ვიკიპედია

ღირსების რევოლუცია

ღირსების რევოლუცია (უკრ. Революція гідності), ასევე ცნობილი როგორც მაიდანის რევოლუცია,[2] — მოხდა უკრაინაში, 2014 წლის თებერვალში,[2][1] ევრომაიდანის პროტესტის დასასრულს,[1] როდესაც უკრაინის დედაქალაქ კიევში მომიტინგეებსა და უსაფრთხოების ძალებს შორის სასიკვდილო შეტაკებები არჩეული პრეზიდენტის, ვიქტორ იანუკოვიჩის გადადგომით და უკრაინის მთავრობის დამხობით დასრულდა.[1][2]

ღირსების რევოლუცია
(უკრ. Революція гідності)
მომიტინგეები ებრძვიან მთავრობის ძალებს კიევში დამოუკიდებლობის მოედანზე 2014 წლის 18 თებერვალს.
მომიტინგეები ებრძვიან მთავრობის ძალებს კიევში დამოუკიდებლობის მოედანზე 2014 წლის 18 თებერვალს.
თარიღი 18–23 თებერვალი 2014[1][2](5 დღე)
ადგილი მარინსკის პარკი და ინსტიტუტსკის ქუჩა, დამოუკიდებლობის მოედანი, კიევი, უკრაინა
მიზნები
მეთოდები
მონაწილე მხარეები

მაიდანის სახალხო გაერთიანება

  • ანტისამთავრობო მომიტინგე მოქალაქეები
  • მომიტინგეების მხარეს გადასული პოლიციის ოფიცრები[3]
  • ავღანეთის ომის ვეტერნები[4]

საპარლამენტო ოპოზიციური პარტიები:

უკრაინის დროშა უკრაინის მთავრობა

  • უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრო
    • ბერკუტი
      • ბერკუტის სპეცდანიშნულების ასეული
    • სპეცდანიშნულების ქვედანაყოფი Tiger
    • უკრაინის შინაგანი ჯარი
  • უკრაინის უშიშროების სამსახური
    • ჯგუფი „ალფა“[5]
  • „ტიტუშკები“[6]
  • უკრაინული ფრონტი
მხარს უჭერდა:
რუსეთის დროშა რუსეთი (სავარაუდოდ)
მთავარი ფიგურები
 მთავარი ფიგურები2მთავარი ფიგურები3
ჩართული დანაყოფები
დანაყოფი1 დანაყოფი2დანაყოფი3
რაოდენობა
რაოდენობა1
რაოდენობა1
რაოდენობა4
50°27′00″ ჩ. გ. 30°31′27″ ა. გ. / 50.45000° ჩ. გ. 30.52417° ა. გ. / 50.45000; 30.52417
შედეგი

ევრომაიდანი / ოპოზიციის გამარჯვება

სრული შედეგები
  • პრეზიდენტი იანუკოვიჩის ჩამოგდება და გაქცევა რუსეთში
  • 2004 წლის ცვლილებების აღდგენა უკრაინის კონსტიტუციაში
  • იულია ტიმოშენკოს გათვისუფლება ციხიდან
  • აზაროვის მეორე მთავრობის მოხსნა[7]
  • 50 პიროვნებას, უმაღლესი თანამდებობის პირების ჩათვლით, ბრალი ედებათ დემონსტრანტების მკვლელობის ორგანიზებაში[8]
  • ბერკუტის სპეციალური ძალების დაშლა
  • მასიური პროტესტები აღმოსავლეთ და სამხრეთ უკრაინაში კიევის მთავრობის წინააღმდეგ
  • ქვეყნის მასშტაბით კომუნისტური ძეგლების განადგურება[9]
  • პრორუსული არეულობის დასაწყისი, რუსული სამხედრო ძალების ჩარევა, ყირიმის ანექსია რუსეთის მიერ და ომი დონბასში

2013 წლის ნოემბერში, ფართომასშტაბიანმა საპროტესტო ტალღამ (ცნობილი, როგორც ევრომაიდანი) იფეთქა პრეზიდენტ იანუკოვიჩის მოულოდნელი გადაწყვეტილების საპასუხოდ, როდესაც ხელი არ მოეწერა ევროკავშირთან პოლიტიკურ ასოცირებასა და თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებას, ნაცვლად იმისა, არჩეულ იქნა უფრო მჭიდრო კავშირები რუსეთთან და ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირთან. იმავე წლის თებერვალში უმაღლესმა რადამ (უკრაინის პარლამენტმა) დაამტკიცა ევროკავშირთან შეთანხმების დასრულება.[10] რუსეთი ახორციელებდა ზეწოლას უკრაინაზე.[11] ეს პროტესტი თვეების განმავლობაში გაგრძელდა და მასშტაბები გაფართოვდა, იანუკოვიჩისა და აზაროვის მთავრობის გადადგომის მოწოდებით.[12] მომიტინგეები ეწინააღმდეგებოდნენ სამთავრობო კორუფციას და ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებას, ოლიგარქების გავლენას, პოლიციის სისასტიკეს და ადამიანის უფლებების დარღვევას უკრაინაში.[13][14] რეპრესიულმა ანტისაპროტესტო კანონებმა გამოიწვია შემდგომი აღშფოთება.[13] დიდმა, ბარიკადებიღ გამაგრებულმა საპროტესტო ბანაკმა დაიკავა დამოუკიდებლობის მოედანი ცენტრალურ კიევში მთელი „მაიდანის აჯანყების“ განმავლობაში.

2014 წლის იანვარსა და თებერვალში მომიტინგეებისა და ბერკუტის სპეცრაზმის შეტაკებების შედეგად 108 მომიტინგე და 13 პოლიციელი დაიღუპა,[15] დაიჭრა მრავალი სხვა. პირველი მომიტინგეები 19-22 იანვარს ხრუშევსკის ქუჩაზე პოლიციასთან სასტიკი შეტაკებისას დახოცეს. ამის შემდეგ აქციის მონაწილეებმა მთელი ქვეყნის მასშტაბით სამთავრობო შენობები დაიკავეს. სასიკვდილო შეტაკებები 18-20 თებერვალს მიმდინარეობდა, რა დროსაც უკრაინაში დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ ყველაზე მძიმე ძალადობა მოხდა.[16] ათასობით მომიტინგეს, რომლებიც პარლამენტისკენ, ფარებითა და ჩაფხუტიანი აქტივისტების მეთაურობით მიიწევდნენ პოლიციის სნაიპერებმა ცეცხლი გაუხსნეს.[15] 21 თებერვალს, პრეზიდენტ იანუკოვიჩსა და საპარლამენტო ოპოზიციის ლიდერებს შორის ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელიც მოითხოვდა დროებითი მთავრობის ჩამოყალიბებას, საკონსტიტუციო რეფორმებს და ვადამდელ არჩევნებს.[17] მეორე დღეს, პოლიცია გავიდა ცენტრალური კიევიდან, რომელიც მოექცა მომიტინგეების კონტროლის ქვეშ. იანუკოვიჩი გაიქცა ქალაქიდან და შემდეგ ქვეყნიდან.[18] იმ დღეს უკრაინის პარლამენტმა მხარი დაუჭირა იანუკოვიჩის თანამდებობიდან გადაყენებას 328 ადამიანი 0-ის წინააღმდეგ (პარლამენტის 450 წევრის 72,8%).[19]

იანუკოვიჩმა თქვა, რომ ეს კენჭისყრა უკანონო და შესაძლოა, იძულებითიც ყოფილიყო, ამიტომ დახმარებისთვის რუსეთს მიმართა.[20] რუსეთმა იანუკოვიჩის დამხობა უკანონო გადატრიალებად მიიჩნია და დროებითი მთავრობა არ ცნო. ფართო საპროტესტო აქციები, როგორც რევოლუციის მომხრე და ასევე მოწინააღმდეგე, ხდებოდა აღმოსავლეთ და სამხრეთ უკრაინაში, სადაც 2010 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე იანუკოვიჩს დიდი მხარდაჭერა ჰქონდა. პროტესტი გამწვავდა, რაც მიზეზი გახდა რუსეთის სამხედრო ინტერვენციის,[21][22] რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიის და თვითგამოცხადებული სახელმწიფოების დონეცკის და ლუგანსკის შექმნის. ამან გამოიწვია დონბასის ომი და კულმინაციას მიაღწია 2022 წელს, ქვეყანაში რუსეთის მიერ სრულმასშტაბიანი შეჭრის დაწყებით.

დროებითმა მთავრობამ, არსენი იაცენიუკის ხელმძღვანელობით, ხელი მოაწერა ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმებას და დაშალა ბერკუტი. პეტრო პოროშენკო 2014 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვების შემდეგ გახდა პრეზიდენტი (პირველ ტურში ხმების 54,7%). ახალმა მთავრობამ აღადგინა 2004 წლის შესწორებები უკრაინის კონსტიტუციაში, რომელიც 2010 წელს საკამათო გზით გაუქმდა,[23] როგორც არაკონსტიტუციური და წამოიწყო დამხობილ რეჟიმთან დაკავშირებული საჯარო მოხელეების ფართომასშტაბიანი წმენდა.[24][25][26] ასევე, დაიწყო ქვეყნის ფართომასშტაბიანი დეკომუნიზაცია.

პრელუდია

რედაქტირება

2000-იან წლებში უკრაინის მთავრობები ცდილობდნენ უფრო მჭიდრო ურთიერთობა დაემყარებინათ ევროკავშირთან.[27][28] პრეზიდენტ ვიქტორ იანუკოვიჩის მთავრობა ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს 2012 წლიდან აწარმოებდა.[29] ევროკავშირთან ასეთი ყოვლისმომცველი სავაჭრო შეთანხმება გავლენას მოახდენდა უკრაინის სავაჭრო შეთანხმებებზე რუსეთთან, რომელიც იმ დროს უკრაინის ყველაზე დიდი სავაჭრო პარტნიორი იყო.[30] იანუკოვიჩს სჯეროდა, რომ გართულებების მოგვარება შეიძლებოდა და თქვა, რომ აპირებდა შეთანხმებას,[31] მაგრამ აგრძელებდა მის გადადებას.[32] შემდეგ მოხდა ამის ინტერპრეტაცია, როგორც ამ შეთანხმების ხელმოწერისგან უკან დახევის მცდელობისა და გამოიწვია საპროტესტო ტალღა, რომელიც ცნობილი გახდა, როგორც მოძრაობა ევრომაიდანი.[33]

 
პრო-ევროკავშირის (ევრომაიდანის) საპროტესტო აქციის მონაწილეები კიევში, 2013 წლის დეკემბერი

საპროტესტო აქციები თავდაპირველად 2013 წლის ნოემბერში დაიწყო, მას შემდეგ, რაც იანუკოვიჩმა უარი თქვა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერაზე აღმოსავლეთ პარტნიორობის შეხვედრაზე ვილნიუსში, ლიეტუვაში და ამის ნაცვლად რუსეთთან უფრო მჭიდრო კავშირები აირჩია. პრემიერ მინისტრი მიკოლა აზაროვი ითხოვდა €20 მილიარდის ($27 მილიარდი) ოდენობის სესხს და დახმარებას.[34] ევროკავშირი მზად იყო გაეცა €610 მილიონი ($838 მილიონი) სესხის სახით,[35] მაგრამ რუსეთი მზად იყო გაეცა $15 მილიარდი[35] და ასევე, გაეიაფებინა საწვავის ფასი.[35] გარდა ამისა, ევროკავშირმა მოითხოვა უკრაინის რეგულაციებისა და კანონების ძირეული ცვლილებები, მაგრამ რუსეთს არ დაუწესებია ასეთი ხასიათისა და მასშტაბის მარეგულირებელი ან სამართლებრივი კორექტირების მოთხოვნა.[34] რუსეთმა, ასევე, მოახდინა ეკონომიკური ზეწოლა უკრაინაზე და წამოიწყო პროპაგანდისტული კამპანია ევროკავშირის შეთანხმების წინააღმდეგ.[36]

იანუკოვიჩი დიდად არ მოსწონდათ უკრაინის დასავლეთში, მაგრამ გარკვეული მხარდაჭერა ჰქონდა აღმოსავლეთში და სამხრეთში, სადაც მის მშობლიურ ენას, რუსულს უფრო ხშირად იყენებდნენ. აქციები თავდაპირველად მშვიდობიანი იყო, მაგრამ ძალადობრივი გახდა 2014 წლის იანვარში მას შემდეგ, რაც პარლამენტმა, სადაც დომინირებდნენ იანუკოვიჩის მხარდამჭერები, მიიღო კანონები, რომლებიც მიზნად ისახავდა პროტესტის ჩახშობას. ევროკავშირმა და შეერთებულმა შტატებმა მოუწოდეს იანუკოვიჩს მოლაპარაკება მოეწყო კონფლიქტის მშვიდობიანი დასრულების შესახებ და განაცხადეს, რომ ისინი სანქციებს დაუწესებდნენ მთავრობის წარმომადგენლებს, თუ მათ დამნაშავედ ცნობდნენ ძალადობაში.[37]

თებერვლის რევოლუციის წინ მომიტინგეებთან დაიდო ამნისტიის შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც მათ არ დაემუქრებოდათ სისხლის სამართლის ბრალდებები დაკავებული შენობების დატოვების სანაცვლოდ.[38] დემონსტრანტებმა გაათავისუფლეს ყველა ოკუპირებული რეგიონალური სახელმწიფო ადმინისტრაციის შენობა, ხოლო კიევში აქტივისტებმა შეწყვიტეს ხრუშევსკოჰოს ქუჩის დაპირისპირება; კიევის მერია ასევე 16 თებერვალს დაუბრუნდა მთავრობის კონტროლს.[38] საპროტესტო აქციებში მონაწილეობისთვის ყველა დაპატიმრებული ადამიანის გათავისუფლება 17 თებერვლის შემდეგ იყო დაგეგმილი.[38]

14 თებერვალს იანუკოვიჩმა თქვა: „მინდა ვთქვა, რომ მაქეზებენ და მაიძულებენ გამოვიყენო სხვადასხვა მეთოდები და გზები სიტუაციის მოსაგვარებლად, მაგრამ არ მინდა ომი. არ მინდა რაიმე გადაწყვეტილების მიღება ასეთი რადიკალური გზით“.[39] მან ყველა პოლიტიკოსს მოუწოდა, თავი შეიკავონ რადიკალიზმისგან და გაიგონ, რომ „არის ზღვარი, რომელიც არ უნდა გადაიკვეთოს და ეს ზღვარი კანონია“.[39]

მიმოხილვა

რედაქტირება

საპროტესტო აქციები, რომელიც დაიწყო 2013 წლის 21 ნოემბრის ღამეს სახალხო საპროტესტო აქციებით კიევში, მაიდან ნეზალეჟნოსტიზე (დამოუკიდებლობის მოედანი) ჯერ კიდევ გრძელდებოდა 2014 წლის თებერვლის შუა რიცხვებისთვის.[2][1] პროტესტი გამოიწვია უკრაინის მთავრობის გადაწყვეტილებამ შეეჩერებინა ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერა.[2][1]

კიევში ანტისამთავრობო დემონსტრაციებში შედარებითი სიმშვიდის პერიოდი მოულოდნელად დასრულდა 2014 წლის 18 თებერვალს, როდესაც აქციის მონაწილეები და პოლიცია ერთმანეთს დაუპირისპირდნენ. სულ მცირე 82 ადამიანი დაიღუპა მომდევნო რამდენიმე დღის განმავლობაში, მათ შორის 13 პოლიციელი; დაშავდა 1100-ზე მეტი ადამიანი.[40][41]

 
მომიტინგეების მასობრივი აქცია დამოუკიდებლობის მოედანზე კიევში.

18 თებერვალს, ევრომაიდანის დაახლოებით 20,000 მომიტინგე 2000 წლის უკრაინის კონსტიტუციის 2004 წლის ვერსიის აღდგენის მხარდასაჭერად შეიკრიბა, რომელიც უკრაინის საკონსტიტუციო სასამართლომ გააუქმა 2010 წელს, იანუკოვიჩის პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ. პოლიციამ დაბლოკა მათი გზა. დაპირისპირება ძალადობრივი გახდა; BBC-მ კორესპონდენტებზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ თითოეულმა მხარემ მეორე დაადანაშაულა.[42] ათასობით დემონსტრანტის მოგერიების მიზნით პოლიციამ ცეცხლი გახსნა რეზინის ტყვიებით და მოგვიანებით, საბრძოლო ტყვიებით (მათ შორის ავტომატური იარაღით და სნაიპერული შაშხანით), ასევე ცრემლსადენი გაზით და მანათობელი ყუმბარებით . მომიტინგეები იბრძოდნენ პრიმიტიული იარაღით (ქვებით და ხელკეტებით), ცეცხლსასროლი იარაღით და იმპროვიზირებული ასაფეთქებელი ნივთიერებებით (მოლოტოვის კოქტეილით) და შეიჭრნენ რეგიონების პარტიის შტაბში. პოლიციელები მაიდან ნეზალეჟნოსტიზე მთავარ საპროტესტო ბანაკში შეიჭრნენ და მოედნის ნაწილები დაიკავეს.[42] დაიწვა პროფკავშირების შენობა, რომელიც ევრომაიდანის შტაბის ფუნქციას ასრულებდა. პოლიტიკური კომენტატორები ვარაუდობდნენ, რომ უკრაინა სამოქალაქო ომის ზღვარზე იყო.[43] ზოგიერთმა ტერიტორიამ, მათ შორის ლვივის ობლასტმა, თავი ცენტრალური ხელისუფლებისგან პოლიტიკურად დამოუკიდებელად გამოაცხადა.[44] 18 თებერვლიდან ევრომაიდანის აქტივისტებმა დაიკავეს რეგიონული სახელმწიფო ადმინისტრაციის (RSA) შენობები რამდენიმე ოლქში.[45] 19 თებერვალს ხელისუფლებამ დააწესა პოლიციის საგუშაგოები, შეზღუდვები საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე და დახურა სკოლები კიევში, რომელსაც მედია დე ფაქტო საგანგებო მდგომარეობად მოიხსენიებდა.[46] 20 თებერვალს შინაგან საქმეთა მინისტრმა ვიტალი ზახარჩენკომ განაცხადა, რომ მან ხელი მოაწერა განკარგულებას, რომელიც დემონსტრანტების წინააღმდეგ საბრძოლო ტყვიების გამოყენების ნებართვას იძლეოდა.[47] ცენტრალურ კიევში მოხდა ყველაზე დიდი ძალადობა და 48 საათის განმავლობაში შეტაკებებში დაღუპულთა რიცხვი სულ მცირე 77-მდე გაიზარდა.[48] ამის საპასუხოდ, უკრაინის პარლამენტის თავმჯდომარემ, ვოლოდიმირ რიბაკმა მეორე დღეს განაცხადა, რომ მან ხელი მოაწერა საპარლამენტო განკარგულებას, რომელიც გმობდა ძალის გამოყენებას და მოუწოდებდა ყველა ინსტიტუტს (შინაგან საქმეთა სამინისტრო, მინისტრთა კაბინეტი და ა.შ.), შეეწყვიტა მომიტინგეების წინააღმდეგ ყველა სამხედრო ქმედება.[49] პარლამენტმა ზახარჩენკოსაც შეუჩერა უფლებამოსილება. 21 თებერვალს პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა ხელი მოაწერა კომპრომისულ შეთანხმებას ოპოზიციის ლიდერებთან. იგი დაჰპირდა საკონსტიტუციო ცვლილებებს, რომ პარლამენტს აღუდგენდა გარკვეულ უფლებამოსილებებს და დეკემბრისთვის ვადამდელი არჩევნების ჩატარებისკენ მოუწოდებდა. შეთანხმების მიუხედავად, ათასობით ადამიანი აგრძელებდა პროტესტს ცენტრალურ კიევში და დემონსტრანტებმა სრულად აიღეს კონტროლი ქალაქის სამთავრობო რაიონზე: პარლამენტის შენობაზე, პრეზიდენტის ადმინისტრაციის კვარტლებზე, კაბინეტზე და შინაგან საქმეთა სამინისტროზე.[50][51] 21 თებერვალს პარლამენტში კანონპროექტი შევიდა იანუკოვიჩის გადაყენების შესახებ.[52] იმავე დღეს იანუკოვიჩი ხარკივში გაემგზავრა.[53] 22 თებერვალს, გავრცელებული ინფორმაციით, მომიტინგეები აკონტროლებდნენ კიევს და ამბობდნენ, რომ იანუკოვიჩი დედაქალაქიდან აღმოსავლეთ უკრაინაში გადაფრინდა.[54][55] პარლამენტმა 328 ხმით 0-ის წინააღმდეგ ხმა მისცა იანუკოვიჩის თანამდებობიდან მოხსნის სასარგებლოდ და 25 მაისს ახალი საპრეზიდენტო არჩევნები დაგეგმა.[56] 23 თებერვალს პარლამენტმა პარლამენტის თავმჯდომარე ოლექსანდრ ტურჩინოვი დროებით პრეზიდენტად დაასახელა.[57] 24 თებერვალს ახალმა მთავრობამ იანუკოვიჩის დაკავების ორდერი გასცა.[58] მომდევნო რამდენიმე დღის განმავლობაში რუსმა ნაციონალისტმა პოლიტიკოსებმა და აქტივისტებმა მოაწყვეს მიტინგები ყირიმში და მოუწოდეს რუსეთს, დაეცვა ისინი უკრაინის დანარჩენ ნაწილში მყოფი „ფაშისტების“ საფრთხისგან.[59]

დეტალური ქრონოლოგია

რედაქტირება

18 თებერვალი

რედაქტირება

18 თებერვლის 16:00 საათზე კიევის მეტრომ ტერორისტული საფრთხის გამო მუშაობა შეწყვიტა.[60][61][62]

საწყისი შეტაკებები (მარიინსკი და ლიპკი)

რედაქტირება
 
პროტესტანტები აგებენ ბარიკადებს
 
18 თებერვალს კიევის ქალაქის ცენტრში დაწვეს სატვირთო მანქანები, რომლებსაც ჯარები გადაჰყავდათ.
 
მომიტინგეები აგურებს და მოლოტოვის კოქტეილებს ესვრიან პოლიციის თანამშრომლებს დამწვარ ბარიკადებს მიღმა

შეტაკებების წინა ღამეს, მარჯვენა სექტორმა მოუწოდა თავის ყველა წევრს, მომზადებულიყვნენ 18 თებერვლის „სამშვიდობო შეტევისთვის“. მაიდანის სახალხო კავშირმა ასევე მოუწოდა ყველა დაინტერესებულ მოქალაქეს, მონაწილეობა მიეღოთ „სამშვიდობო შეტევაში“, რომელშიც სტუდენტური გაერთიანებები გაწევრიანდნენ. მაიდანის კავშირი 18 თებერვალს, დილით იტყობინებოდა, რომ მომიტინგეთა კოლონები პარლამენტისკენ მსვლელობას 08:30 საათზე დაიწყებდნენ.[63]

იმ დილით, დაახლოებით 20 000 დემონსტრანტი გაემართა პარლამენტის შენობისკენ,[64] რადგან ეს ორგანო განიხილავდა ოპოზიციის მოთხოვნებს ახალი კონსტიტუციისა და მთავრობის შესახებ. დაახლოებით 09:45 საათზე, აქციის მონაწილეებმა უკრაინის ცენტრალური ოფიცერთა კლუბის შენობასთან[65] რამდენიმე პერსონალის–სატრანსპორტო სატვირთო მანქანით გაკეთებული პოლიციის ბარიკადი გაარღვიეს.[66] შეტაკებები მას შემდეგ დაიწყო, რაც ორმა ათეულმა დემონსტრანტმა გზიდან გადააყენა პოლიციის მანქანა, რომელიც პროტესტანტებს გზას უხერგავდა. 10:00 საათზე, პარლამენტის წევრმა, ბატკივშჩინას წარმომადგენელმა ლესია ორობეცმა განაცხადა, რომ Fort-500T თოფებით შეიარაღებულმა პოლიციამ შოვკოვიჩნას ქუჩიდან და ლიპსკას ქუჩიდან დაიწყო მანათობელი ყუმბარებით შეტევა.[65]

10:08 საათზე, როდესაც ხალხი პარლამენტის შენობას მიუახლოვდა, მათ წინააღმდეგობა შეხვდათ პოლიციის თანამშრომლების სხვა კორდონებისგან.[65] გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მომიტინგეთა რიცხვი 50000-მდე გაიზარდა.[65] 10:18 საათზე, სხვა ინფორმაციით, აფეთქებები და კვამლი დაფიქსირდა ინსტიტუცკას ქუჩაზე, როდესაც ხალხმა დაიწყო გზის საფარის განადგურება.[65] მომიტინგეებმა პოლიციელებისკენ დაიწყეს ტროტუარის ფილაქნის ნატეხების სროლა, ხოლო ფარებით აღჭურვილი ოფიცრები ხალხის დამორჩილებას ყუმბარებით ცდილობდნენ.[65] მომიტინგეებმა, რომლებმაც ადგილი დაიკავეს დინამოს სტადიონის კოლონადასთან, დაიწყეს საბურავებზე ცეცხლის წაკიდება.[65] დაახლოებით 10:30 სთ-ზე პარლამენტში კენჭისყრა იყო დაგეგმილი 2004 წლის კონსტიტუციის აღდგენაზე,[65] თუმცა, ეს არ მოხდა, რადგან თავმჯდომარე რიბაკმა არ დაარეგისტრირა კანონპროექტი.[67]

კონფლიქტი დამოუკიდებლობის მოედანზე ღამით.

10:33 საათზე მომიტინგეებსა და პოლიციას შორის ქუჩის კონფლიქტი შოვკოვიჩნას ქუჩაზე გადავიდა.[65] მომიტინგეებმა დაიწყეს 200-გრივნიანი ბანკნოტების ფრიალი იანუკოვიჩის პოლიციის ზოგიერთი ძალების წინაშე – ამბობდნენ რა, რომ ისინი დაქირავებული მეომრები იყვნენ – მარიინსკის პარკში.[65] აქტივისტი, ოლექსანდრ არონეცი, იტყობინებოდა, რომ სნაიპერებს მიზანში ჰყავდათ ამოღებული მშვიდობიანი მოსახლეობა.[65] 11:00 საათისთვის მომიტინგეებს სერიოზული ჭრილობები ჰქონდათ მიყენებული.[65] აქციის მონაწილეებმა მოლოტოვის კოქტეილები[65] ისროლეს, შოვკოვნიჩას ქუჩაზე კი ნაგავსაყრელი მანქანების ბარიკადი გადაწვეს.[65]

 
ბარიკადი იწვის ლვოვში შინაგანი ძალების შტაბ-ბინის წინ, რაც გამოწვეულია მასობრივი საპროტესტო აქციებით.

რეიდი რეგიონების პარტიის ოფისზე და პოლიციის პასუხი

რედაქტირება

11:23 საათზე ბერკუტის პოლიციის სპეცრაზმმა სცადა თავდასხმა ხალხის მასაზე, მაგრამ აქციის მონაწილეებმა კონტრშეტევა განახორციელეს.[65] ორი წუთის შემდეგ, ცნობა მოვიდა, რომ მომიტინგეები ლიპსკას ქუჩაზე რეგიონების პარტიის შტაბ-ბინის კარებს ამტვრევდნენ.[65] 11:30 საათზე მომიტინგეებმა, მათ შორის ჟურნალისტმა ტეტიანა ჩორნოვოლმა,[67] დაიკავეს და ცეცხლი წაუკიდეს შენობას.[68][69] შედეგად დაიღუპა ორი ადამიანი, მათ შორის პროგრამისტი, რომელიც შტაბში მუშაობდა. 12:12 საათზე ჯანდაცვის მინისტრს რაისა ბოჰატირიოვას მარიინსკის პარკიდან გასვლისას მომიტინგეები თავს დაესხნენ, მაგრამ ის უვნებელი გადარჩა.[65] 12:30 საათისთვის პოლიციამ კონტროლი აღადგინა რეგიონების პარტიის ოფისზე.[67]

13:00 საათისთვის ათასობით პოლიციელმა ალყა შემოარტყა სამთავრობო ოლქს და დაიწყო დემონსტრანტების დევნა.[67] ერთმა მომიტინგემ, რომელსაც თავში ჭრილობა ჰქონდა, განუცხადა Kyiv Post-ს, რომ პოლიციის თანამშრომლებმა „დალეწეს ყველა“ მათ გზაზე.

 
ბარიკადის ხაზი შინაგან ჯარებსა და მომიტიგეებს შორის.

დაახლოებით 13:30 საათზე, ინსტიტუცკას ქუჩაზე მდებარე შენობის თავზე ოთხი ოფიცერი განლაგდა. ისინი მანათობელი ყუმბარებით არბევდნენ ხალხს და ისროდნენ, როდესაც მომიტინგეები შენობაში შეიჭრნენ და მის ნაწილს ცეცხლი წაუკიდეს. აქციის მონაწილეები საზურავისკენ გაემართნენ, რამაც ოფიცრები აიძულა, უკან დაეხიათ.[67] ინსტიტუცკას ქუჩაზე მდებარე შენობა დღის ყველაზე ძალადობრივი შეტაკებების სცენად იყო აღწერილი. ბერკუტისა და შინაგანი ჯარების სამხედრო მოსამსახურეებმა სრულმასშტაბიანი თავდასხმა განახორციელეს და იარაღს პირდაპირ ხალხს ესროდნენ.[65] იყო ცნობები, რომ პოლიცია წყლის ჭავლს იყენებდა ხალხის მასების გასარღვევად.[65]

 
ნიღბიანი მომიტინგე შეტაკებების დროს კიევში.

შუადღისთვის პოლიციის თანამშრომლებმა ცრემლსადენი გაზი გამოიყენეს, რამაც 10000-მდე მომიტინგე მარიინსკის პარკიდან გააქცია, სადაც დღის პირველ ნახევარში ბარიკადები აღმართეს. აქციის მონაწილეებმა მანათობელი ყუმბარები ისროლეს და პარკი კვამლით დაფარეს. სხვა ანტისამთავრობო აქტივისტები ცდილობდნენ ერთმანეთისგან დაეშორებინათ პროსამთავრობო და ანტისამთავრობო ძალები.[67]

ბევრმა საინფორმაციო გამოშვებამ გამოაქვეყნა ფოტოები, სადაც ნაჩვენებია AK-74 ავტომატებით შეიარაღებული პოლიცია.[70][71] შინაგან საქმეთა მინისტრის ყოფილმა მოადგილემ ჰენადი მოსკალმა ივარაუდა, რომ ისინი იყვნენ ალფა ჯგუფის დანაყოფები.[72] ბერკუტის ლიდერმა ვლადიმერ კრაშევსკიმ თქვა, რომ შეიარაღებული პოლიციელები შავებში, ყვითელი სამკლაურით იყვნენ ბერკუტის ქვედანაყოფის ნაწილი, რომელებიც ეხმარებოდნენ შინაგან ჯარებს ევაკუაციაში.[73]

აქციის მონაწილეებმა მერია ხელახლა დაიკავეს.[74] რუსული სახელმწიფო გაზეთის „იზვესტიას“ ცნობით, რეგიონების პარტიის ოფისში დარბევისას ოპოზიციის აქტივისტებმა, ხელკეტებით და რკინის ჯოხებით შეიარაღებულებმა, სიკვდილამდე სცემეს კომპიუტერული ინჟინერი, ვალერი კონსტანტინოვიჩ ზახაროვი.[75]

წინსვლა მაიდანისკენ

რედაქტირება
 
შეტაკებები მომიტინგეებსა და შინაგან ჯარებს შორის.

15:45 საათზე ასობით სპეცრაზმელი დაიძრა პარლამენტისკენ და თავს დაესხა აქციის მონაწილეებს.[76] ოფიცერმა ინსტიტუცკის ქუჩაზე „კიევ პოსტის“ ჟურნალისტის გაზის ნიღაბი აიღო და პოლიციის მსვლელობაზე თქვა: „მე ეს მიყვარს! ჩვენ ეს გვიყვარს!“[67]

 
კიევში შეტაკების დროს სპეცრაზმის თანამშრომელს მიწაზე აგდებენ.

16:00 საათზე უკრაინის უშიშროების სამსახურის უფროსის მოვალეობის შემსრულებელმა ალექსანდრე იაკიმენკომ და შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ზახარჩენკომ გამოსცეს საჯარო გაფრთხილება მომიტინგეების მიმართ, გაეთავისუფლებინათ ქუჩები ორ საათში და განაცხადეს: „თუ 18:00 საათამდე უკანონობა არ შეწყდება, ჩვენ იძულებული ვიქნებით გამოვიყენოთ ყველა კანონიერი საშუალება წესრიგის დასამყარებლად“.[67] ოქტომბრის სასახლეში, რომელიც დამოუკიდებლობის მოედნიდან ჩანს, სპეცრაზმმა მომიტინგეებს გორაკიდან, ინსტიტუცკას ქუჩის გასწვრივ მდებარე ხიდიდან აგურები ესროლა.[67]

ჰრუშევსკოჰოს ქუჩის ბარიკადის გარღვევა

რედაქტირება

2014 წლის 18 თებერვლის მთელი დღის განმავლობაში, მომიტინგეები წვავდნენ საბურავებს, ისროდნენ მოლოტოვის კოქტეილებს, ფოლადის ნაჭრებს და ა.შ. ბერკუტის პოლიციის ხაზების მიმართულებით. 17:04 საათზე შეიარაღებულმა ბერკუტმა მიხაილა ჰრუშევსკოგოს ქუჩის ბარიკადის ჭიშკართან, დინამოს სტადიონთან ახლოს მავთული გახსნა და მოულოდნელად შეაღწია. ევრომაიდანის მომიტინგეები პოლიციისკენ ზურგშექცევით უყურებდნენ დრონს, რომელიც დაფრინავდა საპირისპირო მხარეს. ასობით ბერკუტელმა დაიწყო ყუმბარების სროლა, რომელთაგან ორმა დაჭრა ამერიკელი ფოტოგრაფი მარკ ესტაბრუკი, უამრავი სხვა პისტოლეტისა და თოფის სროლისას დაიჭრა. ევრომაიდანის მომიტინგეებმა და სამოქალაქო პირებმა დაიწყეს მასობრივი უკანდახევა ხრეშჩატიკის ქუჩაზე მდებარე ბარიკადის შემდეგი კარიბჭისკენ. ბევრი დაშავდა და რამდენიმე დაიღუპა.[77]

20:00 საათზე პრორუსულმა წყაროებმა განაცხადეს, რომ 50 უცნობი ან სავარაუდოდ პრორუსი თავდამსხმელი კანადის საელჩოში შეჭრას ცდილობდა.[78] იმავე დღეს, Global Affairs Canada-ს სპიკერმა დაადასტურა, რომ მომიტინგეებმა „თავშესაფარი“ მიიღეს, ისინი „მშვიდობიანები იყვნენ და არ მიუყენებიათ ზიანი პერსონალისთვის“. 2015 წელს გაირკვა, რომ საელჩომ შეგნებულად გააღო კარი მას შემდეგ, რაც დაინახა კანადის პასპორტის მქონე ევრომაიდანის მომიტინგე, რომელსაც ბერკუტი მისდევდა. პასპორტის მქონე უცნობი მომიტინგის შესვლისას, ევრომაიდანის მომიტინგეების ტალღა შეიჭრა საელჩოში და დაიკავა მთავარი დერეფანი, მათ გამოიყენეს საელჩო, როგორც უსაფრთხო თავშესაფარი ბერკუტისგან. საელჩო 18 თებერვლის საღამოს დაჭრილების სამკურნალოდ გამოიყენეს. მოგვიანებით ევრომაიდანის მომიტინგეებმა საელჩო ნებაყოფლობით დატოვეს და მათ ყვავილები დაუტოვეს. მოგვიანებით, უცნობმა ევროპელმა მოკავშირეებმა განაცხადეს, რომ გახანგრძლივებული ოკუპაციისა და კანადის საგარეო სამსახურის ოფიცრების ნაკლები წინააღმდეგობის გათვალისწინებით, კანადამ შეასრულა მიზანმიმართული როლი ევრომაიდანის მომიტინგეების მხარდაჭერაში. თანამედროვე მედია წყაროები ამტკიცებენ, რომ პრემიერ მინისტრმა, სტივენ ჰარპერმა არასოდეს აღიარა უსაფრთხოების დარღვევის ჭეშმარიტი მასშტაბი.[79]

მაიდანზე თავდასხმა

რედაქტირება

გაფრთხილების შემდეგ, პოლიციამ იარაღით, წყლის ჭავლით და ჯავშანტრანსპორტიორით მაიდან ნეზალეჟნოსტიზე (დამოუკიდებლობის მოედანი) ათასობით დემონსტრანტს შეუტია. მთავარ მოედანზე აქციის მონაწილეების კარვები იწვოდა.[67] პოლიციამ თავისი ქმედებები გაამართლა, როგორც ანტიტერორისტული კამპანიის ნაწილი „პიროვნებების წინააღმდეგ, რომლებიც აშკარად შეიარაღებულნი იყვნენ“.[80] ოპოზიციის ლიდერმა არსენი იაცენიუკმა პოლიციას 200 მეტრით, ინსტიტუტსკას ქუჩაზე უკან დახევისკენ და ორივე მხარეს დილამდე ზავის დადებისკენ მოუწოდა.[81] მოედანზე მომიტინგეებმა საბურავები და სხვა ცეცხლმოკიდებული ნამსხვრევები დაალაგეს, რათა ცეცხლის კედელი შეექმნათ მათსა და უსაფრთხოების ძალებს შორის.[81]

ტელევიზიის მე-5 არხის მაუწყებლობა დაიხურა ქვეყნის მასშტაბით,[81][82] მაგრამ ხელმისაწვდომი დარჩა სატელიტის საშუალებით (მოკლე შეფერხებით) და YouTube-ის პირდაპირ ეთერში.[81] რამდენიმე საათის შემდეგ მან მუშაობა განაახლა.

დაახლოებით 22:00 საათზე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ პოლიციამ მოედნის აღმოსავლეთ მხარეს აქციის მონაწილეთა ბარიკადები გაარღვია.[83] შემდეგ ოფიცრებმა სცადეს, მაგრამ ვერ მოახერხეს ოკუპირებული პროფკავშირების შენობის დაბრუნება.[81]

პრეზიდენტის მრჩეველმა ჰანა ჰერმანმა თქვა, რომ მთავრობასა და ოპოზიციას შორის მოლაპარაკებები მხოლოდ მშვიდობის აღდგენისა და ბრბოების უკან დახევის შემდეგ მოხდებოდა და რომ „შეიარაღებული კონფლიქტის გაგრძელების მოწოდება არის დიდი დანაშაული უკრაინელი ხალხისა და უკრაინის სახელმწიფოს წინააღმდეგ“.[81] უკრაინის გენერალურმა პროკურორმა ვიქტორ პშონკამ განაცხადა: „მასობრივი საპროტესტო აქციების ორგანიზატორები პასუხს აგებენ. ჩვენ მოვითხოვთ უმძიმესი სასჯელის დაწესებას როგორც მათთვის, ვინც აღძრა ხალხი დღევანდელ აქციაში მონაწილეობის მისაღებად, ასევე მათთვისაც, ვინც მათ ორგანიზებას უწევდა და აკონტროლებდა“.[80]

გამთენიისას, 01:35 საათზე მოედნის ირგვლივ ქუჩების განათება გამოირთო. აქტივისტები თვლიდნენ, რომ ეს იყო გადამწყვეტი თავდასხმის დასაწყისი.[84]

ოპოზიციის ლიდერების პრეზიდენტ იანუკოვიჩთან შეხვედრა

რედაქტირება

პრეზიდენტ იანუკოვიჩთან შეხვედრიდან გამოსულმა ოპოზიციის ლიდერმა ვიტალი კლიჩკომ განუცხადა Hromadske TV-ს, რომ მოლაპარაკებები წარმატებული არ ყოფილა. კლიჩკომ თქვა, რომ ოპოზიციის ლიდერები ერთ საათზე მეტი ხნის განმავლობაში უსმენდნენ იანუკოვიჩის განცხადებებს, რომ ისინი იყვნენ დამნაშავეები 18 თებერვალს 20 ადამიანის გარდაცვალების გამო. პრეზიდენტმა, ასევე, მოითხოვა, რომ ოპოზიციას ძალა დაეტანათ აქციის მონაწილეებისთის, რომ მათ დაეტოვებინათ მაიდან ნეზალეჟნოსტი.[81] გავრცელებული ინფორმაციით, ის ოპოზიციის ლიდერებს სისხლისსამართლებრივი დევნით დაემუქრა.[85]

უკრაინული ტელევიზიით გადმოცემულ შეტყობინებაში იანუკოვიჩმა ოპოზიციის ლიდერებს უთხრა: „განშორდით რადიკალურ ელემენტებს, რომლებიც სისხლისღვრას და კონფლიქტს ესწრაფვიან სამართალდამცავ ორგანოებთან“ და თქვა, რომ თუ ისინი ამას არ გააკეთებდნენ, ის მათთან „სხვაგვარად ისაუბრებდა“.[86] მან დასძინა: „ოპოზიციის ლიდერებმა იგნორირება გაუკეთეს დემოკრატიის ძირითად საფუძველს. ზღვარი გადალახეს, როცა ხალხს შეიარაღებისკენ მოუწოდეს“.[86]

20 თებერვალს, სამმა ოპოზიციურმა პარტიამ („ბატკივშჩინა“, UDAR და „სვობოდა“) განაცხადა: „ჩვენ არასოდეს მოვუწოდებთ ხალხს შეიარაღებისკენ. ეს არის ჩვენი პრინციპული პოზიცია.[87] თითოეული ადამიანის სიკვდილი არის ტრაგედია თითოეულისთვის.“ იმავე დღეს, მოგვიანებით, მხარეებმა განაცხადეს: „მოლაპარაკებების გამართვა რეჟიმთან, რომლის პოლიტიკამ მრავალი ადამიანის სიკვდილი გამოიწვია, უკიდურესად უსიამოვნო რამ არის, მაგრამ ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ და შეუძლებელიც კი, რომ თავიდან ავიცილოთ შემდგომი სისხლისღვრა“.[88] მათ განაცხადეს, რომ საპროტესტო აქციების დაშლა იქნებოდა „კონტრპროდუქტიული და არარეალური“ და განაცხადეს: „ჩვენ არ შევკრიბეთ მაიდანი და ჩვენ ვერ დავშლით მას! ხალხი თავად გადაწყვეტს რა გააკეთოს იმის მიხედვით, თუ როდის და როგორ დამკაყოფილდება მათი მოთხოვნები.“[88]

19 თებერვალი

რედაქტირება
 
შინაგანი ჯარები ქმნიან ფალანგას მომიტინგეების წინააღმდეგ. უკან ბერკუტის პოლიციელები დგანან.

კიევის მეტრო დაიკეტა და მთავარი გზები პოლიციამ დაბლოკა.[89] ხრეშჩატიკზე უფრო დიდი მაღაზიები და სავაჭრო ცენტრებიც დაიხურა, მაგრამ Euronews-ის კორესპონდენტის ცნობით, „ცხოვრება ბარიკადებისგან მოშორებით ჩვეულებრივად გრძელდება“.[90]

გამთენიისას, „ტიტუშკებმა“ პროტესტის ორი მონაწილე დაჭრეს, აქედან ერთი გარდაიცვალა.[91] ამ დროისთვის დაღუპულთა რიცხვი ორივე მხრიდან 26-მდე გაიზარდა, მათ შორის 10 პოლიციელი იყო.[92]

უკრაინის უშიშროების სამსახურმა (СБУ) დაიწყო „ანტიტერორისტული“ ოპერაცია, ხოლო სადაზვერვო სამსახურებმა დაიწყეს გამოძიება უცნობი პოლიტიკოსების მიმართ ხელისუფლების ხელში ჩაგდების უკანონო მცდელობის გამო.[89] СБУ-ს ვებსაიტზე გამოქვეყნებული განცხადების თანახმად ანტიტერორისტული ოპერაციის დაწყების გადაწყვეტილებაში მონაწილეობდნენ СБУ, შინაგან საქმეთა სამინისტრო, თავდაცვის სამინისტრო, უკრაინის სახელმწიფო საზღვრის დაცვის სამსახური და ცენტრალური და ადგილობრივი ხელისუფლება.[93] პოლიტიკური ანალიტიკოსის ტარას ბერეზოვეცის აზრით, განკარგულება გულისხმობდა, რომ СБУ-ს შეეძლო მომიტინგეების ჩხრეკა, მათი ქონების ჩამორთმევა და მათი სურვილისამებრ დაკავება, „სასამართლო ბრძანების ან სხვა სამართლებრივი გარანტიების გარეშე“.[93]

 
ევრომაიდანი 19 თებერვალს.

გამთენიისას ოლენა ლუკაშმა განაცხადა, რომ ოპოზიციამ უარი თქვა რადიკალურ ზომების საწინააღმდეგო დეკლარაციის ხელმოწერაზე. პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა მოითხოვა, რომ ოპოზიციას შეეწყვიტა შენობების ოკუპაცია და იარაღის წართმევა; თუმცა ოპოზიცია არ აპირებდა დათმობას.[94] თავდაცვის მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა პავლო ლებედევმა თქვა, რომ მან გაგზავნა საჰაერო-სადესანტო ჯარები დნეპროპეტროვსკიდან კიევში.[95] აღმოაჩინეს დაშიფრული დეპეშები, რომლებშიც იური ილინი, უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის ახლად დანიშნული უფროსი, პირდაპირ ბრძანებას იძლეოდა სამხედრო ნაწილების გამოყენებაზე.[96]

ასევე 19 თებერვალს, სამხედრო An-26-მა ფარული ფრენა განახორციელა კიევიდან რუსეთში, რათა აეღო აჯანყების საწინააღმდეგო იარაღისა და საბრძოლო მასალის დიდი პარტია; ეს მხოლოდ 2015 წელს გახდა ცნობილი.[97]

Euronews-ის კორესპონდენტი დამოუკიდებლობის მოედანზე იტყობინებოდა, რომ მომიტინგეები „უკრაინის ყველა კუთხიდან“ ჩამოდიოდნენ.[98] 14:50 საათისთვის მოედანზე დაახლოებით 5000 ადამიანი დარჩა.[93] „მარჯვენა სექტორმა“ დაიკავა კიევის ცენტრალური საფოსტო განყოფილება და ტელევიზიისა და რადიოს სახელმწიფო კომიტეტი, სადაც ფოსტა ახალი შტაბ-ბინის ფუნქციას ასრულებდა.[93][99]

 
პროფკავშირების შენობაში ევრომაიდანის შტაბის დაწვა.
 
მომიტინგეები წვავენ საბურავებს კიევის კონსერვატორიასთან სნაიპერების ხილვადობის დასაფარად.

პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა თანამდებობიდან გაათავისუფლა უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის უფროსი, ვოლოდიმირ ზამანა და მის ნაცვლად დანიშნა ილინი, რომელიც მანამდე უკრაინის საზღვაო ძალების მეთაური იყო.[100] თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ გადაანაწილებდა დანაყოფებს ქვეყნის მასშტაბით სამხედრო ობიექტების დასაცავად.[100] СБУ-ს დირექტორმა, ალექსანდრე იაკიმენკომ განაცხადა, რომ სამხედრო ბაზებსა და შეიარაღების საცავებზე თავდასხმა განხორციელდა რამდენიმე რეგიონში.[101]

ევროპის საინვესტიციო ბანკმა გააჩერა საქმიანობა უკრაინაში[102] და განაცხადა: „ამჟამად, სიტუაცია იმდენად სასტიკია, რომ ეს იქნება პოლიტიკურად არასწორი ნაბიჯი, მაგრამ ასევე უპასუხისმგებლო იქნება იმ ადამიანების მიმართ, რომლებსაც ვთხოვდით სამუშაოს შესრულებას და ბიზნესში აქტიურობას უკრაინაში“.[103]

მთავრობისა და ოპოზიციის ლიდერებს შორის გვიან ღამით შეხვედრის შემდეგ ორივე მხარემ ზავი გამოაცხადა და მოლაპარაკებების დაწყებაზე შეთანხმდნენ.[93][104] პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა განაცხადა, რომ ის დათანხმდა „მოლაპარაკებების დაწყებას სისხლისღვრის შეწყვეტისა და სახელმწიფოში სიტუაციის სტაბილიზაციის მიზნით, სოციალური მშვიდობის ინტერესებიდან გამომდინარე“.[104] ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის იაცენიუკის თქმით, ზავი მოიცავდა იანუკოვიჩის დაპირებას, რომ არ წამოიწყებდა პოლიციის თავდასხმა იმ ღამით.[104] „მარჯვენა სექტორი“ არ ეთანხმებოდა ზავს.[105] Euronews-ის კორესპონდენტი დამოუკიდებლობის მოედანზე იტყობინებოდა, რომ მომიტინგეების რიცხვი გაიზარდა და თქვა: „როგორც ხალხი ამბობს, რაც უფრო ხშირად ესხმიან თავს და რაც უფრო უარესად სცემენ, მით უფრო მტკიცედ დგანან ისინი.“[106]

20 თებერვალი

რედაქტირება
 
პოლიციის სნაიპერები.

00:35 საათზე ინტერფაქსმა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ იანუკოვიჩმა 20 თებერვალი შეტაკების დროს დაღუპულთა გამო გლოვის დღედ გამოაცხადა.[107]

დაახლოებით 03:50 საათზე, აქტივისტებმა განაცხადეს, რომ შეტაკების დროს რუსეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროს (MVD) ჯარისკაცის ფორმას სამხრე მოგლიჯეს, რასაც რუსეთის ჩარევის სავარაუდო მტკიცებულებად აცხადებდნენ. მიუხედავად ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებისა დამოუკიდებლობის მოედანზე მომიტინგეებს კვლავ ესმოდათ სროლის ხმა.[108][109] დაახლოებით 04:20 საათზე ჩამოვიდა ხუთი ავტობუსი, რომლშიც იმყოფებოდნენ მომიტინგეები ივანო-ფრანკივსკიდან.[110]

მხარეები ერთმანეთს ადანაშაულებდნენ სასიკვდილო კონფლიქტის გაჩაღებაში.[111] იაკიმენკომ ბრალი დასდო უკრაინის ამჟამინდელ, ევრომაიდანის მთავრობას და განაცხადა, რომ ისინი პასუხისმგებელნი იყვნენ 20 თებერვალს სნაიპერების დაქირავებაზე.[112] განცხადებაში უკრაინის პრეზიდენტის ადმინისტრაცია აღნიშნავდა, რომ მომიტინგეები შეტევაზე გადავიდნენ: „ისინი მუშაობენ ორგანიზებულ ჯგუფებად. იყენებენ ცეცხლსასროლ იარაღს, მათ შორის სნაიპერულ შაშხანებს. ისინი ისვრიან მოსაკლავად“.[113] მომიტინგეებმა პოლიცია დაადანაშაულეს მოლოტოვის კოქტეილების და თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობების სროლით კონფლიქტის დაწყებაში.[111] ოპოზიციონერმა პოლიტიკოსმა კლიჩკომ გაავრცელა განცხადება, რომელშიც ნათქვამია: „შეიარაღებული ავაზაკები გაუშვეს ქუჩებში, რათა თავს დაესხან ხალხს და შექმნან ილუზია, რომ არსებობს დაპირისპირება მოქალაქეებს შორის“.[113]

09:25 საათზე, მომიტინგეებმა უკან დაახევინეს ბერკუტს ოქტომბრის სასახლეში[114] მას შემდეგ, რაც უსაფრთხოების ძალებმა სცადეს ცეცხლი წაეკიდებინათ კიევის კონსერვატორიისთვის, რომელიც გამოიყენებოდა როგორც საველე ჰოსპიტალი დაჭრილი მომიტინგეებისთვის.[115] 09:32 საათზე გამოცხადდა, რომ პარლამენტი არ შეიკრიბებოდა.[114] ევრომაიდანის მომიტინგეები პოლიციისკენ ფარებითა და მოლოტოვის კოქტეილებით გაემართნენ და აიძულეს ისინი უკან დაეხიათ, რითაც დაიბრუნეს კონტროლი დამოუკიდებლობის მოედანზე და დაატყვევეს 67-მდე პოლიციელი.[116][117] დაახლოებით 10:49 საათზე, სამართალდამცავი პერსონალი უკრაინულ სახლში ძილისას და ოქტომბრის სასახლის მახლობლად ბარიკადებზე შეტაკების დროს დააკავეს.[116] მამაკაცების უმრავლესობა 18 ან 19 წლის იყო, ისინი არ იყვნენ გაწვრთნილნი და შეიარაღებულნი იყვნენ მხოლოდ რეზინის ხელკეტებით. მსუბუქი დაზიანებების მქონეებს მედიკოსები მკურნალობდნენ.[116] დატყვევებული პოლიცია იყო ყირიმიდან, ცენტრალური აღმოსავლეთის ქალაქებიდან: დნიპროდან, კრივი-რიჰიდან და აღმოსავლეთ ლუგანსკიდან.[111] ჯარისკაცები, რომელთაგან თითქმის 100 ჩაბარდა შეტაკების დროს (ძირითადად წვევამდელები, 19-20 წლის),[118] პატიმრობაში იმყოფებოდნენ უკრაინის ენერგოკომპანიის შტაბ-ბინაში და ოქტომბრის სასახლეში.[116]

10:00 საათზე, 10,000-დან 20,000-მდე დემონსტრანტი დარჩა და მინიმუმ 42 ადამიანი დაიღუპა, ძირითადად, პოლიციის სროლის შედეგად, იტყობინებოდა Kyiv Post.[116] UNIAN-ის კორესპონდენტის ცნობით, დამოუკიდებლობის მოედანზე 30,000-ზე მეტი ადამიანი იმყოფებოდა.[119] 10:55 საათზე პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსმა ანდრი კლიუევმა გამოაცხადა, რომ პრეზიდენტი მზად იყო ხელი მოეწერა ხელშეკრულებისათვის ოპოზიციასთან უკრაინის კონსტიტუციის მოთხოვნილ ცვლილებებთან დაკავშირებით და აღნიშნა, რომ მიმდინარე შეტაკებებმა უნდა აიძულონ პოლიტიკოსები, რომ იპოვონ სწრაფი კონსენსუსი. [120]

 
ნიღბიანი მომიტინგე საჰაერო იარაღით.

10:00 საათზე ევრომაიდანის აქტივისტებმა მოახდინეს კიევის მეტროს სადგურ პოლიტექნიკური ინსტიტუტის მთავარი ოფისის პიკეტირება, სისტემის ხელახალი გახსნის მოთხოვნით.[121] კიევის საქალაქო სახელმწიფო ადმინისტრაციის ყოფილმა ხელმძღვანელმა ივან სალიიმ ასევე მოითხოვა მეტროს გახსნა.[122] იმ დღის 16:00 საათზე ტიტუშკები მეტროთი გადაიყვანეს პოზნიაკის სადგურიდან პეჩერსკის სადგურამდე, იტყობინება Lvivska Gazeta.[123] მთავრობამ ასევე დახურა საავტომობილო გზები და რკინიგზა.

მატარებლები კიევსა და ლვოვს შორის დროებით შეჩერდა; რკინიგზის წარმომადგენლის თქმით, ეს ხაზების დაზიანების გამო მოხდა.[124] ამას დაემთხვა ცნობები იმის შესახებ, რომ იარაღი ამოიღეს ლვოვში შინაგან საქმეთა სამინისტროს შეიარაღებიდან და გადაიტანეს კიევის გარეუბანში.[125]

კიევის საქალაქო სახელმწიფო ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა, ვოლოდიმირ მაკეენკომ დატოვა რეგიონების პარტია, მაგრამ განაცხადა, რომ გააგრძელებდა თავისი მოვალეობების შესრულებას ქალაქის გამართულად ფუნქციონირების უზრუნველსაყოფად.[113] მან ბრძანა კიევის მეტროს ხელახალი გახსნა.[126] 15:00 საათისთვის მეტრო ჯერ კიდევ არ მუშაობდა და ქალაქში სახმელეთო ტრანსპორტი მწირი იყო. მეტრო ნაწილობრივ გაიხსნა საღამოს, მაგრამ გადასასვლელი სადგურები დაკეტილი დარჩა.[127]

კიევში გაერთიანებული სამეფოს საელჩო დროებით დაიხურა.[128]

რადიო თავისუფლებამ გამოაქვეყნა ვიდეომასალა, სადაც პოლიციის სპეცრაზმი კალაშნიკოვებიდან და სნაიპერული თოფებიდან ესვრის მომიტინგეებს.[129] შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ზახარჩენკომ გამოაცხადა, რომ პოლიციას საბრძოლო იარაღი გადაეცა და ერს მიმართა: „ჩვენ ხელი მოვაწერეთ შესაბამის ბრძანებებს, როგორც ანტიტერორისტული ცენტრის მუშაობის ნაწილი: სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლებს გადაეცათ საბრძოლო იარაღი და ისინი გამოყენებული იქნება კანონის შესაბამისად“.[130] სამინისტროს ვებსაიტზე ნათქვამია, რომ სპეცრაზმს უფლება ჰქონდა გამოიყენებინათ თავიანთი იარაღი მომიტინგეების მიერ დაკავებული მძევლების გასათავისუფლებლად.[131] სამინისტრომ ასევე განაცხადა, რომ სნაიპერმა დაჭრა 20 პოლიციელი.[131]

Interfax-Ukraine-ის ცნობით, 15:00 საათზე „უცნობი პირების ჯგუფი“ პრეზიდენტის ადმინისტრაციის შენობისკენ გაემართა და სროლისა და აფეთქებების ხმა ისმოდა. ევრომაიდანის თავდაცვის ძალებმა არაერთხელ მოუწოდეს მომიტინგეებს არ გასულიყვნენ მოედნის პერიმეტრს გარეთ.[132]

დიპლომატიური ძალისხმევა

რედაქტირება

ზემოაღნიშნული შეტაკებები დაიწყო ეროკავშრის საგარეო საქმეთა სამი მინისტრის ვიზიტამდე ცოტა ხნით ადრე. ვიზიტორები იყვნენ რადოსლავ სიკორსკი პოლონეთიდან, ლორან ფაბიუსი საფრანგეთიდან და ფრანკ-ვალტერ შტაინმაიერი გერმანიიდან. ისინი შეხვდნენ პრეზიდენტ იანუკოვიჩს, რათა ხელი შეეწყოთ უკრაინის ოპოზიციასთან კომპრომისისთვის.[133][134] უსაფრთხოების მიზნით შეხვედრა გადაიდო და ერთი საათით გვიან დაიწყო.[133] შეხვედრის დაწყებამდე ფაბიუსმა BFM TV-სთან ინტერვიუში განაცხადა: „ჩვენი მიზანია უკრაინის ადმინისტრაციას არჩევნები ჩავატარებინოთ. არჩევნები ერთადერთი გამოსავალია“.[135] მოლაპარაკებები ექვსი საათის განმავლობაში მიმდინარეობდა.[136] პოლონეთის პრემიერ-მინისტრმა დონალდ ტუსკმა ჟურნალისტებს ამის შემდეგ მალევე განუცხადა: „იანუკოვიჩი შეგვითანხმდა, რომ მზად იყო წელს ვადამდელი არჩევნები ჩაეტარებინა, როგორც საპრეზიდენტო, ასევე საპარლამენტო“. ტუსკმა ასევე თქვა, რომ იანუკოვიჩს „მომდევნო 10 დღეში ეროვნული ერთიანობის მთავრობის ჩამოყალიბების და ზაფხულამდე კონსტიტუციის შეცვლის სურვილი ჰქონდა“. დაიგეგმა შემდგომი მოლაპარაკებები შესაბამისი დოკუმენტის ხელმოწერის შესახებ.[137]

იანუკოვიჩისა და რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმერ პუტინის სატელეფონო საუბრის შემდეგ, რუსეთის ადამიანის უფლებათა ომბუდსმენი ვლადიმერ ლუკინი იანუკოვიჩის თხოვნით უკრაინაში წარმომადგენლად გაგზავნეს, რათა შუამავალი ყოფილიყო მოლაპარაკებებში მთავრობასა და ოპოზიციას შორის.[133]

შეერთებულმა შტატებმა სავიზო აკრძალვა დაუწესა 20 უკრაინელ თანამდებობის პირს, რომლებსაც ისინი „პოლიტიკურ ჩაგვრასთან დაკავშირებული ადამიანის უფლებების დარღვევის შეკვეთაზე პასუხისმგებლად თვლიდნენ“.[133] ევროკავშირმა შემოიღო სავიზო აკრძალვა და ფინანსური აქტივების გაყინვა უკრაინაში ძალადობაზე პასუხისმგებელი პირების მიმართ და აკრძალა უკრაინაში იმ აღჭურვილობის ექსპორტი, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას რეპრესიებისთვის.[138][139][140] „მოქმედების მასშტაბები წინ წაიწევს უკრაინაში განვითარებული მოვლენების ფონზე“ – დაასკვნა ევროპულმა საბჭომ.[141]

უკრაინის პოლიტიკური მოვლენები

რედაქტირება

მმართველი რეგიონების პარტიის ლიდერი ალექსანდრე ეფრემოვი ლუგანსკში ადგილობრივ ლიდერებთან და სამართალდამცავ ორგანოებთან შესახვედრად გაემგზავრა, რათა განეხილათ სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინის დამოუკიდებლობის გამოცხადების და სახელმწიფოსგან გამოყოფის შესაძლებლობა.[142][143][144] ყირიმის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე ვლადიმირ კონსტანტინოვი მოსკოვში გაემგზავრა, სადაც გამოაცხადა, რომ ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა უკრაინას გამოეყოფოდა, თუკი ხელისუფლება შეიცვლებოდა.[145][146]

რეგიონების პარტიის დეპუტატმა სერგი ტიგიპკომ მოითხოვა პარლამენტის თავმჯდომარის ვოლოდიმირ რიბაკის გადადგომა, მისი ოპოზიციური პარლამენტარით შეცვლა და ისეთი პრემიერ-მინისტრის სასწრაფო არჩევა, რომელსაც მხარს უჭერდა ყველა ფრაქცია. „პრეზიდენტმა, პარლამენტის თავმჯდომარემ, პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა და ოპოზიციის ლიდერებმა მთლიანად დაკარგეს კონტროლი ქვეყანაში არსებულ სიტუაციაზე და არ გვთავაზობენ გამოსავალს ქვეყნის დამშვიდებისთვის“ – განაცხადა მან. „მათი უმოქმედობა იწვევს დაპირისპირების და დაღუპულების ზრდას.[147] ქვეყანაში კრიზისის მოსაგვარებლად საჭიროა დაუყოვნებელი კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმა და არა მოლაპარაკებები.“[147] საღამოს ტიგიპკომ მოლაპარაკება გამართა ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებთან – იაცენიუკთან და კლიჩკოსთან.[148]

კიევის საქალაქო ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი ვოლოდიმირ მაკეენკო და 17 დეპუტატი რეგიონების პარტიიდან გადადგნენ.[149] რივნეში და ჟიტომირში რეგიონების პარტია ოფიციალურად დაიშალა და ამ რეგიონის ყველა დეპუტატმაც დატოვა პარტია.[150]

რეგიონების პარტიის ათმა და ორმა დამოუკიდებელმა დეპუტატმა მოითხოვა საპარლამენტო-საპრეზიდენტო მმართველობის ფორმაზე დაბრუნება.[151] მათ ასევე მოუწოდეს უშიშროების ძალებს „შეასრულონ ფიცი, რომელიც დადეს უკრაინელი ხალხის წინაშე, არ შეასრულონ დანაშაულებრივი ბრძანებები ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენების შესახებ, არ დაუშვან სამართალდამცავების მონაწილეობა პროვოკაციებში, რომელშიც მთელ უკრაინაში ბანდები მშვიდობიანი საზოგადოებისა და მომიტინგეების წინააღმდეგ მონაწილეობენ“.[152]

16:42 საათზე პარლამენტი რიგგარეშე სხდომაზე შეიკრიბა.[153] რეგიონების პარტიამ მონაწილეობა არ მიიღო.[154] UNIAN-ის კორესპონდენტის ცნობით, 450-დან 227 დეპუტატი - ძირითადად ოპოზიციიდან, მაგრამ ზოგიერთი რეგიონების პარტიიდან სხდომას ესწრებოდა.[155] 238 დამსწრე დეპუტატიდან 236-მა ხმა მისცა ბოლო ძალადობის დაზრახვას, აკრძალა მომიტინგეების წინააღმდეგ იარაღის გამოყენება და მათ წინააღმდეგ განლაგებული ჯარები და პოლიცია უკან დააბრუნა.[156][157] უკრაინის კომუნისტური პარტიის საპარლამენტო ფრაქციამ და რეგიონების პარტიის დაახლოებით 80%-მა სხდომის გამოტოვება არჩია.[158] კანონმდებლებმა აუკრძალეს შინაგან ჯარებს, უკრაინის შეიარაღებული ძალებს, SBU-ს და სხვა სამთავრობო უწყებების უფროსებს და მეთაურებს ნებისმიერი კონტრტერორისტული ოპერაციების განხორციელება, რადგან ისინი არღვევდნენ უკრაინის კონსტიტუციას.[159] მათ ასევე დაევალათ შეეწყვეტათ გზების და ხიდების, სკვერების და ქუჩების კიევსა და სხვა ქალაქებში გადაკეტვა.[160] რეგიონების პარტიის დეპუტატები სხდომაზე „ანტიკრიზისული ჯგუფის“ შექმნაზე შეთანხმდნენ.[161] გვიან საღამოს ცნობილი გახდა, რომ რეგიონების პარტიის საპარლამენტო ფრაქცია კიდევ ხუთმა დეპუტატმა დატოვა.[162]

ყირიმის პარლამენტმა 21 თებერვალს რიგგარეშე სხდომა მოიწვია. ყირიმელი თათრების მეჯლისის ლიდერმა თქვა, რომ ეჭვობს, რომ დეპუტატები რუსეთის სამხედრო ინტერვენციას მოითხოვენ და თქვა: „ხვალ შეიძლება იყოს გადაწყვეტილება, რომელიც ყირიმს ქაოსს და კატასტროფას მოუტანს“.[163] რამდენიმე მეცნიერმა განიხილა ყირიმში რუსეთის ჩარევის ალბათობა, განსაკუთრებით ყირიმის უნიკალური გეოპოლიტიკური ბუნებისა და დემოგრაფიის გამო.[164]

21 თებერვალი

რედაქტირება
 
ევრომაიდანი 21 თებერვალს

შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსის მოადგილემ, გენერალ-ლეიტენანტმა იური დუმანსკიმ თანამდებობა დატოვა, რადგან არ ეთანხმებოდა არმიის მონაწილეობას კონფლიქტში.[165] „დღეს არმია ჩართულია სამოქალაქო კონფლიქტში, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მშვიდობიანი მოსახლეობის და ჯარისკაცების მასობრივი დაღუპვა“ – განაცხადა მან.[166] დაახლოებით შუაღამისას ჟურნალისტმა არტემ შევჩენკომ, უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალურ შტაბში თავის წყაროებზე დაყრდნობით, გამოაცხადა, რომ 10 BTR, DAI (გზის ავტოინსპექტირების) მანქანების თანხლებით გაემგზავრა კოზაჩიას (კაზაკთა) ყურედან, სადაც მდებარეობს რუსეთის შავი ზღვის ფლოტი.[167] შევჩენკოს თქმით, 1500 საჰაერო სადესანტო ჯარისკაცი და 400 საზღვაო ქვეითი – მათ შორის 25-ე საჰაერო-სადესანტო ბრიგადა, 1-ლი საზღვაო ქვეითი ბრიგადა, 831-ე ანტი-დივერსიული განყოფილება და მე-2 საზღვაო ქვეითი სპეცრაზმი – გადაიყვანეს 20 თებერვალს СБУ-ს დაქვემდებარებაში ანტი-ტერორისტული ოპერაციისთვის.[168]

პარლამენტის სესიის წინ გავრცელდა ინფორმაცია, რომ რეგიონების პარტიის ბევრმა წევრმა და მათმა ოჯახებმა დატოვეს დედაქალაქი,[169] მათ შორის იყო შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელი ზახარჩენკო და გენერალური პროკურორი ვიქტორ პშონკა.[170]

მოგვიანებით, მაიდანის აქტივისტებმა გაათავისუფლეს შინაგანი ჯარების სამხედრო მოსამსახურეები, რომლებიც წინა დღეს დაატყვევეს.[171] ამასობაში კიევში აქციის მონაწილეებს რადეხივის მთელი პოლიცია შეუერთდა.[172]

უკრაინის უშიშროების სამსახურმა ოფიციალურად შეწყვიტა 19 თებერვალს შემოღებული „მზადება ანტიტერორისტული ოპერაციისთვის“.[173]

შეთანხმება პოლიტიკური კრიზისის შესახებ

რედაქტირება

კომპრომისული შეთანხმება მიღწეული იქნა 21 თებერვალს რამდენიმე საათიანი მოლაპარაკებების შემდეგ, რომელსაც უძღვებოდნენ ევროკავშირის შუამავლები და პოლონეთის, საფრანგეთის და გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრები.[174][175] მას ოფიციალურად უწოდეს შეთანხმება უკრაინაში პოლიტიკური კრიზისის მოგვარების შესახებ, მაგრამ არაოფიციალურად უწოდებენ 21 თებერვლის შეთანხმებას და ხელი მოაწერეს როგორც ოპოზიციის ლიდერებმა, ასევე პრეზიდენტმა იმ მოლაპარაკებების შემდეგ, რომელიც მთელი ღამე გრძელდებოდა.[176] შეთანხმების დებულებები მოიცავდა უკრაინის კონსტიტუციის აღდგენას, როგორც ის იყო 2004 და 2010 წლებში; საკონსტიტუციო რეფორმა სექტემბრისთვის დასრულდა; ვადამდელი საპრეზიდენტო არჩევნების ჩატარებას არაუგვიანეს 2014 წლის დეკემბრისა; ადმინისტრაციის, ოპოზიციისა და ევროპის საბჭოს ერთობლივი მონიტორინგის მიერ განხორციელებული ძალადობის ფაქტის გამოძიებას; ვეტოს საგანგებო მდგომარეობის დაწესებაზე; 17 თებერვლიდან დაკავებული აქციის მონაწილეების ამნისტიას; აქციის მონაწილეების მიერ დაკავებული საზოგადოებრივი შენობების დათმობას; უკანონო იარაღის ჩამორთმევას; „ახალი საარჩევნო კანონების“ მიღებას და უკრაინის ახალი ცენტრალური საარჩევნო კომისიის შექმნას.[177][178] ევროკავშირის სამმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა დოკუმენტს მოწმის სახელით მოაწერა ხელი,[179] მაგრამ არა რუსმა შუამავალმა ვლადიმერ ლუკინმა, რადგან მას არ ჰქონდა მანდატი, მოეწერა ხელი შეთანხმებაზე კრიზისის შესახებ.[180][181]

450-კაციანმა პარლამენტმა ერთხმად, 386 ხმით 0-ის წინააღმდეგ მხარი დაუჭირა 2004 წლის კონსტიტუციას და შემდეგ მისმა 450 წევრმა 332 ხმით 0-ის წინააღმდეგ ხმა მისცა შინაგან საქმეთა მინისტრის ზახარჩენკოს უფლებამოსილების შეჩერებას.[166] კიდევ ერთმა კანონპროექტმა შეიტანა ცვლილებები სისხლის სამართლის კოდექსში, რომელიც იძლეოდა იულია ტიმოშენკოს გათავისუფლების საშუალებას.[182] ღონისძიებას მხარი 310-მა დეპუტატმა დაუჭირა, მათ შორის იყო 54 რეგიონების პარტიიდან და 32 კომუნისტი.[183][182] მიკოლა რუდკოვსკიმ პრეზიდენტ იანუკოვიჩის იმპიჩმენტის კანონპროექტი წარადგინა.[184] პარლამენტმა იმ საღამოს ასევე მიიღო რეზოლუცია, რომელიც შინაგან საქმეთა სამინისტროს ყველა დანაყოფს და პოლიციელს უბრძანებდა დაბრუნებულიყვნენ თავიანთ ყაზარმებში.[53]

შეთანხმების შემდეგ

რედაქტირება
 
მემარჯვენე სექტორის აქტივისტები დგანან ბელარუსის ოპოზიციური მოძრაობის დროშის წინ.

მემარჯვენე სექტორის ლიდერმა დმიტრო იაროშმა უარყო შეთანხმება და თქვა: „ჩვენ უნდა განვაცხადოთ აშკარა ფაქტი, რომ კრიმინალურ რეჟიმს ჯერ არ ჰქონდა გაცნობიერებული მისი ბოროტების სიმძიმე“. მან აღნიშნა, რომ შეთანხმება არ ითვალისწინებს შინაგან საქმეთა მინისტრ ზახარჩენკოს დაკავებას; ბერკუტის მეთაურების დასჯას, რომლებიც სავარაუდოდ მონაწილეობდნენ მშვიდობიანი მოსახლეობის მკვლელობაში; გენერალური პროკურორისა და თავდაცვის მინისტრის გადაყენებას; რეგიონების პარტიისა და კომუნისტური პარტიის აკრძალვას და უსაფრთხოების გარანტიებს ოპოზიციაში ჩართულთათვის. მან მოუწოდა რომ, „სახალხო რევოლუცია“ გაგრძელებულიყო მანამ, სანამ ძალაუფლება მთლიანად არ ჩამოშორდებოდა მმართველ ხელისუფლებას.[166] ევრომაიდანის ლიდერი ანდრიი პარუბი დაჟინებით მოითხოვდა არჩევნების ჩატარებას რაც შეიძლება მალე და იმეორებდა, რომ აქციის მონაწილეთა ერთ-ერთი მთავარი მოთხოვნა იყო პრეზიდენტ იანუკოვიჩის გადადგომა.[185] AutoMaidan-მა ასევე გამოაცხადა, რომ იანუკოვიჩის გადადგომის გარდა არაფერს მიიღებდა.[186]

ვიტალი კლიჩკომ იანუკოვიჩთან ხელის ჩამორთმევის შემდეგ ბოდიში მოუხადა დამოუკიდებლობის მოედანზე შეკრებილებს.[187] აქციის მონაწილეებმა შეთანხმება ცუდად მიიღეს. აქტივისტმა ვოლოდიმირ პარასიუკმა სცენიდან გააფრთხილა, რომ თუ იანუკოვიჩი მეორე დღის 10:00 საათამდე არ გადადგება, შეიარაღებული გადატრიალება მოეწყობოდა.[188] ოლეჰ ლიაშკო გამოეხმაურა მოთხოვნას და თქვა: „ან გადადგება, ან ჩვენ წავიყვანთ“. მოგვიანებით გაირკვა, რომ კიევის გარეთ პრორუსი პოლიტიკოსის ვიქტორ მედვედჩუკის საზაფხულო სახლს ცეცხლი წაუკიდეს.[189]

გვიან შუადღისთვის ასობით სპეცრაზმელი, რომლებიც იცავდნენ საპრეზიდენტო შენობას და მიმდებარე სამთავრობო შენობებს, გაუჩინარდა.[53] პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა რადოსლავ სიკორსკიმ ძალების გაყვანას „გამაოცებელი“ უწოდა და აღნიშნა, რომ ეს არ იყო შეთანხმების ნაწილი.[190] სპეცრაზმმა დილიდან დაიწყო უკან დახევა, რადგან ეშინოდა, რომ იანუკოვიჩის მთავრობა ძალადობაზე პასუხისმგებლობას მათ დააკისრებდა და იმის შიშით, რომ თავს დაესხმებოდნენ მას შემდეგ, რაც მომიტინგეებმა 2014 წლის 18 თებერვალს პოლიციას 1200 პისტოლეტი და კალაშნიკოვის თოფი მოპარეს სამთავრობო შენობების ოკუპაციისას ლვოვში.[53] უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრო ხელმძღვანელობის გარეშე დარჩა. შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილემ ვიქტორ დუბოვიკმა სპეცრაზმს ქალაქის დატოვება უბრძანა, მაგრამ უცნობია საიდან გაჩნდა ეს ბრძანება.[53] ოპოზიციის წევრმა სერხი პაშინსკიმ ქალაქგარეთ გაცილა 5000-ზე მეტი ოფიცერი, შინაგან საქმეთა სამინისტროს ძალების და უკრაინის სპეცრაზმის სხვა სპეცრაზმის წარმომადგენლები.[53] მას შემდეგ რაც სპეცრაზმი გაუჩინარდა, ანდრეი პარუბიმ განაცხადა, რომ ევრომაიდანის თავდაცვამ მშვიდობიანად მოიპოვა კონტროლი კიევზე და მის სამთავრობო შენობებზე[191] და რომ სამხედროები ოპოზიციასთან ერთად იდგნენ.[192]

ახალი საპარლამენტო კოალიცია მას შემდეგ შეიქმნა, რაც რეგიონების პარტიის ფრაქცია 28 დეპუტატმა დატოვა.[193] დარჩენილ ფრაქციაში სერგი ტიგიპკომ ჩამოაყალიბა „განსაკუთრებული თანამდებობის მქონე დეპუტატების 31 ჯგუფი“, რათა დაეყოლიებინა რეგიონების პარტიის სხვა დეპუტატები, რომ კენჭისყრაში პროგრესულად მიეღოთ მონაწილეობა.[194]

იანუკოვიჩის გადაყენება

რედაქტირება

21 თებერვალს პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა და პარლამენტმა 22 და 23 თებერვალი გლოვის დღეებად გამოაცხადეს „მასობრივი არეულობის შედეგად ადამიანების დაღუპვის გამო“.[195]

პარლამენტის თავმჯდომარემ ვოლოდიმირ რიბაკმა 22 თებერვალს ავადმყოფობის გამო პარლამენტში გადადგომის შესახებ განცხადება შეიტანა.[196] იანუკოვიჩის ადგილსამყოფელი უცნობი რჩებოდა, მიუხედავად იმისა, რომ მედიის ცნობით, ის ხარკივში გაფრინდა (ხარკივის ოლქის მაშინდელი გუბერნატორის, მიხაილო დობკინის თქმით, იანუკოვიჩი იმ დღეს ხარკივში იმყოფებოდა[53]). ოლექსანდრ ტურჩინოვმა თქვა, რომ მინისტრების უმეტესობა გაუჩინარდა, მათ შორის შინაგან საქმეთა მინისტრი ზახარჩენკო, რომელიც ბელარუსში გაიქცა.[197]

დღის მეორე ნახევარში რადამ 328-0 მხარი დაუჭირა[198] იანუკოვიჩის თანამდებობიდან გადაყენებას და 25 მაისს საპრეზიდენტო არჩევნების დანიშვნას.[56][199] ეს კენჭისყრა არ მიჰყოლია უკრაინის კონსტიტუციის მიერ დადგენილ იმპიჩმენტის პროცესს, რომელიც მოიცავდა იანუკოვიჩის ფორმალურ დასჯას და საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას და ხმების სამი მეოთხედი, მინიმუმ 388 ხმა პარლამენტის მხარეს იყო. ამის ნაცვლად, პარლამენტმა განაცხადა, რომ იანუკოვიჩმა „არაკონსტიტუციურად აარიდა თავი საკუთარ საკუთარ მოვალეობებს“ და ვადამდელი არჩევნების მიზეზად „უკიდურესი გადაუდებელი გარემოებები“ დაასახელა.[200] ამის შემდეგ კანონმდებლებმა ოპოზიციის ლიდერი ალექსანდრე ტურჩინოვი უკრაინის პარლამენტის თავმჯდომარედ, პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლად და პრემიერ მინისტრად აირჩიეს; ამ გადაწყვეტილებამ ასევე დაარღვია კონსტიტუცია, რომლის მიხედვითაც იმპიჩმენტირებული პრეზიდენტი პრემიერ-მინისტრ სერხი არბუზოვს უნდა შეეცვალა.[57][201][202]

ტურჩინოვი ამტკიცებდა, რომ იანუკოვიჩი დათანხმდა გადადგომას პრეზიდენტის პოსტზე, მაგრამ მრჩევლებთან კონსულტაციის შემდეგ მან უარყო ეს და წინასწარ ჩაწერა განცხადება გადადგომის შესახებ.[166] იანუკოვიჩმა განაცხადა, რომ ის არ გადადგება და არ დატოვებს ქვეყანას, მან პარლამენტის გადაწყვეტილებებს „უკანონო“ უწოდა. მან დასძინა, „ჩვენი ქვეყნის და მთელი მსოფლიოს მიერ ნანახი მოვლენები სახელმწიფო გადატრიალების მაგალითია“ და შეადარა ისინი ნაცისტური პარტიის აღზევებას გერმანიაში 1930-იან წლებში.[203]

გაუჩინარება და სამართლებრივი დევნა

რედაქტირება

ახალი დროებითი მთავრობისთვის ძალაუფლების გადაცემის საპარლამენტო პროცედურების შემდეგ, გენერალური პროკურორი პშონკა და შემოსავლებისა და მოვალეობების მინისტრი ალექსანდრე კლიმენკო რუსეთის საზღვარზე გააჩერეს ქვეყნიდან გაქცევის მცდელობისას. სახელმწიფო სასაზღვრო სამსახურის ინფორმაციით, იანუკოვიჩმა დონეცკიდან ჩარტერული რეისით გაქცევაც სცადა, მაგრამ მესაზღვრეებმა შეაჩერეს. მესაზღვრეებს „შეიარაღებული ადამიანების ჯგუფი დახვდა, რომლებმაც ფული შესთავაზეს სათანადო ნებართვის გარეშე ფრენისთვის“. შემდეგ იანუკოვიჩს ჯავშანმანქანა დარჩა და მისი ადგილმდებარეობა უცნობი იყო.[204] დონეცკიდან გაფრენა სცადა შინაგან საქმეთა ყოფილმა მინისტრმა ზახარჩენკომაც და ისიც ანალოგიურად უკან დააბრუნეს.[205]

23 თებერვალს, პარლამენტის დეპუტატმა ოლეჰ ლიაშკომ განაცხადა, რომ იანუკოვიჩი ნახეს სევასტოპოლში რუსეთის საზღვაო ბაზაზე, რომელიც რუსული სამხედრო გემით ქვეყნიდან გასაქცევად ემზადებოდა.[206] ჟურნალისტი ტეტიანა ჩორნოვოლი ვარაუდობდა, რომ ის რეალურად სევასტოპოლში თავისი პირადი იახტით გაქცევას ცდილობდა.[207] დაცვის მხარის სასამართლო ჩვენების თანახმად, იანუკოვიჩი და მისი ოჯახი ხარკოვიდან დონეცკში ვერტმფრენით ჩაფრინდნენ, შემდეგ აზოვის ზღვაზე ბერდიანსკში, საიდანაც რუსული სამხედრო მარკირების მქონე თვითმფრინავით, ორი სხვა აეროდრომის გავლით, რუსულ ობიექტში გადაიყვანეს. იალტაში, ყირიმში, შემდეგ გადავიდა რუსეთის ბაზაზე სევასტოპოლში და გაემგზავრა 23 თებერვლის საღამოს.[208]

24 თებერვალს, შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ავაკოვმა გამოაცხადა, რომ იანუკოვიჩი მოხვდა ქვეყნის ყველაზე მნიშვნელოვან ძებნილთა სიაში და რომ მასზე და სხვა ოფიციალურ პირებზე „სამოქალაქო მოსახლეობის მასობრივი მკვლელობის სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა“.[209][210] 25 თებერვალს პარლამენტმა სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს სთხოვა „დაედგინა და პასუხისგებაში მოეყვანა“ უკრაინელი მაღალჩინოსნები, მათ შორის იანუკოვიჩი, კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულებისთვის „მოქალაქეთა მშვიდობიანი საპროტესტო აქციების“ დროს 2013 წლის 21 ნოემბრიდან 2014 წლის 22 თებერვლამდე.[211] იმავე დღეს იანუკოვიჩსა და ზახარჩენკოს საერთაშორისო ძებნა გამოუცხადეს.[212] სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა 20 თებერვალს ევრომაიდანის დემონსტრანტების მკვლელობის გამო. იანუკოვიჩი; პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ყოფილი უფროსი ანდრიი კლიუევი; ყოფილი გენერალური პროკურორი ფშონკა; შინაგან საქმეთა ყოფილი მინისტრი ზახარჩენკო; SBU-ს ყოფილი ხელმძღვანელი იაკიმენკო; შინაგანი ჯარების მეთაური სტანისლავ შულიაკი; და არაერთი სხვა საქმეში ეჭვმიტანილად გამოცხადდა.[213]

შედეგები და ახალი მთავრობა

რედაქტირება

22 თებერვალს იულია ტიმოშენკო ციხიდან გაათავისუფლეს და მან დამოუკიდებლობის მოედანზე სიტყვით მიმართა 100 000-ზე მეტ ადამიანს.[214] იმავე დღეს პარლამენტმა შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებლად არსენ ავაკოვი დანიშნა.[215] დეპუტატებმა ასევე უნდობლობის გამოცხადებით გაათავისუფლეს ვიქტორ ფშონკა უკრაინის გენერალური პროკურორის პოსტიდან.[216]

23 თებერვალს, ეროვნული გლოვის მეორე დღეს, პარლამენტმა მხარი დაუჭირა კანონის გაუქმებას ენობრივი პოლიტიკის შესახებ, რომელმაც რუსულ, რუმინულ და უნგრულ ენებს ზოგიერთ რეგიონში რეგიონალური ენების ოფიციალური სტატუსი მიანიჭა.[7][217] თუმცა, ამ ზომას მოგვიანებით ვეტო დაადო მოქმედმა პრეზიდენტმა, რომელმაც თქვა, რომ არ მოაწერს ხელს კანონპროექტს, სანამ არ შემუშავდება ახალი კანონმდებლობა უმცირესობათა ენების დასაცავად.[218] იმავე დღეს, პარლამენტმა თანამდებობიდან გაათავისუფლა საგარეო საქმეთა მინისტრი ლეონიდ კოჟარა, ჯანდაცვის მინისტრი რაისა ბოგატიროვა და განათლების მინისტრი დმიტრო ტაბაჩნიკი და ნაციონალიზაცია მოახდინა იანუკოვიჩის კერძო საკუთრებისა მეჟიჰირიაზე.[7][219] ორდერები გაიცა შემოსავლების ყოფილ მინისტრ ოლექსანდრ კლიმენკოსა და ყოფილ გენერალურ პროკურორ ფშონკაზე.[7] პარლამენტმა ასევე მიიღო ცვლილებები, რომლებიც აღადგენდა მის უფლებამოსილებას მოსამართლეთა დანიშვნისა და გათავისუფლების შესახებ, რომელიც მანამდე ეკუთვნოდა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს.[220]

კიევის მეტრო კვლავ სრულად ამოქმედდა, მათ შორის, 24 თებერვალს ხელახალი გაიხსნა მაიდან ნეზალეჟნოსტის სადგური.[221]

24 თებერვალს პარლამენტმა თანამდებობიდან გაათავისუფლა სოციალური პოლიტიკის მინისტრი ნატალია კოროლევსკა და კულტურის მინისტრი ლეონიდ ნოვოხატკო;[222] მან ასევე გაათავისუფლა იჰორ სორკინი უკრაინის ეროვნული ბანკის მმართველის თანამდებობიდან და იგი სტეპან კუბივმა შეცვალა.[223][224] იმავე დღეს, უკრაინის უშიშროების სამსახურის უფროსად ალექსანდრე იაკიმენკოს თანამდებობიდან გათავისუფლების შემდეგ ვალენტინ ნალივაიჩენკო დაინიშნა.[225] იმავდროულად, რეგიონების პარტიის ფრაქციის ლიდერმა, ალექსანდრე ეფრემოვმა განაცხადა, რომ პარტია ოპოზიციაში გადადიოდა.[226] მისმა სამოცდაშვიდმა დეპუტატმა ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში ფრაქცია დატოვა.[226]

სამშაბათს, 25 თებერვალს, პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა ტურჩინოვმა ხუთშაბათამდე ეროვნული ერთიანობის მთავრობის შექმნა მოითხოვა.[227] (ორი დღით ადრე მან სამშაბათისთვის მოითხოვა ასეთი მთავრობის შექმნა.[228]) ასევე 25-ში, ანატოლი კინახმა და 32 სხვა დეპუტატმა, ძირითადად რეგიონების პარტიის ყოფილმა წევრებმა, შექმნეს ეკონომიკური განვითარების ფრაქცია.[229][230]

26 თებერვალს ტურჩინოვმა აიღო უკრაინის შეიარაღებული ძალების უმაღლესი მთავარსარდლის მოვალეობა.[231][232]

2014 წლის 27 თებერვალს ჩამოყალიბდა იაცენიუკის პირველი მთავრობა არსენი იაცენიუკის მეთაურობით.[233] მინისტრთა კაბინეტი ჩამოყალიბდა, როგორც პარტიების „ბატკივშინა“, „უდარი“ და „სვაბოდა“ კოალიცია, რომელშიც ასევე ჩართულები იყვნენ საპარლამენტო ფრაქციები „ეკონომიკური განვითარება“, „სუვერენული ევროპული უკრაინა“ და სხვა დამოუკიდებელი დეპუტატები.[234]

იურიდიული მოვლენები

რედაქტირება

24 თებერვალს პარლამენტმა გადაწყვიტა გაეთავისუფლებინა ყველა პოლიტპატიმარი, მათ შორის მამა-შვილი პავლიჩენკოს სისხლის სამართლის საქმეზე[235] და შეუწყვიტა პარლამენტის კვოტიდან დანიშნულ უკრაინის საკონსტიტუციო სასამართლოს ხუთ მოსამართლეს უფლებამოსილება ფიცის დარღვევის გამო.[236] კანონმდებლებმა ასევე შესთავაზეს იმავე მიზეზით გაეთავისუფლებინათ უკრაინის პრეზიდენტის მიერ დანიშნული ორი მოსამართლე და მოუწოდეს უკრაინის მოსამართლეთა საბჭოს სამი დღის ვადაში მოეწვია რიგგარეშე ყრილობა, რათა განეხილათ საბჭოს მიერ დანიშნული ხუთი საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლის გადაყენება. იმავე რეზოლუციით, პარლამენტმა დაავალა უკრაინის გენერალურ პროკურორს სისხლის სამართლის პროცესის დაწყება ყველა მოსამართლის წინააღმდეგ, რომლებიც, უკრაინის სახალხო დეპუტატების აზრით, იყვნენ დამნაშავენი 2010 წლის 30 სექტემბერს (No. 20-რპ/2010) უკრაინის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების მიღებაში კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის შესახებ. 27 თებერვალს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეებმა წერილი გაუგზავნეს ევროპულ ორგანიზაციებს, საერთაშორისო ორგანიზაციებს და უფლებადამცველ ინსტიტუტებს პარლამენტის რეზოლუციის კონსტიტუციურობის საკითხზე.[237]

27 თებერვალს იანუკოვიჩი სახელმწიფო ბიუჯეტიდან 70 მილიარდ დოლარის მოპარვაში დაადანაშაულეს.[238]

უკრაინის უშიშროების სამსახურმა დააკავა მისი კონტრდაზვერვის სამსახურის ყოფილი უფროსი, ვოლოდიმირ ბიკი.[239] 2014 წლის 3 ივლისს ყოფილ პრემიერ მინისტრზე, მიკოლა აზაროვზე ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების ბრალდებით საერთაშორისო ძებნა გამოცხადდა.[240]

იანუკოვიჩის პრესკონფერენცია და რუსული პასუხი

რედაქტირება

28 თებერვალს იანუკოვიჩი დაესწრო პრესკონფერენციას სამხრეთ რუსეთში და უპასუხა რუსი ჟურნალისტების კითხვებს. მან თქვა, რომ მაისის ბოლოს დაგეგმილი ვადამდელი საპრეზიდენტო არჩევნები უკანონოა და ის მათში არ მიიღებს მონაწილეობას. მან ასევე განაცხადა, რომ მაშინ, როცა 21 თებერვლის შეთანხმებას შეეძლო სიტუაციის დამშვიდება, ოპოზიცია ამას არ დათანხმდა.[241]

რუსეთმა იანუკოვიჩის დამხობა უკანონო გადატრიალებად მიიჩნია (და „ხელისუფლების სამხედრო ხელში ჩაგდება“) და არ ცნო დროებითი მთავრობა.[242][243]

1-ელ მარტს რუსეთის პარლამენტმა დაამტკიცა პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის მოთხოვნა უკრაინაში რუსული ჯარების განლაგების შესახებ.[244]

2014 წლის 24 მარტს პუტინმა განაცხადა, 2014 წლის უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნებზე მითითებით - „ჩვენ პატივს ვცემთ უკრაინელი ხალხის არჩევანს და ვიმუშავებთ ამ არჩევნების საფუძველზე შექმნილ ხელისუფლებასთან“.[243]

ცენზურა

რედაქტირება

2014 წლის 11 მარტს უკრაინის სატელევიზიო და რადიო მაუწყებლობის ეროვნულმა საბჭომ გასცა დავალება, რომ ყველა საკაბელო ოპერატორს შეეწყვიტა რუსული არხების ტელევიზიაშ გაშვება, მათ შორის მთავარი სახელმწიფო კონტროლირებადი სადგურების საერთაშორისო არხები - Rossiya 1, პირველი არხი, NTV და Rossiya 24.[245]

ლუსტრაცია

რედაქტირება

26 თებერვალს ეჰორ სობოლევი წარადგინეს ლუსტრაციის კომიტეტის ხელმძღვანელად იაცენიუკის ახალ მთავრობაში.[246] რამდენიმე თვის შემდეგ, 2014 წლის 14 აგვისტოს, პარლამენტმა მიიღო კანონპროექტი, რომელიც მოიცავდა „სახელმწიფო მოხელეებისა და სამთავრობო თანამდებობაზე წარდგენილი პირების შემოწმების პროცედურებს, რათა გადაეწყვიტათ, აკმაყოფილებდნენ თუ არა ისინი შესაბამის თანამდებობის დასაკავებლად გარკვეულ კრიტერიუმებს“.[247][248]

კანონი ლუსტრაციის შესახებ, რომელიც ხელისუფლებისგან გამორიცხავდა იანუკოვიჩის ადმინისტრაციაში მომუშავე მაღალჩინოსნებს, მილიონამდე ადამიანს შეეხო.[249] ხარკოვის ადამიანის უფლებათა დაცვის ჯგუფიდან ვოლოდიმირ იავორსკიმ მას უწოდა „არაგონივრული“ და „ადამიანის უფლებების სერიოზული, სისტემატური დარღვევა“ - სხვა მიზეზებთან ერთად, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ძალიან ბევრი ადამიანი დაკარგადა სამუშაოს, მათ შორის თანამდებობის პირები, რომელთა შეცვლაც ადვილი არ იქნებოდა.[250]

ბერკუტის დაშლა

რედაქტირება

25 თებერვალს შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ავაკოვმა ხელი მოაწერა განკარგულებას ბერკუტის დაშლის შესახებ.[251] მარტში რუსეთმა გამოაცხადა, რომ ყირიმის ბერკუტის დანაყოფი შეინარჩუნებდა თავის სახელს, რადგან ის რუსეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროში იყო ჩართული.[252]{{#tag:ref|The status of Crimea and Sevastopol is currently under dispute by Ukraine and Russia; Ukraine and the majority of the international community consider Crimea an autonomous republic of Ukraine and Sevastopol one of Ukraine's cities with special status, while Russia, on the other hand, considers Crimea a federal subjects of Russia and Sevastopol one of its federal cities.[253] Both are completely under Russian control.[254]

პროტესტები ახალი მთავრობის წინააღმდეგ

რედაქტირება

კეტი იანგის თქმით, რევოლუციის წინააღმდეგ ანტიმაიდანის საპროტესტო აქციებზე პლაკატებით, ინტერნეტ პოსტებით და მიტინგებზე გამოსვლებით თავს დაესხნენ ახალ მთავრობას, როგორც „ებრაულ კლიკას“, რომელიც მდიდარ ებრაელების ინტერესების დასაცავად უკრაინელების გამოყენებას ცხდილობდა და ასახავდა რევოლუციას. როგორც „სიონისტური გადატრიალებას“.[255]

სამხრეთ და აღმოსავლეთ უკრაინა

რედაქტირება

22 თებერვალს პრორუსულმა უკრაინულმა ფრონტ ორგანიზაციამ შეხვედრა სამხრეთ და აღმოსავლეთ უკრაინის წარმომადგენლებთან გამართა.[256] ღონისძიების ორგანიზატორმა, ანდრეი კულევმა თქვა, რომ ჯგუფი აპირებდა განეხილა ქვეყნის ფედერალიზაცია ნახევრად ავტონომიურ რეგიონებად.[257] ოპოზიციასთან შეთანხმების და პარლამენტის მიერ მიღებული ზომების შემდეგ, იანუკოვიჩი კიევიდან ხარკოვში უკრაინის ფრონტის კონგრესზე დასასწრებად გაფრინდა; წყაროები მიუთითებდნენ, რომ ბერკუტის ძალები მოვლენის მოლოდინში ხარკოვში შეიკრიბნენ.[258][259][260] როგორც იური ლუცენკო იტყობინება, 22 თებერვალს შუაღამისას, SBU-მ ხარკოვის გუბერნატორის მიხაილ დობკინისა და მერის ჰენადი კერნესის წინააღმდეგ სეპარატიზმის ადვოკატირებისთვის სისხლის სამართლის საქმე დაიწყო.[261]

22 თებერვალს ხარკოვში სამხრეთ და აღმოსავლეთის რეგიონების კონგრესზე დეპუტატებმა მიიღეს რეზოლუცია, რომელშიც გამოცხადდა, რომ მზად იყვნენ კონსტიტუციური წესრიგი დაეცვათ თავიანთ ტერიტორიაზე. მათ განაცხადეს, რომ კიევში განვითარებულმა მოვლენებმა ცენტრალური ხელისუფლების პარალიზება და ქვეყნის დესტაბილიზაცია მოახდინა.[262] მათ ასევე ხელი მოაწერეს განცხადებას პარლამენტის უფლებამოსილების უარყოფის შესახებ.[263]თარგი:Unreliable source? შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ გუბერნატორი დობკინი და მერი კერნესი რუსეთში გაიქცნენ.[264]

23 თებერვალს პარლამენტმა მიიღო კანონპროექტი უმცირესობათა ენების კანონის გაუქმების შესახებ. პრეზიდენტის მიერ ხელმოწერის შემთხვევაში, კანონპროექტი რუსულს, როგორც უკრაინაში უმცირესობის ენას, გააუქმებდა, თუმცა რეგიონები, როგორიცაა ყირიმი, დასახლებულია რუსულენოვანი უმრავლესობით.[265] Christian Science Monitor იტყობინებოდა, რომ კანონპროექტი „მხოლოდ რუსულენოვანი რეგიონების აღშფოთებას ემსახურებოდა, რომლებიც ამ ნაბიჯს თვლიდნენ უფრო მეტ მტკიცებულებად იმისა, რომ ანტისამთავრობო პროტესტი კიევში, რომელმაც იანუკოვიჩის მთავრობა დაამხო, ნაციონალისტური დღის წესრიგისთვის ზეწოლას აპირებდა.“[266] 28 თებერვალს პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა ტურჩინოვმა კანონპროექტს ვეტო დაადო.[267]

საბჭოთა ძეგლების განადგურება

რედაქტირება

დასავლეთ უკრაინის ქალაქ ბროდიში განადგურდა რუსი ფელდმარშალის, მიხეილ კუტუზოვის ძეგლი.[268] მის დანგრევაში მილიტარისტული დაჯგუფება მარჯვენა სექტორი დაადანაშაულეს.[269] გარდა ამისა, ქალაქ სტრიიში აიღეს საბჭოთა ჯარისკაცების საპატივცემულო ქანდაკება.[270][271] 2013 წლის დეკემბრის დასაწყისში უცნობმა აქტივისტებმა წითელ და შავ (ნაციონალისტური დაჯგუფების, „უკრაინის მეამბოხეთა არმიის“ დროშის) ფერებში ნაწილობრივ გადაღებეს ქანდაკება, რომელიც კიევის არსენალის ქარხნის 1918 წელს დაღუპულ მუშებს ეძღვნებოდა.[272] 28 თებერვალს ქალაქ დნიპროში ვანდალურად დააზიანეს და ნაციონალისტური სლოგანებით შეღებეს ორი მონუმენტი. ერთი მათგანი ეძღვნებოდა II მსოფლიო ომის აღმოსავლეთ ფრონტზე მებრძოლ საბჭოთა ძალებს, ხოლო მეორე ავღანეთში მებრძოლ საბჭოთა ჯარისკაცებს.[273] ინგლისურენოვან ტვიტერის ანგარიშზე რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა რუსულ და საბჭოთა მონუმენტებზე თავდასხმები „რუსოფობიურ ვანდალიზმად“ შეაფასა, ფაქტებს „აღმაშფოთებელი“ უწოდა და მათი დაუყოვნებლივ აღკვეთა მოითხოვა.[274]

ეკონომიკა

რედაქტირება

2014 წლის მაისში საერთაშორისო მონეტარულმა ფონდმა გამოყო $3.2 მილიარდი უკრაინის სტაბილიზაციისთვის. ეს საჭირო გახდა ცოტა ხნით ადრე ხელმოწერილი ასოცირების შეთანხმებით გათვალისწინებული 1.6 მილიატდ ევროს დახმარების მისაღებად ევროკავშირისგან.[275]

სპორტი

რედაქტირება

2014 წლის 19 თებერვალს UEFA-მ განაცხადა, რომ კიევში არსებული არეულობის გამო 2013–14 წლების UEFA-ს ევროპის ლიგის 32-ე რაუნდის მატჩი კიევის დინამოსა და ვალენსიას შორის არა კიევის ოლიმპიურ სტადიონზე, არამედ კვიპროსში, ნიქოზიის GSP სტადიონზე გაიმართებოდა.[276][277][278]

32-ე რაუნდში მონაწილე კიევისა და სხვა კლუბებმა მატჩების წინ დაღუპულებს პატივი წუთიერი დუმილით მიაგეს და თამაშის დროს სამგლოვიარო სამკლაურებს ატარებდნენ.[279][280][281]

25 თებერვალს გადაიდო უკრაინის საკალათბურთო სუპერლიგის 2013–14 წლის სეზონის შემდგომი თამაშები.[282][283] 26 თებერვალს 2013–14 წლების უკრაინის პრემიერლიგის მეორე ნაწილი ქვეყანაში შექმნილი ვითარების გამო შეჩერდა.[284]

3 მარტს ამხანაგური მატჩი აშშ-ისა და უკრაინის საფეხბურთო ნაკრებებს შორის კიევის ნაცვლად ნიქოზიაში ჩატარდა.[285]

დონბასის ჰოკეის კლუბის პლეიოფის თამაშები დონეცკის Druzhba Arena-ს ნაცვლად სლოვაკეთში, ბრატისლავას Slovnaft Arena-ზე ჩატარდა.[286]

საზოგადოებრივი აზრი

რედაქტირება

2016 წლის დეკემბრის სოციოლოგიის საერთაშორისო ინსტიტუტის მიერ ჩატარებულმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ მთავრობის მიერ კონტროლირებად უკრაინაში გამოკითხულთა 34% ძალაუფლების ცვლილებას „უკანონო შეიარაღებულ გადატრიალებად“ მიიჩნევდა, ხოლო 56% „პოპულარულ რევოლუციად“.[287]

ყოფილი თანამდებობის პირების თვითმკვლელობები

რედაქტირება

ევრომაიდანის შემდეგ იანუკოვიჩის რეგიონების პარტიასთან დაკავშირებულმა რვა ყოფილმა სამთავრობო პირმა თავი მოიკლა.[288] როდესაც Newsweek-მა 2015 წლის ზაფხულში მიმართა გენერალურ პროკურატურას გარდაცვალების შესახებ, ოფისმა თავდაპირველად უპასუხა, რომ მათ შესახებ ყველა ინფორმაცია სახელმწიფო საიდუმლოებას წარმოადგენდა.[288] მოგვიანებით პროკურატურამ განაცხადა, რომ ოთხი დაღუპულის გამოძიება მკვლელობის სახით მიმდინარეობდა. მეხუთე საქმეში, პროკურორ სერგეი მელნიჩუკის გარდაცვალებაში, ეჭვმიტანილს ბრალი წაუყენეს.[288]

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Everything you need to know about the Ukraine crisis, Vox (3 September 2014)
    Ukraine's 2014 revolution to Trump's push for a Ukrainian probe of Biden: A timeline, ABC News (1 October 2019)
    The February revolution, The Economist (27 February 2014)
    Ukraine: Everything you need to know about how we got here, CNN (3 February 2017)
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Ukraine profile - Timeline, BBC News
  3. ↑ Novogrod, James. (21 February 2014) Dozens of Ukrainian Police Defect, Vow to Protect Protesters. NBC News. ციტირების თარიღი: 3 March 2014
  4. ↑ Nemtsova, Anna (13 December 2013). „Kiev's Military Guardian Angels“. The Daily Beast. ციტირების თარიღი: 16 December 2013.
  5. ↑ К сегодняшнему расстрелу митингующих может иметь отношение подразделение 'Альфа' СБУ [By now in massacre of protesters may have relation unit "Alpha" SBU]. Zerkalo Nedeli (რუსული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  6. ↑ „EuroMaidan ralles in Ukraine (20 Jan updates)“. Kyiv Post. 21 January 2014.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 „Ukraine: Speaker Oleksandr Turchynov named interim president“. BBC News. 23 February 2014.
  8. ↑ „Makhnitsky: Some 50 people to be charged with organizing killings of Ukrainians“. Kyiv Post. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014. ციტირების თარიღი: 24 February 2014.
  9. ↑ „Ukraine crisis: Lenin statues toppled in protest“. BBC News. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 June 2014. ციტირების თარიღი: 19 May 2014.
  10. ↑ „Parliament passes statement on Ukraine's aspirations for European integration“. Kyiv Post. 22 February 2013. ციტატა: „A total of 315 of the 349 MPs registered in the sitting hall supported the document on Friday. The draft document reads that the Verkhovna Rada "within its powers, will ensure that the recommendations concerning the signing of the Association Agreement between Ukraine and the EU, which are stipulated in the resolutions of the European Parliament and the conclusions of the Council of the EU approved on December 10, 2012, at a meeting of the EU foreign ministers, will be fulfilled."“
  11. ↑ The European Union in Crisis. Palgrave Macmillan, გვ. 3, 274. 
  12. ↑ Kiev protesters gather, EU and Putin joust, Reuters (12 December 2013)
  13. ↑ 13.0 13.1 (2015) Ukraine's Euromaidan: Analyses of a Civil Revolution. Ibidem Press, გვ. 9–14. 
  14. ↑ Yanukovych Offers Opposition Leaders Key Posts, Radio Free Europe/Radio Liberty (25 January 2014)
  15. ↑ 15.0 15.1 Accountability for killings in Ukraine from January 2014 to May 2016 გვ. 9, 21–25. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights.
  16. ↑ „Europe's new battlefield“. The Economist. 22 February 2014. ციტატა: „It is the worst violence Ukraine has known in its 22 years as an independent country“
  17. ↑ „Yanukovich impeached“. Al Jazeera (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 2022-03-01.
  18. ↑ Frizell, Sam (2014-02-22). „Ukraine Protestors Seize Kiev As President Flees“. Time (ინგლისური). ISSN 0040-781X. ციტირების თარიღი: 2022-03-01.
  19. ↑ Frizell, Sam (2014-02-22). „Ukraine Protestors Seize Kiev As President Flees“. Time (ინგლისური). ISSN 0040-781X. ციტირების თარიღი: 2022-03-01.
  20. ↑ Kramer, Andrew E. (24 January 2019). „Ukraine's Ex-President Is Convicted of Treason“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. ციტირების თარიღი: 24 March 2019.
  21. ↑ Sullivan, Tim (1 March 2014). „Russian troops take over Ukraine's Crimea region“. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014.
  22. ↑ Somini Sengupta (15 March 2014). „Russia Vetoes U.N. Resolution on Crimea“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 12 March 2015.
  23. ↑ Damien McElroy (23 February 2014). „Ukraine revolution: live – Ukraine's president has disappeared as world awakes to the aftermath of a revolution“. The Daily Telegraph. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 January 2022.
  24. ↑ Zabyelina, Yuliya (2017). „Lustration Beyond Decommunization: Responding to the Crimes of the Powerful in Post-Euromaidan Ukraine“. State Crime Journal. 6 (1): 55–78. doi:10.13169/statecrime.6.1.0055. ISSN 2046-6056. JSTOR 10.13169/statecrime.6.1.0055.
  25. ↑ „Ukraine to launch 'full clean-out' of corrupt officials“. Reuters (ინგლისური). 10 October 2014. ციტირების თარიღი: 21 May 2019.
  26. ↑ Mishina, Ekaterina. (14 April 2015) Risks of Delayed Lustrations en-us. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 აგვისტო 2019. ციტირების თარიღი: 21 May 2019
  27. ↑ Frequently asked questions about Ukraine, the EU's Eastern Partnership and the EU-Ukraine Association Agreement. European Union External Action (24 April 2015). ციტირების თარიღი: 6 May 2015
  28. ↑ Thompson, Mark (12 March 2014). „Soros: Ukraine needs EU Marshall Plan“. CNN Money. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 March 2014. ციტირების თარიღი: 24 March 2014.
  29. ↑ Coy, Peter; Matlack, Carol; Meyer, Henry (27 February 2014). „The New Great Game: Why Ukraine Matters to So Many Other Nations“. Bloomberg BusinessWeek. ციტირების თარიღი: 23 March 2014.
  30. ↑ Workman, Daniel. (24 April 2019) Ukraine's Top Trading Partners en-US. ციტირების თარიღი: 3 July 2019
  31. ↑ EU to Ukraine: Reforms necessary for trade pact - Feb. 25, 2013 (25 February 2013). ციტირების თარიღი: 17 November 2019
  32. ↑ Kramer, Andrew (15 December 2013). „EU suspends trade deal talks with Ukraine“. The Boston Globe. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 March 2014. ციტირების თარიღი: 27 March 2014.
  33. ↑ Ukraine crisis: Timeline. BBC News (13 November 2014).
  34. ↑ 34.0 34.1 EU talking to IMF, World Bank, others about Ukraine assistance. Cnbc.com (11 December 2013). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 დეკემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 12 March 2014
  35. ↑ 35.0 35.1 35.2 Ukraine leader seeks cash at Kremlin to fend off crisis. Cnbc.com (17 December 2013). ციტირების თარიღი: 12 March 2014
  36. ↑ Russia's shifting role in Ukraine crisis, aljazeera, 2 March 2014
  37. ↑ Vladmir Isachenkov and Maria Danilova (20 February 2014). „Roots and Consequence's of Ukraine's Violence“. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  38. ↑ 38.0 38.1 38.2 „Law on amnesty of Ukrainian protesters to take effect on Feb 17“. Interfax-Ukraine. 17 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  39. ↑ 39.0 39.1 „Yanukovych: I don't want to be at war, my goal is to restore stable development of country“. Interfax-Ukraine. 15 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  40. ↑ Radia, Kirit. (18 February 2014) Ukraine Violence Leaves at Least 25 Dead. ციტირების თარიღი: 1 March 2019
  41. ↑ Dettmer, Jamie (30 March 2014). „Exclusive: Photographs Expose Russian-Trained Killers in Kiev“. The Daily Beast. ციტირების თარიღი: 1 March 2019.
  42. ↑ 42.0 42.1 Ukraine police storm main Kiev protest camp. BBC News (18 February 2014). ციტირების თარიღი: 18 February 2014
  43. ↑ Matthews, Owen (19 February 2014). „Ukraine: Heading for Civil War“. Newsweek. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  44. ↑ Gianluca Mezzofiore. (19 February 2014) Ukraine Facing Civil War: Lviv Declares Independence from Yanukovich Rule. International Business Times. ციტირების თარიღი: 21 February 2014
  45. ↑ „Ukraine protests 'spread' into Russia-influenced east“. BBC News. 26 January 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 January 2014.
  46. ↑ „The authorities de facto introduce a state of emergency“. Ukrayinska Pravda. 18 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014.
  47. ↑ (in Ukrainian) Zakharchenko officially allowed firearms to the security forces, TSN(20 February 2014)
  48. ↑ Ukraine protests timeline, BBC, 23 February 2014
  49. ↑ Рыбак заявил, что подписал постановление ВР о прекращении огня (რუსული). UNIAN. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 21 February 2014.
  50. ↑ [tyzhden.ua]
  51. ↑ „Ukraine protests timeline“. BBC News. 23 February 2014.
  52. ↑ Офіційний портал Верховної Ради України. W1.c1.rada.gov.ua. ციტირების თარიღი: 12 March 2014
  53. ↑ 53.0 53.1 53.2 53.3 53.4 53.5 53.6 Ukraine Leader Was Defeated Even Before He Was Ousted, The New York Times (3 January 2015)
  54. ↑ „Ukraine protests: Vitali Klitschko is seeking immediate resignation of President Yanukocych – watch live“. The Daily Telegraph. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  55. ↑ Yuras Karmanau; Angela Charlton (22 February 2014). „Ukrainian protesters claim control over capital“. Boston. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  56. ↑ 56.0 56.1 James Marson; Alan Cullison; Alexander Kolyandr (22 February 2014). „Parliament Ousts Ukraine President“. The Wall Street Journal. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  57. ↑ 57.0 57.1 „Ukraine: Speaker Oleksandr Turchynov named interim president“. BBC News. 23 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2014.
  58. ↑ „Ukraine issues arrest warrant for missing leader“. Washington Post. Associated Press. 24 February 2014.
  59. ↑ Crimea: Next flashpoint in Ukraine's crisis?, BBC News (24 February 2014)
  60. ↑ Київське метро зупинило рух [Kyiv subway stopped functioning]. Ukrayinska Pravda. 18 February 2014. ციტირების თარიღი: 13 March 2014.
  61. ↑ „Макеєнко: Метро не працюватиме, доки у Києві не буде безпечно“. Zik. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2014. ციტირების თარიღი: 13 March 2014.
  62. ↑ У Києві припинило роботу метро (18 February 2014). ციტირების თარიღი: 13 March 2014
  63. ↑ „Правый сектор объявил мобилизацию для мирного наступления'“. Ukrayinska Pravda. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  64. ↑ Fisher, Max (18 February 2014). „The three big reasons that protests reignited in Ukraine“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 18 February 2014.
  65. ↑ 65.00 65.01 65.02 65.03 65.04 65.05 65.06 65.07 65.08 65.09 65.10 65.11 65.12 65.13 65.14 65.15 65.16 65.17 65.18 „Війна на вулицях Києва. ОНЛАЙН“ [War on the streets of Kyiv. Online]. Ukrayinska Pravda. 18 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  66. ↑ „Мітингувальники прорвали оточення ВВ і намагаються розблокувати Грушевського“ [Protesters broke through the cordon of Internal Troops and attempted to unblock Hrushevskoho]. Ukrayinska Pravda. 18 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  67. ↑ 67.00 67.01 67.02 67.03 67.04 67.05 67.06 67.07 67.08 67.09 „Four reported dead, more than 100 injured as violent clashes break out near Ukraine's parliament (live updates)“. Kyiv Post. 18 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 February 2014.
  68. ↑ При захвате офиса Партии регионов убили двух сотрудников – Царев – Политика. The Sports Network (18 February 2014). ციტირების თარიღი: 18 February 2014
  69. ↑ „Ukraine: protests at President Viktor Yanukovich's party HQ – video“. The Guardian. 18 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014. ციტირების თარიღი: 18 February 2014.
  70. ↑ Twitter / SpilnoTVEnglish: #Ukraine-#Berkut troops attack. Twitter. ციტირების თარიღი: 18 February 2014
  71. ↑ Max Seddon. At Least 13 Dead, Dozens Injured As Ukraine Protests Turn Violent Again. Buzz Feed. ციტირების თარიღი: 20 February 2014
  72. ↑ Москаль: Росіяни кажуть Януковичу, що його керівники СБУ та МВС профнепридатні (უკრაინული). Espreso TV. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  73. ↑ Ветеран "Беркута": мы не стреляли по людям в Киеве ru (2014-03-15). ციტირების თარიღი: 2022-05-05
  74. ↑ „Protesters re-occupy Kiev city hall“. New Straits Times. Agence France-Presse. 31 January 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  75. ↑ Толпа в Киеве забила насмерть компьютерщика из Партии регионов (18 February 2014). ციტირების თარიღი: 21 February 2014
  76. ↑ Тітушки знущаються на Антимайдані над полоненими активістами. Espreso TV. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 19 February 2014.
  77. ↑ Hot soup 7-136 (7 February 2014).
  78. ↑ T20:28+02:00 20:28 18 February 2014 (20 October 2012). „Неизвестные пытаются прорваться в консульство Канады в Киеве – милиция“. Interfax-Ukraine. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 18 February 2014.
  79. ↑ Brewster, Murray (July 12, 2015). „Canadian embassy played role as safe haven in Ukraine uprising, investigation finds | CBC News“. CBC. The Canadian Press. ციტირების თარიღი: 13 April 2021.
  80. ↑ 80.0 80.1 Ukraine: ‘Protesters to be punished’ as police come under attack დაარქივებული 19 February 2014 საიტზე Wayback Machine. , Euronews (19 February 2014)
  81. ↑ 81.0 81.1 81.2 81.3 81.4 81.5 81.6 „Police advance on EuroMaidan at night after government ultimatum“. Kyiv Post. 18 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014.
  82. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.. Ukrayinska Pravda. ციტირების თარიღი: 19 February 2014
  83. ↑ На Майдане горит Дом профсоюзов [On Maidan Trade Unions building is burning]. Vestiua.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  84. ↑ "Беркут" против Майдана ["Berkut" against Maidans]. Lenta.ru (რუსული). 18 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014. ციტირების თარიღი: 19 February 2014.
  85. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.Допис by Svyatoslav Tsegolko.. uk. Ukreayinska Pravda. ციტირების თარიღი: 19 February 2014
  86. ↑ 86.0 86.1 „Ukraine protesters resist police charge on Independence Square as death toll rises“. Euronews. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014.
  87. ↑ „Batkivschyna, UDAR, Svoboda never have and never will call people to armed protest“. Interfax-Ukraine. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  88. ↑ 88.0 88.1 „Three Ukrainian opposition forces calling to do everything possible to prevent further bloodshed“. Interfax-Ukraine. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  89. ↑ 89.0 89.1 „Kyiv on shutdown as Ukraine protesters fear new police crackdown“. Euronews. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014.
  90. ↑ „Ukrainian capital mostly normal beyond immediate protest zone“. Euronews. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 აგვისტო 2020. ციტირების თარიღი: 26 მაისი 2022.
  91. ↑ Тітушки Розстріляли Двох Протестувальників – Очевидці. Ukrayinska Pravda. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 19 February 2014.
  92. ↑ „Ukraine crisis: Renewed Kiev assault on protesters“. BBC News. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014. ციტირების თარიღი: 19 February 2014.
  93. ↑ 93.0 93.1 93.2 93.3 93.4 „EuroMaidan rallies in Ukraine (Feb. 19 live updates)“. Kyiv Post. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014.
  94. ↑ Оппозиция отказалась подписывать заявление об осуждении радикальных действий, – Лукаш (რუსული). Novosti.ua. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 21 February 2014.
  95. ↑ Lebedev confirmed sending airborne troops from Dnepropetrovsk to Kyiv. The Ukrainian Week. 19 February 2014
  96. ↑ Last Chief of Staff of Yanukovych ordered separate army units to suppress Maidan. The Ukrainian Week. 19 February 2014
  97. ↑ Украина задолжала за "секретный" полет (6 July 2015). ციტირების თარიღი: 8 July 2015
  98. ↑ „Euronews Kyiv correspondent: 'They say they are not going to provoke the police... but they know how to protect themselves'“. Euronews. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014. ციტირების თარიღი: 19 February 2014.
  99. ↑ Майдан нашел себе новый штаб – активисты заняли Главпочтамт [Maidan found new headquarters - activists occupied Post Office]. Nikvesti. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  100. ↑ 100.0 100.1 „Ukraine President Yanukovych sacks army chief amid crisis“. BBC News. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014.
  101. ↑ „Yanukovych accuses Ukraine opposition leaders of trying to seize power by force“. Euronews. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 აგვისტო 2020. ციტირების თარიღი: 11 ივნისი 2022.
  102. ↑ Європейський інвестиційний банк заморожує діяльність в Україні - ЗМІ [European Investment Bank freezes activities in Ukraine - Media]. Epravda.com.ua. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  103. ↑ „European Investment Bank freezes activities in Ukraine over violence“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 19 February 2014.
  104. ↑ 104.0 104.1 104.2 „Ukraine president Viktor Yanukovych says truce reached with opposition figures“. Daily Me. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  105. ↑ "Правий сектор" не погоджується на перемир'я ["Right Sector" does not agree to a truce]. The Insider (უკრაინული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  106. ↑ „Protesters' defiance in Maidan: our correspondent's view“. Euronews. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 აგვისტო 2020. ციტირების თარიღი: 11 ივნისი 2022.
  107. ↑ На Украине – день траура [In Ukraine - Day of Mourning]. Interfax. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  108. ↑ „На Майдані з офіцера під час штурму зірвали шеврон із двоголовим орлом – Новини – Український тиждень“. Tyzhden. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  109. ↑ „На Майдані знову стріляють“. Espreso TV. 20 November 2013. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  110. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. uk. Espreso TV. ციტირების თარიღი: 20 February 2014
  111. ↑ 111.0 111.1 111.2 „Protesters take police hostages in conflict“. Kyiv Post. 21 February 2014.
  112. ↑ Gorchinskaya, Katya (13 March 2014). „Yakimenko accuses EuroMaidan leaders of hiring snipers; allegations denounced“. Kyiv Post. ციტირების თარიღი: 13 March 2014.
  113. ↑ 113.0 113.1 113.2 „'Dozens dead' in Kyiv as Ukraine 'truce' breaks down“. Euronews. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014.
  114. ↑ 114.0 114.1 Day of Mourning. Online. Ukrayinska Pravda. 20 February 2014
  115. ↑ Protesters pushed away Berkut to the October Palace. Ukrayinska Pravda. 20 February 2014
  116. ↑ 116.0 116.1 116.2 116.3 116.4 „Ukraine death toll rising on Feb. 20 with at least 42 people killed, most by gunshots from police“. Kyiv Post. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  117. ↑ „Ukraine protesters take back Kiev square“. RTÉ News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  118. ↑ ЗМІ: ВВшники масово здаються в полон активістам Євромайдану | Українська правда. Ukrayinska Pravda (უკრაინული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  119. ↑ „There are more than 30 thousand people at Maidan“. Ukrainian Independent Information Agency. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  120. ↑ At the Yanukovych headquarters propose to sign a constitutional treaty. Ukrayinska Pravda. 20 February 2014
  121. ↑ „Макеєнко відмовився відновлювати роботу метрополітену“. Pravda.com.ua. 20 February 2014. ციტირების თარიღი: 13 March 2014.
  122. ↑ Роботу метро в Києві треба відновити негайно — колишній голова КМДА დაარქივებული 25 February 2014 საიტზე Wayback Machine.
  123. ↑ „Метрополітен перевозить "тітушок" з Позняків на Печерськ“. Gazeta.lviv.ua. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2014. ციტირების თარიღი: 13 March 2014.
  124. ↑ „Ukraine death toll rises to 22 as EU talks under way“. BBC News. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014.
  125. ↑ Andrew Higgins; Andrew E. Kramer; Steven Erlanger (23 February 2014). „As His Fortunes Fell in Ukraine, a President Clung to Illusions“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 12 March 2015.
  126. ↑ „Kyiv residents leave city center“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  127. ↑ „Kyiv subway partially resumes operation, says press service“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  128. ↑ „Велика Британія тимчасово закрила своє посольство в Києві“ [UK temporarily closed its embassy in Kyiv]. Ukrayinska Pravda. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  129. ↑ ВІДЕОФАКТ: силовики, втікаючи, стріляли з автоматів Калашникова (უკრაინული). Radio Svoboda. 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  130. ↑ Ukrainian police have been provided with combat weapons – interior minister. Kyiv Post (20 February 2014). ციტირების თარიღი: 21 February 2014
  131. ↑ 131.0 131.1 „Sniper fire brings disturbing new dimension to Ukraine violence“. Euronews. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 თებერვალი 2014. ციტირების თარიღი: 18 ივნისი 2022.
  132. ↑ „Unknown people heading towards Ukrainian presidential administration building; shots audible“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  133. ↑ 133.0 133.1 133.2 133.3 „Ukraine as it happened, Kyiv's bloodiest day“. Euronews. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014.
  134. ↑ „German, French, Polish foreign ministers end six-hour meeting with Yanukovych“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  135. ↑ „EU demands elections in Ukraine – French foreign minister“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  136. ↑ Ukrainian News Agency, Foreign Affairs Ministers Steinmeier Of Germany, Sikorski Of Poland, Fabius Of France To Meet With Yanukovych Again On Thursday-Friday Night. 23:08, Thursday, 20 February 2014. დაარქივებული 21 February 2014 საიტზე Wayback Machine.
  137. ↑ „Ukraine leader Yanukovych willing to hold early elections: Polish PM“. Warsaw: Singapore Press. Agence France-Presse. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  138. ↑ Європа Погодила Санкції Проти Українських Чиновників. ციტირების თარიღი: 20 February 2014
  139. ↑ Council conclusions on Ukraine. Council of the European Union. ციტირების თარიღი: 20 February 2014
  140. ↑ „Ukraine unrest: EU sanctions imposed“. BBC News. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  141. ↑ „Scale of sanctions to depend on further developments in Ukraine- EU Council conclusions“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  142. ↑ Єфремов поїхав до Луганська, щоб обдумати варіанти від'єднання Південного Сходу України, – ЗМІ (უკრაინული). Espreso TV. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  143. ↑ „Ukrainian 'love' split between 'motherland' and EU“. Euronews. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  144. ↑ President appoints 14 regional governors. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 აგვისტო 2011. ციტირების თარიღი: 2 February 2014, Interfax-Ukraine (18 March 2010)
  145. ↑ Crimean speaker in Moscow threatens annexation of the Crimea to Russia დაარქივებული 13 April 2014 საიტზე Wayback Machine. . Crimean Tatar question. 21 February 2014
  146. ↑ Speaker of the Verkhovna Rada of Crimea ready for separation of peninsula in the case of the collapse of Ukraine დაარქივებული 13 April 2014 საიტზე Wayback Machine. . NB News. 20 February 2014
  147. ↑ 147.0 147.1 Tigipko calls for Rybak's immediate resignation, urgent election of prime minister, Interfax-Ukraine (20 February 2014)
  148. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. uk (20 February 2014).
  149. ↑ Anastasia Forina. Serhiy Klyuyev condemns violence, but remains loyal to Yanukovych. ციტირების თარიღი: 21 February 2014
  150. ↑ „У Рівному саморозпустилася обласна фракція Партії регіонів“. The Insider. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 20 February 2014.
  151. ↑ Ukrainian opposition seeks to cut president's powers დაარქივებული 2020-07-26 საიტზე Wayback Machine. , Reuters (4 February 2014)
  152. ↑ „Ten Regions Party MPs, two independent MPs express support for Ukrainian people“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  153. ↑ „Emergency sitting of Verkhovna Rada opens“. UNIAN. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  154. ↑ „Emergency sitting of Verkhovna Rada opens“. UNIAN. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  155. ↑ „227 lawmakers registered in VR, sitting resumed“. Ukrainian Independent Information Agency. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  156. ↑ „LIVE Ukraine unrest: Clashes in central Kiev“. BBC News. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  157. ↑ „Members voted for ceasefire“. Ukrayinska Pravda (უკრაინული). 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  158. ↑ Individual voting. Verkhovna Rada. 20 February 2014 დაარქივებული 2 March 2014 საიტზე Wayback Machine.
  159. ↑ Individual voting. Verkhovna Rada. 20 February 2014 დაარქივებული 2 March 2014 საიტზე Wayback Machine.
  160. ↑ „Rada condemns use of force causing deaths, bans counter-terrorism operations in Ukraine“. Interfax-Ukraine. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  161. ↑ „Ukraine parliament holds debate despite Kyiv violence“. Euronews. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  162. ↑ „Five more MPs left faction PR“. Ukrayinska Pravda (უკრაინული). 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  163. ↑ Uainfo Blogosphere. „Бои в регионах: во Львове в казарме Беркута нашли два трупа“. Big Mir. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 January 2014. ციტირების თარიღი: 21 February 2014.
  164. ↑ Babiak, Mat. Is Russia Opening a 'Crimean Front'?. Ukrainian Policy. ციტირების თარიღი: 21 February 2014
  165. ↑ „Написав рапорт про звільнення Заступник начальника Генштабу“. Ukrayinska Pravda. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  166. ↑ 166.0 166.1 166.2 166.3 „EuroMaidan rallies in Ukraine“. Kyiv Post. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  167. ↑ У Київ їдуть батальйон морських піхотинців і дві бригади десантників [To Kyiv are traveling a battalion of marines and two brigades of paratroopers] (უკრაინული). LB. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  168. ↑ „До Києва стягують 1,5 тис. десантників і 400 морпіхів, – журналіст“ [To Kyiv are being pulled 1.5 thousand paratroopers and 400 Marines – journalist]. LB. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  169. ↑ „Замість голосування в парламенті "регіонали" втікали зі столиці“. Ukrayinska Pravda. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  170. ↑ „Пшонка і Захарченко тікають чартерами з України“. Zik. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  171. ↑ „Captured Interior Troops soldiers released, their condition satisfactory – Interior Ministry“. Interfax-Ukraine. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  172. ↑ „Police defectors welcomed to Independence Square in Kyiv“. Euronews. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  173. ↑ „Ukraine's Security Service stops preparations for anti-terrorist operation“. Interfax-Ukraine. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  174. ↑ „Opposition leaders sign deal with president to end crisis in Ukraine“. Fox News Channel. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  175. ↑ „EU foreign ministers praise "risk -taking" Ukrainian protagonists“. Euronews. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  176. ↑ Agreement on the Settlement of Crisis in Ukraine - full text. The Guardian (22 February 2014). ციტირების თარიღი: 12 March 2015
  177. ↑ Agreement on the Settlement of Crisis in Ukraine. ციტირების თარიღი: 21 February 2014
  178. ↑ „Ukraine: peace hopes in the air as president loses his powers“. The Daily Telegraph. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  179. ↑ „Ukraine peace deal signed, opens way for early election“. Reuters. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  180. ↑ Представник РФ не мав мандату на підписання угоди про кризу – Клюєв | УКРІНФОРМ. Ukrinform.ua (21 February 2014). ციტირების თარიღი: 12 March 2014
  181. ↑ „Tensions high at Kyiv protest camp despite ground-breaking deal“. CTV News. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  182. ↑ 182.0 182.1 „Rada passes bill allowing Tymoshenko's release“. Interfax-Ukraine. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  183. ↑ Парламент звільнив Тимошенко. Espreso TV. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  184. ↑ „В Раду внесен законопроект об импичменте президенту“. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  185. ↑ Парубій: дострокові вибори президента мають відбутися якнайшвидше. Ukrayinska Pravda (უკრაინული). 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  186. ↑ Автомайдан: Не сприймаємо нічого, крім відставки Януковича. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  187. ↑ Кличко вибачився перед Майданом за те, що потис руку Януковичу. The Sports Network. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  188. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. uk. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  189. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს. uk. Ukrayinska Pravda. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  190. ↑ "As His Fortunes Fell in Ukraine, a President Clung to Illusions", The New York Times (23 February 2014)
  191. ↑ Верховная Рада, Администрация президента, Кабмин и МВД перешли под контроль Майдана (რუსული). Ukrainian Independent Information Agency. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  192. ↑ Babiak, Mat. Coup on the Horizon. Ukrainian Policy. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  193. ↑ 28 MPs quit Party of Regions faction in Rada, Interfax-Ukraine (21 February 2014)
  194. ↑ „Group of 31 deputies who 'have their own opinion' formed in Regions Party faction – Tigipko“. Interfax-Ukraine. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 December 2008.
  195. ↑ „Yanukovych declares Feb 22–23 days of mourning victims“. Interfax-Ukraine. 21 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2014.
  196. ↑ „РИБАК ПОДАВ ЗАЯВУ ПРО ВІДСТАВКУ“. Ukrayinska Pravda. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  197. ↑ Захарченко пересек украино-белорусскую границу (რუსული). Glavcom. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014.
  198. ↑ Ukraine President Yanukovich impeached, Aljazeera.com (22 February 2014)
  199. ↑ On withdrawal of the President of Ukraine from the implementation of constitutional powers and calling early presidential elections in Ukraine uk.
  200. ↑ Sindelar, Daisy. (23 February 2014) Was Yanukovych's Ouster Constitutional?. Radio Free Europe/Radio Liberty. ციტატა: „[I]t is not clear that the hasty February 22 vote upholds constitutional guidelines, which call for a review of the case by Ukraine's Constitutional Court and a three-fourths majority vote by the Verkhovna Rada – i.e., 338 lawmakers.“ ციტირების თარიღი: 25 February 2014
  201. ↑ „Ukraine protests timeline“. BBC News. 23 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2014.
  202. ↑ „Turchinov elected as speaker of Ukrainian Parliament“. Voice of Russia. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2014.
  203. ↑ „Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in "coup"“. 14 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014.
  204. ↑ Пограничники отказались выпустить самолет Януковича из Донецка [Border guards refused to release Yanukovich's plane in Donetsk]. Zerkalo Nedeli. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014.
  205. ↑ „Экс-глава МВД Захарченко пытался покинуть Украину“ [Ex-Interior Minister Zaharchenko tried to leave Ukraine]. Zerkalo Nedeli. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014.
  206. ↑ Янукович пытается сбежать из Севастополя на корабле, – депутат [Yanukovych is trying to escape from Sevastopol on the ship - MP]. Argumenty Nedeli. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2014. ციტირების თარიღი: 24 February 2014.
  207. ↑ Янукович тікає морем [Yanukovych fleeing by sea]. Ukrayinska Pravda (უკრაინული). 22 February 2014. ციტირების თარიღი: 24 February 2014.
  208. ↑ „Russia, its military helped Yanukovych leave Ukraine in 2014 - former security guard“ (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 31 January 2018.
  209. ↑ „Avakov: Yanukovych put on wanted list“. Kyiv Post. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2014. ციტირების თარიღი: 24 February 2014.
  210. ↑ „Yanukovych declared wanted – Avakov“. UNIAN. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2014.
  211. ↑ „Rada asks Hague court to punish those responsible for crimes against humanity during peaceful protests in Ukraine“. Interfax-Ukraine. 25 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 October 2014. ციტირების თარიღი: 25 February 2014.
  212. ↑ „Yanukovych, Zakharchenko put on international wanted list, says prosecutor general“. Interfax-Ukraine. 26 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 October 2014. ციტირების თარიღი: 26 February 2014.
  213. ↑ „Yanukovych, Kliuyev, Pshonka, Zakharchenko, Yakymenko, Shuliak face murder charges – PGO“. Interfax-Ukraine. 26 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 October 2014. ციტირების თარიღი: 26 February 2014.
  214. ↑ Anastasia Vlasova. Ukrainians celebrate EuroMaidan's triumph. Kyiv Post. ციტირების თარიღი: 23 February 2014
  215. ↑ „Parliament appoints Avakov acting interior minister“. Interfax-Ukraine. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  216. ↑ „Ukrainian parliament expresses no-confidence to Viktor Pshonka“. Trend News Agency. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 December 2014.
  217. ↑ „На Украине отменили закон о региональном статусе русского языка“. Lenta.ru. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2014. ციტირების თარიღი: 23 February 2014.
  218. ↑ На отмену закона о региональных языках на Украине наложат вето [The abolition of the law on regional languages in Ukraine veto]. Lenta (რუსული). Russia. 1 March 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014.
  219. ↑ „Ukrainian parliament dismisses foreign, health and education ministers, authorizes speaker to act as president“. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  220. ↑ „Ukrainian parliament to appoint and dismiss judges“. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  221. ↑ (in Ukrainian) Kyiv subway fully resumed, and in the street too, Ukrayinska Pravda (24 February 2014).
  222. ↑ „Верховная Рада продолжает увольнять людей Януковича“. newdaynews.ru. 30 May 2005. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014. ციტირების თარიღი: 12 March 2014.
  223. ↑ „Ukraine's parliament appoints new central bank chief“. Reuters. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  224. ↑ (in Ukrainian) MPs changed the head of the National Bank, Ukrayinska Pravda (24 February 2014)
  225. ↑ „Ukrainian parliament appoints Nalyvaichenko as security service chief“. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  226. ↑ 226.0 226.1 „Party of Regions faction becomes opposition“. Kyiv Post. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014.
  227. ↑ „Government should be approved on Thursday – Turchynov“. Interfax-Ukraine. 25 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014.
  228. ↑ „Ukraine seeks agreement on national unity government by Tuesday“. Reuters. 23 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014.
  229. ↑ „Rada creates Group for Economic Development“. Radio Ukraine. 25 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 May 2014.
  230. ↑ Депутатські фракції і групи VII скликання [Deputy fractions and Groups VII convocation] (უკრაინული). Verkhovna Rada. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 September 2012.
  231. ↑ „Turchynov assumes duties of supreme commander-in-chief of Ukrainian Armed Forces“. Interfax-Ukraine. 26 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 April 2014.
  232. ↑ თარგი:Cite Ukrainian law
  233. ↑ Maidan nominates Yatseniuk for prime minister, Interfax-Ukraine (26 February 2014)
    Ukrainian parliament endorses new cabinet, Interfax-Ukraine (27 February 2014)
  234. ↑ 250 MPs sign up to join coalition - Turchynov, Interfax-Ukraine (27 February 2014)
  235. ↑ „Rada decides to release political prisoners, including Pavlychenko family“. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  236. ↑ „Rada dismisses Constitutional Court judges appointed from its quota, proposes acting president and congress of judges dismiss the rest“. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  237. ↑ Address of judges of the Constitutional Court of Ukraine to European and international organisations and human rights institutions. Constitutional Court of Ukraine official web site (27 February 2014). ციტირების თარიღი: 20 March 2014
  238. ↑ „Yatseniuk, confirmed as prime minister, accuses Yanukovych administration robbing Ukraine of $70 billion; 'treasury is empty'“. Kyiv Post. 27 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2014.
  239. ↑ „SBU arrests deputy of ex-chief“. UNIAN. 10 November 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 November 2014.
  240. ↑ Fugitive Yanukovych clan promises to return to Ukraine to “change its political course”, Euromaidan Press (27 April 2018)
  241. ↑ Основные высказывания Виктора Януковича на пресс-конференции в Ростове-на-Дону [Basic statements of Viktor Yanukovych at a press conference in Rostov-on-Don] (რუსული). ITAR-TASS. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 March 2014. ციტირების თარიღი: 12 March 2014.
  242. ↑ Putin on Ukraine crisis: 'It is an unconstitutional coup', BBC News (4 March 2014)
  243. ↑ 243.0 243.1 Ukraine defends vote despite unrest, Putin pledges 'respect', Reuters (24 March 2014)
  244. ↑ „Putin to deploy Russian troops in Ukraine“. BBC News. 1 March 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014. ციტირების თარიღი: 1 March 2014.
  245. ↑ Oksana Grytsenko (27 February 2014). „Arseniy Yatseniuk nominated to lead new government as Ukraine prime minister“. Kyiv Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2014.
  246. ↑ Oksana Grytsenko (27 February 2014). „Arseniy Yatseniuk nominated to lead new government as Ukraine prime minister“. Kyiv Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2014.
  247. ↑ „Rada passes bill on government lustration in first reading“. Interfax-Ukraine. 14 August 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 August 2014.
  248. ↑ Bsai Yang (12 August 2014). „Ukraine OKs Malaysian experts' access to MH17 crash site“. China Central Television. Xinhua News Agency. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 August 2014. ციტირების თარიღი: 10 November 2014.
  249. ↑ "Ukraine could sack up to million officials with ties to Russian past". Yahoo News. 9 October 2014.
  250. ↑ „Volodymyr Yavorsky: Proposed lustration law has serious defects“. Kyiv Post. 14 August 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 August 2014.
  251. ↑ „Head of Ukrainian Interior Ministry signs order to dissolve "Berkut"“. Voice of Russia. 25 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014.
  252. ↑ Russian interior bodies created in Crimea and Sevastopol დაარქივებული 7 April 2014 საიტზე Wayback Machine. , ITAR-TASS (25 March 2014)
  253. ↑ Gutterman, Steve (18 March 2014). „Putin signs Crimea treaty, will not seize other Ukraine regions“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 March 2014. ციტირების თარიღი: 26 March 2014.
  254. ↑ „Ukraine: Speaker Oleksandr Turchynov named interim president“. BBC News. 23 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2014.
    „Ukraine protests timeline“. BBC News. 23 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2014.
  255. ↑ Young, Cathy (21 May 2014). „Fascism Comes to Ukraine -- From Russia“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 May 2014.
  256. ↑ Общественный союз "Украинский фронт" 22 февраля проведет съезд депутатов юго-восточных областей страны. Kommersant.ru (21 February 2014). ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  257. ↑ „Клюев заставляет губернаторов ехать в Харьков на сьезд за федерализацию —Главком“. Glavcom. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  258. ↑ Zaks, Dmitry. (20 April 2011) Militants threaten to shatter fragile Ukraine truce – Yahoo News. Yahoo! News. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  259. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.? Как к Вам обращаться?. (5 February 2014) . Gazeta.ua. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  260. ↑ „Янукович прибыл в Харьков и может принять участие в съезде депутатов юго-восточных областей – источник“. Interfax-Ukraine. 20 October 2012. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014. ციტირების თარიღი: 22 February 2014.
  261. ↑ დაარქივებული ასლი uk. Zik. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 თებერვალი 2014. ციტირების თარიღი: 22 February 2014
  262. ↑ Депутаты на съезде в Харькове берут на себя полноту власти на Юго-востоке и в Крыму – резолюция (რუსული). Gazeta.ua. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014.
  263. ↑ „Clashes in Ukraine“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014.
  264. ↑ „Kharkiv mayor, governor flee Ukraine across border with Russia – acting interior ministry's spokesperson“. Interfax-Ukraine. 22 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2014.
  265. ↑ Traynor, Ian (24 February 2014). „Western nations scramble to contain fallout from Ukraine crisis“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2014.
  266. ↑ Ayres, Sabra (28 February 2014). „Is it too late for Kiev to woo Russian-speaking Ukraine?“. CSM. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2014.
  267. ↑ Ukraine's parliament-appointed acting president says language law to stay effective. ITAR-TASS (1 March 2014). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 აგვისტო 2014. ციტირების თარიღი: 3 აგვისტო 2022.
  268. ↑ "Ukraine: Russia Angry as Another Soviet Hero Statue Toppled". International Business Times. 25 February 2014.
  269. ↑ „Right-wing opposition pulls down monument to Lenin in Ukraine's Zhitomir“. ITAR-TASS. 21 February 2014. ციტირების თარიღი: 25 February 2014.[მკვდარი ბმული]თარგი:Dubious-inline
  270. ↑ Во Львовской области демонтировали памятник советскому солдату (фото) [In the Lviv region the monument to Soviet soldier got dismantled (Photo)]. segodnya.ua (რუსული). 23 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2014. ციტირების თარიღი: 22 April 2014.
  271. ↑ Демонтували пам'ятник "Солдату" (фото, відео) [Soviet soldier monument got dismantled (Photo, video)]. Stryi.com.ua (უკრაინული). 15 May 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 March 2014. ციტირების თარიღი: 19 May 2014.
  272. ↑ „В Киеве "евромайданщики" осквернили братскую могилу рабочих "Арсенала" (фото) | Новости Одессы“. Dumskaya.net. 9 December 2013. ციტირების თარიღი: 19 May 2014.
  273. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.. Komsomolskaya Pravda (28 February 2014). ციტირების თარიღი: 19 May 2014
  274. ↑ „Another Russophobic vandalism act took place in Lvov Region: monument to Russian army commander Kutuzov was pulled down. Stop this outrage“. Twitter. 25 February 2014. ციტირების თარიღი: 25 February 2014.
  275. ↑ „Ukraine agrees to 50% gas price hike amid IMF talks“. BBC News. 26 March 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 March 2014. ციტირების თარიღი: 26 March 2014.
  276. ↑ „Dynamo to play Valencia in Cyprus“. UEFA. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2014.
  277. ↑ „Soccer-Dynamo Kiev game against Valencia moved to Cyprus“. Yahoo!. Reuters. 19 February 2014. ციტირების თარიღი: 19 February 2014.
  278. ↑ „Officially. Match "Dynamo" – "Valencia" will be held in Cyprus“. Ukrayinska Pravda. Champion. 19 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 დეკემბერი 2008. ციტირების თარიღი: 3 აგვისტო 2022.
  279. ↑ „Dnipro, Spurs honor Ukraine protests victims“. Boston Herald. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014.
  280. ↑ „Viktoria vs Shakhtar: full house, player kit, respect“. FC Shakhtar Donetsk. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014.
  281. ↑ „Europa League: Valencia claim 2–0 win over Dynamo Kyiv in Cyprus“. Sky Sports. 20 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 February 2014.
  282. ↑ „Частину матчів Чемпіонату України "Суперліга" перенесено“. Superleague.ua. 25 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 October 2014. ციტირების თარიღი: 12 March 2014.
  283. ↑ The basketball championship of Ukraine suspended (25 February 2014). ციტირების თარიღი: 12 March 2014
  284. ↑ Початок весняної частини змагань перенесено. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 მარტი 2014. ციტირების თარიღი: 12 March 2014
  285. ↑ Nate Scott, USA TODAY Sports. (3 March 2014) USA-Ukraine soccer friendly moved to Cyprus. USA Today. ციტირების თარიღი: 23 October 2014
  286. ↑ Донбасс прибыл в Братиславу ["Donbass" arrived to Bratislava]. HCDonbass.com (რუსული). 16 March 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 March 2014. ციტირების თარიღი: 29 March 2014.
  287. ↑ В Украине растет дезориентация граждан: социологический опрос (13 February 2017).
  288. ↑ 288.0 288.1 288.2 Tucker, Maxim (8 April 2015). „Mystery of Ukraine's Richest Man and a Series of Unlikely Suicides“. Newsweek. ციტირების თარიღი: 11 April 2015.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ღირსების_რევოლუცია&oldid=4703259“-დან