ვალიდ ჯუმბლატი
ვალიდ ჯუმბლატი (არაბ. وليد جنبلاط); 7 აგვისტო, 1949, მუხთარა, ლიბანი) — ლიბანელი პოლიტიკოსი, პროგრესული სოციალისტური პარტიის (პსპ) ლიდერი, არაერთხელ ეკავა თანამდებობები მთავრობაში, დრუზების თემის ერთ-ერთი გამოჩენილი ლიდერი.[1][2]
| ვალიდ ჯუმბლატი | |
|---|---|
| არაბ. وليد جنبلاط | |
 | |
| დაბადების თარიღი | 7 აგვისტო 1949 (72 წლის) |
| დაბადების ადგილი | ბეირუთი, ლიბანი |
| მოქალაქეობა |
 ლიბანი |
| განათლება | ბეირუთის ამერიკული უნივერსიტეტი |
| რელიგია | დრუზი |
| პარტია | ლიბანის პროგრესულ-სოციალისტური პარტია |
| საქმიანობა | პოლიტიკოსი |
| მამა | ქამალ ჯუმბლატი |
| დედა | May Arslan |
| შვილ(ებ)ი | თაიმურ ჯუმბლატი |
| ჯილდოები | მეგობრობის ორდენი, კედრის ეროვნული ორდენი |
ბიოგრაფია
რედაქტირებადაიბადა 1949 წლის 7 აგვისტოს ბეირუთიდან 30 კილომეტრში მდებარე სოფელ მუხთარაში. მიეკუთვნება ლიბანელი დრუზების ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან კლანს. სწავლობდა ბეირუთის ამერიკული უნივერსიტეტის პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტზე და პარიზის სორბონის უნივერსიტეტში. სწავლის დასრულების შემდეგ, იგი დაახლოებით ერთი წლის განმავლობაში მუშაობდა წამყვან ინგლისურენოვან ლიბანურ გაზეთ An-Nahar- ში ჟურნალისტად.[3][4][5][6]
1977 წლის 16 მარტს მოკლეს მისი მამა, ცნობილი და გავლენიანი პოლიტიკოსი ქამალ ჯუმბლატი, რომელსაც უთანხმოება ჰქონდა სირიასა და ჰაფეზ ასადთან. ვალიდმა დაიკავა მისი ადგილი დრუზების საზოგადოებასა (17 მარტი) და პროგრესულ სოციალისტურ პარტიაში (პსპ) (მაისი 2). 1980 წლის ივნისიდან ის ხელმძღვანელობდა ლიბანის ეროვნულ პატრიოტულ ძალებს. დრუზთა თემის რელიგიურმა ხელმძღვანელობამ და ჯუმბლატებთან დაპირისპირებულმა არსლანის კლანმა სერიოზული წინააღმდეგობა გაუწიეს, რაც 1982 წლამდე გაგრძელდა. [7][8]
1982 წლის ივნისში ისრაელის ძალებმა დაიპყრეს შუფის რეგიონი, მთიან ლიბანში, სადაც დრუზების დიდი ნაწილი ცხოვრობდა. ჯუმბლატი წარუმატებლად ცდილობდა ისრაელის ხელმძღვანელობასთან ურთიერთობის გაუმჯობესებას: ისრაელმა შუფში გაგზავნა "ლიბანის ძალები"—ქრისტიანი მარონიტების შეიარაღებული მილიცია— დრუზების მიმართ მტრულად განწყობილი ძალა. ჯუმბლატი იძულებული გახდა სირიისთვის ეთხოვა დახმარება და დამასკოში გაემგზავრა. ლიბანის პრეზიდენტმა ამინ ჯემაიელმა დაამყარა კავშირი არსლანის კლანთან და ჯუმბლატი შეუერთდა სირიის მომხრე ალიანსს, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა შეთანხმებას ცენტრალურ მთავრობასა და ისრაელს შორის. 1983-1984 წლის ივლისში იგი გახდა ეროვნული ხსნის ფრონტის შექმნის ერთ-ერთი ინიციატორი და ძალთა ფართო ბლოკის ხელმძღვანელობის წევრი, რომელიც მოითხოვდა ისრაელთან დადებული კაბალური შეთანხმების გაუქმებას. 1985 წლიდან დემოკრატიული პატრიოტული ფრონტის თავმჯდომარეა.
1983 წლის სექტემბერში შუფიდან ისრაელის ჯარების გაყვანის შემდეგ, ეროვნული ხსნის ფრონტმა დაარტყა გასამხედროებულ ქვედანაყოფებსა და მარონიტების სოფლებს, დაიღუპა დაახლოებით ათასი (სხვა წყაროების თანახმად, რამდენიმე ათასამდე) ქრისტიანი მშვიდობიანი მოქალაქე. კიდევ 50 ათასი ადამიანი იძულებული გახდა დაეტოვებინა საკუთარი სახლები. ფედერალური საგადასახადო სამსახურის ნაწილები ჯუმბლატის მეთაურობით დაიძრნენ ბეირუთისკენ, მაგრამ დედაქალაქის მისადგომებთან შეაჩერეს ლიბანის სამთავრობო ძალებმა გენერალ მიშელ აუნის მეთაურობით. ამასთან, ჯუმბლატის სამხედრო წარმატებებმა იგი დრუზების აღიარებულ ლიდერად აქცია და მას შემდეგ მის ხელმძღვანელობას სერიოზული წინააღმდეგობა აღარ შეხვედრია. ჯუმბლატის ტერიტორიული დაპყრობები ეწინააღმდეგებოდა ლიბანელი შიიტების გეგმებს და შეტაკებები პსპ- სა და ამალის შიიტურ პარტიას შორის ნაბი ბერის ხელმძღვანელობით სამოქალაქო ომის დასრულებამდე გაგრძელდა.[9]
სამოქალაქო ომის შემდგომ პერიოდში, რომელიც 1990 წლამდე გაგრძელდა, ჯუმბლატი უცვლელად სირიის მხარეს იჭერდა. სირიის სხვა მოკავშირისგან— ნაბი ბერისგან განსხვავებით, იგი გამოცდილ დიპლომატიურ თამაშს თამაშობდა და აქტიურ კონტაქტებს ამყარებდა არა მხოლოდ არაბული ქვეყნების და სსრკ-ს ხელმძღვანელობასთან და გამოჩენილ პოლიტიკოსებთან, არამედ ისრაელთანაც კი. 1984 წლის მაისიდან 1989 წლის ნოემბრამდე იყო საზოგადოებრივი საქმეთა, ტრანსპორტისა და ტურიზმის მინისტრი. 1989 წლის 25 მაისიდან — საზოგადოებრივ საქმეთა მინისტრი.
მას შემდეგ, რაც 1990 წელს სირიის ძალებმა დაიპყრეს ბეირუთი, იგი კვლავ შევიდა მთავრობაში და კენჭი იყარა პარლამენტში.
სირიაში ბაშარ ალ ასადის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, ლიბანელ და სირიელ ლიდერებს შორის ურთიერთობა გაცივდა. ჯერ კიდევ 2000 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ, ჯუმბლატმა ისაუბრა ლიბან-სირიის ურთიერთობების გადასინჯვის აუცილებლობაზე, რამაც მას მნიშვნელოვანი პოპულარობა მოუტანა ეროვნული მასშტაბით. მომავალში დამასკოსთან განხეთქილებამ უფრო მწვავე ხასიათი მიიღო.
საპარლამენტო არჩევნების წინა დღეს ჯუმბლატმა ალიანსი შექმნა ქრისტიანულ პარტიებთან -ქათაიბთან (ფალანგა) და ეროვნულ ბლოკთან. შექმნილი კოალიცია წარმატებული აღმოჩნდა და ჯუმბლატის მომხრეებმა მიიღეს მინისტრის სამი პოსტი ახალ მთავრობაში. 2004 წელს შექმნილ მთავრობაში დრუზების საზოგადოება წარმოდგენილი იყო არა პროგრესული სოციალისტური პარტიიით ( პსპ), არამედ ჯუმბლატის მეტოქის -არსლანის მომხრეებით.
2005 წლისთვის ჯუმბლატმა უკვე მიიღო ლიბანში ანტი-სირიული ძალების "მთავარი ინსპირატორის" სტატუსი.
ყოფილი პრემიერ მინისტრის, სუნიტი წამყვანი პოლიტიკოსისა და ანტისირიული ოპოზიციის ლიდერის რ. ჰარირის მკვლელობის შემდეგ, 2005 წლის 14 თებერვალს, ჯუმბლატი გახდა ოპოზიციის მთავარი ფიგურა და ჰარირის ვაჟის საადის უახლოესი მოკავშირე, რომელიც მამის პოლიტიკური მემკვიდრე იყო და ხელმძღვანელობდა ანტისირიულ მოძრაობას Tayyar al-Mustakbal ”(” მოძრაობა მომავლისათვის ”).[10] ჯუმბლატმა მოითხოვა არა მხოლოდ სირიის ჯარების ლიბანიდან გაყვანა, არამედ სირიის მომხრე პრეზიდენტის, 2005 წლის "კედრების რევოლუციის" ერთ-ერთი ლიდერის ემილ ლაჰუდის გადადგომა. [11][12]
ჯუმბლატი შიშობდა, რომ ჰარირი უფროსის ბედს გაიზიარებდა, ამიტომ არ ტოვებდა საგვარეულო სოფელ მუხთარს, სადაც მოლაპარაკებები მიმდინარეობდა ოპოზიციის ლიდერებს შორის.
2005 წლის მაისი-ივნისში, ბოლო 29 წლის განმავლობაში პირველად ჩატარდა საპარლამენტო არჩევნები სირიის პირდაპირი ჩარევის გარეშე. ჯუმბლატი, რომელმაც კავშირი დადო ერთ-ერთ მის ყოფილ ოპონენტ მარონიტთან და პატრიოტული ძალების ლიდერ სამირ ჯაჯაასთან, მიემხრო საად ჰარირის, რომელიც ხელმძღვანელობდა "მოწამე რაფიკ ჰარირის სახელობის ბლოკს". ჯუმბლატმა თავისი რწმუნებულები გაგზავნა მოლაპარაკებებზე ტრადიციულად სირიულ პრო-სირიულ შიიტურ ჯგუფებთან ამალთან და ჰეზბოლასთან, რის წყალობითაც მნიშვნელოვანი შეთანხმებები იქნა მიღწეული: ზოგიერთ საარჩევნო ოლქში ჰარირის და ჯუმბლატის მომხრეები შიიტებს შეუერთდნენ.
არჩევნების შედეგად ანტი-სირიულმა ოპოზიციამ მიიღო 72 ადგილი პარლამენტში 128 ადგილიდან. შიიტურმა დაჯგუფებებმა ჰეზბოლამ და ამალმა ერთად 35 ადგილი მოიპოვეს, ხოლო მიშელ აუნის მარონიტის ბლოკმა 21 ადგილი მიიღო. ოპოზიციამ ვერ მოიპოვა საპარლამენტო ადგილების ორი მესამედი, რამაც ხელი შეუშალა პრეზიდენტ ლაჰუდის გადაყენებას. თავის მხრივ, ლაჰუდმა დაბლოკა ჰარირის წარდგენა პრემიერ მინისტრის პოსტზე. 2005 წლის ივნისში პრეზიდენტმა დანიშნა ოპოზიციის მიერ დასახელებული ფუად სინიორა მთავრობის მეთაურად. პსპ– ს წარმომადგენლები შევიდნენ ფუად სინიორას მიერ ფორმირებულ მთავრობაში.[13]
2006 წლის ივლისში ლიბან-ისრაელის კონფლიქტის დაწყებისთანავე, ჯუმბლატმა დაგმო ჰეზბოლას ქმედებები და განაცხადა, რომ შიიტი ბოევიკები არ მოქმედებდნენ ლიბანის საკეთილდღეოდ, ისინი მხარს უჭერდნენ ირანსა და სირიას. ჯუმბლატმა იწინასწარმეტყველა, რომ შეიარაღებული დაპირისპირების შედეგად, შიიტური დაჯგუფება, თუნდაც ისრაელის ძალების წინააღმდეგ უკან დახევა მოუხდეს, მკვეთრად გაზრდის თავის გავლენას ქვეყანაში და ამით დასრულდება დემოკრატიული განვითარება. ჯუმბლატის აზრით, ლიბანი რთულ ვითარებაში აღმოჩნდა: ერთი მხრივ ისრაელია და მეორეს მხრივ, ჰეზბოლა თავისი უცხოელი მოკავშირეებით.[14]
2006 წლის ოქტომბრის ბოლოს ჯუმბლატი ეწვია ამერიკის შეერთებულ შტატებს, სადაც იგი შეხვდა ვიცე-პრეზიდენტს რ. ჩეინს და სახელმწიფო მდივანს კონდოლიზა რაისს. ჯუმბლატის თქმით, მან კონდოლიზა რაისთან განიხილა რ. ჰარირის მკვლელობის გამოძიების მიზნით საერთაშორისო ტრიბუნალის შექმნის აუცილებლობა, რაც ემილ.ლაჰუდმა გააპროტესტა.[15][16]
საგარეო პოლიტიკური შეხედულებები
რედაქტირებავალიდ ჯუმბლატი გახლდათ მსოფლიო მშვიდობის საბჭოს პრეზიდიუმის წევრი.
1983 წლის აპრილიდან—სოციალისტური ინტერნაციონალის თავმჯდომარის მოადგილე.
1986 წლის სექტემბრიდან—ლიბანის, აფრიკისა და აზიის სოლიდარობის კომიტეტის თავმჯდომარე.
ჯუმბლატის საგარეო პოლიტიკის მოსაზრებები გამომდინარეობს ლიბანის კონკრეტული ინტერესების დაცვის პრინციპიდან. როგორც ლიბანის სამოქალაქო ომის დროს სირიელთა მოკავშირე, ის ამჟამად ეწინააღმდეგება ქვეყანაში სირიის ძლიერ გავლენას და ანტისამთავრობო ოპოზიციის მომხრეა სირიის სამოქალაქო ომში.
ღიად ეწინააღმდეგება ამერიკის შეერთებულ შტატებს და აკეთებს სხვადასხვა ნეგატიურ განცხადებებს მათი ხელმძღვანელობის წინააღმდეგ. 2003 წლის ნოემბერში, პოლ ვოლფოვიცზე მკვლელობის მცდელობის შემდეგ, მან გამოთქვა სინანული, რომ ტერორისტებმა ვერ შეასრულეს თავიანთი გეგმები, ხოლო აშშ-ს თავდაცვის მინისტრის მოადგილეს უწოდა "ვირუსი, რომელიც უნდა განადგურდეს".
დამოკიდებულება პალესტინის საკითხის მიმართ
რედაქტირებამხარს უჭერს პალესტინის წინააღმდეგობის მოძრაობას და ისრაელის წინააღმდეგობას. ხაზს უსვამს იმას, რომ დრუზებს, მიუხედავად იმისა, რომელ ქვეყანაში ცხოვრობენ, უნდა ჰქონდეთ საერთო არაბული ცნობიერება, რაც გამოხატული უნდა იყოს პალესტინელებთან შეერთებით ისრაელის პოლიტიკის წინააღმდეგ. განმეორებით მოუწოდა ისრაელში მცხოვრებ დრუზებს, გაერთიანდნენ პალესტინელებთან, რომელთანაც მათ აქვთ საერთო ეთნიკური ფესვები.
დამოკიდებულება ეროვნული და კონფესიური საკითხისადმი
რედაქტირებავალიდ ჯუმბლატი აშკარად საერო პოზიციას იკავებს. იმისათვის, რომ თავისი ხალხი დაიცვას გარე და შინაგანი მტრებისგან, დაუახლოვდა მარონიტ ქრისტიანებს და ამტკიცებს, რომ კონფესიებს შორის არსებული ყველა კონფლიქტი წარსულში დარჩა და აღარასოდეს განმეორდება.
ქურთული ფესვები ხელს არ უშლის, ისრაელს, დრუზებსა და პალესტინელებს მოუწოდოს გაერთიანებისკენ საერთო ეთნიკური ნიშნის ლოზუნგით, ანტისირიულ მიტინგებზე ის აცხადებს, რომ სირიის პრეზიდენტმა ქვეყანაში არ გადაჭრა საკუთარი (ქურთული) პრობლემა და ამიტომ არ აქვს უფლება ჩაერიოს ლიბანის პრობლემებში. ამასთან, ის თავს ლიბანელს უწოდებს, რომლისთვისაც არ არსებობს ფუნდამენტური განსხვავება, რომელ ეთნო-კონფესიურ საზოგადოებასაც უნდა ეკუთვნოდეს.
დამატებითი ინფორმაცია
რედაქტირებავალიდ ჯუმბლატი ცნობილი ლიბანელი და ქურთი პოლიტიკოსის ქამალ ჯუმბლატის და ასევე ცნობილი ლიბანელი პოლიტიკოსის შაკიბ არსლან მაი არსლანის ქალიშვილის ვაჟია.
20 წლის ასაკში მან პირველად იქორწინა ასაკით უფროს ირანელ მსახიობზე (ოჯახმა და განსაკუთრებით მამამ არ მოიწონა და არ ცნო ეს ქორწინება). მეორე ცოლი, ჯერვეტ "გიგი", ჩერქეზული წარმოშობის იორდანელი, უფროსი ვაჟის დედაა. მესამე ცოლი არის ნურა შარაბატი, სირიის თავდაცვის ყოფილი მინისტრის აჰმედ ალ-შარაბატის ქალიშვილი. შვილები თაიმური (1982) და ასლანი (1983), ქალიშვილი —დალია (1989) .[17][18]
ჯილდოები
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ "Walid Jumblatt's exit could weaken U.S.-backed coalition". Los Angeles Times. 3 August 2009. Retrieved 13 August 2011.
- ↑ "After Syria". The New Yorker.
- ↑ Gary C. Gambill, Daniel Nassif. Dossier: Walid Jumblatt. — Middle East Intelligence Bulletin, 01.05.2001. — Vol. 3 No. 5
- ↑ Review: People Profiles. Walid Jumblatt. — Al Jazeera, 23.03.2005
- ↑ Kate Seelye. Twilight of Lebanon’s liberals. — Salon, 07.08.2006
- ↑ "Jumblatt's family history captured in a painting" დაარქივებული 2021-11-17 საიტზე Wayback Machine. . Lebanonwire. 30 November 2002. Retrieved 13 August2011.
- ↑ Lebanon factfile: Key figures. — Daily Telegraph
- ↑ Bernard Reich (1990). Political leaders of the contemporary Middle East and North Africa: a biographical dictionary. Greenwood Publishing Group. p. 528. ISBN 978-0-313-26213-5. Retrieved 14 April 2013.
- ↑ Zvi Mazel. Will Sa’ad Hariri’s coalition stand its ground while forming government?[მკვდარი ბმული] — The Jerusalem Post, 12.07.2009
- ↑ The World’s Richest People: Saad Hariri. — Forbes.com
- ↑ Tom Perry. Lebanon’s Hariri takes time out after ally quits[მკვდარი ბმული]. — Reuters, 04.08.2009
- ↑ Lebanon’s Jumblatt stresses support for Hariri. — Agence France-Presse, 11.08.2009
- ↑ Lebanon to probe Hezbollah telephone network. — Agence France-Presse, 06.05.2008
- ↑ US: Iran and Syria in Beirut plot. — Al Jazeera, 02.11.2006
- ↑ Tom Perry. Jumblatt turns Lebanese politics on its head. — Reuters, 03.08.2009
- ↑ Janine Zacharia. Iran, Syria Plot to `Topple' Lebanon’s Leadership, U.S. Says. — Bloomberg, 01.11.2006
- ↑ "Beirut Leader Survives Bombing"[მკვდარი ბმული]. The Washington Post. 2 December 1982.
- ↑ "Taymour Walid Jumblatt will succeed his father in the 2017 elections"[მკვდარი ბმული]. Dailystar.com. 5 March 2017.
- ↑ Jumblatt to miss Sleiman in politics.[მკვდარი ბმული] The Daily Star (24 მაისი 2014). ციტირების თარიღი 18 ივნისი 2014.