საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი

საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი (რუს. Чемпионат СССР по футболу) — ყოველწლიური ეროვნული საფეხბურთო ჩემპიონატი საბჭოთა კავშირში, რომელიც ტარდებოდა 1936–91 წლებში.

საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი
ქვეყანა საბჭოთა კავშირის დროშა საბჭოთა კავშირი
კონფედერაცია უეფა
დაარსდა 1936
გაუქმდა 1991
დივიზიონები 1
კლუბ. რაოდენობა იცვლებოდა
ქვეითდება პირველი ლიგა
საშინაო თასები საბჭოთა კავშირის თასი
საბჭოთა კავშირის ფედერაციის თასი
საბჭოთა კავშირის სუპერთასი
საერთაშ. თას(ებ)ი უეფა-ს ჩემპიონთა თასი
უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი
უეფა-ს თასი
მოქ. ჩემპიონი „ცსკა მოსკოვი“ (7-ჯერ)
ყველაზე ტიტულოვანი „დინამო კიევი“ (13-ჯერ)

სულ ჩატარდა პირველობის 54 სეზონი. ჩვეულებრივ, ჩემპიონატი გაზაფხულზე იწყებოდა და იმავე წლის ზამთარში სრულდებოდა. გამონაკლისები იყო 1936 და 1976 წლები, როდესაც გათამაშება ორჯერ – გაზაფხულზე და შემოდგომაზე გაიმართა.

ჩემპიონის ტიტულის პირველი მფლობელი გახდა მოსკოვის „დინამო“ (1936), უკანასკნელი კი მოსკოვის „ცსკა“ (1991). ყველაზე ტიტულოვანი კლუბია კიევის „დინამო“, რომელმაც 13-ჯერ მოიპოვა ჩემპიონობა.

ისტორია რედაქტირება

1930-იანები რედაქტირება

1936 წლის 22 მაისს დაიწყო საბჭოთა კავშირის პირველი ჩემპიონატი ფეხბურთში. პირველი შეხვედრა გაიმართა ლენინგრადში (ახლანდელი სანქტ-პეტერბურგი), ადგილობრივ „დინამოსა“ და მოსკოვის „ლოკომოტივს“ შორის. შეხვედრა მასპინძელთა გამარჯვებით დასრულდა, ანგარიშით 3–1. პირველი გოლი გაიტანა მოსკოველმა ვიქტორ ლავროვმა მატჩის მე-5 წუთზე.

პირველი ჩემპიონატის უმაღლეს ლიგაში მხოლოდ მოსკოვის, ლენინგრადისა და კიევის გუნდები მონაწილეობდნენ. მომდევნო, 1936 წლის შემოდგომის გათამაშებაში, უმაღლეს ლიგას თბილისის „დინამო“ დაემატა.

აღსანიშნავია, რომ პირველ სამ გათამაშებაში, მოგებისათვის, გუნდს სამი ქულა ერიცხებოდა, ფრესათვის – 2 ქულა, წაგებისათვის – 1 ქულა. 1938 წლიდან შეიცვალა ქულათა სისტემა: მოგებისათვის – 2, ფრესათვის – 1, ხოლო წაგებისათვის – 0 ქულა.

1940-იანები რედაქტირება

ახალი ათწლეულის პირველი გათამაშება მოსკოვის „დინამოს“ გამარჯვებით დასრულდა, რომელმაც 2 ქულით გაუსწრო თბილისის „დინამოს“. 1941 წლის ჩემპიონატი კი სულ ორ თვეს გაგრძელდა – საბჭოთა კავშირზე გერმანიის თავდასხმის შემდეგ შეჯიბრი შეწყდა, ხოლო შედეგები გაუქმდა[1].

ევროპაში მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან ოთხი დღის შემდეგ – 1945 წლის 13 მაისს – საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი კვლავ განახლდა. გათამაშებაში თორმეტმა გუნდმა მიიღო მონაწილეობა და იგი მეოთხედ მოიგო მოსკოვის „დინამომ“[2].

მომდევნო წლიდან მოყოლებული კი ზედიზედ სამჯერ მოიგო ჩემპიონატი მოსკოვის „ცდკა“-მ (1946, 1947, 1948). 1949 წელს კი კვლავ მოსკოვურმა „დინამომ“ იმარჯვა.

1950-იანები რედაქტირება

1950-იანი წლები მოსკოვური გუნდების, „სპარტაკისა“ და „დინამოს“, დომინირებით აღინიშნა. ამ ორმა გუნდმა ათწლეულის ათი სეზონიდან რვა მოიგო.

განსაკუთრებული იყო 1952 წლის სეზონი, რომელიც უჩვეულო ვადებში და პირობებში ჩატარდა. საბჭოთა კავშირში შეიქმნა ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტი, რის შემდეგაც საბჭოთა კავშირის ფეხბურთელთა ნაკრები ოლიმპიადისათვის სამზადისს შეუდგა. ამან განაპირობა ჩემპიონატის გვიან დაწყება (8 ივლისს, ხოლო იმ გუნდებისთვის, რომელთა მოთამაშენი ნაკრებში იყვნენ, კიდევ უფრო გვიან – აგვისტოში), მისი ერთ წრედ და ერთ ქალაქში – მოსკოვში ჩატარება. მესამე ტურის შემდეგ გათამაშებიდან მოხსნეს და დაშალეს მოსკოვის „ცდსა“, რომელიც ნაკრების ბირთვს შეადგენდა[3]. „ცდსა“ მხოლოდ იოსებ სტალინისა და ლავრენტი ბერიას გარდაცვალების შემდეგ აღდგა.

1960-იანები რედაქტირება

1961 წელს კიევის „დინამო“ პირველი არარუსული გუნდი გახდა, რომელმაც საბჭოთა კავშირის ჩემპიონის ტიტული მოიპოვა, ხოლო 1964 წელს თბილისის „დინამო“ – მეორე. 1960-იან წლებში დაიწყო საბჭოთა კლუბების გამოსვლები ევროტურნირებზე. 1967–68 წლებში ევროპის ჩემპიონთა თასზე გამოვიდა კიევის „დინამო“, ხოლო თასების მფლობელთა თასზემოსკოვის „ტორპედო“.

1970-იანები რედაქტირება

1972 წელს მოსკოვის „დინამო“ გახდა პირველი საბჭოური გუნდი, რომელიც ევროპული ტურნირის ფინალში გავიდა, სადაც შოტლანდიის „რეინჯერსთან“ დამარცხდა. 1975 წელს კი კიევის „დინამო“ გახდა პირველი საბჭოთა გუნდი, რომელმაც მოიპოვა ევროპული ტიტული. ვალერი ლობანოვსკის გაწვრთნილმა გუნდმა თასების მფლობელთა თასის გათამაშება მოიგო, შემდეგ კი უეფა-ს სუპერთასის მატჩში მიუნხენის „ბაიერნიც“ დაამარცხა.

1977 წელს საუბარი დაიწყო ჩაწყობილ თამაშებზე, ვინაიდან ამ სეზონში ფრეთა არნახული რაოდენობა დაფიქსირდა საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის ისტორიაში[4]. 1978 წლიდან ამოქმედდა ფრესათვის ქულათა დარიცხვის ლიმიტი. გუნდს მხოლოდ რვა ფრესათვის ერიცხებოდა ქულები.

1980-იანები რედაქტირება

1981 წელს თბილისის „დინამო“ გახდა მეორე საბჭოური გუნდი, რომელმაც ევროტურნირი მოიგო. ნოდარ ახალკაცის თავკაცობით, გუნდი თასების მფლობელთა თასს დაეუფლა. 1986 წელს კიევის „დინამომ“ ეს ტურნირი მეორედ მოიგო. 1990 წელს ჩემპიონატი საქართველოს და ლიტვის კლუბებმა დატოვეს, 1991 წელს კი საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი უკანასკნელად ჩატარდა, რომლის გამარჯვებული მოსკოვის „ცსკა“ გახდა.

ჩემპიონები რედაქტირება

სეზონი გამარჯვებული[5] მეორე ადგილოსანი მესამე ადგილოსანი
1936 (გ) დინამო მოსკოვი (1) დინამო კიევი სპარტაკი მოსკოვი
1936 (შ) სპარტაკი მოსკოვი (1) დინამო მოსკოვი დინამო თბილისი
1937 დინამო მოსკოვი (2) სპარტაკი მოსკოვი დინამო კიევი
1938 სპარტაკი მოსკოვი (2) ცსკა მოსკოვი მეტალურგი მოსკოვი
1939 სპარტაკი მოსკოვი (3) დინამო თბილისი ცსკა მოსკოვი
1940 დინამო მოსკოვი (3) დინამო თბილისი სპარტაკი მოსკოვი
1941 ჩემპიონატი შეწყდა 1941 წლის 24 ივნისს მეორე მსოფლიო ომის გამო
1942–44 არ ჩატარდა მეორე მსოფლიო ომის გამო
1945 დინამო მოსკოვი (4) ცსკა მოსკოვი ტორპედო მოსკოვი
1946 ცსკა მოსკოვი (1) დინამო მოსკოვი დინამო თბილისი
1947 ცსკა მოსკოვი (2) დინამო მოსკოვი დინამო თბილისი
1948 ცსკა მოსკოვი (3) დინამო მოსკოვი სპარტაკი მოსკოვი
1949 დინამო მოსკოვი (5) ცსკა მოსკოვი სპარტაკი მოსკოვი
1950 ცსკა მოსკოვი (4) დინამო მოსკოვი დინამო თბილისი
1951 ცსკა მოსკოვი (5) დინამო თბილისი შახტარი დონეცკი
1952 სპარტაკი მოსკოვი (4) დინამო კიევი დინამო მოსკოვი
1953 სპარტაკი მოსკოვი (5) დინამო თბილისი ტორპედო მოსკოვი
1954 დინამო მოსკოვი (6) სპარტაკი მოსკოვი დინამო მინსკი
1955 დინამო მოსკოვი (7) სპარტაკი მოსკოვი ცსკა მოსკოვი
1956 სპარტაკი მოსკოვი (6) დინამო მოსკოვი ცსკა მოსკოვი
1957 დინამო მოსკოვი (8) ტორპედო მოსკოვი სპარტაკი მოსკოვი
1958 სპარტაკი მოსკოვი (7) დინამო მოსკოვი ცსკა მოსკოვი
1959 დინამო მოსკოვი (9) ლოკომოტივი მოსკოვი დინამო თბილისი
1960 ტორპედო მოსკოვი (1) დინამო კიევი დინამო მოსკოვი
1961 დინამო კიევი (1) ტორპედო მოსკოვი სპარტაკი მოსკოვი
1962 სპარტაკი მოსკოვი (8) დინამო მოსკოვი დინამო თბილისი
1963 დინამო მოსკოვი (10) სპარტაკი მოსკოვი დინამო მინსკი
1964 დინამო თბილისი (1) ტორპედო მოსკოვი ცსკა მოსკოვი
1965 ტორპედო მოსკოვი (2) დინამო კიევი ცსკა მოსკოვი
1966 დინამო კიევი (2) სკა დონის როსტოვი ნეფთჩი ბაქო
1967 დინამო კიევი (3) დინამო მოსკოვი დინამო თბილისი
1968 დინამო კიევი (4) სპარტაკი მოსკოვი ტორპედო მოსკოვი
1969 სპარტაკი მოსკოვი (9) დინამო კიევი დინამო თბილისი
1970 ცსკა მოსკოვი (6) დინამო მოსკოვი სპარტაკი მოსკოვი
1971 დინამო კიევი (5) არარატი ერევანი დინამო თბილისი
1972 ზარია ვოროშილოვგრადი (1) დინამო კიევი დინამო თბილისი
1973 არარატი ერევანი (1) დინამო კიევი დინამო მოსკოვი
1974 დინამო კიევი (6) სპარტაკი მოსკოვი ჩერნომორეცი ოდესა
1975 დინამო კიევი (7) შახტარი დონეცკი დინამო მოსკოვი
1976 (გ) დინამო მოსკოვი (11) არარატი ერევანი დინამო თბილისი
1976 (შ) ტორპედო მოსკოვი (3) დინამო კიევი დინამო თბილისი
1977 დინამო კიევი (8) დინამო თბილისი ტორპედო მოსკოვი
1978 დინამო თბილისი (2) დინამო კიევი შახტარი დონეცკი
1979 სპარტაკი მოსკოვი (10) შახტარი დონეცკი დინამო კიევი
1980 დინამო კიევი (9) სპარტაკი მოსკოვი ზენიტი ლენინგრადი
1981 დინამო კიევი (10) სპარტაკი მოსკოვი დინამო თბილისი
1982 დინამო მინსკი (1) დინამო კიევი სპარტაკი მოსკოვი
1983 დნიპრო დნეპრი (1) სპარტაკი მოსკოვი დინამო მინსკი
1984 ზენიტი ლენინგრადი (1) სპარტაკი მოსკოვი დნიპრო დნეპრი
1985 დინამო კიევი (11) სპარტაკი მოსკოვი დნიპრო დნეპრი
1986 დინამო კიევი (12) დინამო მოსკოვი სპარტაკი მოსკოვი
1987 სპარტაკი მოსკოვი (11) დნიპრო დნეპრი ჟალგირისი ვილნიუსი
1988 დნიპრო დნეპრი (2) დინამო კიევი ტორპედო მოსკოვი
1989 სპარტაკი მოსკოვი (12) დნიპრო დნეპრი დინამო კიევი
1990 დინამო კიევი (13) ცსკა მოსკოვი დინამო მოსკოვი
1991 ცსკა მოსკოვი (7) სპარტაკი მოსკოვი ტორპედო მოსკოვი

სტატისტიკა რედაქტირება

კლუბების მიხედვით რედაქტირება

კლუბი გამარჯვებული მე-2 ადგილი მე-3 ადგილი გამარჯვების წლები
დინამო კიევი 13 11 3 1961, 1966, 1967, 1968, 1971, 1974, 1975, 1977, 1980, 1981, 1985, 1986, 1990
სპარტაკი მოსკოვი 12 12 9 1936 (შ), 1938, 1939, 1952, 1953, 1956, 1958, 1962, 1969, 1979, 1987, 1989
დინამო მოსკოვი 11 11 5 1936 (გ), 1937, 1940, 1945, 1949, 1954, 1955, 1957, 1959, 1963, 1976 (გ)
ცსკა მოსკოვი 7 4 6 1946, 1947, 1948, 1950, 1951, 1970, 1991
ტორპედო მოსკოვი 3 3 6 1960, 1965, 1976 (შ)
დინამო თბილისი 2 5 13 1964, 1978
დნიპრო დნეპრი 2 2 2 1983, 1988
არარატი ერევანი 1 2 1973
დინამო მინსკი 1 3 1982
ზენიტი ლენინგრადი 1 1 1984
ზარია ვოროშილოვგრადი 1 1972
შახტარი დონეცკი 2 2
ლოკომოტივი მოსკოვი 1
სკა დონის როსტოვი 1
მეტალურგი მოსკოვი 1
ნეფთჩი ბაქო 1
ჩერნომორეცი ოდესა 1
ჟალგირისი ვილნიუსი 1

რესპუბლიკების მიხედვით რედაქტირება

რესპუბლიკა 1-ლი ადგილი მე-2 ადგილი მე-3 ადგილი მონაწილეობა გამარჯვებული კლუბები
  რსფსრ 34 32 28 416 სპარტაკი მოსკოვი (12)
დინამო მოსკოვი (11)
ცსკა მოსკოვი (7)
ტორპედო მოსკოვი (3)
ზენიტი ლენინგრადი (1)
  უკრაინის სსრ 16 15 8 191 დინამო კიევი (13)
დნიპრო დნეპრი (2)
ზარია ვოროშილოვგრადი (1)
  საქართველოს სსრ 2 5 13 68 დინამო თბილისი (2)
  სომხეთის სსრ 1 2 33 არარატი ერევანი (1)
  ბელორუსიის სსრ 1 3 39 დინამო მინსკი (1)
  აზერბაიჯანის სსრ 1 29
  ლიტვის სსრ 1 11
  ყაზახეთის სსრ 24
  უზბეკეთის სსრ 22
  მოლდავეთის სსრ 7
  ლატვიის სსრ 7
  ტაჯიკეთის სსრ 3
  ესტონეთის სსრ 2
შენიშვნა: თურქმენეთისა და ყირგიზეთის გუნდებს არასოდეს უთამაშიათ უმაღლეს ლიგაში.

ყველა დროის ცხრილი რედაქტირება

კლუბი რესპუბლიკა პს ბს გგ მბ I II III
სპარტაკი მოსკოვი რუსეთი 53 1936 1991 1453 722 385 346 2483 1467 1821 12 12 9
დინამო კიევი უკრაინა 54 1936 1991 1483 681 456 346 2306 1566 1810 13 11 3
დინამო მოსკოვი რუსეთი 54 1936 1991 1485 707 404 374 2435 1457 1805 11 11 5
დინამო თბილისი საქართველო 51 1936 1989 1724 621 406 397 2176 1677 1642 2 5 13
ტორპედო მოსკოვი რუსეთი 51 1938 1991 1455 601 433 421 2059 1656 1613 3 3 6
ცსკა მოსკოვი რუსეთი 48 1936 1991 1326 585 363 378 2030 1451 1524 7 4 6
ზენიტი ლენინგრადი რუსეთი 49 1938 1989 1402 464 411 527 1725 1914 1328 1 - 1
შახტარი დონეცკი უკრაინა 44 1938 1991 1288 434 379 475 1522 1641 1241 - 2 2
დინამო მინსკი ბელარუსი 33 1945 1991 1053 342 319 392 1162 1297 989 1 - 3
არარატი ერევანი სომხეთი 33 1949 1991 1026 352 280 394 1150 1306 972 1 2 -
ლოკომოტივი მოსკოვი რუსეთი 38 1936 1991 1001 303 289 409 1218 1431 888 - 1 -
ნეფთჩი ბაქო აზერბაიჯანი 27 1949 1988 884 253 270 361 907 1141 771 - - 1
ჩერნომორეცი ოდესა უკრაინა 24 1965 1991 738 244 217 277 777 884 699 - - 1
კაირათი ალმათი ყაზახეთი 24 1960 1988 780 226 234 320 742 983 678 - - -
ფახთაქორი ტაშკენტი უზბეკეთი 22 1960 1991 722 212 211 299 805 1035 629 - - -
სკა დონის როსტოვი რუსეთი 21 1959 1985 680 218 194 268 843 911 620 - 1 -
დნიპრო დნეპრი უკრაინა 19 1972 1991 554 227 154 173 729 634 604 2 2 2
კრილია სოვეტოვი კუიბიშევი რუსეთი 26 1946 1979 715 185 209 321 675 996 579 - - -
„მეტალისტი“ ხარკივი უკრაინა 14 1960 1991 438 133 124 181 413 530 390 - - -
ზარია ვოროშილოვგრადი უკრაინა 14 1967 1979 412 125 135 152 416 469 377 1 - -
დინამო ლენინგრადი რუსეთი 17 1936 1963 397 135 102 160 589 649 372 - - -
ტორპედო ქუთაისი საქართველო 13 1962 1986 439 104 129 206 395 655 335 - - -
ჟალგირისი ვილნიუსი ლიტვა 11 1953 1989 330 107 93 130 349 463 305 - - 1
როტორი ვოლგოგრადი რუსეთი 11 1938 1990 293 91 66 136 352 488 248 - - -
ნისტრუ კიშინიოვი მოლდოვა 11 1956 1983 312 69 84 159 312 534 222 - - -
კარპატი ლვოვი უკრაინა 9 1971 1980 244 68 85 91 250 301 218 - - -
ვვს მოსკოვი რუსეთი 6 1947 1952 161 58 32 71 235 270 148 - - -
დაუგავა რიგა ლატვია 7 1949 1962 203 51 48 104 198 311 150 - - -
კრილია სოვეტოვი მოსკოვი რუსეთი 6 1938 1948 143 32 39 72 145 259 103 - - -
მეტალურგი მოსკოვი რუსეთი 4 1937 1940 91 40 17 34 173 170 97 - - 1
„მეტალისტი“ ხარკივი უკრაინა 4 1949 1954 34 23 57 47 112 176 91 - - -
ყუბანი კრასნოდარი რუსეთი 3 1980 1982 102 29 26 47 111 145 84 - - -
ადმირალტეეცი ლენინგრადი რუსეთი 3 1958 1961 84 26 17 41 122 149 69 - - -
პამირ დუშანბე ტაჯიკეთი 3 1989 1991 84 21 27 36 74 104 69 - - -
ელექტროსილა ლენინგრადი რუსეთი 5 1936 1939 80 22 18 40 112 163 62 - - -
ფაკელი ვორონეჟი რუსეთი 2 1961 1985 66 20 17 29 63 83 57 - - -
ტრუდოვიე რეზერვი ლენინგრადი რუსეთი 3 1954 1956 68 16 23 29 82 113 55 - - -
ვოლგა გორკი რუსეთი 3 1951 1964 85 14 27 44 58 143 55 - - -
სპარტაკი თბილისი საქართველო 2 1950 1951 64 21 11 32 82 109 53 - - -
სპარტაკი ვლადიკავკაზი რუსეთი 2 1970 1991 62 16 16 30 64 89 48 - - -
დინამო ოდესა უკრაინა 2 1938 1939 51 16 13 22 64 102 45 - - -
სკ ოდესა უკრაინა 2 1965 1966 68 4 19 45 38 121 27 - - -
მეტალურგი ზაპოროჟიე უკრაინა 1 1991 1991 30 9 7 14 27 38 25 - - -
ვმს მოსკოვი რუსეთი 1 1951 1951 28 7 9 12 30 50 23 - - -
ტავრია სიმფეროპოლი უკრაინა 1 1981 1981 34 8 7 19 27 54 23 - - -
სელმაში ხარკივი უკრაინა 1 1938 1938 25 8 6 11 34 45 22 - - -
ურალმაშ სვერდლოვსკი რუსეთი 1 1969 1969 34 7 8 19 19 39 22 - - -
სტალინეცი მოსკოვი რუსეთი 1 1938 1938 25 8 5 12 36 44 21 - - -
ლოკომოტივი კიევი უკრაინა 1 1938 1938 25 8 5 12 43 64 21 - - -
შინიკ იაროსლავლი რუსეთი 1 1964 1964 32 6 9 17 20 48 21 - - -
დინამო დონის როსტოვი რუსეთი 1 1938 1938 25 7 6 12 39 43 20 - - -
ტემპი ბაქო აზერბაიჯანი 1 1938 1938 25 6 8 11 33 40 20 - - -
სპარტაკი ლენინგრადი რუსეთი 1 1938 1938 25 6 8 11 30 39 20 - - -
კალევი ტალინი ესტონეთი 2 1960 1961 58 3 14 41 46 146 20 - - -
დინამო კიროვაბადი აზერბაიჯანი 1 1968 1968 38 5 9 24 25 59 19 - - -
გურია ლანჩხუთი საქართველო 1 1987 1987 30 5 8 17 18 38 18 - - -
სპარტაკი ხარკივი უკრაინა 1 1938 1938 25 5 7 13 43 63 17 - - -
ბოლშევიკი ლენინგრადი რუსეთი 1 1938 1938 25 7 3 15 35 57 17 - - -
ოდო სვერდლოვსკი რუსეთი 1 1956 1956 22 6 4 12 31 45 16 - - -
პიშჩევიკ მოსკოვი რუსეთი 1 1938 1938 25 5 6 14 25 53 16 - - -
ლოკომოტივი თბილისი საქართველო 1 1938 1938 25 5 5 15 44 62 15 - - -
ქ. კალინინის საფეხბურთო გუნდი რუსეთი 1 1952 1952 13 5 4 4 19 19 14 - - -
ბურევესნიკ მოსკოვი რუსეთი 1 1938 1938 25 4 4 17 28 87 12 - - -

ბომბარდირები სეზონების მიხედვით რედაქტირება

სეზონი ეროვნება მოთამაშე[6] კლუბი გოლების რაოდენობა
1936 (გ)   მიხეილ სემიჩასნი დინამო მოსკოვი 6
1936 (შ)   გიორგი გლაზკოვი სპარტაკი მოსკოვი 7
1937   ვასილი სმირნოვი დინამო მოსკოვი 8
  ბორის პაიჭაძე დინამო თბილისი
  ლეონიდ რუმიანცევი სპარტაკი მოსკოვი
1938   მაკარ გონჩარენკო დინამო კიევი 20
1939   გრიგორი ფედოტოვი ცსკა მოსკოვი 21
1940   გრიგორი ფედოტოვი (2) ცსკა მოსკოვი 21
  სერგეი სოლოვიოვი დინამო მოსკოვი
1945   ვსევოლოდ ბობროვი ცსკა მოსკოვი 24
1946   ალექსანდრე პონომარიოვი ტორპედო მოსკოვი 18
1947   ვსევოლოდ ბობროვი (2) ცსკა მოსკოვი 14
  ვალენტინ ნიკოლაევი ცსკა მოსკოვი
  სერგეი სოლოვიოვი (2) დინამო მოსკოვი
1948   სერგეი სოლოვიოვი (3) დინამო მოსკოვი 25
1949   ნიკიტა სიმონიანი სპარტაკი მოსკოვი 26
1950   ნიკიტა სიმონიანი (2) სპარტაკი მოსკოვი 34
1951   ავთანდილ ღოღობერიძე დინამო თბილისი 16
1952   ანდრეი ზაზროევი დინამო კიევი 11
1953   ავთანდილ ღოღობერიძე (2) დინამო თბილისი 14
  ნიკიტა სიმონიანი (3) სპარტაკი მოსკოვი
1954   ანატოლი ილინი სპარტაკი მოსკოვი 14
  ვლადიმერ ილინი დინამო მოსკოვი
  ანტონინ სოჩნევი ტრუდოვიე რეზერვი ლენინგრადი
1955   ედუარდ სტრელცოვი ტორპედო მოსკოვი 15
1956   ვასილი ბუზუნოვი ოდო სვერდლოვსკი 17
1957   ვასილი ბუზუნოვი (2) ცსკა მოსკოვი 16
1958   ანატოლი ილინი სპარტაკი მოსკოვი 19
1959   ზაურ კალოევი დინამო თბილისი 16
1960   ზაურ კალოევი (2) დინამო თბილისი 20
1961   გენადი გუსაროვი ტორპედო მოსკოვი 22
1962   მიხეილ მუსტიგინი დინამო მინსკი 17
1963   ოლეგ კოპაევი სკა დონის როსტოვი 27
1964   ვლადიმერ ფედოტოვი ცსკა მოსკოვი 16
1965   ოლეგ კოპაევი (2) სკა დონის როსტოვი 18
1966   ილია დათუნაშვილი დინამო თბილისი 20
1967   მიხეილ მუსტიგინი დინამო მინსკი 19
1968   გიორგი გავაშელი დინამო თბილისი 22
  ბერადორ აბდურაიმოვი ფახთაქორი ტაშკენტი
1969   ვლადიმერ პროსკურინი სკა დონის როსტოვი 16
  ნიკოლაი ოსიანინი სპარტაკი მოსკოვი
  ჯემალ ხერხაძე ტორპედო ქუთაისი
1970   გივი ნოდია დინამო თბილისი 17
1971   ედუარდ მალოფეევი დინამო მინსკი 17
1972   ოლეგ ბლოხინი დინამო კიევი 14
1973   ოლეგ ბლოხინი (2) დინამო კიევი 18
1974   ოლეგ ბლოხინი (3) დინამო კიევი 20
1975   ოლეგ ბლოხინი (4) დინამო კიევი 18
1976 (გ)   არკადი ანდრეასიანი არარატი ერევანი 8
1976 (შ)   ალექსანდრ მარკინი ზენიტი ლენინგრადი 13
1977   ოლეგ ბლოხინი (5) დინამო კიევი 17
1978   გიორგი იარცევი სპარტაკი მოსკოვი 19
1979   ვიტალი სტარუხინი შახტარი დონეცკი 26
1980   სერგეი ანდრეევი სკა დონის როსტოვი 20
1981   რამაზ შენგელია დინამო თბილისი 23
1982   ანდრეი იაკუბიკი ფახთაქორი ტაშკენტი 23
1983   იური გავრილოვი სპარტაკი მოსკოვი 18
1984   სერგეი ანდრეევი (2) სკა დონის როსტოვი 19
1985   ოლეგ პროტასოვი დნიპრო დნეპრი 35
1986   ალექსანდრე ბოროდიუკი დინამო მოსკოვი 21
1987   ოლეგ პროტასოვი (2) დნიპრო დნეპრი 18
1988   ალექსანდრე ბოროდიუკი (2) დინამო მოსკოვი 16
  ევგენი შახოვი დნიპრო დნეპრი
1989   სერგეი როდიონოვი სპარტაკი მოსკოვი 16
1990   ოლეგ პროტასოვი (3) დინამო კიევი 12
  ვალერი შმაროვი სპარტაკი მოსკოვი
1991   იგორ კოლივანოვი დინამო მოსკოვი 18

მოთამაშეები ბომბარდირობის რაოდენობით რედაქტირება

მოთამაშე ბომბარდირი სეზონები
  ოლეგ ბლოხინი 5 1972, 1973, 1974, 1975, 1977
  სერგეი სოლოვიოვი 3 1940, 1947, 1948
  ნიკიტა სიმონიანი 1949, 1950, 1953
  ოლეგ პროტასოვი 1985, 1987, 1990
  გრიგორი ფედოტოვი 2 1939, 1940
  ვსევოლოდ ბობროვი 1945, 1947
  ავთანდილ ღოღობერიძე 1951, 1953
  ვასილი ბუზუნოვი 1956, 1957
  ზაურ კალოევი 1959, 1960
  ოლეგ კოპაევი 1963, 1965
  სერგეი ანდრეევი 1980, 1984
  ალექსანდრე ბოროდიუკი 1986, 1988

კლუბები ბომბარდირების რაოდენობით რედაქტირება

კლუბი რაოდენობა
  სპარტაკი მოსკოვი 12
  დინამო მოსკოვი 9
  დინამო თბილისი
  დინამო კიევი 8
  ცსკა მოსკოვი 7
  სკა დონის როსტოვი 5
  ტორპედო მოსკოვი 3
  დინამო მინსკი
  დნიპრო დნეპრი
  ფახთაქორი ტაშკენტი 2
  ტრუდოვიე რეზერვი ლენინგრადი 1
  ოდო სვერდლოვსკი
  ტორპედო ქუთაისი
  არარატი ერევანი
  ზენიტი ლენინგრადი
  შახტარი დონეცკი

რეკორდები რედაქტირება

ყველაზე მეტი გოლი რედაქტირება

 
ოლეგ ბლოხინი
ადგილი ფეხბურთელი[7] წლები გოლი
1   ოლეგ ბლოხინი 1969–1987 211
2   ალექსანდრე პონომარიოვი 1938–1952 152
3   ნიკიტა სიმონიანი 1946–1959 144
4   სერგეი სოლოვიოვი 1939–1952 143
5   გრიგორი ფედოტოვი 1937–1949 132
6   ედუარდ მარქაროვი 1961–1975 129
7   ავთანდილ ღოღობერიძე 1945–1961 128
8   ოლეგ პროტასოვი 1982–1990 125
9   ვალენტინ ივანოვი 1953–1966 124
10   რამაზ შენგელია 1977–1988 120

ყველაზე მეტი ჩატარებული მატჩი რედაქტირება

ადგილი ფეხბურთელი წლები მატჩი
1   ოლეგ ბლოხინი 1969–1987 432
2   ვიქტორ შუსტიკოვი 1957–1973 427
3   ჰუსაინოვ გალიმზიანი 1957–1973 410
4   ნიკოლაი ოსიანინი 1959–1976 402
5   ლევ ბურჩალკინი 1957–1972 400
  მიხეილ სოკოლოვსკი 1970–1988
7   სერგეი ბონდარენკო 1966–1981 392
8   ვლადიმერ ფედოტოვი 1960–1975 382
9   მიკელ სოლერი 1971–1988 377
10   ალექსანდრე ბუბნოვი 1973–1989 375
  სლავა მეტრეველი 1953–1971

ყველაზე ტიტულოვანი მწვრთნელები რედაქტირება

 
ვალერი ლობანოვსკი
მწვრთნელი ჩემპიონი ჩემპიონი კლუბი
  ვალერი ლობანოვსკი 8 დინამო კიევი (8)
  მიხეილ იაკუშინი 6 დინამო მოსკოვი (6)
  ბორის არკადიევი ცსკა მოსკოვი (5), დინამო მოსკოვი (1)
  ვიქტორ მასლოვი 4 დინამო კიევი (3), ტორპედო მოსკოვი (1)
  ნიკიტა სიმონიანი 3 სპარტაკი მოსკოვი (2), არარატი ერევანი (1)
  კონსტანტინე ბესკოვი 2 სპარტაკი მოსკოვი (2)
  ალექსანდრე სევიდოვი დინამო კიევი (1), დინამო მოსკოვი (1)
  ნიკოლაი გულიაევი სპარტაკი მოსკოვი (2)
  კონსტანტინე კვაშნინი სპარტაკი მოსკოვი (1), დინამო მოსკოვი (1)
  ვასილი სოკოლოვი სპარტაკი მოსკოვი (2)
  პავლე სადირინი ზენიტი ლენინგრადი (1), ცსკა მოსკოვი (1)

პრიზები რედაქტირება

პრიზი გამცემი წლები
სსრკ საუკეთესო ფეხბურთელი ჟურნალ „Футбол“-ის რედაქცია 1964–91
სსრკ წლის საუკეთესო მეკარე ჟურნალ „Огонёк“-ის რედაქცია 1960–91
საუკეთესო ბომბარდირი გაზეთ „Труд“-ის რედაქცია 1958–91
შეტევის რაინდი ჟურნალ „Советский воин“-ის რედაქცია 1984–91
კლუბის ერთგულება გაზეთ „Прапор коммунизма“-ის რედაქცია 1986–89
საუკეთესო დებიუტანტები ჟურნალ „Смена“-ის რედაქცია 1964–75
საუკეთესო ახალბედა ჟურნალ „Спортивные игры“-ის რედაქცია 1986–91
შეტევის ორგანიზატორი გაზეთ „Строительной газеты“-ის რედაქცია 1988–89
საუკეთესო დუბლ-შემადგენლობა საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის ფედერაცია 1958–91
გრიგორი ფედოტოვის პრიზი ცსკა 1958–91
სამართლიანი თამაშისათვის გაზეთ „Советский спорт“-ის რედაქცია 1958–69
პატიოსანი თამაში ჟურნალ „Человек и закон“-ის რედაქცია 1974–91
დიდი ანგარიში ჟურნალ „Футбол“-ის რედაქცია 1961–91
გამარჯვებისაკენ სწრაფვისათვის გაზეთ „Советская Россия“-ის რედაქცია 1962–91
ბურთების საუკეთესო სხვაობა ჟურნალ „Старт“-ის რედაქცია 1966–91
აგრესიული სტუმარი გაზეთ „Комсомольское знамя“-ის რედაქცია 1966–91
ავტორიტეტთა რისხვა გაზეთ „Спортивная Москва“-ის რედაქცია 1976–91
დროშის ღირსება გაზეთ „Ленинская смена“-ის რედაქცია 1969–78
პროგრესის თასი გაზეთ „Рабочей газеты“-ის რედაქცია 1971–91
გუნდთან ერთად პროფკავშირების სპორტული საზოგადოების ფეხბურთის ფედერაციის პრეზიდიუმი 1978–90
პირველი სიმაღლე გაზეთ „Социалистическая индустрия“-ის რედაქცია 1983–91
კეთილშობილება და სიმამაცე ჟურნალ „Аврора“-ის რედაქცია 1987–89
სეზონის ყველაზე ლამაზი გოლი გაზეთ „Московский комсомолец“-ის რედაქცია 1964–91

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. გ. აკოფოვი, „თბილისის „დინამო“ 50 წლისაა“, გვ. 52 - თბილისი, „საბჭოთა საქართველო“, 1977.
  2. გ. აკოფოვი, „თბილისის „დინამო“ 50 წლისაა“, გვ. 58 - თბილისი, „საბჭოთა საქართველო“, 1977.
  3. გ. აკოფოვი, „თბილისის „დინამო“ 50 წლისაა“, გვ. 88 - თბილისი, „საბჭოთა საქართველო“, 1977.
  4. აქსელ ვარტანიანი, «Антология договорных матчей: 70-е», «Спорт-Экспресс Футбол» №31, 26 ოქტომბერი, 1999, გვ. 33.
  5. USSR (Soviet Union) - List of Champions. rsssf.com. ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი 2017.
  6. USSR (Soviet Union) - List of Topscorers. rsssf.com. ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი 2017.
  7. „Soviet Union - All-Time Topscorers“. rsssf.com. ციტირების თარიღი: 28 სექტემბერი 2017.