ბოსნიური ენა
ბოსნიური ენა — ბოსნიელების ენა, სერბულ-ხორვატული პლურიცენტრული ენის სტანდარტიზებული სახეობა.[1][2][3][4] ბოსნიური არის ბოსნია-ჰერცეგოვინის ერთ-ერთი ოფიციალური ენა, დანარჩენი ორია — სერბული და ხორვატიული. ის ასევე აღიარებულია უმცირესობის ენად ხორვატიაში, სერბეთში,[5] მონტენეგროში,[6] ჩრდილოეთ მაკედონიასა და კოსოვოში.[7]
| ბოსნიური ენა bosanski jezik / босански језик | |
| გავრცელებულია | ბოსნია და ჰერცეგოვინა |
| მოლაპარაკეთა რაოდენობა | 2,5 მლნ. (2008) |
| ოფიციალური სტატუსი | ბოსნია და ჰერცეგოვინა |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ინდოევროპული ენები |
| დამწერლობის სისტემა | ლათინური დამწერლობა (გაევიცა), კირილიცა (ვუკოვიცა) |
ბოსნიური იყენებს როგორც ლათინურ დამწერლობას, ასევე კირილიცას, თუმცა პირველი უფრო ხშირად გამოიყენება.[8] ბოსნიურში არაბული, ოსმალური და სპარსული სიტყვების დიდი რაოდენობაა, ძირითადად, ისლამის გამო.[9][10][11]
ბოსნიური დაფუძნებულია სერბულ-ხორვატული ენის ყველაზე გავრცელებულ დიალექტზე, რომელსაც შტოკავური ეწოდება. აქედან გამომდინარე, დეკლარაცია ხორვატების, სერბების, ბოსნიელებისა და მონტენეგროელების საერთო ენის შესახებ 2017 წელს სარაევოში გამოიცა.[12] 1990-იან წლებამდე საერთო ენას ერქვა სერბულ-ხორვატული[13] და ეს ტერმინი ჯერ კიდევ გვხდება ინგლისურში, განსაკუთრებით დიპლომატიურ წრეებში.
ისტორია
რედაქტირებაბოსნიური ელიტა მჭიდროდ იყო ინტეგრირებული ოსმალურ კულტურაში და წერდა, ძირითადად, თურქულ, არაბულ და სპარსულ ენებზე.[14] ხალხური ლიტერატურა დაწერილი ბოსნიურ ენაზე არებიცით საკმაოდ მწირია.
ბოსნიელების ეროვნული ემანსიპაცია ჩამორჩებოდა სერბებისა და ხორვატებისას და ამის გამო, ბოსნიური ენის პროექტმა არ გამოიწვია დიდი ინტერესი ან მხარდაჭერა იმდროინდელ ბოსნიურ ინტელიგენციაში.
თანამედროვე ბოსნიური სტანდარტი ჩამოყალიბდა 1990-იან და 2000-იან წლებში. უფრო ხშირია ისლამურ-აღმოსავლური ლექსიკა, ასევე, არის გარკვეული ცვლილებები გრამატიკაში, მორფოლოგიასა და ორთოგრაფიაში, რომლებიც ასახავს ბოსნიელთა არქაულ ლიტერატურულ ტრადიციას.
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Dalby, David (1999). Linguasphere. Linguasphere Observatory, გვ. 445.
- ↑ Indo-European Language and Culture: An Introduction. Blackwell.
- ↑ On the Internal Classification of Indo-European Languages: Survey.
- ↑ (2019) Lexical layers of identity: words, meaning, and culture in the Slavic languages. Cambridge University Press.
- ↑ European charter for regional or minority languages: Application of the charter in Serbia. Council of Europe (2009).
- ↑ Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2009-06-17. ციტირების თარიღი: 2009-03-18 See Art. 13 of the Constitution of the Republic of Montenegro, adopted on 19 October 2007, available at the website of the Ministry of Justice of the Republic of Montenegro
- ↑ (2013) Handbook on Policing in Central and Eastern Europe. Springer.
- ↑ Tomasz Kamusella (15 January 2009). The Politics of Language and Nationalism in Modern Central Europe. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-55070-4. „In addition, today, neither Bosniaks nor Croats, but only Serbs use Cyrillic in Bosnia.“
- ↑ Algar (2 July 1994). Persian Literature in Bosnia-Herzegovina.
- ↑ Balić. Die Kultur der Bosniaken, Supplement I: Inventar des bosnischen literarischen Erbes in orientalischen Sprachen. Adolf Holzhausens, Vienna.
- ↑ Balić. Das unbekannte Bosnien: Europas Brücke zur islamischen Welt. Bohlau.
- ↑ Zanelli, Aldo (2018). Eine Analyse der Metaphern in der kroatischen Linguistikfachzeitschrift Jezik von 1991 bis 1997, Studien zur Slavistik ; 41 (de). Hamburg: Kovač, გვ. 21, 83. ISBN 978-3-8300-9773-0. OCLC 1023608613.
- ↑ Radio Free Europe – Serbian, Croatian, Bosnian, Or Montenegrin?
- ↑ Collection of printed books in Arabic, Turkish and Persian. Gazi Husrev-begova biblioteka (2014-05-16). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-05-17. ციტირების თარიღი: 2014-05-16