მურთაზ ხურცილავა

მურთაზ ხურცილავა
პირადი მონაცემები
სრული ; სახელი	მურთაზ კალისტრატეს ძე ხურცილავა
დაბადების ; თარიღი	5 იანვარი, 1943 (82 წლის)
დაბადების ; ადგილი	ბანძა, საქართველოს სსრ,; სსრ კავშირი
სიმაღლე	175 სმ
სათამაშო ; პოზიცია	მცველი
პროფესიონალური კარიერა*
ეროვნული ნაკრები
სამწვრთნელო კარიერა
	ლოკომოტივი სამტრედია
1977	დინამო ზუგდიდი
1982	გურია ლანჩხუთი
1987–1989	დინამო თბილისი (თანაშემწე)
1997–1999	დინამო თბილისი
1999	ლოკომოტივი თბილისი
1999–2001	საქართველო 21 წლ.
2001–2003	საქართველო (თანაშემწე)
	* პროფესიონალურ კლუბებში გამოსვლა და გოლები მხოლოდ ეროვნული ლიგებისთვის იანგარიშება;

მურთაზ ხურცილავა (დ. 5 იანვარი, 1943, ბანძა, გეგეჭკორის რაიონი, საქართველოს სსრ) — ქართველი და საბჭოთა ფეხბურთელი და ფეხბურთის მწვრთნელი. თამაშობდა მცველის პოზიციაზე.

ბიოგრაფია

იცავდა თბილისის „დინამოს“, ქუთაისის „ტორპედოსა“ და საბჭოთა კავშირის ეროვნული და ოლიმპიური ნაკრების ღირსებას. 1972 წლის ევროპის ვიცე-ჩემპიონი საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების შემადგენლობაში. 1966 წლის ინგლისისა და 1970 წლის მექსიკის მსოფლიო ჩემპიონატების მონაწილე.^[1] საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი (1969). ვახტანგ გორგასლის II ხარისხის ორდენისა და ღირსების ორდენის კავალერი.

ათჯერ იყო დასახელებული საბჭოთა კავშირის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიაში. აქედან ხუთჯერ პირველ ნომრად.^[2]^[3]^{[კომ. 1]}

2013 წელს მიიღო სპორტის რაინდის წოდება. ითვლება ყველა დროის ერთ-ერთ უდიდეს ქართველ ფეხბურთელად.^[4]

1997 წლის 25 სექტემბერს საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით საქართველოში ფეხბურთის განვითარებაში შეტანილი დიდი წვლილისა და ახალგაზრდა სპორტსმენთა აღზრდის საქმეში მნიშვნელოვანი დამსახურებისათვის მურთაზ ხურცილავა ღირსების ორდენით დაჯილდოვდა.^[5]

სანაკრებო კარიერა

1965–1973 წლებში საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების ღირსებას იცავს, რომლის შემადგენლობაში 69 შეხვედრას ატარებს და 6 ბურთი გააქვს.^[6]^[7]^[8]

საბჭოთა კავშირი
წელი	მატჩი	გოლი
1965	5	0
1966	6	0
1967	14	2
1968	6	3
1969	3	0
1970	8	0
1971	4	0
1972	17	1
1973	6	0
ჯამში	69	6

მსოფლიო ჩემპიონატებზე

მურთაზ ხურცილავამ მსოფლიო ჩემპიონატების 6 შეხვედრაში მიიღო მონაწილეობა.^[9]

^{ჩემპ.}	^{მასპინძელი}	^№	^{პოზიცია}	^შ	^ბ	^მ	^ფ	^წ	^{შედეგი}
1966	ინგლისი	7	ნახევარმცველი	3	0	2	0	1	მეოთხე ადგილი
1970	მექსიკა	8	მცველი	3	0	2	0	1	მეოთხედფინალი

ფაქტები

1968 წელს თბილისის „დინამოს“ სტადიონის რადიორედაქციამ გამოაცხადა კონკურსი-კითხვარი, რომელსაც უნდა გამოევლინა საქართველოს ფეხბურთელთა სიმბოლური ნაკრები 1921 წლიდან 1968 წლამდე. რადიორედაქციამ მიიღო 780 საკონსკურსო წერილი. მიღებული წერილების საფუძველზე მურთაზ ხურცილავა 717 ხმით აღნიშნული სიმბოლური ნაკრების შემადგენლობაში მოხვდა. გამოკითხვის შედეგად, საქართველოს 1921–1968 წლების სიმბოლურ ნაკრებში შევიდნენ: მეკარე: ვლადიმერ მარღანია; მცველები: ვლადიმერ ელოშვილი, ნიაზ ძიაპშიპა, მურთაზ ხურცილავა, გივი ჩოხელი; ნახევარმცველები: გიორგი სიჭინავა, შოთა იამანიძე; თავდამსხმელები: სლავა მეტრეველი, ბორის პაიჭაძე, ავთანდილ ღოღობერიძე, მიხეილ მესხი.^[10]^[11]

გაზეთ „სარბიელის“ ინიციატივით, 1998 წელს გულშემატკივრებმა საქართველოს XX საუკუნის საუკეთესო ფეხბურთელი, მწვრთნელი და სიმბოლური ნაკრები დაასახელეს (გამოკითხვაში მონაწილეობა მიიღო 837-მა მკითხველმა). გამოკითხვის შედეგად მურთაზ ხურცილავა საქართველოს XX საუკუნის მეხუთე საუკეთესო ფეხბურთელად და სიმბოლური ნაკრების წევრად დასახელდა.^[12]^[13]

2003 წლის ნოემბერში, მურთაზ ხურცილავა საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის მიერ არჩეულ იქნა საქართველოს „ოქროს ფეხბურთელად“, როგორც უკანასკნელი 50 წლის მანძილზე ქვეყნის ყველაზე გამოჩენილი ფეხბურთელი.

მიღწევები

ეროვნულ ნაკრებში

საკლუბო

დინამო თბილისი
საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი

ჩემპიონი: 1964
ბრინჯაოს პრიზიორი (5): 1962, 1967, 1969, 1972, 1973

საბჭოთა კავშირის თასი

ფინალისტი: 1970^[14]^[15]

სანაკრებო

საბჭოთა კავშირი
მსოფლიო ჩემპიონატი

მეოთხე ადგილი: 1966

ევროპის ჩემპიონატი

ვიცე-ჩემპიონი: 1972

ინდივიდუალური

33 საუკეთესო

№1: 1968, 1969, 1971, 1972, 1973
№2: 1965, 1966
№3: 1963, 1967, 1970

ლიტერატურა

მჭედლიშვილი, კ., სსრ კავშირის ფეხბურთელთა ნაკრები, თბ.: საბჭ. საქართველო, 1975.
Кенкишвили, С.Н. Муртаз Хурцилава — 70. — Ростов н/Д: Изд-во СКНЦ ВШ ЮФУ, 2012.
Соскин, А. Всё о футболе. — М.: Физкультура и спорт, 1972.

ბიბლიოგრაფია

აკოფოვი, გ. (1967). ფეხბურთი—67 : ცნობარი-კალენდარი. თბ.: საქ. ჟურნ. კავშ.,სჟფ.
აკოფოვი, გ. (1968). ფეხბურთი 1968. თბ.: საქ. ჟურნ. კავშ., სპორტ. ჟურნ. ფედერაცია.
აკოფოვი, გ. (1971). ფეხბურთი—71 : ცნობარი-კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ. (1972). ფეხბურთი—72 : ცნობარი-კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ. (1973). ფეხბურთი—73 : ცნობარი-კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ. (1974). ფეხბურთი—74 : ცნობარი-კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ. (1975). ფეხბურთი—75 : ცნობარი-კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
ბერიშვილი, ელგუჯა (2013). ქართული სპორტის ოქროს წიგნი. თბ.: პალიტრა L.
გოდუაძე, ლ. (2010). მსოფლიო თასის ისტორია (1930–2010). თბ.: „მსოფ. სპორტი“.
თედორაძე, ზ. (2002). თბ. „დინამო“ : ციფრები, ფაქტები, კომენტარები, 1936–1989. თბ..
თედორაძე, ზურაბ (1999). თბილისის „დინამო“ ციფრებში, 1936–1989. თბ.: სტამბა–96.
კაკაბაძე, მიხეილ (1972). მეხიკო, მეხიკო. თბილისი: საბჭ. საქართველო.
ლოლაძე, დემიკო (1984). მურთაზ ხურცილავა. თბილისი: საბჭ. საქართველო.
ფანჯიკიძე, გურამ (1970). ფეხბურთის სამშობლოში. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
ფანჯიკიძე, გურამ (1967). ფეხბურთის სამშობლოში. თბ.: ნაკადული.
ქლიბაძე, დ. (2011). სამი ვარსკვლავი : ვლ. ბარქაია, მ. ხურცილავა, გ. სიჭინავა. თბ..

რესურსები ინტერნეტში

თემატური საიტები
AFS · Eu-Football.info · FootballDatabase.eu · FootballFacts.ru · National Football Teams.com · Peoples.ru · Rusteam.Permian.ru · Transfermarkt · WorldFootball.net · КЛИСФ

ლექსიკონები და ენციკლოპედიები
საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი · ბიოგრაფიული ლექსიკონი · დიდი რუსული ენციკლოპედია

ფოტო
ციფრული ფოტომატიანე „ივერიელი“ · ქართული სპორტი

მედია
1tv.ge · „ლელო“ · Sportall.ge · Sport-Express

კომენტარები

↑ საბჭოთა კავშირის წლის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიის შედგენა ხდებოდა საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატის სეზონის შედეგების მიხედვით 1926 წლიდან არარეგულარულად, ხოლო 1948 წლიდან — ყოველწლიურად (1954 წლის გარდა). თავდაპირველად საუკეთესოებს ავლენდნენ გაზეთები „კრასნი სპორტი“ («Красный спорт»), ხოლო შემდეგ ჟურნალი „ფიზკულტურა და სპორტი“ («Физкультура и спорт»). 1933 წლიდან საუკეთესოთა სიის დამტკიცება ხდებოდა საბჭოთა კავშირის სახალხო კომისართა საბჭოსთან არსებული ფიზიკური კულტურის უმაღლესი საბჭოს, 1938 წლიდან — საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის სექციის, ხოლო 1959 წლიდან — საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის ფედერაციის მიერ. 1930 წლიდან სია წარმოადგენდა ფეხბურთელთა სამ სიმბოლურ შემადგენლობას იმ მოთამაშეთაგან, რომელთაც მიღწეული სეზონური მაჩვენებლებიდან გამომდინარე აკუთვნებდნენ შესაბამის ნომერს (№ 1, № 2 და № 3). 1928 წელს სიაში შეიყვანეს 44 ფეხბურთელი, ხოლო 1938 წელს — ქვეყნის 55 საუკეთესო მოთამაშე. საბჭოთა ფეხბურთის მთელი ისტორიის მანძილზე 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიაში სულ 616 ფეხბურთელი იყო წარმოდგენილი.

სქოლიო

↑ Соскин, А., 1972, გვ. 362–363
↑ საბჭოთა კავშირის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სია
↑ Список 33 лучших футболистов сезона в СССР
↑ ტოპ 20 ყველა დროის საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-02. ციტირების თარიღი: 2022-04-19.
↑ საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება № 541
↑ Soviet Union/CIS – Record International Players
↑ Murtaz Khurtsilava International Matches
↑ მჭედლიშვილი, კ., 1975, გვ. 122
↑ Murtaz Khurtsilava in the World Cups
↑ პაიჭაძე და ძმანი მისნი // „ლელო“, 16 მაისი, 1968, № 95 (3579), გვ. 2–3.
↑ 1921–1968: საქართველოს ნაკრები // mygoals.ge
↑ XX საუკუნის რჩეულები // mygoals.ge
↑ საქართველოს ყველა დროის საუკეთესონი // „სარბიელი“, 1998, № 238, გვ. 6.
↑ Dinamo Moskva 2–1 Dinamo Tbilisi / Soviet Union Cup 1970
↑ "Динамо" (Москва) 2–1 "Динамо" (Тбилиси) / fc-dynamo.ru

[4] საბჭოთა კავშირის წლის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიის შედგენა ხდებოდა საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატის სეზონის შედეგების მიხედვით 1926 წლიდან არარეგულარულად, ხოლო 1948 წლიდან — ყოველწლიურად (1954 წლის გარდა). თავდაპირველად საუკეთესოებს ავლენდნენ გაზეთები „კრასნი სპორტი“ («Красный спорт»), ხოლო შემდეგ ჟურნალი „ფიზკულტურა და სპორტი“ («Физкультура и спорт»). 1933 წლიდან საუკეთესოთა სიის დამტკიცება ხდებოდა საბჭოთა კავშირის სახალხო კომისართა საბჭოსთან არსებული ფიზიკური კულტურის უმაღლესი საბჭოს, 1938 წლიდან — საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის სექციის, ხოლო 1959 წლიდან — საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის ფედერაციის მიერ. 1930 წლიდან სია წარმოადგენდა ფეხბურთელთა სამ სიმბოლურ შემადგენლობას იმ მოთამაშეთაგან, რომელთაც მიღწეული სეზონური მაჩვენებლებიდან გამომდინარე აკუთვნებდნენ შესაბამის ნომერს (№ 1, № 2 და № 3). 1928 წელს სიაში შეიყვანეს 44 ფეხბურთელი, ხოლო 1938 წელს — ქვეყნის 55 საუკეთესო მოთამაშე. საბჭოთა ფეხბურთის მთელი ისტორიის მანძილზე 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიაში სულ 616 ფეხბურთელი იყო წარმოდგენილი.

[Соскин,_А.—1972——362–363-1] Соскин, А., 1972, გვ. 362–363

[2] საბჭოთა კავშირის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სია

[3] Список 33 лучших футболистов сезона в СССР

[ტოპ_20_ყველა_დროის_საუკეთესო_ქართველი_ფეხბურთელი-5] ტოპ 20 ყველა დროის საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-02. ციტირების თარიღი: 2022-04-19.

[6] საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება № 541

[7] Soviet Union/CIS – Record International Players

[8] Murtaz Khurtsilava International Matches

[მჭედლიშვილი,_კ.—1975——122-9] მჭედლიშვილი, კ., 1975, გვ. 122

[10] Murtaz Khurtsilava in the World Cups

[11] პაიჭაძე და ძმანი მისნი // „ლელო“, 16 მაისი, 1968, № 95 (3579), გვ. 2–3.

[12] 1921–1968: საქართველოს ნაკრები // mygoals.ge

[XX_საუკუნის_რჩეულები-13] XX საუკუნის რჩეულები // mygoals.ge

[14] საქართველოს ყველა დროის საუკეთესონი // „სარბიელი“, 1998, № 238, გვ. 6.

[15] Dinamo Moskva 2–1 Dinamo Tbilisi / Soviet Union Cup 1970

[16] "Динамо" (Москва) 2–1 "Динамо" (Тбилиси) / fc-dynamo.ru

[1]

[2]

[3]

[კომ. 1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

პირადი მონაცემები

სრული სახელი	მურთაზ კალისტრატეს ძე ხურცილავა
დაბადების თარიღი	5 იანვარი, 1943 (1943-01-05) (82 წლის)
დაბადების ადგილი	ბანძა, საქართველოს სსრ, სსრ კავშირი
სიმაღლე	175 სმ
სათამაშო პოზიცია	მცველი
პროფესიონალური კარიერა*
წლები	გუნდი	მატჩი	(გოლი)
1961–1975	დინამო თბ.	293	(15)
1975–1976	ტორპედო ქ.	47	(4)
ეროვნული ნაკრები
1965–1973	სსრ კავშირი	69	(6)
სამწვრთნელო კარიერა
	ლოკომოტივი სამტრედია
1977	დინამო ზუგდიდი
1982	გურია ლანჩხუთი
1987–1989	დინამო თბილისი (თანაშემწე)
1997–1999	დინამო თბილისი
1999	ლოკომოტივი თბილისი
1999–2001	საქართველო 21 წლ.
2001–2003	საქართველო (თანაშემწე)
* პროფესიონალურ კლუბებში გამოსვლა და გოლები მხოლოდ ეროვნული ლიგებისთვის იანგარიშება