სუნის დინასტია

სუნის დინასტია — ჩინეთის იმპერატორთა დინასტია (960-1279 წწ.). მისი დამაარსებელია მხედართუფროსი ჯაო კუანინი, რომელიც ცნობილია სატაძრო სახელით ტაიძუ (960-976 წწ.). მისი და მისი მემკვიდრის ტაიძუნის (976-997 წწ.) დროს მიმდინარეობდა ბრძოლა ქვეყნის გაერთიანებისათვის. 1127 წლიდან ჯურჯენების მიერ ქვეყნის ჩრდილოეთის მიტაცების შემდეგ სუნის ხელისუფლება გავრცელდა მხოლოდ სამხრეთ ჩინეთზე. 1279 წელს სუნის დინასტია მოსპეს მონღოლმა დამპყრობლებმა, რომლებმაც ჩინეთში იუანის დინასტია (1279-1368 წწ.) გააბატონეს.

ჩინეთი სუნის დინასტიის მმართველობის პერიოდში, 1111 წელი

ჩინეთის ისტორია
ძველი
3 მონარქი და 5 იმპერატორი
სიას დინასტია ძვ. წ. 2100–1600
შანის დინასტია ძვ. წ.1600–1046
ჯოუს დინასტია ძვ. წ.1045–256
დასავლეთი ჯოუ
აღმოსავლეთი ჯოუ
გაზაფხულისა და შემოდგომის პერიოდი
მებრძოლი სამთავროების პერიოდი (ცი, ცინი, ჩუ, ვეი, ხანი, ჯაო, იანი, იუე, სუნი, შუ, ბა)
იმპერიები
ცინი ძვ. წ. 221 –206
ხანის დინასტია ძვ. წ. 206 – ახ. წ. 220
დასავლეთის ხანი
სინის დინასტია
აღმოსავლეთის ხანი
სამმეფობა 220–280
ვეი, შუ და უ
ძინის დინასტია 265–420
დასავლეთი ძინი	16 სამეფო 304–439
აღმოსავლეთი ძინი
სამხრეთისა და ჩრდილოეთის დინასტიები 420–589
სუის დინასტია 581–618
ტანის დინასტია 618–907
(მეორე ჯოუ 690–705)
5 მონარქია და 10 სამეფო 907–960	ლიაო 907–1125
სუნის დინასტია 960–1279
ჩრდილოეთი სუნი		დ. სია
სამხრეთი სუნი	ძინი
იუანის დინასტია 1271–1368
მინის დინასტია 1368–1644
ცინის დინასტია 1644–1911
თანამედროვე ერა
ჩინეთის რესპუბლიკა 1912–1949
ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა 1949–დღემდე	ჩინეთის რესპ. (ტაივანი) 1949–დღემდე
იხილეთ აგრეთვე  ჩინეთის ისტორიოგრაფია ჩინეთის ისტორიის ქრონლოგია ჩინეთის დინასტიები ჩინური ენა ჩინური ხელოვნება ეკონომიკური ისტორია

სუნის დინასტია დაარსების პერიოდშივე ბევრად უფრო მცირე ტერიტორიას მოიცავს, ვიდრე თანგის დინასტიის მიწებია. XI-XII საუკუნიდან, სუნი იძულებულია გამოუცხადოს ვასალიტეტი სახელმწიფოს, რომელიც ყალიბდება ჩრდილოეთით. ამავე პერიოდში კიდევ უფრო ჩრდილოეთით, მონღოლეთში ძალიან მნიშვნელოვანი პოცესები მიმდინარეობს, ისინი ტომური გაერთიანებების შექმნას იწყებენ.

ჩინეთმა მიიღო მხედველობაში ეს ახალი ძლიერი ძალა, რომელიც გამოჩნდა ჩრდლოეთით და გადაწყვიტა რომ ის შეიძლება ყოფილიყო მისი ახალი მოკავშირე ამ ჩრდილოეთის ბარბაროსებთან წინააღმდეგ ბრძოლაში. შესაბამისად მიაღწიეს კიდეც შეთანხმებას თუკი გაერთიანებული ძალებით ჩინეთი და მონღოლეთი დაამხობდნენ ძინის დინასტიას ჩინეთი მიიღებდა სანაცვლოდ ხენანის პროვინციას და ნამდვილად გაილაშქრეს ერთად ძინის წინააღმდეგ. 1234 წელს დაეცა ძინი და ეს არის ამავე დროს თარიღი როცა მონღოლებმა მთლიანად დაიმორჩილეს ჩრდილოეთ ჩინეთი. თუმცა მას შემდეგ რაც მონღოლებმა მთლიანად თავისი კონტროლის ქვეშ მოაქციეს ჩრდილოეთი აღარ სჭირდებათ სუნთნ მოკავშირეობა და უკვე შემდეგივე წელს 1235 წელს პირველად ილაშქრებენ სუნის წინააღმდეგ. თუმცა აქ დახვდათ იმაზე ბევრად უფრო დიდი წინააღმდეგობა,ვიდრე მოელოდნენ.1251 წელს მიიღეს გადაწყვეტლება, რომ გაორმაგებული სამხედრო ძალები გადმოესხათ ამ ტერიტორიაზე. და უკვე 1257 წლიდან შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ფაქტობრივად ალყაშია სუნი. ამ დროს მას უტევენ ჩრდილოეთ ჩინეთიდან, ტიბეტიდან.

1276 წელს მონღოლებმა მოახერხეს და ხუბილაი ხანის მეთაურობით დაიპყრეს სუნის დედაქალაქი ხანჭოუ. ეს არის წელი, როცა შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სუნის დინასტია დაეცა და ამავე წელს ხუბილაი ხანმა გამოაცხადა მონღოლური იუანის სახელმწიფო - იუანის დინასტია.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 607.
• "A HISTORY OF CHINA", WOLFRAM EBERHARD (2004). ISO-8859-1