აფშარიდების იმპერია

აფშარიდების დინასტია ან აფშარიდების იმპერია (სპარს. افشاریان) — აზიური იმპერია, რომელსაც აფშარიდების სამეფო დინასტია მართავდა. დინასტიის წარმომადგენლები წარმოშობით აფშარის ტომიდან, ხორასანიდან იყვნენ. აფშარიდების დინასტია ირანს მე-18 საუკუნეში მართავდა. იგი 1736 წელს წარჩინებულმა სამხედრო მეთაურმა ნადირ-შაჰმა დააარსა, რომელმაც სეფიანთა იმპერიის უკანასკნელი წარმომადგენელი ტახდიდან ჩამოაგდო და თავი ირანის მეფედ გამოაცხადა. იმპერია ტერიტორიის მხრივ ყველაზე დიდი ნადირ-შაჰის მეფობის დროს იყო, იმპერია მოიცავდა დღევანდელ ირანს, საქართველოს, სომხეთს, აზერბაიჯანს, ჩრდილოეთ კავკასიის უმეტეს ნაწილს (დაღესტანი, ყაბარდო-ბალყარეთი და ჩეჩნეთის ნაწილი), ავღანეთს, ბაჰრეინს, ერაყისა და ქუვეითის უმეტეს ნაწილს, თურქმენეთს, პაკისტანს, თურქეთის ნაწილს, ჩრდილოეთ ინდოეთსა და ომანს. მისი გარდაცვალების შემდეგ იმპერიის დიდი ნაწილი ზენდებმა და დურანებმა გადაინაწილეს. ამის შემდეგ აფშარიდების სამმართველო შემოიფარგლებოდა მცირე ხორასანის სახელმწიფოთი. საბოლოოდ აფშარიდების დინასტიის წარმომადგენელი ტახტიდან 1796 წელს მოჰამედ ხან ყაჯარმა ჩამოაგდო, მან სპარსეთის ახალი იმპერია დააარსა და ზემოთ ჩამოთვლილ ბევრ რეგიონში სპარსული ფეოდალობა აღადგინა.

აფშარიდების დინასტია افشاریان
←   ← 1736–1796 →   →
დროშა გერბი
{{{საერთო სახელი}}}-ს მდებარეობა აფშარიდების იმპერია ნადირ-შაჰის დროს
დედაქალაქი		მეშჰედი
ენები		სპარსული, თურქული
რელიგია		ისლამი
მთავრობა		მონარქია
შაჰანშაჰი
-	1736–1747	ნადირ-შაჰი
-	1747–1748	ადილ-შაჰი
-	1748	იბრაჰიმ აფშარი
-	1748–1796	შაჰ რუჰ აფშარი
ისტორია
-	შეიქმნა	1736
-	გაუქმდა	1796
ფართობი
-	1738	3 000 000 კმ² (1 158 306 მლ²)
დღეს ამ ტერიტორიაზე		ქვეყნების ჩამონათვალი  ავღანეთი  აზერბაიჯანი  ბაჰრეინი  ერაყი  თურქეთი  თურქმენეთი  ინდოეთი  ირანი  ომანი  პაკისტანი  რუსეთი  საქართველო  სომხეთი  ქუვეითი
* სპარსული - სახელმწიფოს ოფიციალური ენა * თურქული - ნადირ-შაჰის მკვიდრი ენა

Faravahar background

ირანის ისტორია სპარსეთის მეფე ძვ.წ უძველესი ისტორია პროტო ელამი 3200–2800 ელამის დინასტია 2800–550 მითანი 1500–1200 კასიტი 10 საუკუნე. მარლიკი 10 ს–7 ს. მანას სამეფო 10 ს–7 ს. მიდიელების იმპერია 728–550 აქემენიდების იმპერია 550–330 სელევკიდების სახელმწიფო 312–150 პართიის იმპერია 247–ახ.წ 226 ახ.წ სასანიდების იმპერია 226–651 სპარსეთის ხალიფატი 637–651 ომაიანთა ხალიფატი 661–750 აბასიანთა ხალიფატი 750–1258 ტაჰირიდები 821–873 ალავიდების დინასტია 864–928 საჯიდსების დინასტია 889/890–929 საფარიდები 861–1003 სამანიდები 875–999 ზიარიდების დინასტია 928–1043 ბუიდების დინასტია 934–1062 სალარიდები 942–979 მამუნდისები 995-1017 ღაზნევიდების იმპერია 963–1187 ღურიდების დინასტია 1149–1212 სელჯუკთა იმპერია 1037–1194 ხვარაზმელების დინასტია 1077–1231 ილხანელები 1256–1353 მუზაფარიდების დინასტია 1314–1393 ჩობანდის დინასტია 1337–1357 ჯალაირდების დინასტია 1339–1432 თემურიდების იმპერია 1370–1506 ყარა-ყოიუნლუ 1407–1468 აყ-ყოიუნლუ 1378–1508 სეფიანთა იმპერია 1501–1722* ჰოტაკების დინასტია 1722–1729 აფშარიდების იმპერია 1736–1750 ზენდები 1750–1794 ყაჯარების დინასტია 1781–1925 ფეჰლევიანები 1925–1979 ირანის ისლამური რესპუბლიკა 1979 - დღემდე

დინასტიას სახელი აფშარის ტომიდან დაერქვა, სწორედ ამ ტომიდან იყო წარმოშობით ნადირ-შაჰი. აფშარები მე-13 საკუნუში თურქესტანიდან აზერბაიჯანში გადასახლდნენ. მე-17 საუკუნის დასაწყისში კი უზბეკებისაგან ჩრდილო-აღმოსავლეთ საზღვრების დაცვის მიზნით შაჰ-აბას დიდმა აფშარების დიდი ნაწილი აზერბაიჯანიდან ხორასანში გადაასახლა, რის შემდეგაც აფშარები ამ რეგიონის ადგილობრივი მოსახლეები გახდნენ. ნადირ-შაჰი აფშარების ერთ-ერთ განშტოების "კირკლუს" წევრი იყო.

აფშარიდი მონარქების სია

• ნადირ-შაჰი (1736–1747)
• ადილ-შაჰი (1747–1748)
• იბრაჰიმ აფშარი (1748-1748)
• შაჰ რუჰ აფშარი (1748–1796)

ოჯახის ხე

იმამ კული (გარდ. 1704)

იბრაჰიმ ხანი (გარდ. 1738)

ნადირ-შაჰი (მეფ. 1736–1747)

ადილ-შაჰი (მეფ. 1747–1748)

იბრაჰიმ აფშარი (მეფ. 1748)

რეზა ყოლი მირზა (დ. 1719 – 1747

შაჰ რუჰ აფშარი (მეფ. 1748–1796)

ნადირ მირზა (გარდ. 1803)

იხილეთ აგრეთვე

• სპარსეთის მეფეების სია
• ზენდების დინასტია
• შიიტური დინასტიების სია
• დურანის სახელმწიფო

რესურსები ინტერნეტში

• აფშარიდების დინასტია დაარქივებული 2015-01-07 საიტზე Wayback Machine.
• აფშარიდების სამეფო დინასტია
• აფშარიდების დინასტია (ნადირ-შაჰი)