ეროსი მანჯგალაძე

ეროსი აკაკის ძე მანჯგალაძე (დ. 3 მარტი, 1925, ღანირი, ახლანდელი სამტრედიის მუნიციპალიტეტი — გ. 26 იანვარი, 1982, თბილისი) — ქართველი მსახიობი და სპორტული კომენტატორი. საქართველოს სახალხო არტისტი (1961). სკკპ წევრი 1957 წლიდან.

ეროსი მანჯგალაძე
დაბადების სახელი	ეროსი მანჯგალაძე
დაბადების თარიღი	3 მარტი, 1925 ღანირი, საქართველოს სსრ
გარდაცვალების თარიღი	26 იანვარი, 1982 (56 წლის) თბილისი, საქართველოს სსრ
ეროვნება	ქართველი
მოქალაქეობა	სსრკ
საქმიანობა	მსახიობი

ბიოგრაფია

ეროსი მანჯგალაძემ ადრეული ბავშვობა სოფელ ღანირში გაატარა. მოგვიანებით, 1932 წელს, მანჯგალაძეების ოჯახი თბილისში გადასახლდა, სადაც ეროსიმ თბილისის 34-ე საშუალო სკოლაში განაგრძო სწავლა. სამსახიობო ნიჭი ჯერ კიდევ ბავშვობაში, სასკოლო სპექტაკლებში მონაწილეობის დროს გამოაჩნდა. პირველი როლი — კურდღელი — 6 წლის ასაკში შეასრულა. მსახიობობაზე არჩევანი მეათე კლასში სწავლის დროს შეაჩერა, როცა რუსთაველის თეატრის მსახიობის — ზაზა მაჩაბლის მიერ დადგმულ ბორის ლავრენიოვის „რღვევასა“ და აკაკი წერეთლის „პატარა კახში“ მისმა შესრულებულმა მთავარმა როლებმა დიდი მოწონება დაიმსახურა. ამის მიუხედავად, თეატრალურ ინსტიტუტში შესვლის პირველი მცდელობა წარუმატებლად დასრულდა და იგი თავიდან მხოლოდ თავისუფალ მსმენლად მიიღეს, სტუდენტი კი 1942 წელს გახდა. სწავლობდა რეჟისორ დიმიტრი ალექსიძის კლასში.

17 წლის ასაკში ეროსი მანჯგალაძემ გაიმარჯვა საქართველოს სახელმწიფო რადიოკომიტეტის მიერ ჩატარებულ დიქტორთა შესარჩევ კონკურსში, რის შედეგადაც, იგი დიქტორად მიიწვიეს. პარალელურად, თეატრალურ ინსტიტუტშიც სწავლობდა, სადაც 1945 წელს, მესამე კურსზე სწავლის დროს, წარმატებით შეასრულა ტეტერევის როლი გიორგი ტოვსტონოგოვის მიერ დადგმულ მაქსიმ გორკის პიესაში „მდაბიონი“. თეატრალური ინსტიტუტი ეროსი მანჯგალაძემ 1947 წელს დაამთავრა. ერთხანს მუშაობდა კოსტა ხეთაგუროვის სახელობის ცხინვალის თეატრში. სადებიუტო როლი ითამაშა სპექტაკლში „ღრმა ფესვები“. 1948 წლიდან შოთა რუსთაველის სახელობის აკადემიური თეატრის მსახიობი გახდა, სადაც სიცოცხლის ბოლომდე მოღვაწეობდა; გამოირჩეოდა გარდასახვის დიდი ნიჭით, უბადლო იმპროვიზაციის უნარით, რის გამოც იგი მაყურებელში უდიდესი პოპულარობით სარგებლობდა.

დიდი არტისტიზმისა და ხავერდოვანი ხმის გამო, ეროსი მანჯგალაძე მხატვრული კითხვის დიდოსტატად ითვლებოდა. იყო რადიოსა და ტელევიზიის მუდმივი დიქტორი და კომენტატორი. მეორე მსოფლიო ომის დროს ფრონტული ახალი ამბების გადმოცემის გამო, მას „ქართველ ლევიტანს“ უწოდებდნენ.

	„ხმა ჰქონდა რაღაც ჯადოსნური, ხავერდოვანი, დაბალი. კი არ ლაპარაკობდა — ღუღუნებდა. თითქოს მუსიკა იღვრებოდა მისი ბაგეებიდან.“
	(მედეა ჩახავა)

კინოში იღებდნენ 1958 წლიდან. გარდა მსახიობობისა, არაერთი როლიც გაახმოვანა (მაგ. ვასილ ჩხაიძის უცვლელი გამხმოვანებელი იყო, როგორც ქართულ, ისე — რუსულ ენებზე). იყო ქართული სპორტული რეპორტაჟების პიონერი. განსაკუთრებით გაითქვა სახელი საფეხბურთო რეპორტაჟებით. საფეხბურთო კომენტატორად ეროსის დებიუტი 1946 წელს შედგა. ეს იყო პირველი საფეხბურთო რადიორეპორტაჟი ქართულ ენაზე. ბოლო რადიორეპორტაჟი ეროსი მანჯგალაძემ 1975 წელს ჩაიწერა.

1961 წელს ეროსი მანჯგალაძეს მიენიჭა საქართველოს სსრ სახალხო არტისტის წოდება. დაჯილდოვებული იყო შრომის წითელი დროშის ორდენით და მედლებით.

70-იან წლებში მსახიობი მოღვაწეობდა კინოსტუდია „ქართულ ფილმში“, კინომსახიობთა თეატრში დირექტორად და მსახიობად, მონაწილეობდა რადიო- და ტელესპექტაკლებში, სადაც არაერთი დასამახსოვრებელი სცენური სახე შექმნა. მშობლიურ თეატრში როლების არქონის გამო, სიცოცხლის ბოლო წელს ეროსი მანჯგალაძე ღრმა სულიერ კრიზისს განიცდიდა, რაც, საბოლოოდ, მისი გარდაცვალებით დასრულდა — მსახიობი მოულოდნელად, 1982 წლის 26 იანვარს, გულის შეტევით გარდაიცვალა. დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში. მის სახელს ატარებს სპორტული სტადიონი სამტრედიაში. დაწესებულია ეროსი მანჯგალაძის სახელობის პრემიები: სპორტულ რადიოჟურნალისტიკაში შეტანილი წვლილისა და ტელესივრცეში თეატრის პოპულარიზაციისათვის.

პირადი ცხოვრება

ეროსი მანჯგალაძის მამა — აკაკი მანჯგალაძე — ეკონომისტი იყო. დედას — თამარ ბენდუქიძეს — ქუთაისის გიმნაზია ჰქონდა დამთავრებული. ოჯახში სამი შვილი იზრდებოდა — რეზო, ეროსი და ბელა. მანჯგალაძეების ოჯახში ერთმანეთის მიყოლებით მოხდა რამდენიმე ტრაგიკული ფაქტი: როდესაც ეროსი 12 წლისა იყო, დედამისი ხიდან ჩამოვარდნის გამო, სამუდამოდ მიეჯაჭვა საწოლს. 1941 წელს ომში უგზო-უკვლოდ დაიკარგა უფროსი ძმა-რეზო, 1943 წელს კი აკაკი მანჯგალაძე დააპატიმრეს. ამან მსახიობს ადრეული ასაკიდანვე დააკისრა დიდი პასუხისმგებლობა მშობლებისა და დის წინაშე.

ხალხში უჩვეულო პოპულარობის მიუხედავად, თანამედროვეთა გადმოცემით, ეროსი მანჯგალაძე მოკრძალებულ ცხოვრებას ეწეოდა და მორიდებული ხასიათი ჰქონდა. ბუნებრივი სიმორცხვის დაძლევაში მას სცენა ეხმარებოდა, სადაც იგი ამა თუ იმ პერსონაჟის სახით ახერხებდა თვითგამოხატვას. საბა ტაბიძის როლში მსახიობმა ერთგვარად ასახა თავისი განცდები, უროლოდ დარჩენის გამო.

ეროსი მანჯგალაძე დაქორწინებული იყო მსახიობ ელენე ყიფშიძეზე. ქორწინებამ მხოლოდ რამდენიმე თვეს გასტანა.

ფილმოგრაფია

• 1959: „წარსული ზაფხული“ (ალექსანდრე) რეჟისორები ნელი ნენოვა, გენო წულაია
• 1961: „ჭიაკოკონა“ (ხოსრო) რეჟ. იური ქავთარაძე
• 1962: „თოჯინები იცინიან“ (სევერიანი) რეჟ. ნიკოლოზ სანიშვილი
• 1965: „ბოდიში, თქვენ გელით სიკვდილი“ (დათიკო ხუციშვილი) რეჟ. ყარამან (გუგული) მგელაძე
• 1966: „ლონდრე“ (მღვდელი) რეჟ. თამაზ მელიავა
• 1966: „შეხვედრა წარსულთან“ (ვარდენი) რეჟ. სიკო დოლიძე
• 1967: „ვიღაცას ავტობუსზე აგვიანდება“ რეჟ. ნანა მჭედლიძე
• 1967: „ჩემი მეგობარი ნოდარი“ (სავლე) რეჟ. დავით რონდელი
• 1969: „დიდებები და შვილიშვილები“ (კბილის ექიმი) რეჟ. ნანა მჭედლიძე
• 1970: „ქვევრი“ (მილიციის განყოფილების უფროსი) რეჟ. ირაკლი კვირიკაძე
• 1971: „სამკაული სატრფოსათვის“ (დულდურუმი) რეჟ. თენგიზ აბულაძე
• 1973: „მე და ჩემი მეზობლები“ რეჟ. რევაზ ჭარხალაშვილი
• 1973: „ვერის უბნის მელოდიები“ (აღა გეურქოვი) რეჟ. გიორგი შენგელაია
• 1973: „მთვარის მოტაცება“ (გვანჯ აფაქიძე) რეჟ. თამაზ მელიავა
• 1974: „ღამის ვიზიტი“ (სამძებრო განყოფილები უფროსი) რეჟ. ნიკოლოზ სანიშვილი
• 1975: „თერმომეტრი“ რეჟ. რამაზ შარაბიძე
• 1975: „კიბე“ რეჟ. რევაზ ჭარხალაშვილი
• 1976: „ბავშვები“ რეჟ. გივი ვეფხვაძე
• 1976: „ნატვრის ხე“ (ბუნბულა) რეჟ. თენგიზ აბულაძე
• 1976: „გასეირნება თბილისში (ნამდვილი თბილისელი და სხვები)“ რეჟ. ნანა მჭედლიძე
• 1976: „ქალაქი ანარა“ რეჟ. ირაკლი კვირიკაძე
• 1978: „კოჯრის ტყის სიზმრები“ (ანიმაციური ფილმი) (თავადი ფანტიევ-ნახიჩევანსკი-ალპიისკი) რეჟ. რევაზ (რეზო) გაბრიაძე, გიორგი თოფურია
• 1978: „შესვენება“ რეჟ. ბაადურ წულაძე
• 1978: „ყვარყვარე“ (კაკუტა) რეჟ. დევი აბაშიძე
• 1980: „თბილისი, პარიზი, თბილისი“ (გენერალი დურმიშხანი) რეჟ. ლეილა აბაშიძე

როლები

რუსთაველის თეატრი

• ვლადიმერ სოლოვიოვის „დიდი ხელმწიფე“ (ივანე მრისხანე)
• გაბრიელ სუნდუკიანის „პეპო“ (ზიმზიმოვი)
• ჯონ ფლეჩერის და ფილიპ მესინჯერის „ესპანელი მღვდელი“ (ლოპესი)
• პოლიკარპე კაკაბაძის „ყვარყვარე თუთაბერი“ (ყვარყვარე)
• ლეო ქიაჩელის „გვადი ბიგვა“ (გვადი)
• სოფოკლეს „ოიდიპოს მეფე“ (ოიდიპოსი)
• იონა ვაკელის „საქმიანი კაცი“ ( აპრაკუნე)
• გიორგი ნახუცრიშვილის „ჭინჭრაქა“ (დათვი)
• ავქსენტი ცაგარელის „ხანუმა“ (თავადი ვანო ფანტიაშვილი)
• ბერტოლტ ბრეხტის „კავკასიური ცარცის წრე“ (აზდაკი)
• იულიუს ფუჩიკის „ადამიანებო, იყავით ფხიზლად!“ (პეშეკი)
• ვიქტორ როზოვის „ვახშმის წინ“ (ალექსანდრე)
• ალექსანდრ გელმანის „ჩვენ, ქვემორე ხელისმომწერნი“ (იური დევიატოვი, მთავარი რევიზორი)

სატელევიზიო თეატრი

• გურამ დოჩანაშვილი, „ერთი რამის სიყვარული, დაფარვა რომ სჭირდება“ რეჟ. ზურაბ კანდელაკი (შალვა კეჟერაძე)
• გურამ დოჩანაშვილი „კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა“ რეჟ. ზურაბ კანდელაკი (ვასიკო კეჟერაძე)
• რეზო ჭეიშვილი „შალიკო ხვინგიაძის თავგადასავალი“. რეჟ. გიორგი კახაბრიშვილი (შალიკო)
• ლეო ქიაჩელი „გვადი ბიგვა“ რეჟ. გიორგი კახაბრიშვილი (გვადი)
• გიორგი ერისთავი „უჩინმაჩინის ქუდი“ რეჟ. გიორგი კახაბრიშვილი (ვაჭარი)
• კონსტანტინე გამსახურდია „ვაზის ყვავილობა“ რეჟ. გიორგი კახაბრიშვილი (პროფესორი კორინთელი).
• „საბა ტაბიძის ორშაბათები“ რეჟ. გიორგი კახაბრიშვილი (მსახიობი საბა ტაბიძე).
• ალექსანდრე ჩხაიძე „ხიდი" რეჟ. მიხეილ თუმანიშვილი და გიორგი კახაბრიშვილი (ქალაქის მთავარი პროკურორი).

ჯილდოები, პრემიები და პრიზები

• 1961: საქართველოს სახალხო არტისტი
• შრომის წითელი დროშის ორდენი

ლიტერატურა

• გვათუა ი., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 422.
• ზ. ბაბუნაშვილი, თ. ნოზაძე, „მამულიშვილთა სავანე“,გვ. 247, თბ., 1994

რესურსები ინტერნეტში

• ეროსი მანჯგალაძე კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში
• ეროსი მანჯგალაძე [დაარქივებული] — ეროვნული ფილმოგრაფია
• ეროსი მანჯგალაძე — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
• ეროსი მანჯგალაძე — ბურუსი