ვიკიპედია

მსოფლიოს უძველესი უნივერსიტეტები

ამ გვერდს არა აქვს შემოწმებული ვერსია, სავარაუდოდ მისი ხარისხი არ შეესაბამებოდა პროექტის სტანდარტებს.

ამ გვერდზე მოყვანილია მსოფლიოს უძველესი დღემდე ფუნქციონირებადი უნივერსიტეტები. ამ სასწავლებელთა სიაში მოსახვედრად საგანმანათლებლო დაწესებულება უნდა აკმაყოფილებდეს უნივერსიტეტის განსაზღვრებას მისი დაფუძნების დროისთვის; ის დაფუძნებული უნდა ყოფილიყო 1500 წლამდე; და მას შემდეგ რაიმე მნიშვნელოვანი დაბრკოლება მის ფუნქციონირებაში არ უნდა მომხდარიყო.

შუა სუკუნეების უნივერსიტეტები

შენიშვნა: აკადემიური ხარისხის მინიჭება უმაღლესი განათლებისთვის ისტორიულად ევროპული ჩვეულება იყო, და უნივერსიტეტის თანამედროვე განსაზღვრება მოიცავს ხარისხის მინიჭების ფაქტორსაც, შესაბამისად, უძველესი უმაღლესი სასწავლებლები, რომლებიც აკმაყოფილებს უნივერსიტეტის თანამედროვე განსაზღვრებას მხოლოდ ევროპაში არსებობდა. თუ დავუშვებთ, რომ ამგვარ უძველეს დაწესებულებებს თავდაპირველად ხარისხი არ გაუციათ, თუმცა ამჟამად ამ მოთხოვნას აკმაყოფილებს, შესაბამისად, ზოგიერთი ევროპული და არა-ევროპული სასწავლებლები წინ უსწრებენ ბოლონიის უნივერსიტეტს დაფუძნების თარიღით (მაგ. ნალანდას უნივერსიტეტი დაფუძნდა ძვ.წ. V საუკუნეში ინდოეთში, ნანკინის უნივერსიტეტი დაფუძნდა 258 წელს ჩინეთში, და ალ-აზჰარის უნივერსიტეტი დაფუძნდა 988 წელს ეგვიპტეში).

საბოლოოდ, ზოგიერთ ევროპულ უნივერსიტეტთა შორისაც არსებობს უთანხმოება იმაზე, თუ რომელი იყო სინამდვილეში "პირველი". ბოლონიის უნივერსიტეტი, მიუხედავად იმისა, რომ ის პარიზის უნივერსიტეტს უსწრებს, ჩამოყალიბებულ იქნა სტუდენტების მიერ, რომლებიც თავად ეძებდნენ მასწავლებლებს, მაშინ როცა პარიზის უნივ. მასწავლებელთა მიერ იყო ორგანიზებული, რომელთაც შემდეგ თავად მოიძიეს სტუდენტები. შესაბამისად, ზოგიერთი (განსაკუთრებით პარიზში) ეჭვქვეშ აყენებს საკითხს იმაზე თუ რომელი იყო "ნამდვილი" უნივერსიტეტი დააარსების მომენტში, თუმცა ზოგადად აღიარებულია ფაქტი, რომ ბოლონიის უნივერსიტეტი პირველი იყო.

სია

რედაქტირება

ამერიკის კოლონიზაციამდე ევროპაში არსებობდა შემდეგი უნივერსიტეტები:

წელი შექმნის ადგილი დღევანდელი მდებარეობა სახელი შენიშვნა
1088   ბოლონიის კომუნა   ბოლონია, იტალია ბოლონიის უნივერსიტეტი უძველესი უმაღლესი სასწავლებელი რომელსაც უნივერსიტეტი ეწოდებოდა და იძლეოდა ხარისხს.[1]
1167 (1254)   ინგლისის სამეფო   ოქსფორდი, გაერთიანებული სამეფო ოქსფორდის უნივერსიტეტი ინგლისურენოვანი მსოფლიოს უძველესი უნივერსიტეტი, ის დაარსდა ჰენრი II-ს მიერ ინგლისელი სტუდენტებისთვის პარიზის უნივერსიტეტში სწავლის აკრძალვის შედეგად."[2]
1209 (1231)   ინგლისის სამეფო   კემბრიჯი, გაერთიანებული სამეფო კემბრიჯის უნივერსიტეტი დააარსეს სწავლულებმა რომლებმაც ოქსფორდის უნივერსიტეტი 1209 წელს დატოვეს, მათ სამეფო ქარტია 1231 წელს მიიღეს.[3] უნივერსიტეტი დაარსების წლად 1209 წელს მიჩინევს.[4]
1218 (სავარაუდოდ უფრო ძველია)   ლეონის სამეფო   სალამანკა, ესპანეთი სალამანკის უნივერსიტეტი ესპანეთის უძველესი უნივერსიტეტი. ასევე არსებობს ჩანაწერები მის კურსდამთავრებულებზე (1134) მისი ოფიციალურ დაარსებამდე. მან სამეფო ქარტია მხოლოდ 1218 წელს მიიღო. მიუხედავად ამისა ისაა პირველი უნივერსიტეტი რომელმაც მიიღო ეს ტიტული ალფონსო X-სა და რომის პაპისგან 1254 წელს მიიღო. 1852 წელს უნივერსიტეტიდან ესპანეთის მთავრობის მიერ გაძევებულმა თეოლოგიისა და კანონიკური სამართალის ფაკულტეტებმა 1940 წელს ჩამოაყალიბეს სალამანკის პონტიფიკალური უნივერსიტეტი.
1222 (სავარაუდოდ უფრო ძველია)   პადუას კომუნა   პადუა, იტალია პადუის უნივერსიტეტი დააარსეს პროფესორებმა რომლებმაც დატოვეს ბოლონიის უნივერსიტეტი
1224   ქალაქი ნეაპოლი   ნეაპოლი, იტალია ნეაპოლის უნივერსიტეტი პირველი საზოგადო უნივერსიტეტი,[5] დააარსა საღვთო რომის იმპერატორმა ფრიდრიხ II შტაუფენი.
1229   Kingdom of France   Toulouse, France ტულუზის უნივერსიტეტი
1240   Republic of Siena   Siena, Italy სიენის უნივერსიტეტი Originally called Studium Senese, was founded by Commune of Siena in 1240. In 1321, the studium was able to attract a larger number or pupils due to a mass exodus from the prestigious neighbouring University of Bologna. Closed temporarily in 1808–1815 when Napoleonic forces occupied Tuscany. On November 7, 1990 the university celebrated its 750th anniversary.
1241   Kingdom of Castile, Crown of Castile   ვალიადოლიდი, Spain ვალიადოლიდის უნივერსიტეტი One hypothesis is that its foundation is the result of the transfer of Palencia General Survey between 1208 and 1241 by Alfonso VIII, king of Castile, and Bishop Tello Téllez de Meneses.
1289   Kingdom of France   მონპელიე, საფრანგეთი მონპელიეს უნივერსიტეტი The university is considerably older than its formal founding date, associated with a bull issued by Pope Nicholas IV in 1289, combining all the long-existing schools into a university.
1290   Papal States   მაჩერატა, იტალია მაჩერატის უნივერსიტეტი[6] The University of Macerata (Italian: Università degli Studi di Macerata) is a university located in Macerata, Marche, Italy. It was founded in 1290 and is organized into 7 faculties.
1290   Kingdom of Portugal
  Lisbon 		  კოიმბრა, პორტუგალია კოიმბრის უნივერსიტეტი[6] Begun its existence in Lisbon with the name Studium Generale (Estudo Geral). Scientiae thesaurus mirabilis, the royal charter announcing the institution of the University, was dated 1 March of that year, although efforts had been made at least since 1288 to create this first university in Portugal. The papal confirmation was also given in 1290 (on 9 August of that year), during the papacy of Pope Nicholas IV.
1293   Crown of Castile   ალკალა-დე-ენარესი, ესპანეთი ალკალას უნივერსიტეტი The University of Alcalá was founded by King Sancho IV of Castile as Studium Generale in 1293 in Alcalá de Henares. It was granted Papal Bull in 1499, and quickly gained international fame thanks to the patronage of Cardinal Cisneros and the production of the Complutensian Polyglot Bible in 1517, which is the basis for most of the current translations. The University moved to Madrid in 1836 by Royal Decree. The Moyano Law of 1857 established Complutense as the sole university in Spain authorized to confer the title of Doctor on any scholar. This law remained in effect until 1969.
1303   Papal States   რომი, Italy რომის ლა საპიენცას უნივერსიტეტი Founded by Pope Boniface VIII, but became a state university in 1935. According to the Catholic Encyclopaedia, the university "remained closed during the entire pontificate of Clement VII".
1308 Commune of Perugia   პერუჯა, იტალია პერუჯას უნივერსიტეტი Attested by the Bull of Pope Clement V.
1321   Republic of Florence   ფლორენცია, იტალია ფლორენციის უნივერსიტეტი The University of Florence evolved from the Studium Generale, which was established by the Florentine Republic in 1321. The Studium was recognized by Pope Clement VI in 1349.
1336   Papal States   კამერინო, იტალია კამერინოს უნივერსიტეტი The great literate and jurist Cino from Pistoia, living in Marche in the years 1319-21, and in Camerino in the spring of 1321, remembers the territory blooming with juridical schools. Camerino has been a center of learning since no later than 1200, offering degrees in civil law, canonical law, medicine, and literary studies. Gregory XI took the decision upon the request of Gentile III da Varano with the papal edict of 29 January 1377, directed to the commune and to the people, authorizing Camerino to confer (after appropriate examination) bachelor and doctoral degrees with apostolic authority.
1343   Republic of Pisa   პიზა, იტალია პიზის უნივერსიტეტი It was formally founded on September 3, 1343 by an edict of Pope Clement VI, although there had been lectures on law in Pisa since the 11th century. Nowadays is one of the most important universities in Italy.
1348   Kingdom of Bohemia

  Holy Roman Empire

  პრაღა, ჩეხეთი კარლის უნივერსიტეტი (პრაღა) Three of four faculties closed in 1419, joined with Jesuit university and renamed Charles-Ferdinand University in 1652, split into German and Czech part in 1882, Czech branch closed during Nazi occupation (1939–1945), German branch closed in 1945.[7]
1361  House of Visconti   პავია, იტალია პავიას უნივერსიტეტი Closed for short periods during the Italian Wars, Napoleonic wars, and Revolutions of 1848.
1364   Kingdom of Poland   კრაკოვი, პოლონეთი იაგელონის უნივერსიტეტი Founded by Casimir the Great. Development stalled after his death, re-established from 1400 onwards.

Closed during the German occupation of Poland 1939-1945.Re-opened after the occupation.

1365   საღვთო რომის იმპერია   ვენა, ავსტრია ვენის უნივერსიტეტი Modelled on the University of Paris.
1367   უნგრეთის სამეფო   პეჩი, უნგრეთი პეჩის უნივერსიტეტი
1386   საღვთო რომის იმპერია   ჰაიდელბერგი, გერმანია ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი დააარსა რუპერტ I-მა. გერმანიის უძველესი უნივერსიტეტი.
1391  House of Este   ფერარა, იტალია ფერარას უნივერსიტეტი დააარსა ალბერტო დ'ესტემ.
1404   Duchy of Savoy   ტურინი, იტალია ტურინის უნივერსიტეტი დააარსა პრინცმა "ლუის პიდმონტმა" ამადეუს VIII-ს დროს.
1409   საღვთო რომის იმპერია   ლაიპციგი, გერმანია ლაიპციგის უნივერსიტეტი დააარსეს როდესაც გერმანელებმა დატოვეს პრაღა იან ჰუსის დროს.
1409   County of Provence   ექს-ან-პროვანსი, საფრანგეთი ექს-ან-პროვანსის უნივერსიტეტი Founded by the Count of Provence Louis II december 9, 1409.
1413   შოტლანდიის სამეფო   სენტ-ანდრუსი, ბრიტანეთი სენტ-ანდრუსის უნივერსიტეტი დაარსდა პაპის ბულათი
1419   საღვთო რომის იმპერია   როსტოკი, გერმანია როსტოკის უნივერსიტეტი During the Reformation, "the Catholic university of Rostock closed altogether and the closure was long enough to make the refounded body feel a new institution".[8]
1434   სიცილიის სამეფო   კატანია, იტალია კატანიის უნივერსიტეტი სიცილიაზე ყველაზე ძველი. დააარსა ალფონსო V-მ.
1450[9]   Crown of Aragon   Barcelona, Spain University of Barcelona Founded by Alfonso V of Aragon as Estudi general de Barcelona after the unification of all university education. For forty-nine years prior to that foundation, however, the city had had a fledgling medical school founded by King Martin of Aragon, and in the 13th century Barcelona already possessed several civil and ecclesiastical schools.
1451   Kingdom of Scotland   Glasgow, UK University of Glasgow Founded by a Papal Bull
1456   Holy Roman Empire   Greifswald, Germany University of Greifswald Teaching had started by 1436. Founded by initiative of Heinrich Rubenow, Lord Mayor of Greifswald (and first rector), with approval of Pope Callixtus III and Frederick III, Holy Roman Emperor, under the protection of Wartislaw IX, Duke of Pomerania. Teaching paused temporarily during the Protestant Reformation (1527–39).
1457   Holy Roman Empire   Freiburg, Germany Albert Ludwigs University of Freiburg Temporarily transferred to Constance in 1686–98 and 1713–15.
1460   Holy Roman Empire   Basel, Switzerland University of Basel Founded in 1460 (Schola Basiliensis), the University of Basel is the oldest university in Switzerland. [1]
1472   Holy Roman Empire   Munich, Germany Ludwig Maximilians University of Munich Founded in Ingolstadt in 1459, transferred to Landshut in 1800, moved to Munich in 1826.
1477   Holy Roman Empire   Tübingen, Germany Eberhard Karls University of Tübingen
1477 თარგი:ქვეყნის მონაცემები Kalmar Union   Uppsala, Sweden Uppsala University Uppsala's bull, which granted the university its corporate rights, was issued by Pope Sixtus IV in 1477, and established a number of provisions. Among the most important of these was that the university was officially given the same freedoms and privileges as the University of Bologna.
1479 თარგი:ქვეყნის მონაცემები Kalmar Union   Copenhagen, Denmark University of Copenhagen
1481 თარგი:ქვეყნის მონაცემები Republic of Genoa   Genoa, Italy University of Genoa Founded in 1481 (Genuense Athenaeum).
1495   Kingdom of Scotland   Aberdeen, UK University of Aberdeen King's College was founded by Papal Bull in 1495 and Marischal College in 1593; they merged in 1860
1495   Kingdom of Galicia   Santiago de Compostela, Spain University of Santiago de Compostela The university traces its roots to 1495, when a school was opened in Santiago.[10] In 1504, Pope Julius II approved the foundation of a university in Santiago, and the bull for its creation was granted by Clement VII in 1526.
1499   Crown of Aragon   Valencia, Spain University of Valencia

1500 წლის შემდგომი უძველესი უნივერსიტეტები ქვეყნის ან რეგიონის მიხედვით

რედაქტირება

ევროპის ქვეყნების უმრავლესობას უნივერსიტეტი გააჩნდა 1500 წლამდე. ამ თარიღის შემდეგ უნივერსიტეტები გავრცელდა მსოფლიოს სხვა ქვეყნებშიც:

ხარვეზი

რედაქტირება

ზუსტი თარიღი, როდესაც უნივერსიტეტმა ფუნქციონირება დაიწყო საკმაოდ ბურისითაა მოცული და განსხვავდება ლეგენდისა თუ მისი წინაპარი სასწავლო დაწესებულების დაარსების დღიდან. მაგ. დღეს საყოველთაოდ აღიარებულია, რომ ოქსფორდის დაარსების თარიღის ზუსტად განსაზღვრა შეუძლებელია, და რომ ის დაახლოებით XII საუკუნის მეორე ნახევარში უნდა დაფუძნებულიყო. გარდა ამისა, ბაკალავრის ხარისხის კოლეჯის მიერ გაცემა შედარებით გვიანდელი (უფრო თანამედროვე) ამერიკული ტრადიციაა. ევროპული ტერმინოლოგიით, ჰარვარდის კოლეჯს უკვე ჰქონდა მინიჭებული უნივერსიტეტის ავტორიტეტი 1642 წლისთვის. პენსილვანიის უნივერსიტეტის პირველი ამერიკული დაწესებულება იყო ამ სახელწოდებით; თუმცა არც ჰარვარდი და არც ერთი სხვა კოლონიური კოლეჯებისა არ იყო იმდენად ვრცელი და მრავალფეროვანი აკადემიური თვალსაზრისით, როგორც ეს ევროპის უნივერსიტეტები იყო იმ პერიოდში.

ლიტერატურა

რედაქტირება
  • Ridder-Symoens, Hilde de (ed.): A History of the University in Europe. Vol. I: Universities in the Middle Ages, Cambridge University Press, 1992, ISBN 0-521-36105-2

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ Our History. Unversità di Bologna. ციტირების თარიღი: 25 June 2011.
  2. ↑ A brief history of the University of Oxford დაარქივებული 2008-04-11 საიტზე Wayback Machine. , Oxford University
  3. ↑ Early records. A brief history of the university. University of Cambridge. ციტირების თარიღი: 7 January 2012.
  4. ↑ 800th anniversary. University of Cambridge. ციტირების თარიღი: 7 January 2012.
  5. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-01-11. ციტირების თარიღი: 2013-03-10.
  6. ↑ 6.0 6.1 Times Higher Education - QS World University Rankings 2007 - World's oldest universities. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-01-15. ციტირების თარიღი: 2013-03-10.
  7. ↑ History of CU
  8. ↑ Quoted from: Chadwick, Owen. The Early Reformation on the Continent. Oxford University Press, 2003. Page 257.
  9. ↑ The University of Barcelona: 599 years of history. The most important dates and events. Universitat de Barcelona. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 აპრილი 2019. ციტირების თარიღი: 22 August 2011.
  10. ↑ „La Universidad de Santiago cumple 500 años“. El Mundo (Spanish). March 22, 1995.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/მსოფლიოს_უძველესი_უნივერსიტეტები“-დან