სერბეთი და ჩერნოგორია

სერბეთი და ჩერნოგორია — ყოფილი კონფედერაციული რესპუბლიკა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, რომელიც ჩამოყალიბდა იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკის დაშლის შემდეგ, ორი ყოფილი სოციალისტური რესპუბლიკის სერბეთის და ჩერნოგორიის გაერთიანების შემდეგ. ახალ შექმნილ სახელმწიფოს იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკა დაერქვა, 2003 წლიდან კი სახელი შეეცვალა და სერბეთის და ჩერნოგორიის სახელმწიფოთა კავშირი ეწოდა. 2006 წლის 21 მაისს ჩატარებული რეფერენდუმის შედეგების მიხედვით ჩერნოგორიამ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 3 ივნისს. დღეს სერბეთის და ჩერნოგორიის ტერიტორიაზე ორი დამოუკიდებელი სერბეთის და ჩერნოგორიის რესპუბლიკებია.

სერბეთი და ჩერნოგორია Србија и Црна Гора Srbija i Crna Gora კონფედერაციული რესპუბლიკა
← 1992 — 2006 →   →
სერბეთის და ჩერნოგორიის დროშა სერბეთის და ჩერნოგორიის გერბი
დედაქალაქი	ბელგრადი
უდიდესი ქალაქები	ბელგრადი, პოდგორიცა, პრიშტინა, ნოვი სადი
ენა	სერბული
ფულის ერთეული	სერბიაში სერბული დინარი (კოსოვოსა და ჩერნოგორიაში ევრო)
ფართობი	102 350 კმ2
მოსახლეობა	10 832 545 კ
მმართველობის ფორმა	რესპუბლიკა
პრეზიდენტი
- 2003-2006	სვეტოზარ მაროვიჩი
ისტორია
- დაარსება	4 თებერვალი 2003
- დაშლა	5 ივნისი 2006

სახელწოდება

• ოფიციალური: სერბეთის და ჩერნოგორიის სახელმწიფო კავშირი.
• ეროვნული: Србија и Црна Гора; Drzavna zajednica Srbija i Crna Gora.
• ეტიმოლოგია:
  • სახელწოდება „სერბიის“ წარმოშობა უცნობია, შესაძლოა იგი სარმატული ენიდან მომდინარეობდეს. არსებობს სხვა ვერსიებიც, კერძოდ: გერმანიაში მცხოვრები სორბები (ლუჟიცელი სორბები) იგივე წარმოშობის არიან და როგორც ვარაუდობენ მათი ნაწილი, ლუზაციიც რეგიონიდან ბალკანეთში გადასახლდა. საყურადღებოა, რომ იმავე გერმანიაში არსებობდა დამოუკიდებელი სამთავრო Anhalt-Zerbst (ქალაქ Zerbst-იდან მომდინარე), რომელშიც ასევე ჩანს ეთნონიმი „სერბი“.
  • ჩერნოგორიას ვენეციელმა დამპყრობლებმა მონტენეგრო (სლავურად ცრნა გორა, ჩერნა გორა) უწოდეს, რაც „შავ მთას“ ნიშნავს. ეს სახელი, სავარაუდოდ, შეერქვა ლოვჩენის მთიანეთის მუქი ფერის წიწვოვანი ტყეების გამო.

გეოგრაფია

ქვეყანა მდებარეობდა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, ქვეყნის თითქმის მთელი ტერიტორია, ვოევოდინას გარდა ბალკანეთის ნახევარკუნძულის ჩრდილოეთ ნაწილზე იყო განლაგებული. მისი მოსაზღვრე სახელმწიფოები იყო: ჩრდილოეთით - უნგრეთი; აღმოსავლეთით - რუმინეთი, ბულგარეთი; სამხრეთით - ალბანეთი, ჩრდილოეთი მაკედონია; დასავლეთით - ბოსნია და ჰერცეგოვინა, ხორვატია. სამხრეთ-აღმოსავლეთით ჰქონდა ფართო გასავლელი ადრიატიკის ზღვაზე. ფართობი - 102.350 კვ.კმ.

სახელმწიფო

• სახელმწიფო სისტემა : ფედერაციული რესპუბლიკა, მის შემადგენლობაში იყო სერბეთისა და ჩერნოგორიის რესპუბლიკები.
• სახელმწიფოს მეთაური : პრეზიდენტი Svetozar MAROVIC (2003).
• საკანონმდებლო ორგანო : ერთპალატიანი პარლამენტი (126 წევრი, მათგან 91 სერბი, 35 ჩერნოგორიელი).
• ადმინისტრაციული დაყოფა: 2 რესპუბლიკა (republika - სერბია, ჩერნოგორია) და 2 ავტონომიური ოლქი (autonomna pokrajina - კოსოვო, ვოივოდინა).

ადმ. ერთეული	მოსახლეობა	ფართობი	ადმ. ცენტრი
სერბეთის რესპუბლიკა	9 396	88 361	ბელგრადი
- კოსოვო	1 800	10 887	პრიშტინა
- ვოივოდინა	2 117	21 506	ნოვი სადი
ჩერნოგორიის რესპუბლიკა	623	13 812	პოდგორიცა

დემოგრაფია

• მოსახლეობა - 10 829 ათასი (2003), მათ შორის - სერბები 62,6%, ალბანელები 16,5%, ჩერნოგორიელები 5%, უნგრელები 3,3%.
• სახელმწიფო ენა : სერბული. გავრცელებული ენები : ალბანური (5%), უნგრული.
• რელიგია - ქრისტიანობა.
• დედაქალაქი - ბელგრადი (1 285 ათასი).
• ქალაქები - პრიშტინა (204), ნოვი-სადი (191), კრაგუევაცი (146), პოდგორიცა (140), ნიში (174), პრიზრენი (124), სუბოტიცა (100).

ეკონომიკა

• რესურსები - ნავთობი, გაზი, ქვანახშირი, სპილენძი, ტყვია, თუთია, ნიკელი, ოქრო, პირიტი, ქრომი, ჰიდროენერგია, სასოფლო-სამეურნეო მიწები.
• ეროვნული შემოსავალი ერთ სულზე - 1.400 $.
• ვალუტა - ახალი იუგოსლავური დინარი (YUM);

ისტორია

1991-92 წლებში ერთაშორისი ურთიერთობების გამწვავების შედეგად დაიშალა იუგოსლავიის ს.ფ.რ., რომელიც 1945 წლიდან არსებობდა. მისი შემადგენლობიდან გავიდნენ სლოვენია, ხორვატია, ბოსნია და ჰერცეგოვინა და ჩრდილოეთი მაკედონია. 1992 წელს სერბეთმა და ჩერნოგორიამ შექმნეს საკავშირო სახელმწიფო, რომელსაც სათავეში ჩაუდგა სლობოდან მილოშევიჩი, მაგრამ საერთაშორისო თანამეგობრობამ იგი არ ცნო ყოფილი ფედერაციის სამართალმემკვიდრედ. მილოშევიჩის ნაციონალისტური პოლიტიკის საპასუხოდ 1998 წელს გართულდა ვითარება ეთნიკური ალბანელებით დასახლებულ კოსოვოს ავტონომიაში, რომელიც საომარ მდგომარეობაში გადაიზარდა. ხანგრძლივი მოლაპარაკებებისა და გაფრთხილებების მიუხედავად აქ გრძელდებოდა ეთნიკური წმენდა. ამიტომ 1999 წელს ამ პროცესში ჩაერთო ნატოს შეიარაღებული ძალები, რომლებმაც განახორციელეს სერბეთის ქალაქების საავიაციო დაბომბვები. ამჟამად კოსოვოს ტერიტორიაზე შეყვანილია ნატოს სამშვიდობო ძალები, თუმცა მდგომარეობა კვლავ ფეთქებადსაშიშია. კოსოვო ფორმალურად სერბეთის ნაწილია, თუმცა ფაქტობრივად გაეროს მმართველობის ქვეშ მყოფ საერთაშორისო პროტექტორატს წარმოადგენს. 2000 წლის სექტემბერში გაყალბებული საპრეზიდენტო არჩევნებისა და მასობრივი სახალხო გამოსვლების შემდეგ სერბეთის ხელისუფლებაში ოპოზიციონერი ვოისლავ კოშტუნიცა მოვიდა. 2003 წლის თებერვალში იუგოსლავიის სკუპშინამ გამოაცხადა ახალი სახელმწიფოს - სერბეთის და ჩერნოგორიის კავშირის დაფუძნება. მანამდე ორივე რესპულიკის პარლამენტებმა დაამტკიცეს ახალი კავშირის კონსტიტუცია.

მემკვიდრეობა

• ღირსშესანიშნაობები - დურმიტორის ეროვნული პარკი, კოტორი და მისი ყურე, სტარი რასი და სოპოჩანი, სტუდენიცას მონასტერი.