ვიკიპედია

School Strike for Climate

School Strike for Climate (შვედ. Skolstrejk för klimatet, ასევე ცნობილია სხვადასხვა სახელწოდებით: Fridays for Future (FFF), Youth for Climate, Climate Strike ან Youth Strike for Climate) ― სკოლის მოსწავლეთა საერთაშორისო მოძრაობა, რომლებიც პარასკევის გაკვეთილებს აცდენენ დეონსტრაციებში მონაწილეობის მისაღებად და პოლიტიკური ლიდერებისგან კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ სათანადო რეაგირებასა და წიაღისეული საწვავის ინდუსტრიის განახლებად ენერგიაზე გადასვლას მოითხოვენ.

School Strike for Climate
Fridays for Future

სასკოლო გაფიცვებში მონაწილეთა მაქსიმალური რაოდენობა ქვეყნის მიხედვით:   <7003100000000000000♠1000    7003100000000000000♠1000+    7004100000000000000♠10000+    7005100000000000000♠100000+    7006100000000000000♠1000000+
სასკოლო გაფიცვებში მონაწილეთა მაქსიმალური რაოდენობა ქვეყნის მიხედვით:

  <1000 
  1000+ 
  10000+ 
  100000+ 
  1000000+
თარიღი 20 აგვისტო, 2018, მეტწილად, პარასკეობით, ზოგჯერ - ხუთშაბათობით, შაბათობით ან კვირაობით
ადგილი საერთაშორისო
გამომწვევი
მიზეზი		 გლობალური დათბობის წინააღმდეგ პოლიტიკური უმოქმედობა
მიზნები კლიმატის ცვლილების შერბილება
მეთოდები მოსწავლეთა გაფიცვები
სტატუსი აქტიური
მონაწილე მხარეები
ახალგაზრდობა
მთავარი ფიგურები
გრეტა ტუნბერგი

მოძრაობას საფუძველი ჩაეყარა [[2018] წლის აგვისტოში, მას შემდეგ, რაც შვედმა მოსწავლემ, გრეტა ტუნბერგმა შვედეთის რიკსდაგის წინ საპროტესტო აქცია მოაწყო. მას ხელში აბრა ეჭირა, წარწერით „Skolstrejk för klimatet“ (სასკოლო გაფიცვა კლიმატისთვის).[1][2]

2019 წლის 15 მარტს, პირველ გლობალურ გაფიცვაზე მსოფლიოს 125 სახელმწიფოში გამართულ 2 200 გაფიცვაში მილიონზე მეტი ადამიანი შეიკრიბა.[3][4][5][6] 2019 წლის 24 მაისს მეორე გლობალურ გაფიცვაზე მსოფლიოს 150 სახელმწიფოში 1 600 გაფიცვაში ასობით ათასმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა. დემონსტრაციები ისე იყო დაგეგმილი, რომ 2019 წლის ევროპის პარლამენტის არჩევნებს დაემთხვა.[5][7][8][9]

2019 წლის Global Week for Future 20 და27 სექტემბერს (პარასკეობით) მსოფლიოს 150 ქვეყნაში განხორციელებული 4 500 გაფიცვის სერია იყო. მსოფლიოში ერთ-ერთ უდიდეს გაფიცვაზე, 20 სექტემბერს მსოფლიასო მასშტაბით 4 მილიონზე მეტი ადამიანი შეიკრიბა, რომელთა უმრავლესობასაც სკოლის მოსწავლეები შეადგენდნენ. მარტო გერმანიაში გაფიცვებში 1.4 მილიონი ადამიანი მონაწილეობდა.[10] 27 სექტემბერს, დაახლოებით ორი მილიონი ადამიანი იყო ჩართული მსოფლიო დემონსტრაციებში, მათ შორის, 1 მილიონი მომიტინგე იტალიაში და ასეულობით ათასი მომიტინგე ― კანადაში.[11][12][13]

ადრეული სასკოლო გაფიცვები რედაქტირება

2006 წლის ნოემბერში ავსტრალიის კლიმატის დამცველთა ახალგაზრდული კოალიცია ჩამოყალიბდა კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ სამოქმედოდ, რომელშიც ახალგაზრდები და სკოლის მოსწავლეები იყვნენ ჩართული.[14] 2010 წელს ინგლისში კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებით, კამპანიის Camps for Climate Action ფარგლებში, სასკოლო მარში გაიმართა.[15] 2015 წლის ნოემბერში მოსწავლეთა დამოუკიდებელმა ჯგუფმა მსოფლიო მასშტაბით მოსწავლეებს 2015 წლის გაეროს კლიმატის ცვლილების კონფერენციის პირველ დღეს სკოლის გაცდენისკენ მოუწოდა. 30 ნოემბერს, კონფერენციის პირველ დღეს, „კლიმატის დასაცავად გაფიცვა“ მსოფლიოს 100-ზე მეტ ქვეყანაში მოეწყო, რომელჩის 50 000-ზე მეტი ადამიანი მონაწილეობდა.[16] მოძრაობა სამ მოთხოვნაზე იყო ფოკუსირებული: 100%-ით სუფთა ენერგია, წიაღისეული საწვავის შენარჩუნება და კლიმატის მიგრანტების დახმარება.[17]

გრეტა ტუნბერგი (2018) რედაქტირება

 
გრეტა ტუნბერგი შვედეთის პარლამენტის წინ სტოკჰოლმში, აგვისტო, 2018
 
აქტივისტთა ველოსიპედი სტოკჰლომში, 11 სექტემბერი, 2018: „კლიმატის ცვლილება კრიზისად უნდა აღიქვან. კლიმატი ყველაზე მნიშვნელოვანი საარჩევნო საკითხია“

2018 წლის 20 აგვისტოს შვედმა გარემოსდამცველმა და კლიმატის ცვლილების მოწინააღმდეგე აქტივისტმა, გრეტა ტუნბერგმა,[18] იმ დროისთვის მეცხრე კლასის მოსწავლემ, შვედეთში ტემპერატურის მატებისა და ხანძრების შემდეგ გადაწყვიტა, 2018 წლის საპარლამენტო არჩევნებამდე სკოლა გაეცდინა.[1] ტუნბერგმა განაცხადა, რომ მისი შთაგონების წყარო მარჯორი სთოუნმენ დაგლასის უმაღლესი სკოლის (პარკლენდი, ფლორიდა) თინეიჯერი აქტივისტები იყვნენ, რომლებმაც „March for Our Lives“ მოაწყვეს.[19][20] ტუნბერგი სასკოლო საათებში ყოველდღე რიკსდაგთან იდგა და ხელში აბრა ეკავა წარწერით: „Skolstrejk för klimatet“ („სასკოლო გაფიცვა კლიმატისთვის“).[21] მის მოთხოვნებს შორის იყო შვედეთის მთავრობის მიერ პარიზის შეთანხმების შესაბამისად სითბური აირების ემისიის შემცირება. 7 სექტემბერს, საპარლამენტო არჩევნებამდე, გრეტამ განაცხადა, რომ გაფიცვას ყოველ პარასკევს გააგრძელებდა. მანვე შეიმუშავა სლოგანი FridaysForFuture, რომელმაც მთელი მსოფლიოს ყურადღება მიიპყრო და მსოფლიო მასშტაბით მოსწავლეები შთააგონა, სტუდენტურ და მოსწავლეთა გაფიცვებში მიეღოთ მონაწილეობა.[22]

ტუნბერგმა ორი კვირით ნიუ-იორკში იმოგზაურა, სადაც კლიმატური კრიზისის აღმოფხვრისთვის მეტი ყურადღებისკენ მოუწოდებდა. მონაწილეობდა აშშ-ში 20 სექტემბერს დაგეგმილ სასკოლო გაფიცვებში. 2019 წლის 23 სექტემბერს, ნიუ-იორკში გამართულ გაეროს კლიმატის სამიტზე სიტყვით გამოვიდა.[23]

მოძრაობის ზრდა (2019) რედაქტირება

 
ბრიუსელი, 24 იანვარი, 2019
 
კლიმატის გაფიცვა ბერლინში, 25 იანვარი, 2019

კლიმატის დასაცავად სასკოლო გაფიცვების მსოფლიო მასშტაბით ორგანიზება ტუნბერგის გამოსვლის შემდეგ დაიწყო. პირველი გაფიცვა, რომელშიც ერთზე მეტი ადამიანი მონაწილებდა, 2018 წლის 20 ნოემბერს, ბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღეს, ბრიუსელში, ევროკომისიის წინ გაიმართა. გაფიცვა ბრიუსელის ევროპული სკოლის მიერ იყო ორგანიზებული და მას 300-ზე მეტი ადამიანი დაესწრო.[24] მომდევნო დღეებში ავსტრალიაში ათასობით მოსწავლემ, რომლებმაც პრემიერ-მინისტრ სკოტ მორისონის მოწოდება „მეტი სწავლა სკოლაში და ნაკლები აქტივიზმი“ უგულებელჰყვეს, პარასკეობით გაფიცვებში მონაწილეობა დაიწყო.[25] 2018 წლის კლიმატის ცვლილებისადმი მიძღვნილ კონფერენციის დროს, რომელიც კატოვიცეში, პოლონეთში გაიმართა, გაფიცვები სულ ცოტა 270 ქალაქში მოეწყო,[22] მათ შორის: ავსტრალიაში, ავსტრიაში,[26] ბელგიაში, კანადაში,[27] ნიდერლანდებში, გერმანიაში, ფინეთში, დანიაში, იაპონიაში, შვეიცარიაში,[28][29] გაერთიანებულ სამეფოსა და აშშ-ში.[22][30]

2019 წელს გაფიცვები ზემოთჩამოთვლილი ქვეყნების გარდა სხვა სახელმწიფოებშიც ჩატარდა, მათ შორის, კოლუმბიაში, ახალ ზელანდიასა და უგანდაში.[31] გლობალური დათბობის წინააღმდეგ არაეფექტური პოლიტიკის გამო მასობრივი გაფიცვები მოეწყო 2019 წლის 17-18 იანვარს, რომელშიც მხოლოდ შვეიცარიასა და გერმანიაში სულ ცოტა 45 000 მოსწავლე მონაწილეობდა.[32][33][34] რამდენიმე ქვეყანაში, მათ შორის, გერმანიასა და გაერთიანებულ სამეფოში, მოსწავლეებმა კანონმდებლობის შეცვლა და ხმის მიცემისთვის მინიმალური ასაკის 16 წლამდე შემცირება მოითხოვეს, რათა არჩევნებზე ახალგაზრდებსაც მოეხდინათ გავლენა.[35][36]

გერმანიაში რეგიონული ჯგუფები შეიქმნა, რომელთაც ერთმანეთთან დამოუკიდებელი კომუნიკაცია ჰქონდათ WhatsApp-ის ჯგუფების მეშეობით და თავიანთ მესიჯებს ფლაერებისა და სოციალური მედიის მეშვეობით ავრცელებდნენ. 2019 წლის თებერვალში მოძრაობაში 155-ზე მეტი ადგილობრივი ჯგუფი იყო გაერთიანებული.[37]

აშშ-შიც ორგანიზატორები შტატების დონეზე კოორდინირებდნენ, დამოუკიდებელი კომუნიკაცია ჰქონდათ Slack ჯგუფებით და ინფორმაციას ფლაერებისა და სოციალური მედიის მეშვეობით ავრცელებდნენ. 2019 წლის თებერვალში ორგანიზაციაში 134-ზე მეტი ჯგუფი იყო გაწევრიანებული. ორგანიზებაში ჩართული იყვნენ: „Sunrise Movement“, „350.org“, „OneMillionOfUs“, „Earth Uprising“, „Future Coalition“, „Earth Guardians“, „Zero Hour“ და „Extinction Rebellion“.[37]

2018 წელს სოციალურ-პოლიტიკური მოძრაობის, „Extinction Rebellion“, მხარდასაჭერ ღია წერილებთან ერთად, 2019 წლის 13 თებერვალს გაერთიანებულ სამეფოში 224-მა აკადემიკოსმა ხელი მოაწერა ღია წერილს, რომელშიც „სრულ მხარდაჭერას უცხადებდნენ მოსწავლეებს“, რომლებიც კლიმატის დასაცავად გამართულ სასკოლო გაფიცვებში მონაწილეობდნენ.[38][39] 15 თებერვალს გაერთიანებული სამეფოს 60 ქალაქში გაფიცვები მოეწყო, რომლებშიც 15 000-მდე მომიტინგე მონაწილეობდა.[38][40][41]

 
ვიჩენცა, 15 მარტი, 2019

იმავე დღეს, პოტსდამის კლიმატის ცვლილების კვლევითი ინსტიტუტის მეცნიერმა, შტეფან რამშტორფმა, პოტსდამში Fridays for Future-ის გაფიცვაში მონაწილეობის მისაღებად მოუწოდა.[42] 2019 წლის 21 თებერვალს ევროკომისიის პრეზიდენტმა, ჟან-კლოდ იუნკერმა განაცხადა, რომ ასობით მილიარდი ევროს დახარჯვას აპირებდა კლიმატის ცვლილების შესარბილებად, რაც ევროკავშირის ბიუჯეტში სიდიდით მეოთხე ადგილზე იყო. მან ეს გრეტა ტუნბერგის სიტყვით გამოსვლის შემდეგ განაცხადა, რაც მედიამ სასკოლო გაფიცვების მოძრაობის გამოძახილად გამოაცხადა.[43]

2019 წლის 5 მარტს შვიდასმა გერმანულენოვანმა მკვლევარმა ხელი მოაწერა შეთანხმებას გერმანიაში სასკოლო გაფიცვების მხარდაჭერის შესახებ.[44] შეთანხმების ხელმოსაწერად სხვა მკვლევრებიც მოიწვიეს, რის შემდეგაც შეთანხმებას გერმანიის, ავსტრიისა და შვეიცარიის მასშტაბით 26 800-მა მეცნიერმა მოაწერა ხელი.[45][46]

2019 წლის 9 მაისს, სიბიუში გამართულ ევროკავშირის სამიტზე, მთელი ევროპიდან მოძრაობის წარმომადგენლები სახელმწიფოთა ლიდერებს შეხვდნენ და 16 000 მომიტინგისა და მათი მხარდამჭერების ხელმოწერილი ღია წერილი გადასცეს.[47][48][49]

პირველი გლობალური გაფიცვა რედაქტირება

2019 წლის 15 მარტს სასკოლო გაფიცვების სერია მოეწყო, რომლითაც მოზარდებს კლიმატის ცვლილების შესაჩერებლად საპასუხიმსგებლო ზომების მიღებისკენ მოუწოდებდნენ. მსოფლიოს 125 ქვეყანაში გამართულ 2 200 ღონისძიებაში მილიონზე მეტმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა.[3][4][5][6]

2019 წლის პირველ მარტს კლიმატის დასაცავად მიმართული გაფიცვის გლობალური საკოორდინაციო ჯგუფის 150-მა მოსწავლემ, მათ შორის, ტუნბერგმაც, The Guardian-ს ღია წერილი გაუგზავნა:[50]

„ ჩვენ, ახალგაზრდები, ღრმად ვართ შეშფოთებულები ჩვენი მომავლის გამო. [...] ჩვენ კაცობრიობის უხმო მომავალი ვართ. ჩვენ მეტად ვეღარ მივიღებთ ამ უსამართლობას.[...] ჩვენ საბოლოოდ უნდა მივიჩნიოთ კლიმატის კრიზისის კრიზისად. კაცობრიობის ისტორიაში ეს ყველაზე დიდი საფრთხეა და ვერ დავეთანხმებით მსოფლიო მასშტაბით გადაწყვეტილების მიმღებთა უმოქმედობას, რომელიც მთელ ცივილიზაციას უქმნის საფრთხეს. კლიმატის ცვლილება უკვე ხდება. ამის გამო ადამიანები კვდებოდნენ, კვდებიან და მოკვდებიან, მაგრამ ჩვენ შეგვიძლია და უნდა შევაჩეროთ ეს სიგიჟე. [...] ერთიანობით ავმაღლდებით იქამდე, სანამ კლიმატის სამართლიანობას არ ვიხილავთ. ჩვენ მოვითხოვთ, რომ მსოფლიოს გადაწყვეტილების მიმღებმა პირებმა აიღონ პასუხისმგებლობა და გადაჭრან ეს კრიზისი. თქვენ წარსულში ჩვენ ჩაგვაფლავეთ. თუკი თქვენ მომავალშიც გააგრძელებთ ჩვენს წარუმატებლობას, ჩვენ, ახალგაზრდები, თავად ვიზრუნებთ ცვლილებებზე. მსოფლიოს ახალგაზრდობამ მოძრაობა დაიწყო და აღარ გავჩერდებით. “

შოტლანდიაში, გლაზგოს, ედინბურგის, ჰაილენდისა და ფაიფის ქალაქის საბჭოებმა მოსწავლეებში გაფიცვებში მონაწილეობის უფლება მისცეს.[51] ფინეთში მშობლებმა სკოლებში თანხმობის წერილები გაგზავნეს,[52] ხოლო ქალაქ ტურკუს სასკოლო საბჭომ აღიარა, რომ ბავშვებს გაფიცვებში მონაწილეობის კონსტიტუტციური უფლება აქვთ.[53]

15 მარტს Guardian-ის სტუმრების სექციაში, „ფიქრობთ, რომ სკოლაში უნდა ვიყოთ? დღევანდელი კლმატის გაფიცვა ყველასთვის უდიდესი გაკვეთილი“, სასკოლო გაფიცვების მონაწილეებმა, ტუნბერგმა, ანნა ტეილორმა, ლუიზა ნოიბაუერმა, ნირა განტოისმა და სხვებმა გაფიცვის მიზეზები კიდევ ერთხელ შეაჯამეს.[54] 2020 წლის ნოემბერში ჰოლი ჯილიბრენდი BBC Radio 4-ის ქალთა საათის სიაში შეიყვანეს.[55]

გერმანიის 230 ქალაქში 300 000-ზე მეტი მოსწავლე, მათ შორის, ბერლინში - 25 000 მოსწავლე მონაწილეობდა გაფიცვებში.[56][57] იტალიაში დემონსტრაციებში 200 000 მოსწავლე მონაწილებდა (ორგანიზატორთა თქმით, მხოლოდ მილანში 100 000 მონაწილე იყო ჩართული). მონრეალის გაფიცვას 150 000 ადამიანი დაესწერო, სტოკჰოლმის ― 15-20 000, მელბურნის ― 30 000, ბრიუსელის ― 30 000, მიუნხენის ― 8 000. გაფიცვები მოეწყო პარიზში, ლონდონში, ვაშინგტონში, რეიკიავიკში, ოსლოში, ჰელსინკიში, კოპენჰაგენსა და ტოკიოში.[4] ანტარქტიკაში გაფიცვებს სულ ცოტა შვიდმა მეცნიერმა დაუჭირა მხარი ნოიმაიერ III-ის სადგურზე.[58][59]

კრაისტჩერჩში, ახალ ზელანდიაში, გაფიცვა გაუქმდა უსაფრთხოების მიზეზების გამო, მას შემდეგ, რაც მახლობლად მდებარე მეჩეთებზე განხორციელებული ტერორისტული აქტის შედეგად 51 ადამიანი დაიღუპა.[60]

მეორე გლობალური გაფიცვა რედაქტირება

 
კლიმატის გაფიცვა შტუტგარტში, 24 მაისი, 2019
კლიმატის გაფიცვა ლისაბონში, 24 მაისი, 2019

კლიმატის დასაცავად მეორე გლობალური გაფიცვა ახალ ზელანდიასა და ავსტრალიაში დაიწყო 2019 წლის 24 მაისს.[61][62] მსოფლიოს 125 ქვეყნის 1 600-ზე მეტ ქალაქში ასობით ათასმა მოსწავლემ მიიღო მონაწილეობა.[8] ტუნბერგმა, გაფიცვების ერთ-ერთმა ორგანიზატორმა, განაცხადა, რომ გაფიცვები ევროპარლამენტის 4 დღიანი არჩევნების მეორე დღეს გაიმართა, რათა არჩევნებზე გავლენა მოეხდინა.[63] გამოკითხვებმა აჩვენა, რომ კლიმატის ცვლილება ამომრჩეველთათვის მნიშვნელოვანი, ხოლო გერმანელი ამომრჩევლებისთვის ― უმნიშვნელოვანესი საკითხი იყო.[63]

საერთაშორისო გაფიცვა აახენში რედაქტირება

2019 წლის 21 ივნისს Fridays for Future Deutschland-მა აახენში კლიმატის დასაცავად გაფიცვისკენ მოუწოდა ლოზუნგით „კლიმატური სამართლიანობა საზღვრების გარეშე - ერთიანობით მომავლისათვის“. მომიტინგეები ქალაქის რამდენიმე წერტილში შეიკრიბნენ (მათ შორის, აახენის მთავარ სადგურზე, Westpark-ში, ვალსში და ა.შ.).[64] მუსიკალური ჯგუფების თანხლებით მოძრაობის წევრები სიარულით ან ველოსიპედებით ტივოლისკენ გადაადგილდებოდნენ, სადაც მთავარი ღონისძიება იმართებოდა და შესაბამისად, რამდენიმე საათის მანძილზე სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის დიდი ნაწილი გადაკეტეს. ორგანიზატორები 10-20 000 მონაწილეს ელოდნენ. მათი ცნობით, გაფიცვებში 40 000-მდე ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა, რაც იმ დროისთვის გერმანიის მხოლოდ ერთ ქალაქში Fridays for Future-ის მიერ ორგანიზებული ყველაზე ფართომასშტაბიანნი აქცია იყო.[65][66][67][68][69][70] მომიტინგეთა მოსალოდნელი რაოდენობის შესახებ პოლიციას წინასწარ აცნობეს.[71][72] სიტყვით გამომსვლელებს შორის იყვნენ: სირილ დიონი (საფრანგეთი),[69] კარენ რეიმონდი (ინდოეთი), ტეტეტ ნერა-ლაურონი (ფილიპინები) და ჯესი (ნიდერლანდები), მილან შვარცი,[69] ისევე, როგორც აქტივისტები სხვადასხვა ჯგუფიდან: Pacific Climate Warriors, Alle Dörfer bleiben! და All In for Climate Action.

2019 წლის 19 ივნისს, ამ მოვლენებიდან მცირე ხნის შემდეგ, ქალაქი აახენი გერმანიის რამდენიმე სხვა ქალაქის მსგავსად მოიქცა და „კლიმატის საგანგებო სიტუაციის“ მდგომარეობა გამოაცხადა.[73]

საერთაშორისო კონფერენცია ლოზანში რედაქტირება

2019 წლის 5-9 აგვისტოს ლოზანის უნივერსიტეტმა კლიმატისთვის გაფიცვის მოძრაობის 450 ახალგაზრდა ევროპელს კონფერენციაზე „SMILE for Future“ უმასპინძლა.[74][75] 2019 წლის 9 აგვისტოს კონფერენცია დემონსტრაციითა და ლოზანის კლიმატის დეკლარაციის მიღებით დასრულდა, რომელშიც ლოზანის კონფერენციაში მონაწილე მოძრაობის წევრების მიერ დაფიქსირებული ღირებულებები, მიზნები და ზომები იყო მოცემული.[76][75]

კლიმატის გლობალური კვირეული რედაქტირება

 
გაფიცულთა რაოდენობა 2019 წლის 20-27 სექტემბრის კვირეულის დროს ქვეყნის მიხედვით:
  1,000,000+
  100,000+
  10,000+
  1,000+
  100+

კლიმატური მოქმედებებისთვის სექტემბრის გლობალური კვირეული გაფიცვებისა და ღონისძიებები სერია იყო 2019 წლის 20 სექტემბრიდან 27 სექტემბრამდე და ძირითადად 20 და 27 სექტემბრის პარასკევებზე იყო ფოკუსირებული. კვირეული 23 სექტემბერს დაგეგმილ გაეროს კლიმატის მოქმედების სამიტს ემთხვეოდა.[77] საპროტესტო აქციები მსოფლიოს 150 ქვეყნის 4 500 ადილზე იყო დაგეგმილი.[78][79]

ორგანიზატორთა თქმით, 20 სექტემბერს გაფიცვებში 4 მილიონზე მეტმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა,[80] მათ შორის, 1.4 მილიონი ადამიანი გერმანიაში, ხოლო 300 000 მომიტინგე ავსტრალიაში გამოვიდა გასაფიცად.[81][82] 27 სექტემბერს მსოფლიო მასშტაბით 2 მილიონზე მეტი ადამიანი გაიფიცა, მათ შორის, 1 მილიონი ადამიანი იტალიაში და რამდენიმე ასეული ათასი ადამიანი ― კანადაში.[11][12][13]

მეოთხე გლობალური გაფიცვა რედაქტირება

2019 წლის 29 ნოემბერს, მადრიდში დაგეგმილ გაერთიანული ერების ორგანიზაციის კლიმატის ცვლილების კონფერენციამდე სამი დღით ადრე, კლიმატის კრიზისისადმი მთავრობების უმოქმედობის გასაპროტესტებლად დემონსტრაციები 157 ქვეყნის 2 400-მდე ქალაქში გაიმართა.[83][84] ორგანიზატორთა ცნობით, გაფიცვებში 2 მილიონამდე ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა, [85] მათგან 630 000-მა ― გერმანიაში.[86]

შემდგომი მოვლენები რედაქტირება

გლობალური გაფიცვა (25 სექტემბერი, 2020) რედაქტირება

კლიმატის დასაცავად გლობალური დემონსტრაციები გაიმართა 2020 წლს 25 სექტემბერს. გაფიცვები მსოფლიო მასშტაბით ასობით ადგილას გაიმართა.[87][88][89]

გლობალური გაფიცვა (19 მარტი, 2021) რედაქტირება

2021 წლის 19 მარტს, პარასკევს, პლანეტის მასშტაბით ასობით ადგილას კლიმატის დაცვისაკენ მიმართული საპროტესტო აქციები გაიმართა. COVID-19-ის პანდემიის გამო, წინა წლებთან შედარებით, აქციებში მონაწილეთა რაოდენობა გაცილებით შემცირებული იყო.[90][91][92]

გლობალური გაფიცვა (24 სექტემბერი, 2021) რედაქტირება

 
გლობალური გაფიცვა კლიმატის დასაცავად ბერლინში, 24 სექტემბერი, 2021

2021 წლის 24 სექტემბერს დემონსტრაციები მსოფლიოს 1 400-ზე მეტ ადგილას იყო ჩანიშნული.[93] დემონსტრაციები 90-ზე მეტ ქვეყანაში მოეწყო, მათ შორის, დიდი ღონისძიებები გაიმართა ევროპაში, ამერიკასა და აფრიკაში.[94][95] ერთ-ერთი ფართომასშტაბიანი დემონსტრაცია გერმანიაში გაიმართა.[96] გრეტა ტუნბერგმა 100 000-ზე მეტ ადამიანს მიმართა ბერლინში, სადაც განაცხადა, რომ „საკმარისს არცერთი პოლიტიკური პარტია აკეთებს“.[97][98]

გლობალური გაფიცვა (25 მარტი, 2022) რედაქტირება

კლიმატის დასაცავად გლობალური საპროტესტო აქციები გაიმართა 2022 წლის 25 მარტს.[99][100]

ციფრული გაფიცვა კლიმატის დასაცავად რედაქტირება

კლიმატის დაცვის ონლაინ მოძრაობა, რომელსაც ზოგჯერ „ციფრულ გაფიცვად“ მოიხსენიებენ, 2019 წლის აპრილში ორი აზიელი-ამერიკელი აქტივისტის საქმიანობით დაიწყო. კლიმატის დასაცავად მიმართული ეს მოძრაობა იმისთვის შეიქმნა, რომ კლიმატის დასაცავი აქტივიზმი ხელმისაწვდომი ყოფილიყო მაშინაც, როცა პროტესტის გამოხატვა ფიზიკურად არ იქნებოდა შესაძლებელი.[101] 2020 წლის მარტში, COVID-19-ის პანდემიის დაწყების შემდეგ, გრეტა ტუნბერგმა მოძღაობას მოუწოდა, ქუჩებსა და ქალაქების მოედნებზე შეკრებისგან თავი შეეკავებინათ და პროტესტი სახლიდან ინტერნეტის მეშვეობით გამოეხატათ.[102] მოძრაობამ პოპულარობა მოიპოვა COVID-19-ის პანდემიის დროს შემოღებული ლოკდაუნების დროს დაწესებული შეზღუდვების მიუხედავად და ყურადღება მიიპყრო ისეთი ორგანიზაციებიდან, როგორებიცაა გრინპისი და Amnesty International.[103]

ჩამოყალიბების შემდეგ Fridays for Future-ის ციფრულმა მოძრაობამ არაერთი კამპანია წამოიწყო, რომლებიც კლიმატის სამართლიანობის სხვადასხვა საკითხთან დაკავშირებით საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებას ემსახურებოდა, მათ შორის, ღონისძიებებს სკოლებში კლიმატის ცვლილების შესახებ სწავლების დასანერგად და მთავრობების საზიანო პოლიტიკისაგან ადგილობრივ კლიმატის აქტივისტთა დასაცავად.[104]

სამეცნიერო კონტექსტი რედაქტირება

  მთავარი სტატია: გლობალური დათბობა.
  მთავარი სტატია: სათბურის ეფექტი.

მეცნიერთა უმრავლესობა თანხმდება, რომ სათბურის ეფექტი, რომელიც დედამიწის ტემპერატურის მატებას იწვევს, მეტწილად ადამიანის აქტივობის შედეგად ნახშირორჟანგისა და სხვა ნივთიერებების დიდი რაოდენობით ემისიის შედეგად იზრდება.[105] წარსულში სათბურის ეფექტი ვულკანური და მიკრობული ნახშირორჟანგის ემისიის შედეგი იყო, მაგრამ ინდუსტრიალიზაციის შემდეგ ატმოსფერული ნახშირორჟანგის რაოდენობა გაიზარდა, რაც გლობალური დათბობისა და კლიმატის ცვლილების მასშტაბებს კიდევ უფრო ზრდის.

მოძრაობის წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ წიაღისეული საწვავის კორპორაციებსა და გლობალურ მთავრობებში გადაწყვეტილების მიმღები პირები პასუხისმგებლები არიან ნახშირორჟანგის ემისიაზე და ემისიის შესამცირებლად ძალიან ცოტას აკეთებენ.[106] 2019 წელს 1 200 მეცნიერის მიერ მიღებულ განცხადებაში აღნიშნული იყო, რომ „ახალგაზრდების შეშფოთება გამართლებულია და მოწინავე მეცნიერებითაა მხარდაჭერილი“.[107]

მეცნიერების მხარდაჭერა რედაქტირება

 
გერმანელი მეცნიერები კლიმატის დასაცავად მიმართული მარშის დროს, 15 მარტი, 2019

2019 წლის 31 იანვარს 3 400-ზე მეტმა ბელგიელმა მეცნიერმა და აკადემიკოსმა ხელი მოაწერა ღია წერილს, რომელშიც სასკოლო გაფიცვებს მხარს უჭერდნენ.[108] წერილში აღნიშნულია: „კლიმატის მეცნიერთა მოწოდებული ფაქტების საფუძველზე, კამპანიის მონაწილეები მართლები არიან. სწორედ ამიტომ, ჩვენ, მეცნიერები, მათ მხარს ვუჭერთ“.[109] ამას 340 ნიდერლანდელი მეცნიერის მიერ ხელმოწერილი ღია წერილი[110] და იმავე წლის 11 მარტს, 1 200 ფინელი მკვლევრის მიერ ხელმოწერილი წერილი მოჰყვა სასკოლო გაფიცვების მხარდასაჭერად.[111] 2019 წლის მარტში Nature-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში სხვა უამრავი მხარდამჭერი მოსაზრება იყო დაფიქსირებული. კომენტარებს შორის იყო: „კლიმატის დასაცავად მიმართული გაფიცვა ინოვაციურია. იგი პროვოკაციულია და ვფიქრობ, ეს არაძალადობრივი სამოქალაქო დაუმორჩილებლობის უფლებაა“.[107]

გერმანიაში, ავსტრიასა და შვეიცარიაში მეცნიერთა ჯგუფმა დააფუძნა „მეცნიერები მომავლისათვის“ („Scientists for Future“), რათა მოძრაობის მიერ ჩამოყალიბებული მიდგომების ფაქტობრივი სისწორისთვის მხარი დაეჭირათ.[112][113][114][115] განცხადებას 26 000-ზე მეტმა გერმანულენოვანმა მეცნიერემა და სწავლულმა მოაწერა ხელი.[116]

2019 წლის 14 მარტს რომის კლუბმა გამოსცა ოფიციალური განცხადება, რომელშიც ტუნბერგსა და გაფიცულებს მხარს უჭერდა და მთელი მსოფლიოს მასშტაბით მთავრობებს ნახშირბადის ემისიის შესამცირებლად სათანადო მოქმედებისკენ უბიძგებდა.[117]

2019 წლის აპრილში Science-ში გამოქვეყნდა წერილი სახელწოდებით „ახალგაზრდა გაიფიცულების შეშფოთება გამართლებულია“. წერილში აღნიშნული იყო, რომ ახალგაზრდა გაფიცულები სამათლიანად არიან შეშფოთებული და მათ მოწინავე მეცნიერებაც უჭერდა მხარს. წერილს 3 000-ზე მეტი მეცნიერი აწერდა ხელს.[118]

2019 წლის ივნისში გაერთიანებული სამეფოსა და სხვა ქვეყნების ჯანდაცვის წარმომადგენლებმა, პროფესორებმა, მოწინავე საზოგადო მოღვაწეებმა და სამეფო კოლეჯების ყოფილმა პრეზიდენტებმა არაძალადობრივი სამოქალაქო დაუმორჩილებლობის გაფართოებისკენ მოუწოდეს საგანგებო ეკოლოგიური პროცესების ზრდის მიუხედავად არაადეკვატური სამთავრობო პოლიტიკის საპასუხოდ. ისინი პოლიტიკოსებსა და საინფორმაციო საშუალებებს ფაქტების წინაშე თვალის გასწორებასა და ეკოლოგიური სიტუაციის გამოსასწორებლად მოქმედებისკენ მოუწოდებდნენ. მათ მხარი დაუჭირეს როგორც სასკოლო გაფიცვის მოძრაობას, ისე Extinction Rebellion-ს.[119]

სკოლების, პოლიტიკოსებისა და მშობლების რეაქციები რედაქტირება

გაფიცვებს როგორც მხარდამჭერი, ისე კრიტიკის ტალღები მოჰყვა. ევროპის კავშირში მოძრაობას მხარს უჭერდა პანევროპული პარტია Volt Europa. Parents for Future-ის მოხსენების მიხედვით, 2019 წლის ევროპარლამენტის არჩევნებამდე პარტია Fridays for Future-ის ყველა მოთხოვნას ითვალისწინებდა.[120]

გაერთიანებულ სამეფოსა და ავსტრალიაში კონსერვატორმა პოლიტიკოსებმა გაფიცვებში მონაწილეობა სკოლის გაცდენის არასაპატიო მიზეზად მიიჩნის და ზოგიერთი ბავში გაფიცვისა და დემონსტრაციებში მონაწილეობის გამო დასაჯეს. გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრმა, ტერეზა მეიმ გაფიცვები გააკრიტიკა და გაკვეთილებისა და სწავლების დროის მოცდენად ჩათვალა.[121]ჯერემი კორბინმა, ლეიბორისტული პარტიის ყოფილმა ლიდერმა, და ლიბერალური დემოკრატების ლიდერმა, ვინსენტ კეიბლმა, გაფიცვებს მხარი დაუჭირეს,[122][123][124] ისევე, როგორც გაერთიანებული სამეფოს სხვა პარტიების ლიდერებმა.[125] გაერთიანებული სამეფოს ენერგეტიკის მინისტრმა, კლერ პერიმ აღნიშნა, რომ ახალგაზრდობის პერიოდში გაფიცვებს თავადაც შეუერთდებოდა.[126]

ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრმა, სკოტ მორისონმა, გაფიცულებს „მეტი სწავლისა და ნაკლები აქტივიზმისკენ“ მოუწოდა.[127] ავსტრალიის განათლების მინისტრმა, დენ ტეჰანმა აღნიშნა, რომ თუკი სკოლის მოსწავლეები ფიქრობენ, რომ აღნიშნული საკითხი მნიშვნელოვანია, მათ პროტესტის გამოხატვა სკოლის შემდეგ ან შაბათ-კვირასაც შეუძლიათ.[128]

ახალ ზელანდიაში პოლიტიკოსებს, ლიდერებსა და სკოლების წარმომადგენლებს არაერთგვაროვანი რეაქცია ჰქონდათ. სკოლის მოსწავლეებს მშობლების ან სკოლის ნებართვის გარეშე გაფიცვებში მონაწილეობა ეკრძალებოდათ.[129] ჯუდით კოლინზმა და პარლამენტის რამდენიმე წევრმა გაფიცვის გავლენა არაეფექტიანად შეაფასეს,[130] ხოლო კლიმატის ცვლილების მინისტრმა, ჯეიმზ შოუმ გაფიცულებს მხარი დაუჭირა და აღნიშნა, რომ საპროტესტო აქციების მონაწილეებს მცირე ყურადღება დაეთმობოდა შაბათ-კვირას.[131][132]

2019 წლის 15 მარტს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალურმა მდივანმა, ანტონიუ გუტერეშმა, აღნიშნა: „ჩემი თაობა კლიმატის ცვლილებით გამოწვეულ დრამატულ გამოწვევებთან სათანადო რეაგირებაში ჩაფლავდა. ამას ახალგაზრდები ღრმად გრძნობენ. გასაკვირი არაა, რომ გაბრაზებული არიან“. 2019 წლის სექტემბერში გუტერეშმა მსოფლიოს ლიდერები გაეროს სამიტზე მოიწვია, რათა რეალისტური გეგმები დაესახათ.[133]

მშობლების ნაწილი, მათ შორის, საზოგადო მოღვაწეები, კლიმატის დასაცავად გაფიცვებში მონაწილე ბავშვებს მხარს უჭერდნენ.[134] ორგანიზაცია „Our Kids' Climate“-ის სპიკერმა განაცხადა, რომ ზრდასრულთა მონაწილეობას შეუძლია გაფიცულთა უსაფრთხოებას შეუწყოს ხელი.[135]

2019 წელს გარემოსთან დაკავშირებული სალექსიკონო ერთეულების ანალიზის შემდეგ ტერმინი „school strike“ Collins English Dictionary-ის წლის სიტყვად დასახელდა.[136] კოლინზის ლექსიკოგრაფების დასკვნით, ტერმინის გამოყენების მასშტაბი 2019 წელს ასეულჯერ გაიზარდა.[136]

ცენზურა რედაქტირება

ინდოეთი რედაქტირება

2020 წლის ივლისში Fridays for Future-ის ინდოეთის ჯგუფების ოფიციალური საიტი ინდოეთის მთავრობამ დაბლოკა. ჯგუფები მთავრობის მიერ შემოთავაზებული გარემოსდაცვითი გავლენის შეფასების ახალი პროექტის წინააღმდეგ მიმართულ კამპანიას ხელმძღვანელობდნენ.[137]

ჯილდოები რედაქტირება

2019 წლის 7 ივნისს Friday for Future-სა და გრეტა ტუნბერგს Amnesty International-მა პრესტიჟული ჯილდო Ambassador of Conscience Award გადასცა.[138]

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 Crouch, David (1 September 2018). „The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis“. The Guardian. London, United Kingdom. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-01-04. ციტირების თარიღი: 1 September 2018.
  2. ↑ Weyler, Rex (4 January 2019). „The youth have seen enough“. Greenpeace International. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-21. ციტირების თარიღი: 22 January 2019.
  3. ↑ 3.0 3.1 Carrington, Damian (19 March 2019). „School climate strikes: 1.4 million people took part, say campaigners“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-03-07. ციტირების თარიღი: 19 March 2019.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Glenza, Jessica; Evans, Alan; Ellis-Petersen, Hannah; Zhou, Naaman (15 March 2019). „Climate strikes held around the world – as it happened“. The Guardian. ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 March 2019. ციტირების თარიღი: 16 March 2019.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 „Students walk out in global climate strike“. BBC. 24 May 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 May 2019. ციტირების თარიღი: 24 May 2019.
  6. ↑ 6.0 6.1 Barclay, Eliza (15 March 2019). „Photos: kids in 123 countries went on strike to protect the climate“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-03-20. ციტირების თარიღი: 16 March 2019.
  7. ↑ „'We're one, we're back': Pupils renew world climate action strike“. Al Jazeera. 24 May 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 May 2019. ციტირების თარიღი: 24 May 2019.
  8. ↑ 8.0 8.1 Global Climate Strike: Record number of students walk out (24 May 2019). ციტირების თარიღი: 20 September 2019
  9. ↑ Haynes, Suyin (24 May 2019). „Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet“. Time. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 May 2019. ციტირების თარიღი: 27 May 2019.
  10. ↑ Largest climate strike: 4 million protesters overall: 1.4 million protesters in Germany:
  11. ↑ 11.0 11.1 Taylor, Matthew; Watts, Jonathan; Bartlett, John. Climate crisis: 6 million people join latest wave of global protests. The Guardian (27 September 2019). ციტირების თარიღი: 28 September 2019
  12. ↑ 12.0 12.1 Fridays for future, al via i cortei in 180 città italiane: 'Siamo più di un milione'. la Repubblica (27 September 2019). ციტირების თარიღი: 27 September 2019
  13. ↑ 13.0 13.1 Murphy, Jessica. (27 September 2019) Hundreds of thousands join Canada climate strikes. BBC. ციტირების თარიღი: 28 September 2019
  14. ↑ Munro, Kelsey. (10 July 2009) Climate warriors march behind little green book. ციტირების თარიღი: 26 October 2020
  15. ↑ Climate Camp disbanded (2 March 2011). ციტირების თარიღი: 26 October 2020
  16. ↑ Climate Strike 2015: Students Skip School demanding Climate Actions. Climate Strike. YouTube (1 March 2016). ციტირების თარიღი: 14 March 2019
  17. ↑ Climate Strike. ციტირების თარიღი: 14 March 2019
  18. ↑ John, Tara (13 February 2019). „How teenage girls defied skeptics to build a new climate movement“. CNN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2019. ციტირების თარიღი: 28 February 2019.
  19. ↑ „Teen activist on climate change: If we don't do anything right now, we're screwed“. CNN. 23 December 2018. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-03-15. ციტირების თარიღი: 10 February 2019.
  20. ↑ „The Guardian view on teenage activists: protesters not puppets – Editorial“. The Guardian. 7 February 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-02-11. ციტირების თარიღი: 11 February 2019.
  21. ↑ „The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics“. The New Yorker. 2 October 2018. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-01-05. ციტირების თარიღი: 2019-01-18.
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 „'Our leaders are like children,' school strike founder tells climate summit“. The Guardian. 4 December 2018. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-01-02. ციტირების თარიღი: 2019-01-18.
  23. ↑ Tara Law. "Climate Activist Greta Thunberg Arrives in New York After Sailing Across the Atlantic" დაარქივებული 2019-11-02 საიტზე Wayback Machine. . TIME. (28 August 2019).
  24. ↑ Climat : des lycéens dénoncent l'égoïsme des adultes (vidéo) fr (2018-11-20). ციტირების თარიღი: 2021-12-09
  25. ↑ Wilkinson, Bard (30 November 2018). „Australian school children defy prime minister with climate strike“. CNN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2019.
  26. ↑ „FridaysforFuture Vienna“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-03-25. ციტირების თარიღი: 29 December 2018.
  27. ↑ Larsen, Karin (7 December 2018). „Metro Vancouver students cut class to demand action on climate change“. CBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-03-21. ციტირების თარიღი: 2019-01-18.
  28. ↑ „More than 1,000 Swiss pupils strike over climate“. Swissinfo. 21 December 2018. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-02-20. ციტირების თარიღი: 2019-01-18.
  29. ↑ Gueissaz, Rouven (22 December 2018). „La 'grève du climat' rassemble des centaines d'étudiants alémaniques“. RTS Info (ფრანგული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-10-10. ციტირების თარიღი: 2019-01-18. ციტატა: „['Climate strike' brings together hundreds of German-speaking students]“
  30. ↑ „Klimatmanifestation över hela landet: 'Ödesfråga'“. Expressen (შვედური). 30 November 2018. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-08-31. ციტირების თარიღი: 2019-01-18.
  31. ↑ Conley, Julia (17 January 2010). „I'm Sure Dinosaurs Thought They Had Time, Too: Over 12,000 Students Strike in Brussels Demanding Bold Climate Action“. Common Dreams. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-11-12. ციტირების თარიღი: 2019-01-18.
  32. ↑ Rippstein, Julia (18 January 2019). „En Suisse, l'heure de l'urgence climatique a sonné“. Le Temps (ფრანგული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-04-17. ციტირების თარიღი: 2019-01-18. ციტატა: „Ce mouvement d’ampleur nationale a vu 22 000 gymnasiens, apprentis et étudiants crier à l’urgence climatique dans les rues de Lausanne, Fribourg ou Saint-Gall au lieu d’aller en classe. [This nationwide movement saw 22000 high-schoolers, apprentices and students shouting at the climatic emergency in the streets of Lausanne, Fribourg or St. Gallen instead of going to class.]“
  33. ↑ „Les jeunes se sont mobilisés pour le climat un peu partout en Suisse“ (ფრანგული). Radio Télévision Suisse. 18 January 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-01-18. ციტირების თარიღი: 2019-01-18. ციტატა: „En tout, une quinzaine de villes participent à cette action. [In all, about fifteen cities participate in this action.]“
  34. ↑ Hendrischke, Maria (18 January 2019). „Schüler streiken für Klimaschutz: "It's our fucking future"“ [Pupils strike for climate protection] (გერმანული). Mitteldeutscher Rundfunk (MDR). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 February 2019. ციტატა: „Am Freitag haben Kinder und Jugendliche in mehr als 50 Städten in ganz Deutschland protestiert. Etwa 25.000 junge Menschen sind nach Angaben von Fridays for Future bundesweit auf die Straßen gegangen. Halle war die einzige Stadt in Sachsen-Anhalt, die sich an der Demo beteiligt hat.“
  35. ↑ „Ragna, Linus, Ronja und Florian: Sie schwänzen den Unterricht, um die Welt zu retten“. Stern (გერმანული). 30 January 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-28. ციტირების თარიღი: 2019-02-23.
  36. ↑ „The grown-ups have failed miserably on climate change“. The Independent. 14 February 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-09-24. ციტირების თარიღი: 2019-02-23.
  37. ↑ 37.0 37.1 Grünjes, Carlotta (2019). „Make the World Greta Again“. Translated by Teuma, Nora. New Federalist. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-06-17. ციტირების თარიღი: 17 June 2019.
  38. ↑ 38.0 38.1 „School climate strike children's brave stand has our support“. The Guardian. 13 February 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-08-25. ციტირების თარიღი: 13 February 2019.
  39. ↑ Taylor, Matthew (13 February 2019). „Academics back UK schools' climate change strikes“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-11-06. ციტირების თარიღი: 13 February 2019.
  40. ↑ Taylor, Matthew (8 February 2019). „UK pupils to join global strike over climate change crisis“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-13. ციტირების თარიღი: 11 February 2019.
  41. ↑ „Schoolchildren go on strike over climate change“. BBC News. 15 February 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-02-15. ციტირების თარიღი: 15 February 2019.
  42. ↑ #FridaysForFuture — Schüler kämpfen für Klimaschutz de. KlimaLounge (15 February 2019). ციტატა: „Ich war von den Potsdamer Schülern eingeladen worden, auf der heutigen Demonstration vor dem Landtag ein paar Worte zu sagen. Diese Einladung habe ich gerne angenommen. [I  had been invited by the Potsdam school pupils to say a few words at the demonstration today in front of the [Brandenburg] state parliament. I  gladly accepted this invitation.]“ ციტირების თარიღი: 19 February 2019
  43. ↑ „Swedish student leader wins EU pledge to spend billions on climate“. Reuters. 21 February 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-06-25. ციტირების თარიღი: 11 March 2019.
  44. ↑ Maier, Jutta (5 March 2019). „700 Wissenschaftler und Prominente unterstützen Klimastreik“ [700 scientists and prominent people support climate strike]. Der Tagesspiegel. Berlin, Germany. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-09-24. ციტირების თარიღი: 5 March 2019. ციტატა: „[Solidarity with student demonstrations: hundreds of researchers believe the protests are justified. In a petition they call for a quick change in climate policy.]“
  45. ↑ Unterschriften. ციტირების თარიღი: 30 May 2019
  46. ↑ Team. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-31. ციტირების თარიღი: 30 May 2019
  47. ↑ „Anuna ontmoet in Roemenië Macron en Michel: 'Europees continent moet tegen 2050 klimaatneutraal worden'“. Het Laatste Nieuws (ნიდერლანდური). 9 May 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-02. ციტირების თარიღი: 9 May 2019.
  48. ↑ „Offener Brief von Greta und 16.000 Schülern: 'Liebe EU-Staatchefs, wir fühlen uns verraten!'“. Stern (გერმანული). 9 May 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-09-23. ციტირების თარიღი: 9 May 2019.
  49. ↑ D'Amico, Fortunato (9 May 2019). „Clima, non solo Greta: un'altra attivista tedesca incontra 9 capi di governo e li esorta ad agire“. Meteo Web (იტალიური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-14. ციტირების თარიღი: 9 May 2019.
  50. ↑ Global coordination group of the youth-led climate strike (1 March 2019). „Climate crisis and a betrayed generation“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2019. ციტირების თარიღი: 1 March 2019.
  51. ↑ Thousands of Scottish students to be allowed to miss school to join climate protests (11 March 2019). ციტირების თარიღი: 14 March 2019
  52. ↑ Osa nuorista pelkää, uskaltaako perjantain ilmastolakkoon osallistua koulun asenteen takia: Näin rehtorit yrittävät suitsia lakkoilijoita (13 March 2019). ციტირების თარიღი: 14 March 2019
  53. ↑ Turun koulutoimenjohtaja: 'Ilmastolakko lapsen perustuslaillinen oikeus, ei voida kieltää' (14 March 2019). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 თებერვალი 2021. ციტირების თარიღი: 14 March 2019
  54. ↑ Thunberg, Greta; Taylor, Anna; Neubauer, Luisa; Gantois, Kyra; De Wever, Anuna; Charlier, Adélaïde; Gillibrand, Holly; Villaseñor, Alexandria (15 March 2019). „Think we should be at school? Today's climate strike is the biggest lesson of all“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-03-30. ციტირების თარიღი: 15 March 2019.
  55. ↑ Woman's Hour Power List 2020: The List. ციტირების თარიღი: 16 November 2020
  56. ↑ 300.000 bei 'Fridays for Future' in Deutschland de. Klimareporter (15 March 2019). ციტირების თარიღი: 15 March 2019
  57. ↑ Klima-Demos – von Berlin bis Sydney de. Tagesschau. ARD (15 March 2019). ციტატა: „#Fridaysforfuture mobilisierte auch in Deutschland Hunderttausende Menschen. Bundesweit waren 220 Proteste angekündigt, an denen sich laut Veranstaltern rund 300.000 Menschen beteiligten. Die meisten Teilnehmer gab es bei der Demonstration in Berlin, wobei die Angaben über die Teilnehmerzahl schwanken. Die Polizei zählte bis zu 20.000 Menschen, die bei dem Zug mitliefen. In München kamen nach Behördenangaben rund 10.000 Teilnehmer zusammen, 6000 versammelten sich in Frankfurt am Main. Auch in anderen Städten wie Köln, Bremen, Hannover und Nürnberg wurde protestiert. [#Fridaysforfuture also mobilised hundreds of thousands of people in Germany. Nationwide 220 protests were announced, in which, according to organisers, about 300000 people participated. Most participants were at the demonstration in Berlin, for which the information on the number of participants varies. The police counted up to 20000 people walking along the march. In Munich, according to authorities, about 10000 participants came together, 6000 gathered in Frankfurt am Main. Protests also happened in other cities such as Cologne, Bremen, Hanover and Nuremberg.]“ ციტირების თარიღი: 16 March 2019
  58. ↑ Mogensen, Jackie Flynn; Van Pykeren, Sam (15 March 2019). „These Photos of Kids Protesting Climate Change All Over the World Will Give You Hope for the Future“. Mother Jones. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 March 2019. ციტირების თარიღი: 24 March 2019.
  59. ↑ „#FridaysForFuture Overwinterer at the Neumayer Station III in the #Antarctic support the #SchoolStrike4Climate #ScientistsForFuture“. AWI Media. 15 March 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 March 2019. ციტირების თარიღი: 24 March 2019.
  60. ↑ Christchurch students striking for climate again en (17 May 2019). ციტირების თარიღი: 11 December 2019
  61. ↑ „Students walk out in global climate strike“. BBC. 24 May 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-24. ციტირების თარიღი: 24 May 2019.
  62. ↑ „'We're one, we're back': Pupils renew world climate action strike“. www.aljazeera.com. 24 May 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-24. ციტირების თარიღი: 24 May 2019.
  63. ↑ 63.0 63.1 Haynes, Suyin (24 May 2019). „Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet“. Time. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-26. ციტირების თარიღი: 27 May 2019.
  64. ↑ Aachen: Fridays for Future-Protest – Reportage und Interviews de. Tagesschau. ARD (21 June 2019). ციტირების თარიღი: 21 June 2019
  65. ↑ Sie meinen es ernst de. Zeit Online (21 June 2019). ციტირების თარიღი: 22 June 2019
  66. ↑ 'Fridays for Future' Zehntausende demonstrieren in Aachen für mehr Klimaschutz de. Deutschlandfunk (21 June 2019). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 ივნისი 2019. ციტირების თარიღი: 22 June 2019
  67. ↑ Germany: Aachen hosts 'Fridays for Future' climate rally. DW – Made for Minds. Deutsche Welle (22 June 2019). ციტირების თარიღი: 21 June 2019 [1]
  68. ↑ Fridays for Future – Aachen 21 Juni 2019 (21 June 2019). ციტირების თარიღი: 25 June 2019 [45:35 min]
  69. ↑ 69.0 69.1 69.2 Fridays For Future in AACHEN – FFF Klimastreik 21.06.2019 Fridaysforfuture de. Ukulele Einhorn (21 June 2019). ციტირების თარიღი: 29 June 2019 [29:37 min]
  70. ↑ Der Pilger. (21 June 2019) Fridays for Future Demo Aachen 21.6.19 de. ციტირების თარიღი: 29 June 2019 [2:39:25 min]
  71. ↑ jkl/dpa. (21 June 2019) Klimaschutz-Protest in Aachen – Tausende Schüler bei erster internationaler 'Fridays for Future'-Demo – In Aachen ist die bisher größte zentrale Fridays-For-Future-Demonstration gestartet. Zehntausende Teilnehmer aus mehreren europäischen Ländern gingen auf die Straße. de. Spiegel Online. ციტირების თარიღი: 21 June 2019
  72. ↑ 'Fridays for Future' in Aachen: Liveblog zur Großdemo am Tivoli de (21 June 2019). ციტირების თარიღი: 21 June 2019
  73. ↑ "Klimanotstand" – Aachen folgt weiteren deutschen Städten de. Deutschlandfunk (19 June 2019). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 ივნისი 2019. ციტირების თარიღი: 21 June 2019
  74. ↑ Official website of the "SMILE for Future" meeting დაარქივებული 2020-02-29 საიტზე Wayback Machine. (page visited on 9 August 2019).
  75. ↑ 75.0 75.1 „'SMILE for Future': Lausanne environment activists call for action on global warming“. Swissinfo (ინგლისური). 9 August 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-02-29. ციტირების თარიღი: 10 August 2019.
  76. ↑ Lausanne Climate Declaration (29 August 2019). ციტირების თარიღი: 2020-07-05
  77. ↑ The World Is Burning, and Teens Are Fighting: What to Know About the Global Climate Strike en-US (17 September 2019). ციტირების თარიღი: 19 September 2019
  78. ↑ US to stage its largest ever climate strike: 'Somebody must sound the alarm'. The Guardian (20 September 2019). ციტირების თარიღი: 20 September 2019
  79. ↑ The hard truths of climate change—by the numbers. Nature (18 September 2019). ციტირების თარიღი: 20 September 2019
  80. ↑ How big was the global climate strike? 4 million people, activists estimate.. Vox (20 September 2019). ციტირების თარიღი: 2019-09-23
  81. ↑ Rekordzahlen bei Klimademos: In Deutschland demonstrieren 1,4 Millionen Menschen de. ციტირების თარიღი: 21 September 2019
  82. ↑ 'It's our future': Climate strike draws 'hundreds of thousands' to rallies across Australia demanding action en-AU (20 September 2019). ციტირების თარიღი: 21 September 2019
  83. ↑ Climate change protests: Marches worldwide ahead of UN talks en-GB. Deutsche Welle (29 November 2019). ციტირების თარიღი: 29 November 2019
  84. ↑ Taylor, Matthew; Pidd, Helen; Murray, Jessica (29 November 2019). „Hundreds of thousands of students join global climate strikes“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-03-24. ციტირების თარიღი: 30 November 2019.
  85. ↑ Carlisle, Madeleine (29 November 2019). „Millions Around The World Strike on Black Friday for Action on Climate Change“. Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-12-12. ციტირების თარიღი: 3 December 2019.
  86. ↑ Hunderttausende demonstrieren für das Klima de. Zeit Online (29 November 2019). ციტირების თარიღი: 30 November 2019
  87. ↑ Fridays for Future: Climate strikers are back on the streets en-GB (2020-09-25). ციტირების თარიღი: 2020-09-25
  88. ↑ Global #ClimateStrikeOnline - Art, Training & Actions for climate strikers en-US. ციტირების თარიღი: 2020-09-25
  89. ↑ Harvey, Fiona. (2020-09-25) Young people resume global climate strikes calling for urgent action en. ციტირების თარიღი: 2020-09-25
  90. ↑ Young climate activists protest in Belgium and around the world today (19 March 2021).
  91. ↑ Protests aim to put climate (not COVID) top of global agenda (18 March 2021).
  92. ↑ Has COVID changed Fridays for Future? (19 March 2021).
  93. ↑ Carrington, Damian (24 September 2021). „Young global climate strikers vow change is coming – from the streets“. The Guardian.
  94. ↑ Navlakha, Meera. (24 September 2021) 'Don't trash our future,' young activists tell world leaders during climate strike. Mashable.
  95. ↑ Taylor, Matthew (24 September 2021). „Global climate strike: thousands join coordinated action across world“. The Guardian.
  96. ↑ Germany: Fridays for Future protesters rally with Greta Thunberg in Berlin (24 September 2021).
  97. ↑ Dewan, Angela; Sangal, Aditi; Jani-Friend, Isabelle; Mahtani, Melissa; Wagner, Meg (24 September 2021). „Climate protests led by youths spread across the world: Live Updates“. CNN.
  98. ↑ Taylor, Matthew (2021-09-24). „Global climate strike: thousands join coordinated action across world“. The Guardian (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 2021-09-25.
  99. ↑ Christofaro, Beatrice. (2022-03-25) How Fridays for Future keeps the climate relevant as other crises rage en-GB. ციტირების თარიღი: 2022-04-15
  100. ↑ „Youth take to the streets in Fridays for Future climate protests“. Reuters (ინგლისური). 2022-03-25. ციტირების თარიღი: 2022-04-15.
  101. ↑ Brandon Pytel (22 November 2020). „Can't Strike For the Planet? Digital Striking Provides an Alternative“ (ინგლისური). Earth Day Network. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-07-06. ციტირების თარიღი: 2020-07-06.
  102. ↑ Emily Witt (6 April 2020). „How Greta Thunberg Transformed Existential Dread Into a Movement“ (ინგლისური). New Yorker. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-04-07. ციტირების თარიღი: 12 April 2020.
  103. ↑ Brandon Pytel (19 March 2020). „Coronavirus Drives Digital Striking Movement“ (ინგლისური). Earth Day Network. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-07-06. ციტირების თარიღი: 2020-07-06.
  104. ↑ Hannah Natanson (10 April 2020). „Their Schools and Streets Empty, Teen Climate Activists Find New Ways to Strike“. Washington Post (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-06-21. ციტირების თარიღი: 2020-07-06.
  105. ↑ Joint Science Academies' Statement (2005). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 სექტემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 29 აპრილი 2022.
  106. ↑ Is Alexandria Ocasio-Cortez right to ask if the climate means we should have fewer children? (27 February 2019). ციტირების თარიღი: 2019-06-22
  107. ↑ 107.0 107.1 Warren, Matthew (2019). „Thousands of scientists are backing the kids striking for climate change“. Nature. 567 (7748): 291–292. Bibcode:2019Natur.567..291W. doi:10.1038/d41586-019-00861-z. ISSN 0028-0836. PMID 30890800.
  108. ↑ Scientsts4Climate. (31 January 2019) Strengthen your climate ambitions!. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-09-26. ციტირების თარიღი: 2019-09-26
  109. ↑ „Meer dan 3.400 wetenschappers zetten feiten op een rij in open brief: 'Klimaatbetogers hebben groot gelijk'“. www.vrt.be. vrtnws. 31 January 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-04-14. ციტირების თარიღი: 31 January 2019.
  110. ↑ „350 scientists back Dutch school kids climate demonstration“. DutchNews.nl. DutchNews. 7 February 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-02-09. ციტირების თარიღი: 9 February 2019.
  111. ↑ Yli 1200 tutkijaa tukee ilmastolakkoilevia nuoria: 'Planeetan hyväksikäyttö on lastemme laiminlyöntiä' (11 March 2019). ციტირების თარიღი: 14 March 2019
  112. ↑ Scientists4Future - Wissenschaftler unterstützen Schülerdemos für den Klimaschutz de. Deutschlandfunk (12 March 2019). ციტირების თარიღი: 16 March 2019
  113. ↑ 12 000 Wissenschaftler stellen sich hinter die streikenden Schüler de (15 March 2019). ციტატა: „Update 15.3.: wir haben noch bis gestern Abend weiter gesammelt – ein paar Tage mehr und jetzt haben schon mehr als 23,000 Forscher unterschrieben!“ ციტირების თარიღი: 16 March 2019
  114. ↑ Pressemitteilung für Deutschland der Initiative Scientists for Future de (12 March 2019). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 მარტი 2019. ციტირების თარიღი: 16 March 2019
  115. ↑ dpa (15 March 2019). „Schüler in über 100 Staaten demonstrieren für mehr Klimaschutz“. Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) (გერმანული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 March 2019. ციტირების თარიღი: 16 March 2019.
  116. ↑ Hagedorn, Gregor; Loew, Thomas; Seneviratne, Sonia I.; Lucht, Wolfgang Peter; Beck, Marie-Luise; Hesse, Janina; Knutti, Reto; Quaschning, Volker; Schleimer, Jan-Hendrik; Mattauch, Linus; Breyer, Christian; Hübener, Heike; Kirchengast, Gottfried; Chodura, Alice; Clausen, Jens; Creutzig, Felix; Darbi, Marianne; Daub, Claus-Heinrich; Ekardt, Felix; Göpel, Maja; Hardt, Judith N.; Hertin, Julia; Hickler, Thomas; Köhncke, Arnulf; Köster, Stephan; Krohmer, Julia; Kromp-Kolb, Helga; Leinfelder, Reinhold; Mederake, Linda; Neuhaus, Michael; Rahmstorf, Stefan; Schmidt, Christine; Schneider, Christoph; Schneider, Gerhard; Seppelt, Ralf; Spindler, Uli; Springmann, Marco; Staab, Katharina; Stocker, Thomas F.; Steininger, Karl; von Hirschhausen, Eckart; Winter, Susanne; Wittau, Martin; Zens, Josef (2019). „The concerns of the young protesters are justified: A statement by Scientists for Future concerning the protests for more climate protection“. GAIA – Ecological Perspectives for Science and Society. 28 (2): 79–87. doi:10.14512/gaia.28.2.3. (9 pages)
  117. ↑ Statement in support of global student climate protests. Club of Rome (14 March 2019). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 მარტი 2019. ციტირების თარიღი: 18 March 2019
  118. ↑ Hagedorn, Gregor; Kalmus, Peter; Mann, Michael Evan; Vicca, Sara; Van den Berge, Joke; van Ypersele, Jean-Pascal; Bourg, Dominique; Rotmans, Jan; Kaaronen, Roope; Rahmstorf, Stefan; Kromp-Kolb, Helga; Kirchengast, Gottfried; Knutti, Reto; Seneviratne, Sonia I.; Thalmann, Philippe; Cretney, Raven; Green, Alison; Anderson, Kevin; Hedberg, Martin; Nilsson, Douglas; Kuttner, Amita; Hayhoe, Katharine Anne Scott (12 April 2019). „Concerns of young protesters are justified“. Science. 364 (6436): 139–140. Bibcode:2019Sci...364..139H. doi:10.1126/science.aax3807. PMID 30975882.
  119. ↑ Matthew Taylor. (27 June 2019) Doctors call for nonviolent direct action over climate crisis. ციტირების თარიღი: 2019-06-27
  120. ↑ Parents For Future Karlsruhe. (15 August 2019) Parents For Future: Antworten der Parteien de. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-09-22. ციტირების თარიღი: 2019-08-14
  121. ↑ Theresa May criticises pupils missing school to protest over climate change. sky news. Sky UK (15 February 2019). ციტირების თარიღი: 12 March 2019
  122. ↑ How have key MPs responded to Greta Thunberg and the climate protests?. ციტირების თარიღი: 26 October 2020
  123. ↑ Corbyn, Jeremy [jeremycorbyn]. (15 February 2019) Climate change is the greatest threat that we all face but it is the school kids of today whose futures are most on the line. They are right to feel let down by the generation before them and it's inspiring to see them making their voice heard today.#SchoolStrike4Climate.
  124. ↑ Corbyn, Jeremy [jeremycorbyn]. (12 April 2019) I support the young people striking today and thank them for taking action. We urgently need to decarbonise the economy, invest in green jobs to rebuild our communities, and protect those most vulnerable to the impacts of climate change..
  125. ↑ Corbyn, Jeremy; Sturgeon, Nicola; Cable, Vince; Berry, Siân (15 March 2019). „Do UK politicians support the climate strike? Party leaders respond“. The Guardian. ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-23.
  126. ↑ Climate strike: Schoolchildren protest over climate change (15 February 2019). ციტირების თარიღი: 2019-06-20
  127. ↑ Scott Morrison, student climate strike: PM calls for 'less activism in schools' (27 November 2018). ციტირების თარიღი: 16 March 2019
  128. ↑ Fraser, Tom Westbrook (15 March 2019). „'Worse than Voldemort': Global students' strike targets climate change“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-03-18. ციტირების თარიღი: 2019-03-18 – წარმოდგენილია www.reuters.com-ის მიერ.
  129. ↑ Students who strike for climate change will be marked as truants, principals say. climate news. Stuff Limited (7 March 2019). ციტირების თარიღი: 12 March 2019
  130. ↑ „'Not going to help the world one bit' Judith Collins says as MPs voice opinions about school students' climate change protest“. TVNZ. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-03-23. ციტირების თარიღი: 16 March 2019.
  131. ↑ Telling students whether to take part in climate change strike 'patronising', Shaw says (8 March 2019). ციტირების თარიღი: 16 March 2019
  132. ↑ Student climate change strike: Rules don't matter when you're fighting for your future (8 March 2019). ციტირების თარიღი: 16 March 2019
  133. ↑ Guterres, António (15 March 2019). „The climate strikers should inspire us all to act at the next UN summit“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-03-18. ციტირების თარიღი: 18 March 2019.
  134. ↑ Damian Carrington. (9 May 2019) Parents to protest in support of children's climate strikes. ციტირების თარიღი: 2019-06-22
  135. ↑ ChavoBart Digital Media. (2 December 2019) Parents have a role to play in youth climate strikes, advocate says en-US. ციტირების თარიღი: 8 December 2019
  136. ↑ 136.0 136.1 Hanson, Johanne Elster (6 November 2019). „'Climate strike' named 2019 word of the year by Collins Dictionary“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 November 2019.
  137. ↑ Environmental Websites Leading The Movement Against India's Controversial New Proposal Are Blocked. ციტირების თარიღი: 15 July 2020
  138. ↑ Climate activists Greta Thunberg and the Fridays for Future movement honored with top Amnesty International award en-US. ციტირების თარიღი: 2019-06-07
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=School_Strike_for_Climate&oldid=4607616“-დან