სურამი

სურამი
დაბა
	სურამი;
	; სურამის ხედი იტრიის მაღლობიდან ; ზვიად ავალიანის ფოტო
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	შიდა ქართლის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ხაშურის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	42°01′10″ ჩ. გ. 43°33′45″ ა. გ. / 42.01944° ჩ. გ. 43.56250° ა. გ.
პირველი ხსენება	I საუკუნე
ცენტრის სიმაღლე	740 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	7492 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 98,5 %; სომხები 0,6 %; რუსები 0,3 %; ოსები 0,3 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995 368
საფოსტო ინდექსი	5700
	სურამი ვიკისაწყობში

სურამი — დაბა, სამთო-კლიმატური კურორტი საქართველოში, შიდა ქართლის მხარის ხაშურის მუნიციპალიტეტში. თემის ცენტრი (სოფლები: ბიჯნისი, დიდი ბეკამი, ზეკოტა, პატარა ბეკამი, ურთხვა). მდებარეობს ლიხის ქედის სამხრეთ კალთებზე, ზღვის დონიდან 740 მეტრ სიმაღლეზე. სარკინიგზო შტოხაზით შეერთებულია ხაშურთან. დაბის სტატუსი მიენიჭა 1926 წელს. მოსახლეობა 7492 კაცი (2014).

ისტორია

სურამში დასახლების კვალი ჩვენს წელთაღრიცხვამდე საკმაოდ დიდი ხნით ადრე არის ნავარაუდევი. ამ ადგილებში ადამიანს ადრინდელი ბრინჯაოს ხანიდან უცხოვრია, რაზედაც მეტყველებს ის არქეოლოგიური მასალა, რომელიც აქ არის მიკვლეული. სურამი ანტიკური ხანის ქართლის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ქალაქს წარმოადგენდა. შორეულ წარსულში სურამზე გადიოდა აღმოსავლეთიდან დასავლეთისაკენ მიმავალი მნიშვნელოვანი სავაჭრო-საქარავნო გზა ინდოეთიდან ფაზისამდე, რომლის შესახებ ცნობები ჯერ კიდევ ძვ. წ. IV-III საუკუნეების ბერძენი ისტორიკოსებისა და გეოგრაფების არისტოტელეს, პატროკლესა და ერატოსთენეს შრომებში გვხვდება. სურამის ქალაქად ჩამოყალიბება იწყება ძვ. წ. IV-III საუკუნის მიჯნაზე, ხოლო III საუკუნის ბოლოსათვის მას უკვე მკვეთრად გამოხატული ქალაქური სახე ჰქონდა. სტრატეგიულმა მდებარეობამ, საერთაშორისო და საშინაო სავაჭრო ეკონომიკურ ურთიერთობებში აქტიურმა ჩართვამ განაპირობა აქ ქალაქის წარმოშობა. აქედან გამომდინარე, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ სურამში ციხესიმაგრე სწორედ მისი ქალაქად გადაქცევისთანავე აიგო, რადგან ეს აუცილებლობით იქნებოდა გამოწვეული. უნდა აღინიშნოს, რომ სურამი ფეოდალური ხანის ბოლომდე ქალაქი იყო და გასულ საუკუნეებში ისე მოშლილა ყველაფერი, რომ ახლა ნაქალაქარი აღარ ჩანს.

ქალაქი სურამი XII საუკუნიდან მოიხსენება რამდენიმე ისტორიულ წყაროში. სურამში დიდ ფეოდალთა საგვარეულო სურამელები XII–XIII საუკუნეში ცხოვრობდნენ. სახელწოდება წარმოდგება მათი საგვარეულო მამულიდან – სურამი. ამ საგვარეულოს თავადები XII საუკუნის 70-იან წლების ბოლოდან იყვნენ ერისთავერისთავები და ქართლის ერისთავები, ხოლო XIII საუკუნის 40-იან წლებიდან XIV საუკუნის პირველ ნახევრამდე ქართლის ერისთაობასთან ერთად – საქართველოს მეფის მანდატურუხუცესებიც. XII საუკუნეში სურამელთა გვარის ყველაზე ადრინდელი წარმომადგენელი იყო დიდგვაროვანი ფეოდალი ბექა. დიდგვაროვან ფეოდალებს მიეკუთვნებოდნენ ქართლის ერისთავი რატი, ბეგა I, ბეგა II, გრიგოლ სურამელი, რატი I, რატი II, სულა - რატი სურამელის ძე, ჰამადა – ბეგა II სურამელის ძე.

სურამის წარმოშობაზე ხალხური თქმულებაც არსებობს: სურამში ცხოვრობდა ორი ახალგაზრდა, ქალ-ვაჟი, ქალს – სუ რქმევია, ვაჟს – რამი. მათ ერთმანეთი ძალიან ყვარებიათ, რადგან მშობლები ერთად ყოფნას უშლიდნენ, მაინც გადაწყვიტეს ჩუმად დაქორწინებულიყვნენ და იმ უბანს, სადაც ისინი დასახლებულან, მათი ერთობლივი სახელი – სურამი დარქმევია, ხოლო მოგვიანებით ამ სახელით მთელ დაბას მოიხსენიებდნენ.

ვახუშტის თქმით, „არს ქალაქი სურამი და ამასა შინა მკვიდრობენ მართლმადიდებელი ქართველნი, სომეხნი, ურიანი 200 კომლი“. ამავე ცნობას იმეორებს ალ. ცაგარელის მიერ აღმოჩენილი, მოსკოვის საგარეო საქმეთა სამინისტროს არქივის ხელნაწერი.^[5]

დემოგრაფია

2002 წლის აღწერის მონაცემებით სურამში ცხოვრობს 9773 ადამიანი.^[6] 2014 წელს კი ფიქსირდება კლება, დაბაში ცხოვრობს 7492 კაცი, საიდანაც 3609 მამაკაცია, ხოლო 3883 ქალი.^[1]

აღწერის წელი	მოსახლეობა
1770^[7]	1000
1908^[8]	1947
2002^[9]^[10]	9773
2014^[1]	7492

კულტურა

ტოპონიმები

კაკალათხევი — უბანი სურამის ჩრდილოეთ ნაწილში (ყოფილი სოფელი).
ბაიანთხევი — უბანი სურამის სამხრეთ-დასავლეთით.
ბუღაურა — უბანი სურამის დასავლეთ ნაწილში (ყოფილი სოფელი).
გვერდისუბანი — უბანი სურამის აღმოსავლეთით. ყოფილი სოფელი, 1989 წელს შეუერთდა სურამს.^[11]
დათვის წყარო — წყარო სურამის ერთ-ერთ უბანში.
ზინდისი — უბანი დაბა სურამში.
იტრია — უბანი სურამის დასავლეთ ნაწილში (ყოფილი სოფელი).
მაცხონაშვილების წყარო — წყარო სურამში.
რკინის წყალი — ბუნებრივი წყარო დაბის ცენტრში.
ჩუმათელეთი — უბანი სურამის დასავლეთ ნაწილში (ყოფილი სოფელი).
ჯაფინაური — უბანი დაბა სურამში.

გალერეა

ჩუმათელეთის უბანი
სურამის სამება
სურამის წმ. მარინეს ეკლესია
სურამის აღმოსავლეთი ნაწილი, მინის ტარის ქარხნის ფონზე
დაბა სურამის ხედი
ჯაბა ლაბაძის ფოტო

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 610.

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 მოსახლეობის 2014 წლის აღწერა (არქივირებული). საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 30 დეკემბერი 2019.
↑ Ethnic composition of Georgia 2014
↑ საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-06. ციტირების თარიღი: 2011-08-14.
↑ საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“
↑ ქართლ-კახეთის მოსახლეობა 1770 წელს. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-07-19. ციტირების თარიღი: 2011-11-08.
↑ 2002 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.
↑ ჯავახიშვილი ივ., ქალაქები, საქალაქო წეს-წყობილება და ცხოვრების ვითარება საქართველოში XVII-XVIII სს // 1910-1920-იანი წლების ჟურნალები, თბილისი: ლიტერატურის მუზეუმი, 2011. — გვ. 254-269, ISBN 978-99940-28-60-3.
↑ Кавказскій календарь на 1914 годъ, Тифлись, 1913, стр. 197.
↑ pop-stat.mashke.org — საქართველოს დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.
↑ საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი — სოფლების მოსახლეობა 2002 წელი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-09-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.
↑ ენციკლოპედია საქართველო, ტ. 1, თბ., 1997, გვ., 609

[აღწერა_2014-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 მოსახლეობის 2014 წლის აღწერა (არქივირებული). საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 30 დეკემბერი 2019.

[2] Ethnic composition of Georgia 2014

[3] საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-06. ციტირების თარიღი: 2011-08-14.

[4] საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“

[5] ქართლ-კახეთის მოსახლეობა 1770 წელს. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-07-19. ციტირების თარიღი: 2011-11-08.

[6] 2002 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.

[7] ჯავახიშვილი ივ., ქალაქები, საქალაქო წეს-წყობილება და ცხოვრების ვითარება საქართველოში XVII-XVIII სს // 1910-1920-იანი წლების ჟურნალები, თბილისი: ლიტერატურის მუზეუმი, 2011. — გვ. 254-269, ISBN 978-99940-28-60-3.

[8] Кавказскій календарь на 1914 годъ, Тифлись, 1913, стр. 197.

[9] -stat.mashke.org — საქართველოს დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.

[10] საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი — სოფლების მოსახლეობა 2002 წელი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-09-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.

[11] ენციკლოპედია საქართველო, ტ. 1, თბ., 1997, გვ., 609

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

დაბა
სურამი
სურამის ხედი იტრიის მაღლობიდან ზვიად ავალიანის ფოტო
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	შიდა ქართლის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ხაშურის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	42°01′10″ ჩ. გ. 43°33′45″ ა. გ. / 42.01944° ჩ. გ. 43.56250° ა. გ. / 42.01944; 43.56250
პირველი ხსენება	I საუკუნე
ცენტრის სიმაღლე	740 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	7492^[1] კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 98,5 % სომხები 0,6 % რუსები 0,3 % ოსები 0,3 %^[2]
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995 368^[3]
საფოსტო ინდექსი	5700^[4]
საქართველო
სურამი ვიკისაწყობში