კაკაბეთი

კაკაბეთი — სოფელი საქართველოში, საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში, მდებარეობს გომბორის ქედის სამხრეთ-დასავლეთ კალთაზე. ზღვის დონიდან 700 მეტრი, საგარეჯოდან 23 კილომეტრი.

სოფელი
კაკაბეთი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	კახეთის მხარეკახეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი
თემი	კაკაბეთი
კოორდინატები	41°42′08″ ჩ. გ. 45°32′14″ ა. გ.
ცენტრის სიმაღლე	700 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	2771 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 99,1 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4

ისტორია

კაკაბეთი XVII და XVIII საუკუნეების ისტორიულ დოკუმენტებში იხსენიება. სოფელი თავდაპირველად ჩერქეზიშვილთა სამკვიდრო ყოფილა. 1675 წლიდან კი, ალავერდელ ეპისკოპოსს გადაეცა. როცა მეფე ერეკლე I-მა ალავერდის წმინდა გიორგის ეკლესიას ბოქაულთუხუცესი გოჯასპი ზაალიშვილი შესწირა მისი ყმითა და მამულით, მათ შორის იყო კაკაბეთის მამულებიც. 1693 წელს კახეთის ბატონმა და ყარაბაღის ბეგლარბეგმა — აბასყული-ხანმა სოფელი უბოძა თუშთა მოურავს მამუკა ჩოლოყაშვილს, სახლთუხუცესს დურმიშხანსა და მათ შვილებს.

კაკაბეთი იყოფა უბნებად. მათი სახელწოდება მომდინარეობს სოფელში მცხოვრები ძირითადი გვარებისგან, გარდა უკიდურეს აღმოსავლეთ განაპირა უბნის ვერხვიანისა (ამჟამად სოფელია).

1800 წლის 7 ნოემბერს, სოფლის მახლობლად, მდინარე ივრის მარჯვენა ნაპირზე, ნიახურის ველზე, გაიმართა დიდი ბრძოლა ომარ-ხან ავარიელის 20 ათასიანი ლაშქრის წინააღმდეგ. საისტორიო ლიტერატურაში ეს ბრძოლა იხსენიება როგორც კაკაბეთის, ისე ნიახურის ბრძოლის სახელით.

რუსეთისგან ქართლ-კახეთის სამეფოს ჩამოშორებას, ირანთან ერთად, ავარიის მფლობელი ომარ-ხანიც ცდილობდა. გეგმის მიხედვით, დაღესტნელებსა და ყიზილბაშებს თბილისისთვის ორი მხრიდან უნდა შეეტიათ, მაგრამ, ირანში შინააშლილობისა და მაშინდელი გამგებლის ბაბა-ხანის პოლიტიკური მოსაზრების შეცვლის გამო, ირანელებმა გადაიფიქრეს და დასახული მიზნის შესრულება ომარ-ხანის ლაშქარს დაეკისრა. დაღესტნელთა მოსალოდნელი შემოსევის მოსაგერიებლად, იოანე და ბაგრატ ბატონიშვილების მეთაურობით, შეიქმნა ქიზიყელ მოხალისეთა რაზმი. მათ რუსთა 2 ბატალიონიც დაეხმარა.

ბრძოლა ომარ-ხანის ლაშქრის სრული განადგურებით დამთავრდა. თვით ომარ-ხანმა ძლივს დააღწია თავი ტყვეობას. ქვეყანა აოხრებას გადაურჩა.

1812 წლის კახეთის აჯანყების დროს კაკაბელებმა სოფელში განლაგებული რუსთა საეგზეკუციო რაზმი გაანადგურეს.

დემოგრაფია

2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 2771 ადამიანი.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
2002	3487	1674	1813
2014	2771	1364	1407

იხილეთ აგრეთვე

• ავაზასგორის ნამოსახლარი
• კაკაბეთის კავთის ღვთისმშობლის ეკლესია
• კაკაბეთის კავთის წმინდა გიორგის ეკლესია
• კაკაბეთის სამების ეკლესია
• კაკაბეთის ღვთისმშობლის მეორე ეკლესია
• კაკაბეთის ღვთისმშობლის პირველი ეკლესია
• კაკაბეთის ყველაწმინდის ეკლესია

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 5, თბ., 1980. — გვ. 323.

• მოწონელიძე ლ., საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 1-III, თბ., 2019. — გვ. 111-112.