ლიბანის სამოქალაქო ომი
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ლიბანის სამოქალაქო ომი (არაბ. الحرب الأهلية اللبنانية) – მრავალმხრივი სამოქალაქო ომი ლიბანში, რომელიც 1975-1990 წლებში მიმდინარეობდა. დაპირისპირებამ დაახლოებით 120,000 ადამიანის დაღუპვა გამოიწვია,[4] ხოლო 76,000 დღემდე დევნილობაში ცხოვრობს.[5] ომის შედეგად ქვეყნიდან მილიონობით ადამიანი წავიდა ემიგრაციაში.[6]
ომამდე ლიბანი იყო მრავალ-რელიგიური ქვეყანა, სადაც უმრავლესობას სუნიტი მუსლიმები და ქრისტიანები წარმოადგენდნენ. შიიტები ძირითადად ცხოვრობდნენ სამხრეთში. ქვეყნის მთიან რეგიონში ძირითადად დრუზები სახლობდნენ. ქვეყანა ძირითადად მარონიტი ქრისტიანი ელიტის მიერ იმართებოდა.[7][8] ისრაელის ჩამოყალიბებამ და შედეგად ასობით ათასი პალესტინელი დევნილის ლიბანში გადასვლამ დემოგრაფიული მდგომარეობა მუსლიმების სასარგებლოდ შეცვალა. ცივმა ომმა დიდი გავლენა მოახდინა ლიბანზე, რამაც 1958 წლის პოლიტიკური კრიზისი გამოწვია. მას შემდეგ მარონიტები მართავდნენ ქვეყნის დასავლეთს ნაწილს, ხოლო დანარჩენ ტერიტორიას საბჭოთა კავშირის დახმარებით პან-არაბული ძალები აკონტროლებდნენ.[9]
ბძოლა მარონებსა და პალესტინურ ძალებს შორის (ძირითადად პალესტინის გათავისუფლების ორგანიზაცია) 1975 წელს დაიწყო, შემდეგ პალესტინელებთან ალიანსი შეკრეს: ლიბანელმა მუსლიმებმა, პან-არაბისტებმა და მემარცხენეებმა.[10] ამ მოვლენების დროს მოკავშირები ბანაკს ხშირად იცვლიდნენ. კონფლიქტში ისრაელი და სირიაც აღმოჩნდა ჩარეული და მოოწინააღმდეგე მხარებს ეხმარებდნენ. ლიბანში ასევე განთავსებული იყო მრავალეროვანი სამშვიდობო და გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის დროებითი სამხედრო ძალები.
1989 წელს დადებული ტაიფის შეთანხმებით დასრულდა საბრძოლო მოქმედებები. 1989 წლის იანვარში არაბული ქვეყნების ლიგამ დაიწყო ხელშეკრულების დრაფტის შემუშავება. 1991 წელს პარლამენტმა მიიღო ამნისტიის კანონი, რომლის ძალითაც პოლიტიკურ დანაშაულში ბრალდებული ყველა პირი შეიწყალეს.[11] 1991 წლის მაისიდან ჰესბოლას გარდა ყველა შეიარაღებულმა ძალამ განიარაღების პროცესი დაიწყო და ლიბანის შეიარაღებული ძალები ჩამოყალიბდა არა-რელიგიურ ინსტიტუტად.[12] დაძაბულობა შიიტ და სუნიტ მუსლიმებს შორის ომის შემდეგაც გაგრძელდა.[13]
ლიტერატურა
რედაქტირება- Bregman, Ahron and El-Tahri, Jihan (1998). The Fifty Years War: Israel and the Arabs. London: BBC Books. Penguin Books. ISBN 0-14-026827-8
- The Breakdown of the State in Lebanon, 1967–1976. Khazen, Farid El (2000) (ISBN 0-674-08105-6)
- The Bullet Collection, a book by Patricia Sarrafian Ward, is an excellent account of human experience during the Lebanese Civil War.
- Civil War in Lebanon, 1975–92. O'Ballance, Edgar (1998) (ISBN 0-312-21593-2)
- Crossroads to Civil War: Lebanon 1958–1976. Salibi, Kamal S. (1976) (ISBN 0-88206-010-4)
- Death of a country: The civil war in Lebanon. Bulloch, John (1977) (ISBN 0-297-77288-0)
- Faces of Lebanon: Sects, Wars, and Global Extensions (Princeton Series on the Middle East) Harris, William W (1997) (ISBN 1-55876-115-2)
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ https://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/iraq/keyplayers/saddam081290.htm
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 Mays, Terry M. Historical Dictionary of Multinational Peacekeeping. Lanham, MD: Scarecrow Press, 1996, pp. 9–10
- ↑ World Political Almanac, 3rd Ed, Chris Cook.
- ↑ UN Human Rights Council. "IMPLEMENTATION OF GENERAL ASSEMBLY RESOLUTION 60/251 OF 15 MARCH 2006 ENTITLED HUMAN RIGHTS COUNCIL," 23 November 2006, p.18.
- ↑ CIA World Factbook. "CIA World Factbook: Lebanon: Refugees and internally displaced persons" დაარქივებული 2019-09-12 საიტზე Wayback Machine. . CIA World Factbook, 10 September 2012.
- ↑ "Things Fall Apart: Containing the Spillover from an Iraqi Civil War" By Daniel Byman, Kenneth Michael Pollack, Page. 139
- ↑ Islam and Assisted Reproductive Technologies, Marcia C. Inhorn, Soraya Tremayne – 2012, p 238
- ↑ BBC NEWS – Middle East – Who are the Maronites?. bbc.co.uk.
- ↑ "Beware of Small States: Lebanon, Battleground of the Middle East", p.62
- ↑ Halliday,2005: 117
- ↑ Ex-militia fighters in post-war Lebanon. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-09-23. ციტირების თარიღი: 2017-12-27.
- ↑ Lebanon's History: Civil War. ghazi.de.
- ↑ Lebanon: Current Issues and Background – Page 144, John C. Rolland – 2003. ISBN 9781590338711.