აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი (აზერ. Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri) — აზერბაიჯანის მთავრობის მეთაური. მოქმედი პრემიერ-მინისტრია არტურ რასიზადე.

აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი
Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri

აზერბაიჯანის გერბი
დამნიშვნელი ილჰამ ალიევი
დაარსდა 7 თებერვალი 1991
პირველი თანამდებობაზე ჰასან ჰასანოვი
საიტი http://www.cabmin.gov.az/

იმის გამო, რომ ცენტრალური როლი აზერბაიჯანის პოლიტიკური სისტემაში უკავია პრეზიდენტს, აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობა (მათ შორის პრემიერ-მინისტრისაც), იმყოფება სახელმწიფოს მეთაურის გავლენის ქვეშ (მაგალითად, პრეზიდენტი, რომელიც ნიშნავს და ათავისუფლებს თანამდებობიდან აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრს და სხვა მთავრობის წევრებს; პრეზიდენტს შეუძლია გაუწიოს თავმჯდომარეობა მინისტრთა კაბინეტის შეხვედრებს და მისცეს სავალდებულო ბრძანებები და მითითებები პრემიერ-მინისტრს და მთავრობის წევრებს, პრეზიდენტი შეიძლება ასევე გააუქმოს მთავრობის ნებისმიერი აქტი).

სსრკ-ს ეპოქაში, მთავრობის ხელმძღვანელი იყო სახალხო კომისართა საკრებულოს თავმჯდომარე (1946 წლამდე) და მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე (1946 წლის შემდეგ). ადამიანები, რომლებიც იმყოფებოდნენ ამ პოზიციებზე, ზოგჯერ მოხსენიებულნი იყვნენ, როგორც პრემიერ-მინისტრები.

პრეზიდენტობის მემკვიდრე

რედაქტირება

პრეზიდენტის გარდაცვალების, გადადგომის ან იმპიჩმენტის შემთხვევაში აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი ხდება ქვეყნის დროებითი პრეზიდენტი, სანამ ახალი საპრეზიდენტო არჩევნები ჩატარდება, რომელიც უნდა ჩატარდეს სამი თვის განმავლობაში. აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი, პრეზიდენტის მოვალეობის შესრულების დროს, ვერ დაითხოვს ეროვნული ასამბლეას, ასევე ვერ დანიშნავს რეფერენდუმს და ვერ შესთავაზებს კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანას.

აზერბაიჯანის მთავრობის მეთაურთა სია (1918-დღემდე)

რედაქტირება
ფერთა განმარტება
(პოლიტიკური პარტიებისთვის)

პრემიერ-მინისტრები

რედაქტირება
პრეზიდენტი ვადა პოლიტიკური პარტია მთავრობა არჩეული სქოლიო
სურათი სახელი დაინიშნა გათავისუფლდა დღე
1   ფათალი ხან ხოისკი
Fətəli-xan Xoyski
(1875–1920)
28 მაისი 1918 14 აპრილი 1919 321 უპარტიო
1. რასულზადე I 1918 [1]
მოიგო ბაქოს ბრძოლა; გააძევა ცენტრალური კასპიის დიქტატურა ბაქოს ხელისუფლებიდან; დაადგინა მრავალპარტიული სისტემა; დაადგინა აზერბაიჯანის საფოსტო სისტემა; დააარსა აზერბაიჯანული მანათი; დაადგინა აზერბაიჯანული ენა ყველა სკოლებსა და კოლეჯებში უმთავრეს ენად.
2   ნასიბ იუსიფბეილი
Nəsib Yusifbəyli
(1881–1920)
28 მაისი 1919 30 მარტი 1920 307 მუსავათი
2. თოფჩუბაშოვი I 1919 [2]
დაამყარა დიპლომატიური ურთიერთობები აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკასა და დასავლურ სამყაროსთან.
  მამედჰასან ჰაჯინსკი (მ/შ)
Məmməd Hacınski
(1875–1931)
30 მარტი 1920 28 აპრილი 1920 29 მუსავათი
1920 [2]
ვერ შეანელეს მე-11 წითელი არმიის წინსვლა აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკაში.

სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარე

რედაქტირება
თავმჯდომარე ვადა პოლიტიკური პარტია მთავრობა არჩეული სქოლიო
სურათი სახელი დაინიშნა გათავისუფლდა დღე
1   ნარიმან ნარიმანოვი
Nəriman Nərimanov
(1870–1925)
28 აპრილი 1920 6 მაისი 1922 738 კომუნისტი
(ბოლშევიკი)
1. ჰუსეინოვი I [3]
ცდილობდა ხელი შეუწყოს ანტი-კოლონიური პროგრამის მიმავალ შექმნილ წესებს, ვიდრე დომინირების საშუალება სამრეწველო პროლეტარიატში, რომელმაც უარი განაცხადა კრემლის მიერ.
2   გაზანფარ მუსაბეკოვი
Qəzənfər Musabəyov
(1888–1938)
6 მაისი 1922 14 მარტი 1930 2869 კომუნისტი
2. კიროვი I [4]
დიდი წმენდის დროს, ის დააპატიმრეს, ბრალდებული იყო საბჭოთა სახელმწიფოს წინააღმდეგ შეთქმულების მომზადების გამო, სიკვდილით დასაჯეს.
3 დადაშ ბუნიადზადე
Dadaş Bünyadzadə
(1888–1938)
14 მარტი 1930 23 ოქტომბერი 1932 954 კომუნისტი
3. პოლონსკი I
დიდი წმენდის დროს, ის დააპატიმრეს, ბრალდებული იყო საბჭოთა სახელმწიფოს წინააღმდეგ შეთქმულების მომზადების გამო, სიკვდილით დასაჯეს.
4 მირ ჯაფარ ბაღიროვი
Mir Cəfər Bağırov
(1896–1956)
23 ოქტომბერი 1932 12 დეკემბერი 1933 415 კომუნისტი
4. პოლონსკი I [5]
დასაჯეს სტალინის ბრძანებით, დაკითხვის გარეშე; გასუფთავდა აზერბაიჯანის ინტელიგენცია, კომუნისტური ლიდერები, რომლებიც თანაუგრძნობდნენ ოპოზიციას ან პანთურქიზმის მიმდევრებს.
5 ჰუსეინ რაჰმანოვი
Hüseyn Rəhmanov
(1902–1937)
12 დეკემბერი 1933 22 აგვისტო 1937 1349 კომუნისტი
5. ბაღიროვი I [6]
დიდი წმენდის დროს, ის დააპატიმრეს, ბრალდებული იყო საბჭოთა სახელმწიფოს წინააღმდეგ შეთქმულების მომზადების გამო, სიკვდილით დასაჯეს.
6 თეიმურ გულიევი
Teymur Quliyev
(1888–1965)
13 ნოემბერი 1937 28 მარტი 1946 3057 კომუნისტი
6. ბაღიროვი I [7]
დასაჯეს მირ ჯაფარ ბაღიროვისავით, დაკითხვის გარეშე; გასუფთავდა აზერბაიჯანის ინტელიგენცია, კომუნისტური ლიდერები, რომლებიც თანაუგრძნობდნენ ოპოზიციას ან პანთურქიზმის მიმდევრებს.

მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე

რედაქტირება
თავმჯდომარე ვადა პოლიტიკური პარტია მთავრობა არჩეული სქოლიო
სურათი სახელი დაინიშნა გათავისუფლდა დღე
1 თეიმურ გულიევი
Teymur Quliyev
(1888–1965)
28 მარტი 1946 6 აპრილი 1953 2566 კომუნისტი
1. ბაღიროვი I [8]
2 მირ ჯაფარ ბაღიროვი
Mir Cəfər Bağırov
(1896–1956)
6 აპრილი 1953 20 ივლისი 1953 105 კომუნისტი
2. იაგუბოვი I [8]
დასაჯეს სტალინის ბრძანებით, დაკითხვის გარეშე; გასუფთავდა აზერბაიჯანის ინტელიგენცია, კომუნისტური ლიდერები, რომლებიც თანაუგრძნობდნენ ოპოზიციას ან პანთურქიზმის მიმდევრებს.
3 თეიმურ გულიევი
Teymur Quliyev
(1888–1965)
20 ივლისი 1953 1 მარტი 1954 224 კომუნისტი
3. იაგუბოვი I [8]
გააძევეს აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიიდან წესდების უხეში დარღვევისთვის, სოციალური ლეგიტიმურობის და მირ ჯაფარ ბაღიროვის დანაშაულების პროპოგანდირებისთვის.
4 სადიგ რაჰიმოვი
Sadıq Rəhimov
(1914–1975)
1 მარტი 1954 8 ივლისი 1958 1590 კომუნისტი
4. მუსტაფაევი I [9]
აღადგინა აზერბაიჯანული ენა, როგორც აზერბაიჯანის სსრ-ს სახელმწიფო ენა.
5 ვალი ახუნდოვი
Vəli Axundov
(1916–1986)
8 ივლისი 1958 10 ივლისი 1959 1828 კომუნისტი
5. მუსტაფაევი I [10]
6 მამედ ისგანდაროვი
Məmməd İsgəndərov
(1915–1985)
10 ივლისი 1959 29 დეკემბერი 1961 903 კომუნისტი
6. ახუნდოვი I [8]
7 ანვარ ალიხანოვი
Ənvər Əlixanov
(1917–1992)
29 დეკემბერი 1961 10 აპრილი 1970 3024 კომუნისტი
7. ახუნდოვი I [8]
8 ალი იბრაგიმოვი
Əli İbrahimov
(1913–1985)
10 აპრილი 1970 22 იანვარი 1981 3920 კომუნისტი
8. ჰ.ალიევი I [8]
დროებით ეკონომიკური პირობების გაუმჯობესა და ხელი შეუწყო ალტერნატიულ მრეწველობას, ასევე შეამცირა ნავთობის მრეწველობა.
9 ჰასან საიდოვი
Həsən Seyidov
(1932–2004)
22 იანვარი 1981 27 იანვარი 1989 2927 კომუნისტი
9. ჰ.ალიევი I [8]
10   აიაზ მუთალიბოვი
Ayaz Mütəllibov
(1938–)
27 იანვარი 1989 26 იანვარი 1990 364 კომუნისტი
10. ვაზიროვი I [11]
შავი იანვარის მოვლენები.
11   ჰასან ჰასანოვი
Həsən Həsənov
(1940–)
26 იანვარი 1990 7 თებერვალი 1991 377 კომუნისტი
11. მუთალიბოვი I [12]

პრემიერ-მინისტრები

რედაქტირება
თავმჯდომარე ვადა პოლიტიკური პარტია მთავრობა აირჩიეს სქოლიო
სურათი სახელი დაინიშნა გათავისუფლდა დღე
1   ჰასან ჰასანოვი
Həsən Həsənov
(1940–)
7 თებერვალი 1991 4 აპრილი 1992 421 დამოუკიდებელი
1. მუთალიბოვი I [13]
მოამზადა გარიგება აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის პარტიასთან, სადაც ისინი დაპატიჟა ერთიანი კოალიციის ფარგლებში ახალი მთავრობის ჩამოყალიბებისთვის.
ფირუზ მუსტაფაევი (მ/შ)
Firuz Mustafayev
4 აპრილი 1992 14 მაისი 1992 40 დამოუკიდებელი
[14]
2 რაჰიმ ჰუსეინოვი
Rəhim Hüseynov
(1936–)
14 მაისი 1992 30 იანვარი 1993 261 დამოუკიდებელი
1. მუთალიბოვი I [15]
მისი მართვის დროს, ქვეყნის მეპ-ი დაეცა 20%-ით.
ალი მასიმოვი
Əli Məsimov
(1953–)
5 თებერვალი 1993 28 აპრილი 1993 82 აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის პარტია
1. ელჩიბეი I [16]
აზერბაიჯანის მთავრობათაშორისი ეკონომიკური პროგრესის პროგრამის და მინისტრთა კაბინეტის მთავარი პოლიტიკური პროგრამის ავტორი; საფუძველი ჩაუყარა აზერბაიჯანის ეკონომიკური დამოუკიდებლობის ცნებებს და სასოფლო-სამეურნეო რეფორმების პროგრამას; დაადგინა დახმარების ფონდი, ლტოლვილთა და იძულებით გადაადგილებულ პირებისთვის.
3 ფანაჰ ჰუსეინოვი
Pənah Hüseynov
(1957–)
28 აპრილი 1993 30 ივნისი 1993 63 აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის პარტია
3. ელჩიბეი I [17]
4 სურათ ჰუსეინოვი
Surət Hüseynov
(1959–)
30 ივნისი 1993 7 ოქტომბერი 1994 464 სამხედრო
4. ჰ.ალიევი II
სცადა სახელმწიფო გადატრიალება, სამხედროების მხარდაჭერით, ჰეიდარ ალიევის წინააღმდეგ, რომელიც მაშინვე აღკვეთილ იქნა.
5 ფუად გულიევი
Fuad Quliyev
(1941–)
7 ოქტომბერი 1994 20 ივლისი 1996 652 ახალი აზერბაიჯანი
5. ჰ.ალიევი II [18]
გამოაცხადა ქალაქი სუმგაითი თავისუფალ ეკონომიკურ ზონად და ხელი მოაწერა კონტრაქტს უცხოური ნავთობკომპანიებთან ნავთობის მოპოვებისა, განვითარებისა და წარმოებასთან დაკავშირებით ყარაბაღის ნავთობის სფეროში.
6   არტურ რასიზადე
Artur Rasi-zadə
(1935–)
20 ივლისი 1996 4 აგვისტო 2003 2571 ახალი აზერბაიჯანი
6. ჰ.ალიევი II
7   ილჰამ ალიევი
İlham Əliyev
(1961–)
4 აგვისტო 2003 4 ნოემბერი 2003 92 ახალი აზერბაიჯანი
7. ჰ.ალიევი II
8   არტურ რასიზადე
Artur Rasi-zadə
(1935–)
4 ნოემბერი 2003 21 აპრილი 2018 5282 ახალი აზერბაიჯანი
8. ი. ალიევი I
8 ნოვრუზ მამედოვი
Novruz Məmmədov
(1947–)
21 აპრილი, 2018 8 ოქტომბერი, 2019 535 ახალი აზერბაიჯანი
8. ი. ალიევი III
8 ალი ასადოვი
Əli Əsədov
(1956–)
8 ოქტომბერი, 2019 დღემდე &&&&&&&&&&&&&&05.&&&&&05 წელი და &&&&&&&&&&&&&067.&&&&&067 დღე ახალი აზერბაიჯანი
8. ი. ალიევი III

იხილეთ აგრეთვე

რედაქტირება
  1. Fuad Akhundov (Spring 1998). „Alimardan Topchubashev - Minister of Foreign Affairs (1862-1934)“. Azerbaijan International. p. 31. ციტირების თარიღი: 2010-07-09.
  2. 2.0 2.1 Ministry of Finance of Republic of Azerbaijan. History of the ministry. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-11-24. ციტირების თარიღი: 2010-11-08.
  3. Presidential Library. Nariman Narimanov. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-09-13. ციტირების თარიღი: 2010-07-09.
  4. Gazanfar Mahmud-ogly Musabekov (Газанфар Махмуд-оглы Мусабеков). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 ოქტომბერი 2015. ციტირების თარიღი: 8 November 2014.
  5. De Waal, Thomas (2003) Black garden: Armenia and Azerbaijan through peace and war. New York and London: New York University, გვ. 138. ISBN 0-8147-1944-9. ციტირების თარიღი: 4 May 2010. 
  6. Vaşinqton Post: "Şərqin İbn Sinası doğuldu" Azerbaijani. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 ნოემბერი 2014. ციტირების თარიღი: 8 November 2014.
  7. Mir Cəfər Bağırov və Teymur Quliyev Azerbaijani. ციტირების თარიღი: 8 November 2014.
  8. 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. Russian. ციტირების თარიღი: 8 November 2014.
  9. დაარქივებული ასლი Russian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 ნოემბერი 2014. ციტირების თარიღი: 8 November 2014.
  10. Lewis Siegelbaum. Seventeen Moments in Soviet History. 1973: Shakeup in the Republics. ციტირების თარიღი: 2010-05-03.
  11. Exiled Former President Returns To Azerbaijan For Son's Funeral. ციტირების თარიღი: 2 August 2014.
  12. Ministers of Foreign Affairs of Azerbaijan. Hasan Hasanov. ციტირების თარიღი: 2010-07-06.
  13. Goltz, Thomas (1998) Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter's Adventures in an Oil-rich, War-torn, Post-Soviet Republic. M.E. Sharpe, გვ. 142. ISBN 978-0765602442. ციტირების თარიღი: 8 November 2014. 
  14. Speech of Heydar Aliyev on social economic progress. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-03-04. ციტირების თარიღი: 2010-07-01.
  15. Dawisha, Karen; Parrott, Bruce (1994) Russia and the new states of Eurasia: the politics of upheaval. New York: University of Cambridge, გვ. 192. ISBN 0-521-45262-7. ციტირების თარიღი: June 30, 2010. 
  16. Directory of Biographies. Ali Masimov. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-10-04. ციტირების თარიღი: 2010-06-25.
  17. Nohlen, Grotz, Hartmann, Dieter, Florian, Christof (2001) Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook : Volume I: Middle East, Central Asia, and South Asia: Volume I: Middle East, Central Asia, and South Asia, Volume 1. Oxford University Press, გვ. 366. 
  18. Betty Blair (Autumn 1995). „Diplomatic Interview. United Nations Development Program (UNDP) Representative by Paolo Lembo“. Azerbaijan International. pp. 62–63. ციტირების თარიღი: 2010-06-25.