ზარაგულა
ზარაგულა[2] — სოფელი საქართველოში, რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარის ცაგერის მუნიციპალიტეტში, ლუხვანოს თემში.[3] მდებარეობს მდინარე ნამკაშურის (ცხენისწყლის მარჯვენა შენაკადი) ხეობაში, ცაგერის ქვაბულის დასავლეთ კალთაზე. ზღვის დონიდან 900 მეტრზე, ცაგერიდან დაშორებულია 5 კილომეტრით.
სოფელი | |
---|---|
ზარაგულა | |
ქვეყანა | საქართველო |
მხარე | რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარე |
მუნიციპალიტეტი | ცაგერის მუნიციპალიტეტი |
თემი | ლუხვანო |
კოორდინატები | 42°37′34″ ჩ. გ. 42°42′35″ ა. გ. / 42.62611° ჩ. გ. 42.70972° ა. გ. |
დაარსდა | 1535 (1675) |
პირველი ხსენება | 1660 |
ცენტრის სიმაღლე | 900 მ |
მოსახლეობა | 42[1] კაცი (2014) |
ეროვნული შემადგენლობა | ქართველები 100 % |
სასაათო სარტყელი | UTC+4 |
სატელეფონო კოდი | +995 |
ისტორია
რედაქტირებაზარაგულას ტერიტორიაზე აღმოჩენილია ანტიკური ხანის მცირე ნამოსახლარი, რომელიც უკავშირდება ელინისტურ ეპოქას.. სოფელში აღმოჩენილია ძვ. წ. IV საუკუნის კოლხური თეთრის განძი, რომელიც დაცულია ს. ჯანაშიას სახელობის საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში.
ზარაგულა წარმოადგენს კოპალიანების გვარის მიერ დაარსებულ სოფელს. მისი მოსახლეობის სრულ უმრავლესობას ისტორიულადაც სწორედ კოპალიანები წარმოადგენენ. საეკლესიო დასტარებში თუ სხვა შუა საუკუნეების წერილობით წყაროებში, აგრეთვე ზეპირსიტყვიერად მის დაარსებას უკავშირებენ კოპალიანების ზარაგულის შტოს მამათავარს კაცია კოპალიანს.
ზარაგულელი კოპალიანების თქმულების თანახმად, მათი საერთო წინაპარი, სახელად კაცია გურიიდან მოსულა. იგი გვარად კოპალეიშვილი იყო, მეორე ვერსიით კი კობალაძე, რომელიც გურიის მთავრების კარზე მსახურობდა. გარკვეული პერიოდის შემდეგ გაურკვეველი მიზეზების გამო კაციას აღარ დაედგომებოდა გურიელის კარზე და საკუთარ ოჯახთან ერთად გაიხიზნა იმერეთის სამეფოში, სადაც მან იმერეთს მეფის კარზე განაგრძო მოღვაწეობა. კაციას და მის შვილებს დიდი წვლილი შეუტანიათ ოსმალებთან ომში და გავერანებული იმერეთის სამეფოს აღდგენაში, რის გამოც იმერეთის მეფე ბაგრატ III-ს უბოძებია მამული ლეჩხუმში და დაუნიშნავს იგი გადაცემული ადგილმამულის მოურავად. ეს უნდა მომხდარიყო მაშინ, როდესაც ოდიშის სამთავრო ჯერ კიდევ არ მართავს ლეჩუხმს და იგი იმერეთის მეფის დომენია. კაცია დასახლებულა სოფელ ლუხვანოსთან ახლოს, სადაც დაუარსებია სოფელი ზარაგულა. სწორედ მისი სამი შვილი მიიჩნევა ზარაგულას ყველა მცხოვრების საერთო წინაპრად. გვარის დამფუძნებელი მამამთავრის პატივსაცემად ზარაგულას კოპალიანები ასევე იხენიებიან როგორც „კაციეისანები“.
ყველაზე სანდო ვერსიით სოფელი ზარაგულა დაარსებულია 1660 წელს (მეორე ვერსიით დაახლ. 1535 წელს). აქაური კოპალიანები მოურავის ტიტულს ატარებდნენ. ოდიშის სამთავროს ადმინისტრაციულ დაყოფაში არსებობდა საკოპალიანო — მცირე სამხედრო სამოურავო, რომელიც აერთანებდა ზარაგულას, ლუხვანოს და კიდევ 14 სოფელს. ზარაგულელი კოპალიანები წყალობას და მფარველობას იღებდნენ იმერეთის მეფისაგან, ამიტომ ისინი დადიანებს უპირისპირდებოდნენ. განსხვავებით ლუხვანოს კოპალიანებისაგან, რომლებიც მხარს ოდიშის მთავარს უჭერდნენ.
1936 წელს ლავრენტი ბერიას განკარგულებით სოფლიდან მოსახლეობის უმრავლესობა გადაასახლეს აფხაზეთში.
ღირსშესანიშნაობები
რედაქტირებასოფელში მდებარეობს ანტიკური ნამოსახლარი (ძვ. წ. IV ს.); 1871 წელს აგებული მთავარანგელოზის სახელობის ეკლესიის ნანგრევები; კოპალიანთა საგვარეულო ეკლესიის საძირკვლისა და მოურავების სიმაგრის ნაშთები.
დემოგრაფია
რედაქტირებადღეს სოფელი ზარაგულა თითქმის დაცლილია. მოუწესრიგებელი ინფრასტრუქტურის, სუბსიდიების არარსებობის და საარსებო რესურსების სიმწირის გამო იგი დეპოპულაციას განიცდის. 2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 42 ადამიანი.
აღწერის წელი | მოსახლეობა | კაცი | ქალი |
---|---|---|---|
2002[4] | 97 | 54 | 43 |
2014[1] | 42 | 28 | 14 |
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 483.
- ემილ კოპალიანი, კოპალიანების გვარის ისტორია, თბ.: გამომც. „საუნჯე“, 2017 წელი.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- ზარაგულის ელექტრონული რუკა — wikimapia.org
- ზარაგულა დაარქივებული 2022-11-26 საიტზე Wayback Machine. — ენციკლოპედია „საქართველო“
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 1.0 1.1 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი, 2016.
- ↑ ზარაგულა — უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი // საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა
- ↑ საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები
- ↑ საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები, ტომი II