სურიგაო (ქალაქი)

სურიგაო (ოფიციალურად ქალაქი სურიგაო; სებ. Dakbayan sa Surigao; ტაგალ. Lungsod ng Surigao) ― მესამე კლასის შემადგენელი ქალაქი და ჩრდილოეთ სურიგაოს პროვინციის დედაქალაქი ფილიპინებში. 2020 წლის აღწერით, ქალაქის მოსახლეობა 171 107 ადამიანს შეადგენს.

სურიგაო
ქვეყანა	ფილიპინები
კოორდინატები	9°47′23″ ჩ. გ. 125°29′45″ ა. გ.
დაარსდა	29 ივნისი, 1655
ფართობი	245.30 კმ²
ცენტრის სიმაღლე	43 მეტრი
მოსახლეობა	171 107 (1 მაისი, 2020)
სასაათო სარტყელი	ფილიპინების სტანდარტული დრო
სატელეფონო კოდი	86
საფოსტო ინდექსი	8400
ოფიციალური საიტი	http://www.surigaocity.gov.ph/
სურიგაო ვიკისაწყობში

სურიგაო მინდანაოს უკიდურეს ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარეობს. ქალაქის ფართობი 245.34 კმ²-ია, რაც კარაგის რეგიონის 1.4%-ს შეადგენს.

1750 წლიდან სურიგაო ამავე სახელწოდების პროვინციის დედაქალაქი იყო, რომელიც მინდანაოს საერთო ფართობის მესამედს იკავებდა. 1911 წელს სურიგაოს პროვინცია გაუქმდა. ქალაქი 1655 წელს ესპანელმა კოლონიზატორებმა დააარსეს და მინდანაოს ერთ-ერთი უძველესი პორტია. ქალაქი მდიდარია მინერალური რესურსებით: ოქროთი, რკინით, კობალტით, სპილენძით, მანგანუმით, ქრომიტითა და სხვა მინერალებით. კუნძულ ნონოკზე მსოფლიოში ნიკელის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მარაგია აკუმულირებული. აზიის მენეჯმენტის ინსტიტუტის რანჟირებით, სურიგაო ფილიპინების მცირე ქალაქებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე კონკურენტუნარიანი ქალაქია. 2010 წლისთვის ქალაქის შემოსავალმა 600 მილიონი ფილიპინური პესო შეადგინა.

სურიგაო სიარგაოზე, დინაგატის კუნძულებსა და ბუკას-გრანდეზე მისასვლელ წერტილს წარმოადგენს. ქალაქი კუნძულ პანაონიდან სურიგაოს სრუტითაა გამოყოფილი. ქალაქი ჩრდილოეთ სურიგაოს პროვინციისა და დინაგატის კუნძულების, ასევე, მეზობლად მდებარე პროვინციების: სამხრეთ სურიგაოს, ჩრდილოეთ აგუსანისა და სამხრეთ ლეიტეს პოლიტიკური, კომერციული, საბანკო, სამრეწველო და საგანმანათლებლო ცენტრის ფუნქციას ასრულებს.

ეტიმოლოგია

სურიგაოს სახელწოდებასთან დაკავშირებით ლინგვისტებს შორის ორი ჰიპოთეზა არსებობს. ერთ-ერთი ვერსიით, ქალაქის სახელწოდება წარმოდგება სიტყვიდან Sulig („აღმოცენება“). კიდევ ერთი ვერსიით, სახელწოდება შეიძლება მომდინარეობდეს სიტყვიდან suligao (წყაროს წყალი) და მდინარე სურიგაოს აღნიშნავდეს, რომელიც მინდანაოს ჩრდილოეთ ნაწილში მიედინება. ძველ ისტორიულ წყაროებში მდინარე სულიგაოდ, სურიგაოდ ან სურიგანადაა მოხსენიებული.

ქალაქის სახელწოდება შეიძლება წარმოდგებოდეს ვისაიანური სიტყვებიდან სუროგაო ან სუიოგაო, რაც „წყლიდ დინებას“ აღნიშნავს.

ისტორია

სურიგაოს პროვინციის რუკა 1899 წელს

სურიგაოს მიმდებარე ტერიტორიები ესპანელთა კოლონიზაციამდე იყო დასახლებული. მეთევზეთა სოფლები ჰინატუანის გასასვლელის სანაპიროზე იყო გაშლილი, ხოლო მამანვას ტომები მაღლობებში სახლობდნენ. წყნარი ოკეანის, სურიგაოს სრუტისა და მინდანაოს ზღვის შესართავთან მდებარეობის გამო სურიგაო საუკუნეების მანძილზე იყო დასახლებული.

1521 წელს დედამიწის გარშემო მოგზაურობისას ფერდინანდ მაგელანი ფილიპინების არქიპელაგზე გადავიდა და კუნძულ ჰომონჰონამდე მიაღწია. მაგელანის ფლოტმა ლიმასავამდე სურიგაოს სრუტის გავლით მიაღწია და კუნძულ სებუს მახლობლად ჩაუშვა ღუზა.

დღევანდელი სურიგაოს ტერიტორიაზე წარსულში ქალაქი ბილანგ-ბილანგი მდებარეობდა, რომელიც პორტის ფუნქციასაც ასრულებდა. შემდეგში ქალაქს ბანაჰაო ეწოდა, რომელიც 1655 წლის 29 ივნისს დააარსა და კარაგას შეუერთდა.

1970 წლის 31 აგვისტოს მიღებული №6134 რესპუბლიკური აქტის საფუძველზე სურიგაო შემადგენელ ქალაქად გამოცხადდა. პირველ მერად პედრო ესპინა აირჩიეს.

გეოგრაფია

ქალაქი სურიგაო კუნძულ მინდანაოს უკიდურეს ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარეობს. ქალაქს ჩრდილოეთიდან დინაგატისა და ბასილისის მუნიციპალიტეტები ესაზღვრება, აღმოსავლეთიდან ― ფილიპინის ზღვა და კაგდიანაოს მუნიციპალიტეტი, სამხრეთიდან ― სისონისა და ტაგანა-ანას მუნიციპალიტეტები, დასავლეთიდან ― მინდანაოს ზღვა და სან-ფრანსისკოს მუნიციპალიტეტი, ხოლო ჩრდილო-დასავლეთით ― სურიგაოს სრუტე.

კლიმატი

კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით, სურიგაო ეკვატორულ კლიმატურ სარტყელში მდებარეობს. საშუალო თვიური ნალექიანობის მაჩვენებელი 308.66 მმ-ია. ნალექების უდიდესი ნაწილი ნოემბრიდან მარტამდე მოდის. მშრალი სეზონი აპრილიდან სექტემბერამდე გრძელდება.

ჰავის მონაცემები — სურიგაო (ქალაქი) (1981–2010)
თვე	იან	თებ	მარ	აპრ	მაი	ივნ	ივლ	აგვ	სექ	ოქტ	ნოე	დეკ	წლიური
რეკორდულად მაღალი °C	33.7	33.3	35.0	35.2	36.3	37.5	36.2	37.0	38.2	35.6	36.5	34.6	37.5
საშუალო მაღალი °C	29.4	29.9	30.8	32.0	32.7	32.6	32.3	32.7	32.7	32.0	30.8	29.9	31.5
საშუალო დღიური °C	26.3	26.7	27.3	28.2	28.8	28.7	28.5	28.7	28.7	28.2	27.4	26.8	27.9
საშუალო დაბალი °C	23.3	23.5	23.8	24.4	24.9	24.8	24.6	24.7	24.6	24.4	24.0	23.7	24.2
რეკორდულად დაბალი °C	18.6	18.2	18.8	18.9	20.8	20.7	20.0	20.0	20.6	20.5	19.7	19.1	18.2
წვიმის საშუალო რაოდენობა (მმ)	609.4	446.4	326.0	219.1	139.6	142.1	171.1	133.9	171.0	240.7	467.3	585.2	3 651,8
წვიმიანი დღეები საშუალოდ (≥ 0.1 mm)	26	21	21	17	13	14	15	12	15	19	22	25	220
საშუალო ფარდობითი ტენიანობა (%)	88	86	84	83	81	81	81	80	80	82	86	87	83
წყარო: PAGASA

ბარანგაები

სურიგაო 54 ბარანგაიდ იყოფა, რომელთა შორის 21 კუნძულოვანი ბარანგაია. 15 ბარანგაი ურბანული ტერიტორიაა, რომელთა ფართობი ქალაქის 20%-ს შეადგენს. მათ შორისაა: ტაფტი, ვაშინგტონი, სან-ხუანი, საბანგი, კანლანიპა, კაგნიოგი, ლუნა, ტოგბონგონი, რისალი, ლიპატა, პუნტა-ბილარი, მაბუა და იპილი. კუნძული ბარანგაებია: ალანგ-ალანგი, ალეგრია, აურორა, ბაიბაი, ბილაბიდი, ბიტაუგანი, ბუენავისტა, კაგუტსანი, კანტიასაი, კატადმანი, დანავანი, ლიბუაკი, ლისონდრა, მანხაგაო, ნონოკი, სან-ხოსე, სიდლაკანი, სუგბაი, ტალისაი და სარაგოსა.

ადგილობრივი მმართველობა

ქალაქის აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური მერია. საკანონმდებლო ორგანოს საქალაქო საბჭო (Sangguniang Panlungsod) წარმოადგენს, რომელსაც ვიცე-მერი ხელმძღვანელობს და მერის დროებითი ვაკანსიის დროს აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურის უფლებამოსილებასაც ასრულებს. 2021 წლისთვის ქალაქის მერი ერნესტო უ. მატუგას უმცროსია, ხოლო ვიცე-მერი ― ერნესტო ტ. მატუგასი. ფილიპინების წარმომადგენელთა პალატაში ქალაქის წარმომადგენელია რობერტო აკე ს. ბარბერსი.

დაძმობილებული ქალაქები

ადგილობრივი

• კაგაიან-დე-ორო

საერთაშორისო

• ჰაილია, ფლორიდა, ამერიკის შეერთებული შტატები
• სეული, სამხრეთი კორეა

რესურსები ინტერნეტში

• სურიგაო (ქალაქი), ტურისტული მეგზური ვიკივოიაჟზე

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

სურიგაო (ქალაქი)

• ოფიციალური საიტი
• Philippine Census Information
• Local Governance Performance Management System დაარქივებული 2012-04-25 საიტზე Wayback Machine.