ბეჰემოთისებრნი

ბეჰემოთისებრნი (ლათ. Hippopotamidae) — მასიური, შიშველკანიანი და ნახევრად წყლის წყვილჩლიქოსანი ძუძუმწოვრების ოჯახი. აქვთ სამგანყოფილებიანი კუჭი, ოთხი თითი თითოეულ ფეხზე. მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ფიზიოლოგიურად ღორებს ჰგვანან, მათი უახლოესი ცოცხალი ნათესავები ვეშაპისნაირები არიან.

ბეჰემოთისებრნი
ბეჰემოთი
ჯუჯა ბეჰემოთი
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  ცხოველები ტიპი:  ქორდიანები კლასი:  ძუძუმწოვრები ოჯახი:  ბეჰემოთისებრნი
ლათინური სახელი
Hippopotamidae (Gray, 1821)
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში ITIS   624917 NCBI   9831 EOL   7683 FW   42479

არსებობს ბეჰემოთისებრთა ორი თანამედროვე გვარი თითო-თითო სახეობით: ჯუჯა ბეჰემოთი (Choeropsis liberiensis), რომელიც დასავლეთ აფრიკის ტყეებში ცხოვრობს, და ჩვეულებრივი ბეჰემოთი (Hippopotamus amphibius). ტერმინი „ბეჰემოთი“ („ჰიპოპოტამი“) შეიძლება გამოყენებულ იქნას ზოგადად ბეჰემოთისებრებზე, თუმცა ის ყველაზე ხშირად გამოიყენება ჩვეულებრივი ბეჰემოთისა და მისი შესაბამისი გვარის აღსანიშნავად.

მახასიათებლები

ბეჰემოთები მსხვილი ძუძუმწოვრები არიან, აქვთ მოკლე და მსხვილი ფეხები, კასრის ფორმის სხეული, დიდი თავი, განიერი დინგი, მის ზედა მხარეს განლაგებული ნესტოები. ღორების მსგავსად, მათ აქვთ ოთხი თითი, მაგრამ ამ უკანასკნელთაგან განსხვავებით, ფეხის ყველა თითი გამოიყენება სიარულისთვის. ბეჰემოთები ჩლიქოსნებს მიეკუთვნებიან, თუმცა, სხვა მსგავსი ცხოველებისგან განსხვავებით, მათ არ აქვთ ჩლიქები. კუჭი სამგანყოფილებიანია, მაგრამ ისინი ნამდვილი მცოხნელები არ არიან.

თანამედროვე სახეობებს აქვთ გლუვი კანია, არ გააჩნიათ როგორც ცხიმოვანი, ისე საოფლე ჯირკვლები. გარე ეპიდერმისი შედარებით თხელია, ამიტომ მშრალ გარემოში სწრაფად უწყლოვანდებიან.

ორივე, საჭრელი კბილები და ეშვები, მსხვილი და შუანის მსგავსია, თუმცა ეშვები ბევრად უფრო დიდია. შუანი მთელი ცხოვრების განმავლობაში იზრდება. ეშვებსუკანა კბილები დიდი და რთულია, შესაფერისია მათი კვების რაციონის შემადგენელი მცენარეების დასაღეჭად. საჭრელების რაოდენობა ერთიდაიგივე სახეობაშიც კი ცვალებადია.

ტაქსონომია

ბეჰემოთისებრთა მდებარეობა წყვილჩლიქოსანთა რიგში შეიძლება წარმოდგენილი იყოს შემდეგ კლადოგრამაში:

წყვილჩლიქოსნები	კორძფეხიანები (აქლემები და მათი ნათესავები)    Artiofabula      არამცოხნელები (ღორები და მათი ნათესავები)    Cetruminantia     მცოხნელები      Cetancodonta/Whippomorpha     ბეჰემოთისებრნი      ვეშაპისნაირნი

სახეობები

აქ მოცემული სისტემატიკა და ტაქსონომია ძირითადად მიჰყვება „Boisserie (2005)“-ს და ამერიკის მამოლოლოგთა საზოგადოების შრომებს.

თანამედროვე და ახლო წარსულში ამომწყდარი სახეობები

• გვარი Hippopotamus – ნამდვილი ბეჰემოთები
  • Hippopotamus amphibius – ბეჰემოთი (აფრიკა)
  • † Hippopotamus lemerlei – ლემერლის ჯუჯა ბეჰემოთი (მადაგასკარი; ჰოლოცენი)
  • † Hippopotamus madagascariensis – მადაგასკელი ჯუჯა ბეჰემოთი (მადაგასკარი; ჰოლოცენი)

• გვარი Choeropsis – ჯუჯა ბეჰემოთები
  • Choeropsis liberiensis – ჯუჯა ბეჰემოთი (დასავლეთ აფრიკა)

ნამარხი სახეობები

• გვარი Hippopotamus – ნამდვილი ბეჰემოთები
  • † Hippopotamus antiquus – კონტინენტური ევროპა და ბრიტანეთის კუნძულები ; პლეისტოცენი
  • † Hippopotamus creutzburgi – კრეტა ; პლეისტოცენი
  • † Hippopotamus minor – კვიპროსი ; პლეისტოცენი ჰოლოცენამდე
  • † Hippopotamus melitensis – მალტა ; პლეისტოცენი
  • † Hippopotamus pentlandi – სიცილია; პლეისტოცენი
  • † Hippopotamus laloumena – მადაგასკარი; ჰოლოცენი
  • † Hippopotamus gorgops – აფრიკა და კონტინენტური ევროპა; გვიანი მიოცენი – შუა პლეისტოცენი
• წინასწარ მოთავსებულები Hippopotamus-ის გვარში:
  • † Hippopotamus aethiopicus – კენია და ეთიოპია; პლიოცენი – პლეისტოცენი
  • † Hippopotamus afarensis – ადრე Trilobophorus-ის გვარში შედიოდა
  • † Hippopotamus behemoth – ისრაელი, ადრეული პლეისტოცენი
  • † Hippopotamus kaisensis – ცენტრალური აფრიკა; პლიოცენი
  • † Hippopotamus sirensis – მაროკო და ალჟირი; პლეისტოცენი
• გვარი Hexaprotodon – ჰექსაპროტოდონები ან აზიური ჰიპოპოტამები
  • † Hexaprotodon bruneti – ეთიოპია; პლიოცენი
  • † Hexaprotodon coryndoni – ეთიოპია; პლიოცენი
  • † Hexaprotodon crusafonti – ესპანეთი; გვიანი მიოცენი (სინ. Hexaprotodon primaevus)
  • † Hexaprotodon hipponensis – ალჟირი
  • † Hexaprotodon imagunculus – უგანდა და კონგო ; პლიოცენი
  • † Hexaprotodon iravaticus – მიანმარი; პლიოცენი – პლეისტოცენი
  • † Hexaprotodon karumensis – კენია და ერითრეა; პლეისტოცენი
  • † Hexaprotodon namadicus – ინდოეთი; (შესაძლოა იგივეა რაც Hex. palaeindicus)
  • † Hexaprotodon palaeindicus – ინდოეთი;
  • † Hexaprotodon pantanellii – იტალია; პლიოცენი
  • † Hexaprotodon protamphibius – კენია და ჩადი; პლიოცენი
  • † Hexaprotodon siculus –
  • † Hexaprotodon sivajavanicus – ინდონეზია
  • † Hexaprotodon sivalensis – ინდოეთი
  • † Hexaprotodon sp. (აღუწერელია) – მიანმარი
• გვარი Archaeopotamus – ადრე შედიოდა Hexaprotodon-ში
  • † Archaeopotamus harvardi – არაბეთის ნახევარკუნძული და ცენტრალური აფრიკა; მიოცენი – პლიოცენი
  • † Archaeopotamus lothagamensis – კენია; მიოცენი
• ერთი ან ორი აღუწერელი სახეობა
• გვარი Saotherium – ადრე შედიოდა Hexaprotodon-ში
  • † Saotherium mingoz – ჩადი; პლიოცენი