგტონში გაემგზავრა, რათა კაპიტოლუმის როტონდაში მისი ქმრის ძეგლის გახსნის ცერემონიას დასწრებოდა.[188] ნენსი პრეზიდენტ ობამას გვერდით იმყოფებოდა, როდესაც მან რონალდ რეიგანის საკომისიო აქტს მოაწერა ხელი, ასევე, პირადად ისადილა პირველ ლედთან, მიშელ ობამასთან ერთად.[189] რეიგანისა და მიშელ ობამას სატელეფონო საუბრის დეტალები გამოქვეყნდა ჟურნალში - „Vanity Fair“ - რომელშიც პირველი ლედი ყოფილ პირველ ლედს თეთრ სახლში ცხოვრებისა და გართობის შესაებ რჩევებს ეკითხებოდა.[190] 2009 წლის აგვისტოში სენატორ ტედ კენედის გარდაცვალების შემდეგ ნენსიმ განაცხადა: „საშინლად დანაღვლიანებული ვარ... მართალია, პოლიტიკურად განსხვავებული შეხედულებები გვქონდა და ზოგჯერ ძალიან უკვირთ, მაგრამ რონი და მე კენედის ოჯახთან ძალიან ახლოს ვიყავით... მე ის მომენატრება.“[191] 2011 წლის 12 ივლისს რანჩო მირეიჯში (კალიფორნია) ნენსი ბეტი ფორდის დაკრძალვის ცერემონიას დაესწრო.[192]

2011 წლის 7 სექტემბერს რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში ნენსიმ რესპუბლიკელთა სინასაპრეზიდენტო დებატებს უმასპინძლა.[193][194] 2012 წლის მარტში ნენსი კიდევ ერთხელ დაეცა.[195] მან რამდენიმე ნეკნის მოტეხილობას გაუძლო, მაგრამ ორი თვის შემდეგ, 2012 წლის მაისში რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში პოლ რაიანის სიტყვის მოსმენა ვერ შეძლო. ნენსის სპიკერმა განაცხადა: „მისის რეიგანი ნელა გამოჯანმრთელდება, მან გრაფიკში რამდენიმე მნიშვნელოვანი შეხვედრა ჩაინიშნა, მაგრამ დღეს ექიმებმა ურჩიეს, რომ სახლიდან მოშორებით ფართო ღონიძიებებს ჯერჯერობით არ დაესწროს.“[195] 2012 წლის 31 მაისს ნენსიმ რესპუბლიკელთა საპრეზიდენტო კანდიდატს, მიტ რომნის დაუჭირა მხარი და აღნიშნა, რომ მის ქმარს რომნის ბიზნეს ფონი და როგორც თვითონ ეძახდა, „ძლიერი პრინციპები“ მოეწონებოდა.[193] 2013 წლის აპრილში, მარგარეტ ტეტჩერის გარდაცვალებასთან დაკავშირებით ნენსიმ განაცხადა: „მსოფლიომ თავისუფლებისა და დემოკრატიის ნამდვილი გამარჯვებული დაკარგა... რონი და მე მას როგორც ძვირფას და საიმედო მეგობარს, ისე ვიცნობდით... მე ის მომენატრება.“[196]

ბესი ტრუმანის შემდეგ, რომელიც 97 წლის ასაკში გარდაიცვალა, ნენსი რეიგანმა ამერიკის შეერთებული შტატების პირველ ქალბატონთაგან ყველაზე დიდხანს იცოცხლა. რონალდ რეიგანის სიცოცხლე კი, აშშ-ის პრეზიდენტების: ჯიმი კარტერის, ჯერალდ ფორდისა და ჯორჯ ჰ.უ. ბუშის შემდეგ ყველაზე ხანგრძლივი აღმოჩნდა.

გარდაცვალება და დაკრძალვა

რედაქტირება

2016 წლის 6 მარტს რეიგანი გულის მწვავე უკმარისობით 94 წლის ასაკში გარდაიცვალა.[197][198][199] 7 მარტს პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ ნენსი რეიგანის დაკრძალვის დღის მზის ჩასვლამდე ამერიკის შეერთებული შტატების დროშის დაშვების შესახებ პრეზიდენტის პროკლამაცია გამოსცა.[200]

დაკრძალვის ცერემონია 11 მარტს რონალდ რეიგანის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში, სიმი ვალიში (კალიფორნია) გაიმართა.[201] დაკრძალვას ათი პირველი ოჯახის წარმომადგენლები ესწრებოდნენ, მათ შორის: ყოფილი პრეზიდენტი, ჯორჯ უოკერ ბუში, პირველი ქალბატონები: მიშელ ობამა, ლორა ბუში, ჰილარი კლინტონი და როზალინ კარტერი, ასევე: სტივენ ფორდი, თრიშა ნიქსონ კოქსი, ლუსი ბეინს ჯონსონი, კაროლინ კენედი და ენი ეიზენჰაუერი.[202]

მნიშვნელოვანი თანამდებობის პირებიდან დაკრძალვის ცერემონიას ესწრებოდნენ: კალიფორნიის გუბერნატორი ჯერი ბრაუნი და ყოფილი გუბერნატორები, არნოლდ შვარცენეგერი და პიტი უილსონი, ყოფილი სპიკერები — ნენსი პელოსი და ნიუტ გინგრიჩი, რეიგანის ადმინისტრაციის ყოფილი წევრები — ჯორჯ შულცი და ედვინ მიზი. ჰოლივუდის გართობის ინდუსტრიის მნიშვნელოვანი კონტინგენტიდან აქ იმყოფებოდნენ: მისტერ ტი, მარია შრაივერი, უეინ ნიუტონი, ჯონი მატისი, ანჯელიკა ჰიუსტონი, ჯონ სტამოსი, ტომ სელეკი, ბო დერეკი და მელისა რივერსი. საერთო ჯამში დაკრძალვას 1000-მდე სტუმარი დაესწრო.[202]

გამოსამშვიდობებელი სიტყვა წარმოთქვეს კანადის ყოფილმა პრემიერ მინისტრმა ბრაიან მალრონმა, ყოფილმა სახელმწიფო მდივანმა ჯეიმზ ბეიკერმა, დაიან სოიერმა, რომ ბროკაუმ და ნენსის შვილებმა: პატი დეივისმა და რონ რეიგანმა. ცერმონიის შემდეგ ნენსი ქმრის გვერდით დაკრძალეს.[203][204]

ჯილდოები და წოდებები

რედაქტირება
 
რეიგანი ევრიკას კოლეჯისაგან საპატიო დოქტორის წოდების მიღებისას, 2009

1989 წელს რეიგანს ამერიკის მოდის დიზაინერთა საბჭოს ჯილდო გადასცეს.[90] 2002 წელს ის პრეზიდენტის თავისუფლების მედლით დააჯილდოვეს,[159] მოგვიანებით, იმავე წელს — კონგრესის ოქროს მედლით.[160]

1983 წელს, როგორც პირველმა ლედმა, ნენსიმ მალიბუს პეპერდაინის უნივერსიტეტის სამართლის საპატიო დოქტორის წოდება მიიღო,[205] 2009 წელს კი — მისი ქმრის ალმა მატერის, ილინოისის ევრიკას კოლეჯის ჰუმანიტარული მეცნიერებების საპატიო დოქტორის წოდება.[206]

ფილმოგრაფია

რედაქტირება

როგორც ნენსი დეივისი, 1953-1962 წლებში ის მრავალ სატელევიზიო გადაცემაში გამოჩნდა: სტუმრად იყო მიწვეული დრამატულ შოუებსა და ანთოლოგიულ სერიალებში, მათ შორის: ფორდის სატელევიზიო თეატრი (ნენსი რონალდ რეიგანთან ერთად პირველად 1953 წლის ეპიზოდში - „პირველი დაბადება“ - გამოჩნდა), შლიცის ვარსკვლავების სათამაშო სახლი, დიკ პაუელის ზეინ გრეის თეატრი („გრძელი ჩრდილი“, 1961), მაღალი კაცი („წარსულის ჩრდილი“, 1961), General Electric Theater („ის კაცია“,1956; „ინდაური პრეზიდენტისთვის“, 1958; „თამაშგარე“, 1960; „ფული და მინისტრი“, 1961) და ფურგონთა მატარებელი („სემ დარლენდის ამბავი“, 1962).

ლიტერატურა

რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება
 
ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Percha, Julie (6 მარტი, 2016). „Nancy Reagan, Former First Lady, Dies at 94“. ABC News. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Nancy Reagan > Her Life & Times. Ronald Reagan Presidential Foundation. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 ოქტომბერი, 2006. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  3. ↑ როდესაც ნენსიმ მედია კომპანიასთან Metro-Goldwyn-Mayer კონტრაქტი გააფორმა, დაბადების თარიღის ადგილას 6 ივლისი, 1923 წელი ჩაწერა, რის მიხედვით 2 წლით უმცროსად ითვლებოდა. ჰოლივუდში ეს ჩვეულებრივი ამბავი იყო (იხილეთ — Cannon, Governor Reagan, გვ. 75). სწორედ ამის გამო, რიგ წყაროებში ნენსის ასაკი შეცდომითაა მითითებული.
  4. ↑ Powling, Anne; O'Connor, John; Barton, Geoff (1997) New Oxford English. Oxford University Press, გვ. 79. ISBN 0-19-831192-3. 
  5. ↑ ზოგიერთი წყარო და ვებსაიტი არასწორად მიუთითებს, თითქოს ნენსი ფლაშინგში დაიბადა, ან მანჰეტენში გაიზარდა.
  6. ↑ National Archives, "World War I draft registration cards", digital image, Ancestry.com, "Kenneth Seymour Robbins, 23, b. Feb 23, 1894, Pittsfield, Mass, farmer, owner, Brainard, NY, married. Registered June 5, 1917." Retrieved 8 ოქტომბერი, 2016.
  7. ↑ The Sackett Family Association. Sakkett Family. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  8. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 66.
  9. ↑ ლაკეტი დაბადების თარიღად 1896 წელს უთითებდა (სოციალური დაცვის ადმინისტრაციის გამო), ანუ 8 წლით ახალგაზრდად აჩვენებდა თავს.
  10. ↑ 10.00 10.01 10.02 10.03 10.04 10.05 10.06 10.07 10.08 10.09 10.10 10.11 10.12 10.13 10.14 10.15 10.16 10.17 10.18 10.19 First Lady Biography: Nancy Reagan. National First Ladies Library. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-05-09. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  11. ↑ ედიტ ლაკეტი კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში.
  12. ↑ ედიტ ლაქეთ დეივისი ბროდვეის ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში.
  13. ↑ Wills (1987), გვ. 182.
  14. ↑ 14.0 14.1 Reagan, Nancy (1989), გვ. 67.
  15. ↑ Gonzalez, David (12 აპრილი, 1991). „Talk and More Talk About Nancy (That One!) in Flushing“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  16. ↑ 16.0 16.1 The 'just say no' first lady. MSNBC (18 თებერვალი, 2004). ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  17. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 71.
  18. ↑ 18.0 18.1 18.2 18.3 18.4 18.5 Weymouth, Lally (26 ოქტომბერი, 1980). „The Biggest Role of Nancy's Life“ (fee required). The New York Times Magazine. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  19. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 74.
  20. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 82.
  21. ↑ Oshinsky, David M. (2005). Polio: An American Story. New York: Oxford University Press, გვ. 68. ISBN 0-19-515294-8. 
  22. ↑ Lute Song. ბროდვეის ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზა. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  23. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 85.
  24. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 88.
  25. ↑ 25.0 25.1 Metzger, Robert Paul (1989), გვ. 31–32.
  26. ↑ Biography for Nancy Davis. Turner Broadcasting System, Inc (2007). ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  27. ↑ 27.0 27.1 27.2 27.3 27.4 27.5 27.6 27.7 Cannon, Lou (2003). Governor Reagan: His Rise to Power. Public Affairs. ISBN 1-58648-030-8. 
  28. ↑ 28.0 28.1 28.2 Nancy Reagan > Her Films. Ronald Reagan Foundation. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 აგვისტო, 2007. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  29. ↑ A. H. Weiler (credited as "A. W." (19 მაისი, 1950). „Another View of Psychiatrist's Task“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  30. ↑ Bosley Crowther (30 ივნისი, 1950). „'The Next Voice You Hear ...', Dore Schary Production, Opens at Music Hall“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. დამოწმებას აქვს ცარიელი უცნობი პარამეტრ(ებ)ი: |1= (დახმარება); შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  31. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 91.
  32. ↑ Bosley Crowther (11 ივნისი, 1951). „'Night Into Morning,' Starring Ray Milland as a Bereaved Professor, at Loew's State“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. დამოწმებას აქვს ცარიელი უცნობი პარამეტრ(ებ)ი: |1= (დახმარება); შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  33. ↑ Richard L. Coe (9 ივნისი, 1951). „'Night Into Morning' Is Almost Excellent“. The Washington Post. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  34. ↑ 34.0 34.1 34.2 Metzger, Robert Paul (1989), გვ. 33.
  35. ↑ Wills (1987), გვ. 184.
  36. ↑ Bosley Crowther (21 იანვარი, 1954). „' Donovan's Brain,' Science-Fiction Thriller, Has Premiere at the Criterion Theatre“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  37. ↑ Erickson, Glenn. (2003)Hellcats of the Navy, review one. Kleinman.com Inc. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-05-28. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  38. ↑ Harper, Erick. (2003)Hellcats Of The Navy, review two. DVDVerdict. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 თებერვალი, 2008. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  39. ↑ Screen Actors Guild Presidents. Screen Actors Guild. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  40. ↑ 40.0 40.1 Lambert, Pat (27 იავარი, 1997). „To The Top“. People. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 ივლისი, 2012. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  41. ↑ Noteworthy places in Reagan's life. The Baltimore Sun (5 ივნისი, 2004). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 სექტემბერი, 2007. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  42. ↑ First Ladies: Nancy Reagan. The White House. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  43. ↑ Beschloss, Michael (2007), გვ. 296.
  44. ↑ 44.0 44.1 44.2 44.3 „End of a Love Story“. BBC News. 5 ივნისი, 2004. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  45. ↑ 45.0 45.1 Berry, Deborah Barfield. (6 ივნისი, 2004) By Reagan's Side, but her own person. Newsday. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 აპრილი, 2005. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  46. ↑ 46.0 46.1 46.2 Beschloss, Michael (2007), გვ. 284.
  47. ↑ Reagan Love Story. NBC News (9 ივნისი, 2004). ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  48. ↑ „Up Next for Nancy Reagan: tending her Ronnie's flame“. St. Petersburg Times. 13 ივნისი, 2004. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  49. ↑ Wolf, Julie. (2000)The Reagan Children. PBS. დაარქივებულია ორიგინალიდან — November 10, 2007. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  50. ↑ Couric, Katie (14 ნოემბერი, 2004). „Reagan daughter shares her story“. MSNBC. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-11-03. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  51. ↑ „Road To A Reconciliation“. CBS. 27 მარტი, 2009. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-05-15. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  52. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 148–149.
  53. ↑ 53.0 53.1 53.2 Cannon, Lou (2003), გვ. 233.
  54. ↑ 54.0 54.1 Reagan, Nancy (1989), გვ. 135–137.
  55. ↑ 55.0 55.1 Charlie LeDuff (19 ნოემბერი, 2004). „Forget the White House, Schwarzenegger Needs Digs Now“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  56. ↑ Ben Adler. First Family Moves Into California Governor's Mansion. capradio.org. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  57. ↑ Robert_Windeler (17 ნოემბერი, 1967). „Reagan Panel Fills Arts Chief's Post After It Ousted Aide“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  58. ↑ Lynn Lilliston (13 დეკემბერი, 1968). „A Model First Lady“. Los Angeles Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-10-14. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  59. ↑ Cook, Lynn and Janet LaDue (2007), გვ. 110–111.
  60. ↑ 60.0 60.1 Nancy Reagan. Scholastic. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  61. ↑ Anthony, C.S. (2003), გვ. 135.
  62. ↑ Samantha Jonas. (5 ივნისი, 2004) Bio: Nancy Reagan. Fox News Channel. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  63. ↑ Timberg, Robert (1999). John McCain: An American Odyssey. Touchstone Books. ISBN 0-684-86794-X.  გვ. 119–121.
  64. ↑ Benze, James G. (2005), გვ. 32.
  65. ↑ 65.0 65.1 65.2 Loizeau, P.M. (2004), გვ. 64.
  66. ↑ 66.0 66.1 66.2 Benze, James G., Jr. (2005), გვ. 33.
  67. ↑ Loizeau, P.M. (2004), გვ. 65.
  68. ↑ Another Loss For the Gipper." CNN AllPolitics "Back in TIME" series. წაკითხვის თარიღი:20 მარტი, 2018
  69. ↑ US President - R Primaries Race - Feb 17, 1980. Our Campaigns. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  70. ↑ Loizeau, P.M. (2004), გვ. 69.
  71. ↑ 71.0 71.1 Wolf, Julie. „The American Experience: Nancy Reagan“. PBS. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 იანვარი, 2008. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |archivedate=-ში (დახმარება)
  72. ↑ 72.0 72.1 Deaver, Michael (2004), გვ. 78.
  73. ↑ Nancy Reagan. The White House Historical Association. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 ნოემბერი, 2011. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  74. ↑ Brady Press Briefing Room. The White House Museum. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  75. ↑ West Bedroom. The White House Museum. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  76. ↑ 76.0 76.1 76.2 76.3 76.4 Nemy, Enid (12 ივნისი, 2000). „Ted Graber, 80, Decorator for Reagans, Dies“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  77. ↑ Master Bedroom. The White House Museum. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  78. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 134–135.
  79. ↑ Loizeau, P.M. (2005), გვ. 93
  80. ↑ „Nancy Reagan To Run The White House In Grand Style, Social Pundits Say“. St. Petersburg Independent. Associated Press. 13 ნოემბერი, 1980. p. 5A. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  81. ↑ 81.0 81.1 Nemy, Enid (9 ნოემბერი, 1980). „Word From Friends: A New White House Style Is on the Way“. The New York Times. p. 80. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  82. ↑ Proven, Grace (23 დეკემბერი, 1980). „Fashion Designers Look Ahead to '81“. The Pittsburgh Post-Gazette. p. 18. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  83. ↑ 83.0 83.1 Burns, Lisa (2008), გვ. 148.
  84. ↑ 84.0 84.1 84.2 84.3 84.4 Bennetts, Leslie (25 იანვარი, 1981). „Nancy Reagan's inaugural wardrobe gives notice of new White House opulence“. St. Petersburg Times. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  85. ↑ 85.0 85.1 West, Kevin (ოქტომბერი 2007). „Nancy's Closet“. W. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 სექტემბერი, 2009. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |archivedate=-ში (დახმარება)
  86. ↑ „For Mrs. Reagan, Gifts Mean High Fashion At No Cost“ (fee required). Associated Press for The New York Times. 16 იანვარი, 1982. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  87. ↑ 87.0 87.1 Hedrick Smith (17 თებერვალი, 1982). „Nancy Reagan Gives Up Dress Designer Loans“ (fee required). The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  88. ↑ 88.0 88.1 Ed Magnuson (24 ოქტომბერი, 1988). „Why Mrs. Reagan Still Looks Like a Million“. Time. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-05-21. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  89. ↑ John Robinson (19 ოქტომბერი, 1988). „Nancy Reagan's Dress Blues: Borrowing Clothes From Top Designers May Be Chic, But Is It Proper?“. Boston Globe. დაარქივებულია ორიგინალიდან (fee required) — 2012-11-04. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  90. ↑ 90.0 90.1 90.2 Hochswender, Woody (10 იანვარი, 1989). „Fashion; Amid the Rustle of Finery, Fashion Celebrates Its Own“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  91. ↑ 91.0 91.1 91.2 91.3 91.4 Santini, Maureen (12 სექტემბერი, 1981). „Nancy Reagan's White House china: $209,508“. Associated Press, published in The St. Petersburg Times. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  92. ↑ Lenox: White House. Lenox, Inc. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 იანვარი, 2009. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  93. ↑ Klapthor, Margaret Brown (1999), გვ. 184,
  94. ↑ 94.0 94.1 Gibbs, Nancy (6 მარტი,, 2016). „Remembering Nancy Reagan: The End of a White House Love Story“. Time. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)(ფასიანი რეგისტრაცია)
  95. ↑ Downie, Leonard Jr. (30 ივლისი, 1981). „Britain Celebrates, Charles Takes a Bride“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  96. ↑ Page, Susan (13 ივნისი, 2004). „Husband's Past will shape Nancy Reagan“. USA Today. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  97. ↑ Neuman, Johanna & David Willman (19 აგვისტო, 2007). „Michael K. Deaver: 1938–2007 – Image guru set the stage for Reagan“. Los Angeles Times. p. 5. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. დამოწმება იყენებს მოძველებულ პარამეტრს |lastauthoramp= (დახმარება); შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  98. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 56.
  99. ↑ Moore, Boothe (8 იანვარი, 2009). „Can she stay 'everywoman'?“. Los Angeles Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-06-29. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  100. ↑ 100.0 100.1 Usborne, David (2 ივნისი, 2009). „Nancy Reagan: I still see Ronnie in my bedroom“. The Independent. London. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  101. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 110–112.
  102. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 7, 75, 134, 274.
  103. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 132–133.
  104. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 133, 167–168.
  105. ↑ Grant, Paul (4 ნოემბერი, 1986). „Charges Against Nancy Reagan's Maid Dropped“. St. Petersburg Times. United Press International. p. 14A. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  106. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 117.
  107. ↑ Schifando and Joseph (2007), გვ. 165.
  108. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 112–113.
  109. ↑ Schifando and Joseph (2007), გვ. 169–172.
  110. ↑ Schifando and Joseph (2007), გვ. 175.
  111. ↑ Schifando and Joseph (2007), გვ. 173.
  112. ↑ 112.0 112.1 112.2 112.3 Mrs. Reagan's Crusade. Ronald Reagan Foundation. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 აგვისტო, 2007. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  113. ↑ Remarks at the Nancy Reagan Drug Abuse Center Benefit Dinner in Los Angeles. Ronald Reagan Foundation (4 იანვარი, 1989). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-05. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  114. ↑ Loizeau, Pierre-Marie. Nancy Reagan: The Woman Behind the Man (1984). Nova Publishers, გვ. 104–105.
  115. ↑ Brian L. Dyak (Executive Producer), William N. Utz (Executive Producer). (11 დეკემბერი, 1985). Stop the Madness. [Music Video]. Hollywood and The White House, Washington, D.C.: E.I.C.. Event occurs at 3:15.
  116. ↑ Thirty Years of America's Drug War. pbs.org. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  117. ↑ 117.0 117.1 Elliott, Jeff (მაისი 1993). „Just say nonsense – Nancy Reagan's drug education programs“. Washington Monthly. 25 (5). p. 3. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=-ში (დახმარება)
  118. ↑ Hancock, David. (5 ივნისი, 2004) His Fierce Protector: Nancy. CBS. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-01-12. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  119. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 5.
  120. ↑ Noonan, Peggy. Character Above All: Ronald Reagan essay. PBS. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-10-11. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  121. ↑ Final Edited Transcript: Interview with Max Friedersdorf (PDF). Miller Center of Public Affairs (24–25 ოქტომბერი, 2002). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-02-05. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  122. ↑ Burns, Lisa (2008), გვ. 130, 138–139.
  123. ↑ Brower, Kate Andersen (2015), გვ. 160.
  124. ↑ Donald Regan. For the Record: From Wall Street to Washington, (San Diego: Harcourt Trade Publishers, 1988), ISBN 0151639663
  125. ↑ "The President's Astrologers", People (23 მაისი, 1988)
  126. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 21.
  127. ↑ Ivins, Molly (18 მარტი,, 1990). „Stars and Strife“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  128. ↑ Anthony, C.S. (1991), გვ. 396.
  129. ↑ Anthony, C.S. (1991), გვ. 398.
  130. ↑ „What Hillary Clinton owes Nancy Reagan: The late First Lady wielded real influence on her husband's presidency“. Daily News. New York. 9 მარტი,, 2016. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  131. ↑ Thomas, Rhys (Writer/Producer); Donaldson, Sam (interviewee). The Presidents. [Documentary]. A&E Television.
  132. ↑ Kurtz, Howard (2 მაისი, 2007). „Ronald Reagan, In His Own Words“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  133. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 44, 47.
  134. ↑ 134.0 134.1 134.2 134.3 „Nancy Reagan emerges as public icon“. BBC News. 10 ივნისი, 2004. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  135. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 62.
  136. ↑ Celestine Bohlen (8 დეკემბერი, 1988). „The Gorbachev Visit; Another Obstacle Falls: Nancy Reagan and Raisa Gorbachev Get Chummy“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  137. ↑ Chua-Eoan, Howard G. (6 ივნისი, 1988). „My Wife Is a Very Independent Lady“. Time. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-05-21. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  138. ↑ 138.0 138.1 138.2 Burns, Lisa (2008), გვ. 139–140.
  139. ↑ 139.0 139.1 „Nancy Reagan Criticizes Aides to President“. The New York Times. Reuters. 13 ნოემბერი, 1988. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  140. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. vii.
  141. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 65.
  142. ↑ Altman, Lawrence K (18 ოქტომბერი, 1987). „Surgeons Remove Cancerous Breast of Nancy Reagan“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  143. ↑ Reagan, Nancy (1989), გვ. 285.
  144. ↑ Perspectives in Disease Prevention and Health Promotion Trends in Screening Mammograms for Women 50 Years of Age and Older – Behavioral Risk Factor Surveillance System, 1987. Department of Health and Human Services (10 მარტი,, 1989). ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  145. ↑ 145.0 145.1 A Look Back At The Polls. CBS Interactive Inc (7 ივნისი, 2004). ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  146. ↑ Beyette, Beverly; Cuniberti, Betty (4 დეკემბერი, 1988). „The Reagan Re-Entry: After Years in the Capital Fishbowl, the First Couple Hope to Find a Little Calm in a Much Changed L.A.“. Los Angeles Times. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  147. ↑ Stevens, Pam (21 იანვარი, 2001). „Reagan paid back his friends for house they bought for him“. CNN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 ოქტომბერი, 2007. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  148. ↑ Netburn, Deborah (24 დეკემბერი, 2006). „Agenting for God“. Los Angeles Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-05-25. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  149. ↑ 149.0 149.1 „Ronald Reagan dies at 93“. CNN. 5 ივნისი, 2004. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  150. ↑ Nancy Reagan: Her Life and Times. Ronald Reagan Presidential Foundation. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 ნოემბერი, 2007. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  151. ↑ My Turn Review. A-1 Women's Discount Bookstore. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 აპრილი, 2015. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  152. ↑ Kiely, Kathy (13 სექტემბერი, 2004). „Critical book on Bushes sparks firestorm“. USA Today. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  153. ↑ Crowley, Michael (15 სექტემბერი, 2004). „Kitty Kelley: Colonoscopist to the Stars“. Slate. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  154. ↑ Usborne, David (15 დეკემბერი, 2006). „Fact or fiction? The incredible world of Kitty Kelley“. The Independent. London. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  155. ↑ Kurtz, Howard (8 სექტემბერი, 2004). „Media View Kitty Kelley's Bush Book With Caution“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  156. ↑ Hershey, Robert D. (6 დეკემბერი, 1989). „Gifts and Loans to Nancy Reagan Stir I.R.S. Interest in High Fashion“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  157. ↑ Castro, Janice (27 იანვარი, 1992). „Nancy with the Golden Threads“. Time. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-08-25. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  158. ↑ Bennet, James (29 აპრილი, 1997). „Presidents Call for Big Citizenship, Not Big Government“. The New York Times. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  159. ↑ 159.0 159.1 „President Bush Honors Recipients of the Presidential Medal of Freedom Award“ (პრეს-რელიზი). The White House. 9 ივლისი, 2002. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  160. ↑ 160.0 160.1 Congressional Gold Medal History. United States House of Representatives. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  161. ↑ Nancy Reagan. Scholastic Library Publishing, Inc. (2006). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 მარტი,, 2008. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  162. ↑ 162.0 162.1 162.2 162.3 162.4 162.5 Nogourney, Adam & Bernard Wienrob (12 ივნისი, 2004). „The 40th President: The President's Widow; For a Frail Mrs. Reagan, A Week of Great Resolve“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. დამოწმება იყენებს მოძველებულ პარამეტრს |lastauthoramp= (დახმარება); შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  163. ↑ „Outline of Funeral Events in honor of Ronald Wilson Reagan“ (პრეს-რელიზი). The Office of Ronald Reagan. 6 ივნისი, 2004. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 აპრილი, 2008. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  164. ↑ „A Nation bids Reagan Farewell“. CBS. 12 ივნისი, 2004. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  165. ↑ Reagan Laid to Rest. Fox News Channel (12 ივნისი, 2004). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 ოქტომბერი, 2007. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  166. ↑ „Reagan's Casket Arrives in Washington“ (Transcript). CNN. 9 ივნისი, 2004. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  167. ↑ Cannon, Angie (21 ივნისი, 2004). „A warm public embrace for the new Nancy“. US News and World Report. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  168. ↑ Erika Check (2004). „Bush pressured as Nancy Reagan pleads for stem-cell research“. Nature. 429 (6988): 116. doi:10.1038/429116a. PMID 15141173.
  169. ↑ „Former first lady Nancy Reagan supports Bush's re-election“. USA Today. 4 აგვისტო, 2004. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  170. ↑ 170.0 170.1 Roberts, Roxanne (12 მაისი, 2005). „Just Say Yes: Nancy Reagan Welcomed Back at Tribute“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  171. ↑ Nagourney, Adam; Santora, Marc (4 მაისი, 2007). „'08 Republicans Differ on Defining Party's Future“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  172. ↑ „Romney Blasts McCain over Iraq War Charge“. Fox News Channel. 30 იანვარი, 2008. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 თებერვალი, 2008. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  173. ↑ Phillips, Kate (31 იანვარი, 2008). „One Word: Reagan“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  174. ↑ Kugler, Sara (13 ნოემბერი, 2007). „Bloomberg Hosts Event with Nancy Reagan“. ABC. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 ოქტომბერი, 2008. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  175. ↑ Rauh, Grace (12 ნოემბერი, 2007). „Bloomberg Turns to Reagan“. The New York Sun. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-09-19. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  176. ↑ „Nancy Reagan gives McCain seal of approval“. Fox News Channel. Associated Press. 25 მარტი,, 2008. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 მარტი,, 2008. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  177. ↑ Alex Johnson. (4 მაისი, 2007) Republicans walk tightrope over war in Iraq. MSNBC. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  178. ↑ Corcoran, Monica (8 ნოემბერი, 2007). „The Nancy Years“. Los Angeles Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  179. ↑ Bakalis, Anna (9 ნოემბერი, 2007). „Style exhibit chronicles Nancy Reagan's life“. The Ventura County Star. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 მარტი,, 2009. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  180. ↑ „Nancy Reagan Released From Hospital“. MSNBC. 19 თებერვალი, 2008. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-10-24. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  181. ↑ 181.0 181.1 181.2 Williams, Brian (interviewee). (15 ოქტომბერი, 2008). Nancy Reagan suffers broken pelvis. [Television production]. MSNBC. დაარქივებულია ორიგინალიდან 2012-10-25-ში. https://web.archive.org/web/20121025052048/http://www.msnbc.msn.com/id/21134540/vp/271999154#27199154. წაკითხვის თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  182. ↑ „Former First Lady Nancy Reagan Hospitalized After Fall“. Fox News. 18 თებერვალი, 2008. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  183. ↑ Whitcomb, Dan (17 ოქტომბერი, 2008). „Former first lady Nancy Reagan out of hospital“. Reuters. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  184. ↑ Rarback, Sheah (4 ნოემბერი, 2008). „Steps to take for strong bones“. The Miami Herald. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  185. ↑ Physical Therapy Will Play Key Role In Nancy Reagan's Recovery From Recent Fall. News Today (27 ოქტომბერი, 2008). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-12-05. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  186. ↑ „Nancy Reagan Health Update: 'Shes Improving Every Day'“. Entertainment Tonight. 15 იანვარი, 2009. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 ივნისი, 2013. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  187. ↑ Gordon, Craig (9 მარტი,, 2009). „Nancy Reagan praises Obama“. The Politico. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  188. ↑ Simon, Richard (4 ივნისი, 2009). „Reagan returns to Washington, D.C., in bronze“. Los Angeles Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  189. ↑ Cooper, Helene (2 ივნისი, 2009). „Nancy Reagan and Obama Kiss and Make Up“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  190. ↑ „Nancy Reagan Speaks Out About Obamas, the Bushes, and Her Husband“. Vanity Fair. 1 ივნისი, 2009. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 ივნისი, 2009. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=, |date=, და |archivedate=-ში (დახმარება)
  191. ↑ „Nancy Reagan Statement on Ted Kennedy's Death“. Time (პრეს-რელიზი). 26 აგვისტო, 2009. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)[მკვდარი ბმული]
  192. ↑ „After Funeral Service, Betty Ford Buried Next to Husband“. MSNBC. 14 ივლისი, 2011. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  193. ↑ 193.0 193.1 „Nancy Reagan endorses Romney's bid for president“. USA Today. Associated Press. 31 მაისი, 2012. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-11-16. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  194. ↑ „GOP debate at the Ronald Reagan presidential library“. The Washington Post. 7 სექტემბერი, 2011. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  195. ↑ 195.0 195.1 „Nancy Reagan still recovering from fall“. CNN. 23 მაისი, 2012. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  196. ↑ „Nancy Reagan: 'Ronnie and Margaret were political soul mates'“. CNN. 8 აპრილი, 2013. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-05-03. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  197. ↑ Fieldstadt, Elisha; Gittens, Hasani (6 მარტი,, 2016). „Former First Lady Nancy Reagan Dead at 94“. NBC News. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  198. ↑ Cannon, Lou (6 მარტი,, 2016). „Nancy Reagan, a Stylish and Influential First Lady, Dies at 94“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  199. ↑ Dunham, Will (6 მარტი,, 2016). „Former First Lady Nancy Reagan dies at 94“. Washington D.C. Reuters. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  200. ↑ „Presidential Proclamation -- Nancy Reagan“ (პრეს-რელიზი). The White House. 7 მარტი,, 2016. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  201. ↑ Stanley, Alessandra (11 მარტი,, 2016). „At Nancy Reagan's Funeral, Honoring the Queen of a Republican Camelot“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  202. ↑ 202.0 202.1 Colacello, Bob (17 მარტი,, 2016). „Nancy Reagan's Funeral: 'God Bless America,' White Roses, and a Red Adolfo Suit“. Vanity Fair. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  203. ↑ Nancy Reagan Laid to Rest Beside Her Late Husband. 6abc Philadelphia. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  204. ↑ WDIO.com – Former First Lady Nancy Reagan Laid to Rest. WDIO.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 მარტი,, 2016. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018.
  205. ↑ „Gets Honorary Degree“. The New York Times. Associated Press. 2 მაისი, 1983. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  206. ↑ „Eureka College Awards Nancy Reagan Honorary Doctorate“. Chronicle Media. 8 აპრილი, 2009. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |date=-ში (დახმარება)
  207. ↑ Thomas M. Pryor (3 აგვისტო, 1957). „Universal Plans 7 Films in Month“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  208. ↑ „Of Local Origin“. The New York Times. 31 იანვარი, 1958. ციტირების თარიღი: 9 აპრილი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
წინამორბედი:
ბერნის ბრაუნი 		კალიფორნიის პირველი ლედი
1967-1975 		შემდეგი:
გლორია დიკმეჯენი
წინამორბედი:
როზალინ კარტერი 		აშშ-ის პირველი ლედი
1981-1989 		შემდეგი:
ბარბარა ბუში
  ბიოგრაფიების პორტალი – დაათვალიერეთ ვიკიპედიის სხვა სტატიები ბიოგრაფიებზე.
  პორტალი ნიუ-იორკი – დაათვალიერეთ ვიკიპედიის სხვა სტატიები ნიუ-იორკზე.
  კინოს პორტალი – დაათვალიერეთ ვიკიპედიის სხვა სტატიები კინოს შესახებ.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ნენსი_რეიგანი&oldid=4702383“-დან