ვიკიპედია

ყირიმის პლატფორმა

ყირიმის პლატფორმა (უკრ. Кримська платформа, ინგლ. Crimea Platform, ყირიმ. Qırım platforması) — უკრაინისა და მისი პრეზიდენტის ვლადიმერ ზელენსკის[1] დიპლომატიური ინიციატივა რათა აღდგენს რუსეთ-უკრაინის ურთიერთობა 2014 წლის რუსეთის ფედერაციის მიერ ყირიმის ანექსიის გადახედვით. სამიტზე ასევე განიხილებოდა ყირიმელი თათრებისთვის ადამიანთა უფლებების დაცვა, გარემოს გადაგვარება და შავი და აზოვის ზღვის რეგიონის შეფერხებული ვაჭრობა. პლატფორმის პირველი სამიტი შედგა 2021 წლის 23 აგვისტოს, უკრაინის დამოუკიდებლობიდან 30-ე წლისთავზე.

შექმნა რედაქტირება

ღონისძიების ჩატარების გეგმა გაჟღერდა დროებით ოკუპირებული ტერიტორიების რეინტეგრაციის სამინისტროს მიერ[2] და გაეროს გენერალური ასამბლეის 75-ე სესიაზე 2020 წლის სექტემბერში.[3] ყირიმის პლატფორმის ინიციატივაზე პირველად 2020 წლის ნოემბერში გაიჟღერა, როდესაც საგარეო საქმეთა სამინისტროს პირველმა მოადგილემ ემინე ჯაფაროვამ ის ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ელჩებს წარუდგინა და განიხილა ევროკავშირის მის საქმიანობაში ჩართვის პრაქტიკული ასპექტები.[4] შემდგომში უკრაინის ხელისუფლებამ ამ პლატფორმაში დასავლური ქვეყნების ჩართულობა მოახერხა.[5][6][7][8] 2021 წლის 26 თებერვალს, პრეზიდენტმა ზელენსკიმ ხელი მოაწერა დეკრეტს „ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკისა და ქალაქ სევასტოპოლის დროებით ოკუპირებული ტერიტორიის დეოკუპაციისა და რეინტეგრაციისკენ მიმართული გარკვეული ღონისძიებების შესახებ“, რამაც გადაწყვიტა ყირიმის პლატფორმის მომზადებისა და ჩატარების საორგანიზაციო კომიტეტის ჩამოყალიბება. ყირიმის პლატფორმის დამფუძნებელი სამიტის მომზადების საორგანიზაციო კომიტეტის თავმჯდომარეა უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრი დმიტრო კულება.[9][10][11] სავარაუდოდ, ყირიმის პლატფორმა წარმოდგენილი იქნება ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში.[12]

მოლაპარაკების თემები, ფორმატი რედაქტირება

საგარეო საქმეთა მინისტრმა დმიტრო კულებამ გამოავლინა ყირიმის პლატფორმის მოლაპარაკებების პლატფორმის ხუთი სავარაუდო პრიორიტეტი:

„ პირველ რიგში, უსაფრთხოება, მათ შორის ნავიგაციის თავისუფლება. მეორე, აგრესორი სახელმწიფოს წინააღმდეგ სანქციების ეფექტურობის უზრუნველყოფა. მესამე, ადამიანის უფლებებისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის დაცვა. მეოთხე, საგანმანათლებლო, კულტურული და რელიგიური უფლებების დაცვა. მეხუთე, ყირიმის დროებითი ოკუპაციის ნეგატიური ზემოქმედების დაძლევა ეკონომიკასა და გარემოზე[13] “

მოლაპარაკებები წარიმართება ხუთ ძირითად სფეროში:

  • რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიის მცდელობის არაღიარების პოლიტიკა,
  • რუსეთის წინააღმდეგ საერთაშორისო სანქციების გაფართოება და გაძლიერება,
  • საერთაშორისო უსაფრთხოება,
  • ადამიანის უფლებები,
  • ოკუპაციის გავლენა ეკონომიკასა და გარემოზე.[14]

ოკუპირებულ ნახევარკუნძულზე ყირიმელი პოლიტპატიმრების საკითხს განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმობა.[15]

სამიტის შემდეგ ყირიმის პლატფორმის საქმიანობა არ დასრულდება. დაგეგმილია მისი მუშაობის ოთხი ფორმატი: საპრეზიდენტო, საგარეო საქმეთა მინისტრები, მოადგილე და ექსპერტი. მთავრობათაშორისი დონე იმოქმედებს საგარეო საქმეთა მინისტრების კონსულტაციების, პრიორიტეტულ სფეროებში სპეციალიზებული სამუშაო ჯგუფების საკოორდინაციო შეხვედრების, კონფერენციების სახით. კერძოდ, შესაძლებელია შეიქმნას ყოველწლიური ფორუმი, რომელიც ეძღვნება შავი ზღვის ფართო რეგიონის უსაფრთხოებას და მის ფარგლებს გარეთ.[16]

ყირიმის პლატფორმის ინტერფრაქციულ საპარლამენტო ასოციაციას (რუსტემ უმეროვი, მუსტაფა ჯემილიევი, აჰტემ ჩიგოზი, იელიზავეტა იასკო, ვადიმ ჰალაიჩუკი) შეიქმნა უკრაინის პარლამენტში, რომელიც შეიმუშავებს კანონპროექტების პაკეტს დროებით ანექსირებულ ნახევარკუნძულზე.[17][18]

ივნისში ყირიმის პლატფორმის საექსპერტო ქსელის პრეზენტაცია გაიმართა უკრაინის კრიზისული მედია ცენტრის პრესცენტრში. ღონისძიებას ესწრებოდნენ ყირიმის ადამიანის უფლებების ჯგუფის, უკრაინული პრიზმის, ჟურნალისტური გამოძიების ცენტრის წარმომადგენლები.[19] ყირიმის პლატფორმის საექსპერტო ქსელის დამფუძნებელი ფორუმი საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენლების, საელჩოების, ეროვნული და საერთაშორისო ექსპერტების მონაწილეობით გაიმართა 6 აგვისტოს კიევში.[20]

ყირიმის პლატფორმა ასევე იქნება წარმოდგენილი ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში.[21]

პლატფორმა ფუნქციონირებს მანამ, სანამ ნახევარკუნძული უკრაინის კონტროლს არ დაუბრუნდება. [22]

დამსწრეები რედაქტირება

 
ყირიმის პლატფორმის პირველი შეხვედრის მონაწილეები

რუსეთის საგარეო სამინისტრომ ყირიმის პლატფორმაზე მონაწილეობისთვის შემდეგი პირობები წამოაყენა: "თუ დაგეგმილია ყირიმის წყალმომარაგებისა და ელექტროენერგიის განახლების განხილვა, კიევის ნახევარკუნძულის სავაჭრო და სატრანსპორტო ბლოკადის მოხსნა".[23] მოგვიანებით რუსეთმა ყირიმის დაბრუნების კიევის მცდელობებს "არალეგიტიმური" უწოდა, ხოლო ნებისმიერი ქვეყნისა და ორგანიზაციის მონაწილეობა უკრაინის ინიციატივაში ჩათვალა "პირდაპირი ხელყოფა რუსეთის ტერიტორიულ მთლიანობაზე".[24]

რუსეთმა ასევე სცადა შეერყია პლატფორმის რეპუტაცია და ხელი შეეშალა სხვა სახელმწიფოების მონაწილეობას მასში შანტაჟისა და დაშინების გზით - ამ მიზეზით სამიტზე მოწვეულთა სია უნდა ყოფილიყო გასაიდუმლოებული.[25][26]

დამსწრეთა სია[27][28][29][30] რედაქტირება

 
ყირიმის პლატფორმის მონაწილე ქვეყნებთა რუკა

G7-ის წევრი ქვეყნები და წარმომადგენლები რედაქტირება

  •   კანადა - სენატის სპიკერი ჯორჯ ფიური
  •   საფრანგეთი - საგარეო საქმეთა მინისტრი ჟან-ივ ლე დრიანი
  •   გერმანია - ეკონომიკისა და ენერგეტიკის მინისტრი პიტერ ალტმაიერი
  •   იტალია - საგარეო საქმეთა მინისტრი ბენედიტო დელა ვედოვა
  •   იაპონია - ამბასადორი კურაი ტაკაში
  •   გაერთიანებული სამეფო - ევროპისა და ამერიკის მინისტრი ვენდი მორტონი
  •   აშშ - ენერგეტიკის მდივანი ჯენიფერ გრანჰოლმი

სხვა დამსწრე ქვეყნების წარმომადგენლები რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ Crimea Platform: Ukraine's Initiative to Raise the Costs of Russia’s Occupation en-US. ციტირების თარიღი: 2021-06-04
  2. ↑ „Резніков про міжнародний майданчик для переговорів щодо Криму: «Все в процесі»“. Крим.Реалії. 16 May 2020. ციტირების თარიღი: 26 February 2021.
  3. ↑ „Президент Зеленський в ООН закликав взяти участь у створенні міжнародної платформи з деокупації Криму“. Крим.Реалії. 23 September 2020. ციტირების თარიღი: 26 February 2021.
  4. ↑ „Еміне Джапарова презентувала послам країн-членів ЄС ініціативу «Кримська платформа» і обговорила практичні аспекти залучення Євросоюзу до її діяльності“. МЗС України. 17 November 2020. ციტირების თარიღი: 26 February 2021.
  5. ↑ „«Кримська платформа» в 2021 році стане епіцентром гібридної війни України та Росії – Кулеба“. Крим.Реалії. 24 December 2020. ციტირების თარიღი: 26 February 2021.
  6. ↑ „Україна представила ЄС концепцію Кримської платформи“. Слово і Діло. 14 December 2020. ციტირების თარიღი: 1 March 2021.
  7. ↑ „Джапарова презентувала Кримську платформу в ОБСЄ“. Укрінформ. 1 March 2021. ციტირების თარიღი: 1 March 2021.
  8. ↑ „Кримська платформа: Джапарова запросила на саміт держави-члени ЮНЕСКО“. Укрінформ. 31 March 2021. ციტირების თარიღი: 8 April 2021.
  9. ↑ „Зеленський створив оргкомітет Саміту Кримської платформи“. УП. 26 February 2021. ციტირების თარიღი: 26 February 2021.
  10. ↑ „Президент створив Організаційний комітет з підготовки установчого Саміту Кримської платформи“. Президент України. 26 February 2021. ციტირების თარიღი: 28 February 2021.
  11. ↑ Указ Президента України від 26 лютого 2021 року № 78/2021 «Про окремі заходи, спрямовані на деокупацію та реінтеграцію тимчасово окупованої території Автономної Республіки Крим та міста Севастополя»
  12. ↑ „Мезенцева: "Кримська платформа працюватиме на базі ПАРЄ"“. LB.ua. 11 February 2021. ციტირების თარიღი: 1 March 2021.
  13. ↑ https://lb.ua/world/2020/12/03/472184_kuleba_nazvav_pyat_prioritetiv.html
  14. ↑ „У МЗС оголосили напрямки роботи Кримської платформи“. Слово і Діло.
  15. ↑ „“Кримська платформа” розгляне питання політв’язнів на окупованому півострові – МЗС“. Прямий.
  16. ↑ „Виступ першої заступниці міністра Еміне Джапарової на Всеукраїнському форумі «Україна 30. Міжнародна політика»“. Міністерство закордонних справ України.
  17. ↑ „У Раді створили міжфракційне об’єднання «Кримська платформа»“. Укрінформ.
  18. ↑ „У Раді розробляють пакет законопроектів "Кримська платформа"“. Інтерфакс-Україна.
  19. ↑ „Презентували експертну мережу Кримської платформи“. Український кризовий медіа-центр.
  20. ↑ „У Києві стартував установчий форум експертної мережі «Кримської платформи» (трансляцію завершено)“. Крим.Реалії.
  21. ↑ „Мезенцева: "Кримська платформа працюватиме на базі ПАРЄ"“. LB.ua.
  22. ↑ „«Кримська платформа» завершить свою роботу тоді, коли на півострів повернеться прапор України – Кориневич“. Крим.Реалії.
  23. ↑ „Кулеба запросив Росію взяти участь в саміті Кримської платформи: "На порядку денному буде тільки одне питання"“. zn.ua.
  24. ↑ „Росія назвала "Кримську платформу" нелегітимною і пригрозила учасникам“. УП.
  25. ↑ „Окупанти пообіцяли «болючі наслідки» через «Кримську платформу»“. Ракурс.
  26. ↑ „Чому учасників "Кримської платформи" тримають в секреті, пояснила Джапарова“. kanaldom.tv.
  27. ↑ „44 держави та організації: Кулеба назвав повний склад саміту "Кримської платформи"“. УП.
  28. ↑ „Ще одна країна НАТО підтвердила участь у саміті Кримської платформи“. УП.
  29. ↑ „Делегацію США на Кримській платформі очолить міністерка енергетики“. УП.
  30. ↑ „Остання країна НАТО приєдналася до Кримської платформи“. УП.
  31. ↑ https://www.president.gov.ua/en/news/prezident-ukrayini-proviv-peregovori-z-prezidentom-latviyi-p-70297
  32. ↑ Зеленский пригласил президента Литвы на 30-летие независимости Украины - Последние новости сегодня. ციტირების თარიღი: 2021-03-19
  33. ↑ https://rus.err.ee/1608314027/tri-ukrainskih-dnja-kaljulajd-vstrecha-s-zelenskim-krymskaja-platforma-i-voennyj-parad
  34. ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Wizyty zagraniczne / Kijów | Spotkanie Prezydentów Polski i Ukrainy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-08-23. ციტირების თარიღი: 2021-08-23
  35. ↑ Зеленский пригласил Санду на празднование 30-летия Независимости Украины. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-03-04. ციტირების თარიღი: 2021-03-19
  36. ↑ Зеленский пригласил Санду на 30-летие независимости Украины ru. ციტირების თარიღი: 2021-03-19
  37. ↑ PM Garibashvili Addresses Crimea Platform Summit en-US (2021-08-23). ციტირების თარიღი: 2021-08-23
  38. ↑ Ukrainian president awards Georgian PM with order of merit. ციტირების თარიღი: 2021-08-23
  39. ↑ https://www.president.gov.ua/en/news/volodimir-zelenskij-proviv-zustrich-z-premyer-ministrom-shve-70313
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ყირიმის_პლატფორმა&oldid=4518051“-დან