ევროლიგა

1958 წელს ფრანგული გაზეთის „ეკიპის“ წინადადებით ფიბა-მ დააწესა ევროპის ქვეყნების ჩემპიონთა თასი, რომლის გამარჯვებულიც ჯილდოვდებოდა პრიზით - „ვერცხლის კალათი“. გათამაშების სისტემა მრავალჯერ შეიცვალა. 1958 - 1965 წლებში გუნდები თამაშობდნენ ოლიმპიური სისტემით, 1966-1976 წლებში მეოთხედფინლიდან იქმნებოდა ჯგუფები, რომლის გამარჯვებულებიც შემდეგ ოლიმპიური სისტემით აგრძელებდნენ ბრძოლას პრიზისათვის. 1977 წლიდან გუნდები პირველ და მეორე ეტაპზე ჯგუფებში ხვდებოდნენ ერთმანეთს და მეორე ეტაპის ორი საუკეთესო გუნდი ერთმანეთში არკვევდა თასის მფლობელს.

2000 წლამდე ტურნირს ხელმძღვანელობდა ფიბა. 2000/2001 წლების სეზონის წინ ფინანსური პრობლემების გამო სტარტი აიღო ორმა ტურნირმა: ფიბას ,, სუპროლიგამ’’ და ახლად შექმნილი ულების (Union des Ligues Européennes de Basket) ,, ევროლიგამ’’. კონფლიქტი კიდევ დიდხანს გაგრძელდა და წაგებული, როგორც ფინანსური , ისე სპორტული თვალსაზრისით ფიბა დარჩა. 2008/2009 წლების სეზონიდან მხარეები შეთანხმდნენ და ევროპის უპირველეს საკლუბო ტურნირს ულები-ევროლიგა დაერქვა. გუნდები ჯერ ორ ეტაპზე ჯგუფებში არკვევენ ოთხ უძლიერესს, რომლებიც შემდგომ ერთ ქალაქში ოლიმპიური სისტემით ათმაშებენ მთავარ პრიზს.

საბჭოთა პერიოდში ამ ტურნირში სამჯერ მონაწილეობდა თბილისის ,,დინამო’’:

• 1959/1960 წლების გათამაშებაში დინამოელებმა პირველ წრეში დაამარცხეს ბუქარესტის ასა (83-87, 90-68), მეოთხედფინალში - პლოვდივის ,,აკადემიკა’’ (76-64, 72-69), ნახევარფინალში - ვარშავის ,,პოლონია’ (88-65, 64-61) და ფინალში დამარცხდნენ რიგის არმიელებთნ (51-61, 62-69).
• 1961/1962 წლების გათამაშებაში დინამოელებმა პირველ წრეში დაამარცხეს ბუქარესტის ,,სტიაუა’’ (77-76, 82-77), მეოთხედფინალში - სტამბოლის ,,დარუშაფაქა’’ (75-71, 77-62), ნახევარფინალში - მოსკოვის ცსკა (75-71, 77-66), ხოლო ფინალში დაამარცხეს მადრიდის ,,რეალი’’ (90-83).

დინამოელთა შემადგენლობა ფინალურ მატჩში: ლევან მოსეშვილი (3 ქულა), გურამ მინაშვილი (9), ილარიონ ხაზარაძე (2), რევაზ გოგელია, ვალერი ალთაბაევი (17), ანზორ ლეჟავა (16), ლევან ინწკირველი (3), ვლადიმერ უგრეხელიძე (14), ალექსანდრე კილაძე (14), ალექსანდრე პეტროვი (12), ამირან სხიერელი. გუნდს წვრთნიდა - ოთარ ქორქია.

• 1962/1963 წლების გათამაშებაში დინამოელებმა მეოთხედფინალში დაამარცხეს მილანის ,,სიმენტალი’’ (65-70, 74-68), ხოლო ნახევარფინალში დამარცხდნენ მოსკოვის არმიელებთნ (59-76, 78-79).

გამარჯვებულები და ფინალისტები

წელი	ჩატარების ადგილი	გამარჯვებული	ფინალისტი	შედეგი
1958	რიგა, სოფია	სკა რიგა,  სსრკ, ლატვია	,,აკადემიკი’’ სოფია,  ბულგარეთი	86 - 81, 84 - 71
1959	რიგა, სოფია	სკა რიგა,  სსრკ, ლატვია	,,აკადემიკი’’ სოფია,  ბულგარეთი	79 - 58, 69 - 67
1960	თბილისი, რიგა	სკა რიგა,  სსრკ, ლატვია	,,დინამო’’ თბილისი,  სსრკ, საქართველო	61 - 51, 69 - 62
1961	რიგა, მოსკოვი	ცსკა მოსკოვი,  სსრკ , რუსეთი	სკა რიგა,  სსრკ, ლატვია	61 - 66, 67 - 62
1962	ჟენევა	,,დინამო’’ თბილისი,  სსრკ, საქართველო	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	90 - 83
1963	მადრიდი, მოსკოვი	ცსკა მოსკოვი,  სსრკ, რუსეთი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	69 - 86, 91 - 74, 99 - 80
1964	ბრნო, მადრიდი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	,,სპარტაკი’’ ბრნო,  ჩეხოსლოვაკია, ჩეხეთი	99 - 110, 84 - 64
1965	მოსკოვი, მადრიდი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	ცსკა მოსკოვი,  სსრკ, რუსეთი	88 - 81, 76 - 72
1966	ბოლონია	,,სიმენტალი’’ მილანი,  იტალია	,,სლავია’’ პრაღა,  ჩეხოსლოვაკია,ჩეხეთი	77 - 72
1967	მადრიდი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	,,სიმენტალი’’ მილანი,  იტალია	91 - 83
1968	ლიონი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	,,სპარტაკი’’ ბრნო,  ჩეხოსლოვაკია, ჩეხეთი	98 - 95
1969	ბარსელონა	ცსკა მოსკოვი,  სსრკ, რუსეთი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	103 - 99
1970	სარაევო	,,ინისი’’ ვარეზე,  იტალია	ცსკა მოსკოვი,  სსრკ, რუსეთი	79 - 74
1971	ანტვერპენი	ცსკა მოსკოვი,  სსრკ, რუსეთი	,,ინისი’’ ვარეზე,  იტალია	67 - 53
1972	თელ-ავივი	,,ინისი’’ ვარეზე,  იტალია	,,იუგოპლასტიკა’’ სპლიტი,  იუგოსლავია,ხორვატია	70 - 69
1973	ლიეჟი	,,ინისი’’ ვარეზე,  იტალია	ცსკა მოსკოვი,  სსრკ, რუსეთი	71 - 66
1974	ნანტი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	,,ინისი’’ ვარეზე,  იტალია	84 - 82
1975	ანტვერპენი	,,ინისი’’ ვარეზე,  იტალია	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	79 - 66
1976	ჟენევა	,,მობილჯირჯი’’ ვარეზე,  იტალია	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	81 - 74
1977	ბელგრადი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	,,მობილჯირჯი’’ ვარეზე,  იტალია	78 - 77
1978	მიუნხენი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	,,მობილჯირჯი’’ ვარეზე,  იტალია	75 - 67
1979	გრენობლი	,,ბოსნა’’ სარაევო,  იუგოსლავია, ბოსნია-ჰერცეგოვინა	,,მობილჯირჯი’’ ვარეზე,  იტალია	96 - 93
1980	ბერლინი	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	89 - 85
1981	სტრასბურგი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	,,სინუდინე’’ ბოლონია,  იტალია	80 - 79
1982	კიოლნი	,,სკიბი’’ კანტუ,  იტალია	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	86 - 80
1983	გრენობლი	,,ფორდი’’ კანტუ,  იტალია	,,ბეილი’’ მილანი,  იტალია	69 - 68
1984	ჟენევა	,,ბანკო დი რომა’’ რომი, იტალია	,,ბარსელონა’’ ბარსელონა,  ესპანეთი	79 - 73
1985	ათენი	,,ციბონა’’ ზაგრები, იუგოსლავია, ხორვატია	,,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	87 - 78
1986	ბუდაპეშტი	,,ციბონა’’ ზაგრები, იუგოსლავია, ხორვატია	,,ჟალგირისი’’ კაუნასი,  სსრკ	94 - 82
1987	ლოზანა	,,ტრასერი’’ მილანი,  იტალია	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	71 - 69
1988	გენტი	,,ტრასერი’’ მილანი,  იტალია	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	90 - 84
1989	მიუნხენი	,,იუგოპლასტიკა’’ სპლიტი,  იუგოსლავია, ხორვატია	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	75 - 69
1990	სარაგოსა	,,იუგოპლასტიკა’’ სპლიტი,  იუგოსლავია, ხორვატია	,,ბარსელონა’’ ბარსელონა,  ესპანეთი	72 - 67
1991	პარიზი	პოპ - 84 სპლიტი,  იუგოსლავია, ხორვატია	,,ბარსელონა’’ ბარსელონა,  ესპანეთი	70 - 65
1992	სტამბოლი	,,პარტიზანი’’ ბელგრადი, იუგოსლავია,სერბეთი	,,ხუვენტუდი’’ ბადალონა, ესპანეთი	71 - 70
1993	ათენი	,,ლიმოჟი’’ლიმოჟი,  საფრანგეთი	,,ბენეტონი’’ ტრევიზო,  იტალია	59 - 55
1994	თელ-ავივი	,,ხუვენტუდი’’ ბადალონა,  ესპანეთი	,,ოლიმპიაკოსი’’ პირეოსი,  საბერძნეთი	59 - 57
1995	სარაგოსა	,რეალი’’ მადრიდი,  ესპანეთი	,,ოლიმპიაკოსი’’ პირეი, საბერძნეთი	73 - 61
1996	პარიზი	,,პანათინაიკოსი’’ ათენი, საბერძნეთი	,,ბარსელონა’’ ბარსელონა,  ესპანეთი	67 - 66
1997	რომი	,,ოლიმპიაკოსი’’ პირეოსი, საბერძნეთი	,,ბარსელონა’’ ბარსელონა,  ესპანეთი	73 - 58
1998	ბარსელონა	,,კინდერი’’ ბოლონია,  იტალია	აეკ ათენი,  საბერძნეთი	58 - 44
1999	მიუნხენი	,,ჟალგირისი’’ კაუნასი,  ლიეტუვა	,,კინდერი’’ ბოლონია,  იტალია	82 - 74
2000	სალონიკი	,,პანათინაიკოსი’’ ათენი, საბერძნეთი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	73 - 67
2001 ფიბა	პარიზი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	,,პანათინაიკოსი’’ ათენი, საბერძნეთი	81 - 67
2001 ულებ	ბოლონია, ვიტორია	,,კინდერი’’ ბოლონია,  იტალია	,,ტაუ-კერამიკა’’ ვიტორია,  ესპანეთი	68 - 85, 94 - 73, 80 - 60, 79 - 96, 82 - 74
2002	ბოლონია	,,პანათინაიკოსი’’ ათენი, საბერძნეთი	,,კინდერი’’ ბოლონია,  იტალია	89 - 83
2003	ბარსელონა	,,ბარსელონა’’ ბარსელონა,  ესპანეთი	,,ბენეტონი’’ ტრევიზო,  იტალია	76 - 65
2004	თელ-ავივი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	,,სკიპერი’’ ბოლონია,  იტალია	118 - 74
2005	მოსკოვი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	,,ტაუ-კერამიკა’’ ვიტორია,  ესპანეთი	90 - 78
2006	პრაღა	ცსკა მოსკოვი,  რუსეთი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	73 - 69
2007	ათენი	,,პანათინაიკოსი’’ ათენი, საბერძნეთი	ცსკა მოსკოვი,  რუსეთი	93 - 91
2008	მადრიდი	ცსკა მოსკოვი,  რუსეთი	,,მაკაბი’’ თელ-ავივი,  ისრაელი	91 - 77
2009	ბერლინი	,,პანათინაიკოსი’’ ათენი, საბერძნეთი	ცსკა მოსკოვი,  რუსეთი	73 -71
2010	ბერლინი	,,ბარსელონა’’ ბარსელონა, ესპანეთი	,,ოლიმპიაკოსი პირეოსი,  საბერძნეთი	86 -68
2011	ბარსელონა	,,პანათინაიკოსი’’ ათენი, საბერძნეთი	,,მაკაბი თელ-ავივი,  ისრაელი	78 -70
2012	სტამბოლი	,,ოლიმპიაკოსი’’ პირეოსი, საბერძნეთი	ცსკა მოსკოვი,  რუსეთი	62 -61

შენიშვნა: 1. 2000/2001 სეზონში ჩატარდა ორი ტურნირი. 2. გუნდებს რომლებსაც უწერიათ ორი ქვეყანა (მაგ. სსრკ, ლატვია), პირველი ნიშნავს იმ ქვეყანას რომელსაც წარმოადგენდა გუნდი მოცემულ წელს, ხოლო მეორე - ქვეყანას რომელასაც გუნდი წარმოადგენს დღევანდელ დღეს

ლიტერატურა

• სპორტის ენციკლოპედია. თბილისი. 2006
• Баскетбол. Справочник. Москва. изд. „ФиС“ 1982

რესურსები ინტერნეტში

• Official Web Site FIBA Europe
• Sports123 დაარქივებული 2014-01-17 საიტზე Wayback Machine.
• შედეგების არქივი