სპარსული ენა

სპარსული ენა, იგივე ფარსი — სპარსელების ენა, მიეკუთვნება ინდოევროპული ოჯახის ირანულ ენებს. სპარსულთან ძალიან ახლოსაა დარი ანუ ქაბულის სპარსული ენა. განსხვავება მათ შორის უმნიშვნელოა, ლექსიკის დონეზე. სპარსულის დიალექტზე საუბრობენ ტაჯიკებიც (იხ. ტაჯიკური ენა და დარი). იყენებს სპარსულ დამწერლობას, რომელიც არაბულ გრაფიკაზეა დაფუძნებული.

სპარსული ენის გავრცელების არეალი

ზოგადი ცნობები

• მოლაპარაკეთა რაოდენობა: <50 მლნ
• ენის კოდი: fa
• სახელწოდება: fa - Farsi, Dari; en - Farsi, Persian; eo - Persa
• დამწერლობა: არაბული

ცნობილია სპარსული ენის სამი ფორმა: ძველი სპარსული - ამჟამად მკვდარი ენაა, ცნობილია ლურსმული წარწერებიდან (ძვ. წ. VI ს.); საშუალო სპარსული ანუ ფალაური - მკვდარი ენაა, იხმარებოდა ახ. წ. III-XI სს-ში; ახალი სპარსული - სალიტერატურო ენა IX საუკუნიდან.

თანამედროვე სპარსულის დიალექტებიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია თეირანის დიალექტი. იგი წარმოადგენს სალაპარაკო სპარსულის ფორმირების ძირითად წყაროს. სხვა დიალქტებია: ყაზვინი, მაჰალათი, ჰამადანი, ქაშანი, ისფაჰანი, სედეჰი, ქერმანი, არაკი, შირაზი, ჯაჰრომი, შაჰრუდი, კაზერუნი, მაშხადი და სხვა.

სტატუსი

ოფიციალური ენა:

• ირანი
• ავღანეთი - დარის სახელით.
• ტაჯიკეთი - ტაჯიკურის სახელით.

გავრცელების არეალი:

ირანი, ავღანეთი, ერაყი ...

ანბანი

სპარსული ენის დამწერლობა ეფუძნება არაბულ დამწერლობას და მოიცავს 32 ასო–ნიშანს (გრაფემას).

#	თავისუფალი	სიტყვის თავში	სიტყვის შუაში	სიტყვის ბოლოში	#	თავისუფალი	სიტყვის თავში	სიტყვის შუაში	სიტყვის ბოლოში
1	ا	ا	ـا	ـا	17	ص	صـ	ـصـ	ـص
2	ب	بـ	ـبـ	ـب	18	ض	ضـ	ـضـ	ـض
3	پ	پـ	ـپـ	ـپ	19	ط	طـ	ـطـ	ـط
4	ت	تـ	ـتـ	ـت	20	ظ	ظـ	ـظـ	ـظ
5	ث	ثـ	ـثـ	ـث	21	ع	عـ	ـعـ	ـع
6	ج	جـ	ـجـ	ـج	22	غ	غـ	ـغـ	ـغ
7	چ	چـ	ـچـ	ـچ	23	ف	فـ	ـفـ	ـف
8	ح	حـ	ـحـ	ـح	24	ق	قـ	ـقـ	ـق
9	خ	خـ	ـخـ	ـخ	25	ک	کـ	ـکـ	ـک
10	د	د	ـد	ـد	26	گ	گـ	ـگـ	ـگ
11	ذ	ذ	ـذ	ـذ	27	ل	لـ	ـلـ	ـل
12	ر	ر	ـر	ـر	28	م	مـ	ـمـ	ـم
13	ز	ز	ـز	ـز	29	ن	نـ	ـنـ	ـن
14	ژ	ژ	ـژ	ـژ	30	و	و	ـو	ـو
15	س	سـ	ـسـ	ـس	31	ه	هـ	ـهـ	ـه
16	ش	شـ	ـشـ	ـش	32	ی	یـ	ـیـ	ـی

ლექსიკა

ფრაზები და სიტყვები

• გამარჯობა - Salaam; dorud
• კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება - Khosh aamadid
• როგორ ბრძანდებით -hale shoma chetore
• გმადლობთ - Tashakkor; Motehshakeram
• سپاس [sepa's] — მადლობა;
• خواهش ميكنم — არაფრის;
• კი / არა - Ba'leh; Balli / Nah; Ne
• გეთაყვა - Khahesh mikonam; Balii
• ნახვამდის - Khoda hafez ; bedrud

რიცხვები

• 1 - yek, 2 - do:, 3 - se, 4 - chahar: r, 5 - panj, 6 - shash, 7 - haft, 8 - hasht, 9 - no, 10 - dah

იხილეთ აგრეთვე

• ირანისტიკა
• ირანული ენები

ლიტერატურა

• მიქაშავიძე, მარინე, ნინო რამიშვილი: სპარსული ენა: მე-3 კლასი. სწავლების პირველი წელი, თბილისი: განათლება, 1983.
• გიუნაშვილი ჯემშიდ, ლილი ჟორჟოლიანი: სპარსული ენა: მე-3 კლ. (სწავლების მე-2 წელი), თბილისი: განათლება, 1986.
• ფუთურიძე, ვლადიმერ: სპარსული ენა: სავარჯიშო მასალა, ტფილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა, ნაკვ. 1, 1936.

რესურსები ინტერნეტში

• თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ირანისტიკის საბაკალავრო პროგრამა (მცირე დახასიათება)