ვიკიპედია

კირილური ასოების სია

კვირილური დამწერლობის ასოების გამოიყენება მრავალი ენის წერილობით სისტემებში, განსაკუთრებით კი პოსტ-საბჭოთა კავშირის ქვეყნების ენებში. ქვემოთ მოყვანილ ცხრილებში მოცემულია სხვადასხვა თანამედროვე ენებზე კირილიული დამწელობის ასოები და მათი ჟღერადობები წარმოდგენილი საერთაშორისო ფონეტიკური ანბანით (IPA). წერილობითი ფორმები კომბინირებულია დიაკრიტიკული ნიშნებით, რომლებიც არ ითვლება ცალკეულ წერილებში რომელიმე ენაზე.

საბაზისო ანბანი რედაქტირება

  მთავარი სტატია: რუსული ანბანი.
თანამედროვე რუსული ანბანი
Аа Бб Вв Гг Дд Ее Ёё Жж Зз Ии Йй
Кк Лл Мм Нн Оо Пп Рр Сс Тт Уу Фф
Хх Цц Чч Шш Щщ Ъъ Ыы Ьь Ээ Юю Яя

გაფართოებული კირილური ასოები რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ә ә CYRILLIC LETTER SCHWA აფხაზური[1], აზერბაიჯანული, ბაშკირული[2], дунганский, ყაზახური, калмыцкий, кетский, ქურთული, сибирскотатарский, თათრული, თურქმენული, селькупский[3], ხანტი (ваховский[4], казымский[5] и сургутский[6]), ვახანური[7]
    Рукописная А კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
ᲀ CYRILLIC LETTER ROUNDED VE В-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
Ԝ ԝ CYRILLIC LETTER WE ქურთული[12], ягнобский
Ґ ґ YRILLIC LETTER GHE WITH UPTURN უკრაინული, ბელორუსიული (ტარაშკევიცა)
    Разорванная кружком посередине Г კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
Ђ ђ CYRILLIC LETTER DJE სერბული
Ԁ ԁ CYRILLIC LETTER KOMI DE კომი (1919—1940)[13][14][15]
Ԃ ԃ CYRILLIC LETTER KOMI DJE კომი (1919—1940)[13][14][15]
Џ џ CYRILLIC LETTER DZHE სერბული, მაკედონური, აფხაზური[1]
Ӡ ӡ CYRILLIC LETTER ABKHASIAN DZE აფხაზური[1], орокский[16]
Ꚁ ꚁ Двэ აფხაზური (1909—1926)[17][18]
ᲁ Д с длинными ножками Д-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
Ꙉ ꙉ Джервь ძველსლავური[19][18]
Ꚃ ꚃ Дзвэ აფხაზური (1887)[17][18]
Є є Украинская Е უკრაინული, ხანტი (казымский)[5], церковнославянский, სერბული (до сер. XIX века)
Ѣ ѣ Ять ძველსლავური, церковнославянский, ბულგარული (1945 წლამდე), რუსული (1918 წლამდე), ყაბარდოული (1830)[20]
ᲇ Высокий ять Ѣ-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
Ѕ ѕ Дзе მაკედონური, ძველსლავური, церковнославянский
Ꙅ ꙅ Зеркальная дзе Альернатива буквы Ѕ в церковнославянском[19][18]
Ꙃ ꙃ Зело Устав (Ѕ)[19][18]
Ԑ ԑ Зеркальная З Энецкий, ხანტი[21]
Ԅ ԅ Коми зе კომი (1919—1940)[13][14][15]
Ԇ ԇ Коми дзе კომი (1919—1940)[13][14][15]
Ꙁ ꙁ Земля Устав (З)[19][18]
І і Белорусско-украинская И ბელარუსული, უკრაინული, რუსული (1918 წლამდე), церковнославянский, казахский, კომი, რუსინული, უდმურტული (1897 წლამდე)[22], селькупский[3]
Ї ї Йи უკრაინული, რუსინული
    Белорусско-украинская И с изгибом снизу კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
Ѵ ѵ Ижица ძველსლავური, церковнославянский, რევოლუციამდელი რუსული, უდმურტული (1897 წლამდე)[22], აფხაზური (1926 წლამდე)[17]
Ꙇ ꙇ Йота Транскрипция буквы Ⰹ (глаголица)[23][19][18]
Ј ј Йе სერბული, მაკედონური, ალტაური, კილდინურ საამური, აზერბაიჯანული (1991 წლამდე), უდმურტული (1897 წლამდე)[22], орокский[16], კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
    Йе с ремешком вверх дном კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
Ԟ ԟ Алеутская К Алеутский (1840[24], 1848[25], 1893[26])
Ҡ ҡ Башкирская К Башкирский[2], сибирскотатарский
Ԛ ԛ Ка ქურთული[12][18], აფხაზური (1909—1926)[17][18], осетинский (1844—1923)[27]
Ҁ ҁ Коппа ძველსლავური
Ѯ ѯ Кси ძველსლავური, церковнославянский
ᴫ Капительная Л Уральский фонетический алфавит[28]
  Глухая Л ყაბარდოული (1906)
Ԉ ԉ Коми ле კომი (1919—1940)[13][14][15]
Ӏ ӏ Палочка აბაზური, адыгейский, аварский, ჩეჩნური, даргинский, ინგუშური, ყაბარდოული, ლაკური, лезгинский, табасаранский, рутульский, агульский, арчинский, ахвахский, андийский, каратинский, цахурский
Ԋ ԋ Коми не კომი (1919—1940)[13][14][15]
Ө ө Перечёркнутая О Татарский, башкирский[2], казахский, калмыцкий, ბურიატული, მონღოლური, тувинский, тофаларский, долганский, якутский, აზერბაიჯანული, киргизский, селькупский[3], ხანტი (ваховский[4] и сургутский[6]), орокский[16]
ᲂ Сжатая О О-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
Ѻ ѻ Широкая О Церковнославянский
Ꚛ ꚛ Перекрещенная О Берестяные грамоты XIV—XV веков (В слове ꚛкрестъ)[29]
Ꙩ ꙩ Монокулярная О Берестяные грамоты XIV—XV веков (в слове ꙩко)[18]
Ꙫ ꙫ Бинокулярная О Некоторые старославянские манускрипты (в слове ꙫчи)[18]
ꙮ Мультиокулярная О Некоторые старославянские манускрипты (во фразе серафими многоꙮчитїи)[30][18]
Ѡ ѡ Омега ძველსლავური, церковнославянский
Ꙍ ꙍ Широкая омега Церковнославянский[19][18]
Ѱ ѱ Пси ძველსლავური, церковнославянский
Ԍ ԍ Коми се კომი (1919—1940)[13][14][15]
ᲃ Широкая С С-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
    Долгая С კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
Ԏ ԏ Коми тье კომი (1919—1940)[13][14][15]
Ꚍ ꚍ Твэ აფხაზური (1926 წლამდე)[17][18]
ᲄ Высокая Т Т-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
ᲅ Трёхногая Т Т-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
Ү ү CYRILLIC STRAIGHT U ბაშკირული[2], ყაზახური, ყირგიზული, თათრული, მონღოლური, ბურიატიული, კალმიცური, იაკუტიური, დუნგანური, ტუვინური
    Рукописная У კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
Ѳ ѳ Фита ძველსლავური, церковнославянский, რევოლუციამდელი რუსული, უდმურტული (1897 წლამდე)[22]
Ҩ ҩ Абхазская ха აფხაზური[1]
    Башкирская ха კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
Һ һ Шха Казахский, башкирский[2], კილდინურ საამური, бурятский, калмыцкий, татарский, якутский, აზერბაიჯანული, აფხაზური (1887)[17], ყაბარდოული (1830)[20], კულაევის ბაშკირული ანბანი (1910—1912)[8]
  Другая строчная Һ Тофаларский
Ꚕ ꚕ Хвэ აფხაზური (1887)[17][18]
  Хенг ყაბარდოული (1906)
Ꚏ ꚏ Цвэ აფხაზური (1926 წლამდე)[17][18]
Ꙡ ꙡ Зеркальная Ц ძველსლავური[31]
Ӌ ӌ Хакасская Ч Хакасский
Ћ ћ Чье სერბული
Ҽ ҽ Абхазская Ч აფხაზური[1]
Ꚗ ꚗ Швэ აფხაზური (1925-1926 წლამდე)[17][18]
ᲆ Высокий Ъ Ъ-ს ძველი ფორმა[9][10][11]
Ꙟ ꙟ Ын Румынская кириллица[19][18]
Ҍ ҍ Полумягкий знак Кильдинский диалект саамского языка
Ꙏ ꙏ Нейтральный ер Транскрипция документов (когда сложно понять, Ъ это или Ь)[19][18]
Ꙕ ꙕ Зеркальная Ю შუაბულგარული[19][18]
Ѧ ѧ Малый юс ძველსლავური, церковнославянский
Ꙙ ꙙ Закрытый малый юс Альтернатива буквы Ѧ[32][19][18]
Ѫ ѫ Большой юс ძველსლავური, церковнославянский
Ꙛ ꙛ Смешанный юс შუაბულგარული[19][18]

ასოები დიაკრიტიკული ნიშნებით რედაქტირება

А რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
А́ а́ CYRILLIC LETTER A WITH ACUTE მახვილის ნიშანი რუსულში, აფხაზურში
А̀ а̀ CYRILLIC LETTER A WITH GRAVE მახვილის ნიშანი ბულგარულში
Ӑ ӑ CYRILLIC LETTER A WITH BREVE ჩუვაშური, ხანტი (казымский[5], сургутский[6] и шурышкарский[33]), ительменский, селькупский (кетский)[34], мордовский (1892 и 1897), тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ӓ ӓ CYRILLIC LETTER A WITH DIAERESIS Горномарийский, კილდინურ საამური, мансийский, селькупский[3], ხანტი (ваховский[4] и сургутский[6]), карельский (1894)[36]
Ӓ̄ ӓ̄ CYRILLIC LETTER A WITH DIAERESIS AND MACRON კილდინურ საამური, селькупский (кетский)[34]
А̄ а̄ CYRILLIC LETTER A WITH MACRON Эвенский, ინგუშური, мансийский, нанайский, орокский[16]., ульчский, კილდინურ საამური, селькупский (нарымский и кетский)[37][34]
А̊ а̊ CYRILLIC LETTER A WITH RING ABOVE მაკედონური (Нестрамско-костенарийские говоры)
А̃ а̃ CYRILLIC LETTER A WITH TILDE ხინალუღური

В რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
В̌ в̌ CYRILLIC LETTER VE WITH CARON ვახანური[7]

Г რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ѓ ѓ CYRILLIC LETTER GJE მაკედონური
Г̌ г̌ CYRILLIC LETTER GHE WITH CARON ვახანური[7]
Ғ̌ ғ̌ CYRILLIC LETTER GHE WITH STROKE AND WITH CARON ვახანური[7]
Г̆ г̆ CYRILLIC LETTER GE WITH BREVE აფხაზური (1909—1926)[17]
Ҕ̆ ҕ̆ CYRILLIC LETTER GHE WITH MIDDLE HOOK AND BREVE აფხაზური (1909—1926)[17]
Г̑ г̑ CYRILLIC LETTER GE WITH INVERTED BREVE Алеутский (1893)[26]
Г̇ г̇ CYRILLIC LETTER GE WITH DOT ყაბარდოული (1830)[20]
Г̄ г̄ CYRILLIC LETTER GE WITH MACRON Карельский (1887)[38]
Г̓ г̓ CYRILLIC LETTER GE WITH COMBINING COMMA ABOVE აფხაზური (1887)
Ғ ғ CYRILLIC LETTER GHE WITH STROKE აზერბაიჯანული, башкирский[2], казахский, сибирско-татарский, таджикский, узбекский, ვახანური[7]
Ӻ ӻ CYRILLIC LETTER GHE WITH STROKE AND HOOK Нивхский
    Г со штрихом и нижним выносным элементом Нивхский[21]
    Г с крюком Нивхский, эскимосский
Ҕ ҕ CYRILLIC LETTER GHE WITH MIDDLE HOOK Якутский, აფხაზური[1], осетинский (1844—1923)[27]
Ӷ ӷ CYRILLIC LETTER GHE WITH STROKE Эскимосский юитский, кетский, нивхский, алеутский[21], селькупский (среднеобский, нарымский и кетский)[39][37][34], алеутский (1790[40], 1848[25])
Г̧ г̧ CYRILLIC LETTER GE WITH CEDILLA Тверской диалект карельского языка (1820)[35]

Д რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Д́ д́ CYRILLIC LETTER DE WITH ACUTE Селькупский (кетский)[34]
Д̌ д̌ CYRILLIC LETTER DE WITH CARON ვახანური
Д̈ д̈ CYRILLIC LETTER DE WITH DIAERESIS ვახანური[7]

Е რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Е́ е́ CYRILLIC LETTER IE WITH ACUTE Ударение в русском, тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ѐ ѐ CYRILLIC LETTER IE WITH GRAVE მაკედონური (различение гомофонов), ბულგარული (ударение)
Ӗ ӗ CYRILLIC LETTER IE WITH BREVE ჩუვაშური, тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ё́ ё CYRILLIC LETTER IO WITH ACUTE Ударение в русском
Ё̄ ё̄ CYRILLIC LETTER IE WITH DIAERESIS AND MACRON Эвенский, эвенкийский, нанайский, негидальский, კილდინურ საამური, селькупский, ульчский
Е̄ е̄ CYRILLIC LETTER IE WITH INVERTED BREVE Эвенкийский, мансийский, нанайский, негидальский, орокский[16], კილდინურ საამური, селькупский (кетский)[34]
Е̃ е̃ CYRILLIC LETTER IE WITH TILDE ხინალუღური
Є̈ є̈ CYRILLIC LETTER UKRAINIAN IE WITH DIAERESIS ხანტი

Ж რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ӂ ӂ Ж с краткой Молдавский[41], гагаузский, აფხაზური (1909—1926)[17]
Ж̑ ж̑ Ж с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
Ӝ ӝ Ж с умлаутом უდმურტული[13][42]
    Ж со штрихом უდმურტული (1897 წლამდე)
Җ җ Ж с нижним выносным элементом Татарский, уйгурский, калмыцкий, дунганский, туркменский, селькупский (среднеобский, до 2000[43], кетский[34]), ვახანური[7]

З რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
З́ з́ З с акутом Черногорский
З̌ з̌ З с гачеком Нганасанский, ვახანური[7]
З̑ з̑ З с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
Ӟ ӟ З с умлаутом უდმურტული[13][42]
Ҙ ҙ З с нижним выносным элементом Башкирский[2]
Ԑ̈ ԑ̈ Перевёрнутая З с умлаутом ხანტი

И რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
И́ и́ CYRILLIC LETTER I WITH ACUTE Ударение в русском
Ѝ ѝ CYRILLIC LETTER I WITH GRAVE Ударение в македонском и болгарском
Ҋ ҋ CYRILLIC LETTER SHORT I WITH TAIL კილდინურ საამური
Ӥ ӥ CYRILLIC CAPITAL LETTER I WITH DIAERESIS უდმურტული[13][42]
Ӣ ӣ И с макроном Эвенкийский, ინგუშური, мансийский, нанайский, негидальский, орокский[16], ульчский, კილდინურ საამური, селькупский (кетский)[34], таджикский
И̃ и̃ И с тильдой ხინალუღური
І́ і́ Белорусско-украинская И с акутом Ударение в русинском и украинском
Ї́ ї́ Йи с акутом Ударение в русинском и украинском
Ѷ ѷ Ижица с кендемой ძველსლავური, церковнославянский, რევოლუციამდელი რუსული
Ј̵ ј̵ Йе со штрихом Якутский (XIX век)

К რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ќ ќ К с акутом მაკედონური
К̆ к̆ К с краткой აფხაზური (1909—1926)[17]
Ӄ̆ ӄ̆ К с краткой и крюком აფხაზური (1909—1926)[17]
К̑ к̑ К с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
К̇ к̇ К с точкой сверху ყაბარდოული (1830)[20]
К̈ к̈ К с умлаутом ყაბარდოული (1830)[20]
К̓ к̓ К с запятой сверху ყაბარდოული (1906), აფხაზური (1887)[17]
  К с верхним выносным элементом ყაბარდოული (1906)
Ӄ ӄ К с крюком Чукотский, корякский, ხანტი (ваховский[4] и сургутский[6]), осетинский, აფხაზური, селькупский[3]
Ҟ ҟ К со штрихом აფხაზური[1]
Ҝ ҝ К с вертикальным штрихом აზერბაიჯანული
Қ қ К с нижним выносным элементом აფხაზური[1], казахский, таджикский, тофаларский, каракалпакский, осетинский, уйгурский, узбекский, селькупский (нарымский[37] и кетский[34]), ხანტი (сургутский[6]), ვახანური[7]

Л რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Л́ л́ Л с акутом Селькупский (кетский)[34]
Л̑ л̑ Л с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
Л̇ л̇ Л с точкой сверху ყაბარდოული (1830)[20]
Ԓ ԓ Л с крюком Ительменский, ხანტი (шурышкарский[33]), чукотский[21]
Ԡ ԡ Л с крюком посередине აფხაზური, ჩუვაშური[18]
Ԯ ԯ Л с нижним выносным элементом ხანტური[5][6][4][33][44]
Ӆ ӆ Л с хвостиком კილდინურ საამური, უდმურტული (1897 წლამდე)[22], ненецкий лесной
  Глухая Л с запятой сверху ყაბარდოული (1906)

М რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ӎ ӎ CYRILLIC LETTER EM WITH TAIL კილდინურ საამური

Н რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Н́ н́ Н с акутом Селькупский (кетский)[34]
Ӈ ӈ Н с крюком კილდინურ საამური, ительменский, эвенкийский, корякский, ненецкий, чукотский, селькупский[3], ხანტური (ваховский[4], сургутский[6] и шурышкрский[33]), орокский[16]
Ԣ ԣ Н с крюком посередине ჩუვაშური (1872)[18], უდმურტული (1897 წლამდე)[22]
Ԩ ԩ Н с крюком слева Орокский[16][45]
Ң ң Н с нижним выносным элементом Казахский, татарский, башкирский[2], калмыцкий, киргизский, дунгайский, тувинский, хакасский, туркменский, селькупский (нарымский)[37]
Ӊ ӊ Н с хвостиком კილდინურ საამური, ხანტური (казымский[5], сургутский[6] и шурышкарский[33])

О რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
О́ о́ О с акутом Ударение в русском
О̀ о̀ О с грависом Ударение в болгарском
О̂ о̂ О с циркумфлексом Тверской диалект карельского языка (1820)[35]
О̆ о̆ О с краткой Ительменский, ხანტური (шурышкарский[33]), тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ӧ ӧ О с умлаутом უდმურტული[13][42], კომი, марийский, горно-алтайский, селькупский[3], урумский, კილდინურ საამური, ხანტური (ваховский[4] и сургутский[6]), карельский (1894)[36], тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ӧ̄ ӧ̄ О с умлаутом и макроном Селькупский (нарымский и кетский)[37][34]
О̄ о̄ О с макроном Эвенкийский, мансийский, нанайский, негидальский, орокский[16], ульчский, კილდინურ საამური, йоканьгско-саамский, селькупский (нарымский и кетский)[37][34]
О̃ о̃ О с тильдой ხინალუღური
    О с зарубкой снизу Башкирский алфавит Кулаева (1910—1912)[8]
    О с зарубкой слева Башкирский алфавит Кулаева (1910—1912)[8]
Ө̆ ө̆ Перечёркнутая О с краткой ხანტური (сургутский[6])
Ӫ ӫ Перечёркнутая О с умлаутом Эвенский, ხანტური (ваховский[4] и сургутский[6])
Ө̄ ө̄ Перечёркнутая О с макроном Негидальский, орокский[16], селькупский
Ѽ ѽ Омега с великим апострофом Церковнославянский

П რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
П̑ п̑ П с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
П̓ п̓ П მძიმით ზევით ყაბარდოული (1906), აფხაზური (1887)[17]
Ҧ ҧ CYRILLIC LETTER PE WITH MIDDLE HOOK აფხაზური[1]
Ԥ ԥ CYRILLIC LETTER PE WITH DESCENDER აფხაზური[46]

Р რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Р́ р́ CYRILLIC LETTER ER WITH ACUTE ჩუვაშური
Р̌ р̌ CYRILLIC LETTER ER WITH CARON Нивхский
Ҏ ҏ CYRILLIC LETTER ER WITH TICK კილდინურ საამური

С რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
С́ с́ С с акутом Черногорский[47]
С̌ с̌ С с гачеком ვახანური[7]
Ҫ̓ ҫ̓ С с запятой сверху и нижним выносным элементом ყაბარდოული (1906)
Ҫ ҫ С с нижним выносным элементом Башкирский[2], ჩუვაშური, უდმურტული (1897 წლამდე)[22], აფხაზური (1887)[17], ყაბარდოული (1906)

Т რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Т́ т́ Т с акутом Селькупский (кетский)[34][47]
Т̑ т̑ Т с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
Т̈ т̈ Т с умлаутом ვახანური[7]
Т̓ т̓ Т с запятой сверху ყაბარდოული (1906), აფხაზური (1887)[17]
Ꚋ ꚋ Т с крюком посередине აფხაზური (1909—1926)[17][18], осетинский (1844—1923)[27], უდმურტული (1897 წლამდე)[22]
Ҭ ҭ Т с нижним выносным элементом აფხაზური[1]
Ꚍ̆ ꚍ̆ Твэ с краткой აფხაზური (1926 წლამდე)[17]

У რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
У́ у́ У с акутом Ударение в русском
Ӳ ӳ У с двойным акутом ჩუვაშური
У̀ у̀ У с грависом Ударение в болгарском
Ў ў У с краткой ბელარუსული, дунганский, юпикский, нивский, ხანტური (казымский[5], сургутский[6] и шурышкарский[33]), алеутский (1848)[25], тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ӱ ӱ У с умлаутом Алтайский, хакасский, ხანტური (ваховский[4], сургутский[6] и шурышкарский[33]), горномарийский, марийский, урумский, селькупский[3], карельский (1894)[36]
Ӱ́ ӱ́ У с умлаутом и акутом Ударение в русинском
Ӱ̄ ӱ̄ У с умлаутом и макроном Селькупский (нарымский и кетский)[37][34]
Ӯ ӯ У с макроном Эвенский, мансийский, нанайский, негидальский, орокский[16], ульчский, კილდინურ საამური, селькупский (нарымский и кетский)[37][34], таджикский
У̃ у̃ У с тильдой ხინალუღური
У̊ у̊ У с кружком сверху Шугнанский, язгулямский, рушанский
Ү́ ү́ Прямая у с акутом Монгольский
Ұ ұ Прямая у со штрихом Казахский

Ф რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ф̑ ф̑ Ф с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
Ф̓ ф̓ Ф с запятой сверху ყაბარდოული (1906)

Х რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Х́ х́ Х с акутом აფხაზური (1887)[17]
Х̌ х̌ Х с гачеком ვახანური[7]
Х̆ х̆ Х с краткой აფხაზური (1909—1926)[17]
Х̑ х̑ Х с перевёрнутой краткой Алеутский (1893)[26], ყაბარდოული (1830)[20]
Х̇ х̇ Х с точкой сверху ყაბარდოული (1830)[20]
Х̓ х̓ Х с запятой сверху ყაბარდოული (1906)
Ӽ ӽ Х с крюком Ительменский, нивхский, алеутский[21], ხანტური (ваховский[4])
Ӿ ӿ Х со штрихом Нивхский[21]
Ҳ ҳ Х с нижним выносным элементом აფხაზური[1], ительменский, каракалпакский, таджикский, узбекский, хантыйский (сургутский[6])
Ԧ ԧ Шха с нижним выносным элементом Тати, горско-еврейский язык

Ц რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ц́ ц́ Ц с акутом აფხაზური (1887)[17]
Ц̌ ц̌ Ц с гачеком ვახანური[7]
Ц̓ ц̓ Ц с запятой сверху ყაბარდოული (1906), აფხაზური (1887)[17]
Ꚏ̆ ꚏ̆ Цвэ с краткой აფხაზური (1926 წლამდე)[17]

Ч რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ч̑ ч̑ Ч с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
Ӵ ӵ Ч с умлаутом უდმურტული[13][42], ვახანური[7]
Ч̓ ч̓ Ч с запятой сверху აფხაზური (1887)[17]
    Ч с крюком Тофалрский
Ҹ ҹ Ч с вертикальным штрихом აზერბაიჯანული
Ҷ ҷ Ч с нижним выносным элементом აფხაზური[1], таджикский, селькупский (нарымский)[37], ხანტური (ваховский[4] и сургутский[6]), ვახანური[7]
Ҽ̆ ҽ̆ Абхазская Ч с краткой აფხაზური (1909—1926)[17]
Ҿ ҿ Абхазская Ч с нижним выносным элементом აფხაზური[1]

Ш რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ш̆ ш̆ Ш с краткой აფხაზური (1926 წლამდე)[17]
Ш̑ ш̑ Ш с перевёрнутой краткой ყაბარდოული (1830)[20]
Ꚗ̆ ꚗ̆ Швэ с краткой აფხაზური (1909—1926)[17]

Щ რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Щ̆ щ̆ Щ с краткой აფხაზური (1887)[17]

Ъ რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ъ̀ ъ̀ Ъ с грависом Ударение в болгарском

Ы რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ы́ ы́ Ы с акутом Ударение в русском
Ы̆ ы̆ Ы с краткой Марийский
Ӹ ӹ Ы с умлаутом Марийский
Ы̄ ы̄ Ы с макроном Эвенкийский, мансийский, нанайский, негидальский, ульчский, селькупский (кетский)[34]
Ы̃ ы̃ Ы с тильдой Мордовский (1892 и 1897)

Э რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Э́ э́ Э с акутом Ударение в русском
Э̆ э̆ Э с краткой Ненецкий
Э̄ э̄ Э с макроном Эвенкийский, мансийский, нанайский, негидальский, орокский[16], ульчский, კილდინურ საამური, селькупский (нарымский и кетский)[37][34]
Э̇ э̇ Э с точкой сверху Ненецкий
Ӭ ӭ Э с умлаутом კილდინურ საამური, селькупский (среднеобский)[39], ненецкий лесной
Ӭ́ ӭ́ Э с умлаутом и акутом კილდინურ საამური
Ӭ̄ ӭ̄ Э с умлаутом и макроном კილდინურ საამური

Ю რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ю́ ю́ Ю с акутом Ударение в русском
Ю̀ ю̀ Ю с грависом Ударение в болгарском
Ю̂ ю̂ Ю с циркумфлексом Тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ю̆ ю̆ Ю с краткой ხანტური (казымский[5] и шурышкарский[33])
Ю̈ ю̈ Ю с умлаутом Сельскупский, карельский (1887)[38], тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ю̈́ ю̈́ Ю с умлаутом и акутом Русинский
Ю̄ ю̄ Ю с макроном Эвенкийский, мансийский, нанайский, негидальский, ульчский, კილდინურ საამური, селькупский

Я რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Я́ я́ Я с акутом Ударение в русском
Я̀ я̀ Я с грависом Ударение в болгарском
Я̆ я̆ Я с краткой ხანტური (казымский[5] и шурышкарский[33])
Я̈ я̈ Я с умлаутом ადრინდელი ბულგარული, мордовский (1892 и 1897), тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Я̄ я̄ Я с макроном Эвенкийский, ინგუშური, мансийский, нанайский, негидальский, ульчский, კილდინურ საამური, селькупский

სხვები რედაქტირება

ასო ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ә́ ә́ CYRILLIC LETTER SCHWA WITH ACUTE გამოიყენება თათრულ ენაში, ასო Ә-ს წასამახვილებლად
Ӛ ӛ CYRILLIC LETTER SCHWA WITH DIAERESIS ხანტური (ваховский[4] и казымский[5])
Ә̄ ә̄ Шва с макроном Селькупский (нарымский)[37]
Ә̃ ә̃ Шва с тильдой ხინალუღური
Ѣ́ ѣ́ Ять с акутом Ударение
Ѣ̆ ѣ̆ Ять с краткой Тверской диалект карельского языка (1820)[35]
Ѣ̈ ѣ̈ Ять с умлаутом რუსული (1918 წლამდე)
Џ̆ џ̆ Дже с краткой აფხაზური (1909—1926)[17]
Ԛ̆ ԛ̆ Ка с краткой აფხაზური (1909—1926)[17]

ლიგატურები რედაქტირება

ასო განშლა ინგლისური სახელწოდება გამოყენება
Ӕ ӕ АЕ CYRILLIC LIGATURE A IE ოსური
Ꙣ ꙣ ДГ CYRILLIC LETTER SOFT DE ძველსლავური[18]
Ԫ ԫ ДЖ CYRILLIC LETTER DZZHE Старые алфавиты коми и осетинского[48]
Ꚉ ꚉ ДЗ Дзэ აფხაზური (1926 წლამდე)[17][18]
Ԭ ԭ ДЧ Дче Ранее коми[48]
Ꚅ ꚅ ЗЖ Жвэ აფხაზური (1887)[17][18]
Ꚅ̆ ꚅ̆ ЗЖ + кратка Жвэ с кратой აფხაზური (1887)[17]
Ꙗ ꙗ ІА Йотированная А ძველსლავური[19][18], церковнославянский[19][18]
Ѥ ѥ ІЄ Йотированная Е ძველსლავური, церковнославянский
Ꙓ ꙓ ІѢ Йотированный ять ძველსლავური[19][18]
Ѩ ѩ ІѦ Йотированный малый юс ძველსლავური
Ꙝ ꙝ ІꙘ Йотированный закрытый малый юс Альтернатива буквы Ѩ[32][19][18]
Ѭ ѭ ІѪ Йотированный большой юс ძველსლავური
Ꙥ ꙥ ЛГ Мягкая Л ძველსლავური[18]
Ԕ ԕ ЛХ Лха Мокшанский (1920-е годы)[18]
Љ љ ЛЬ Ле მაკედონური, сербский
Ꙧ ꙧ МГ Мягкая М ძველსლავური[18]
Ҥ ҥ НГ Лигатура НГ Якутский, алтайский, марийский, мордовский (1892 и 1897), алеутский (1840[24], 1848[25], 1893[26]), ძველსლავური[18], башкирский алфавит Кулаева (1910—1912)[8]
Њ њ НЬ Не მაკედონური, сербский
Ꚙ ꚙ ОО Двойная О Некоторые старославянские манускрипты (в словах двꚙе, ꚙбо, ꚙбанадесять и двꚙюнадесять)[29]
Ꙭ ꙭ ꙨꙨ Двойная монокулярная О Некоторые старославянские манускрипты (в слове ꙭчи)[18]
Ѹ ѹ Оу Ук ძველსლავური, церковнославянский[19][18]
Ꙋ ꙋ
ᲈ Неслитный ук Форма буквы Ꙋ[9][10][11]
Ѿ ѿ ѠТ От ძველსლავური, церковнославянский
Ԗ ԗ РХ Рха Мокшанский (1920-е годы)[18]
Ꚑ ꚑ ТС Цсе აფხაზური (1926 წლამდე)[17][18]
Ҵ ҵ ТЦ Лигатура ТЦ აფხაზური
Ꚓ ꚓ ТЧ Тче აფხაზური (1909—1926)[17][18]
    ТЬ Тье ხანტური
Ꚇ ꚇ ЧЧ Тще აფხაზური (1926 წლამდე)[17][18]
Ꚇ̆ ꚇ̆ ЧЧ + кратка Тще с краткой აფხაზური (1887)[17]
Ꙑ ꙑ ЪІ Ы с твёрдым знаком сзади ძველსლავური[19][18]
Ԙ ԙ ЯЕ Лигатура ЯЕ Ранее мордовские языки

კირილური ასოების მდებარეობა სხვადასხვა ანბანებში რედაქტირება

ასო რუს. რუსინ. უკრ. ბელ. ბულ. მაკ. სერბ. ბაშკ. коми მარიული ოს. უდმ. ჩეჩ чув як аб каз узб кир ტაჯ. молд მონღ. тат
А а 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Ӓ ӓ 2
Ӕ ӕ 2
Ӑ ӑ 2
Б б 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 2 3 3 2 2 3 2 2 2 2 2 3
В в 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 3 4 4 3 3 4 3 3 3 3 3 4
Г г 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5 4 5 5 4 4 5 4 4 4 4 4 5
Ґ ґ 5 5
Ғ ғ 5 6 5 5
Ҕ ҕ 5 6
Д д 5 6 6 5 5 5 5 6 5 6 7 5 7 6 6 8 7 6 5 6 5 5 6
Ђ ђ 6
Ѓ ѓ 6
Ҙ ҙ 7
Е е 6 7 7 6 6 7 7 8 6 7 10 6 8 7 8 12 8 7 6 7 6 6 7
Ё ё 7 9 7 9 7 8 11 7 9 8 9 9 8 7 8 7
Є є 8 8
Ӗ ӗ 9
Ҽ ҽ 13
Ҿ ҿ 14
Ж ж 8 10 9 8 7 8 8 10 8 9 12 8 10 10 10 15 10 9 8 9 7 8 8
Ӝ ӝ 9
Җ 9
Ӂ ӂ 8
З з 9 11 10 9 8 9 9 11 9 10 13 10 11 11 11 18 11 10 9 10 9 9
Ѕ ѕ 10
Ӟ ӟ 11
Ӡ ӡ 19
И и 10 14 11 9 11 10 12 10 11 14 12 12 12 12 21 12 11 10 11 10 10
Ӥ ӥ 13 13
І і 12 12 10 11 38
Ї ї 13 13
Й й 11 16 14 11 10 13 12 12 15 14 13 13 13 13 13 11 12 11 11
J ј 12 11
К к 12 17 15 12 11 13 12 14 13 13 16 15 14 14 14 22 14 14 12 14 12 12
Ҡ ҡ 15
Қ қ 24 15 15 15
Ҟ ҟ 26
Л л 13 18 16 13 12 14 13 16 14 14 18 16 18 15 15 28 16 16 13 16 13 13
Љ љ 15 14
М м 14 19 17 14 13 16 15 17 15 15 19 17 19 16 16 29 17 17 14 17 14 14
Н н 15 20 18 15 14 17 16 18 16 16 20 18 20 17 17 30 18 18 15 18 15 15
Ҥ ҥ 17 18
Њ њ 18 17
Ң ң 19 19 16
О о 16 21 19 16 15 19 18 20 17 18 21 19 21 18 20 31 20 19 17 19 16 16
Ө ө 21 21 21 18 17
Ӧ ӧ 18 19 20
Ҩ ҩ 32
П п 17 22 20 17 16 20 19 22 19 20 22 21 23 19 22 33 22 20 19 20 17 18
Ҧ ҧ 34
Р р 18 23 21 18 17 21 20 23 20 21 24 22 25 20 23 35 23 21 20 21 18 19
С с 19 24 22 19 18 22 21 24 21 22 25 23 26 21 24 36 24 22 21 22 19 20
Ҫ ҫ 25 22
Т т 20 25 23 20 19 23 22 26 22 23 26 24 27 23 26 37 25 23 22 23 20 21
Ҭ ҭ 39
Ћ ћ 23
Ќ ќ 24
У у 21 26 24 21 20 25 24 27 23 24 28 25 29 24 27 41 27 24 23 24 21 22
Ұ ұ 26
Ү ү 28 28 28 24 23
Ў ў 22 25
Ӱ ӱ 25 25
Ӳ ӳ 25
Ф ф 22 27 25 23 21 26 25 29 24 26 29 26 31 26 29 42 29 26 25 26 22 24
Х х 23 28 26 24 22 27 26 30 25 27 30 27 32 27 30 43 30 27 26 27 23 25
Һ һ 31 25 31
Ҳ ҳ 45 28 28
Ц ц 24 29 27 25 23 28 27 32 26 28 32 28 35 28 31 47 32 27 27 24 26
Ҵ ҵ 49
Ч ч 25 30 28 26 24 29 28 33 27 29 34 29 37 29 32 51 33 29 28 29 25 27
Џ џ 30 29 10
Ӵ ӵ 30
Ҷ ҷ 30
Ӌ ӌ 52
Ш ш 26 31 29 27 25 31 30 34 28 30 36 31 39 30 33 53 34 31 29 31 26 28
Щ щ 27 32 30 26 35 29 31 37 32 40 31 34 35 30 29
Ъ ъ 28 36 27 36 30 32 38 33 41 32 35 36 32 31 32 30
Ы ы 29 15 28 37 31 33 39 34 42 33 36 56 37 32 27 31
Ӹ ӹ 34
Ь ь 30 35 31 29 28 38 32 35 40 35 43 34 37 39 33 28 32
Э э 31 30 39 33 36 41 36 44 35 38 40 34 33 29 33
Ә ә 40 [49] 2
Ю ю 32 33 32 31 29 41 34 37 42 37 45 36 39 41 34 35 34 30 34
Я я 33 34 33 32 30 42 35 38 43 38 47 37 40 42 36 35 31 35
ასოების გამოყენება სხვადასხვა ენებში
ენათა ჯგუფები რუს. ბელარ. უკრ. რუსინ. სერბ. ბულგ. მაკედ. მოლდ. ოს. ტაჯ. კილ. საამ. ბარის მარ. მთის მარ. უდმ. ხანტ. ნენ. აფხ. ყაბარ. ჩეჩ.
А а /a/ /ɑ/ /a/ /ɑ/ /a/ /ɑ/ /aː/
Ӑ ӑ  
Ӓ ӓ   /ʲa/ /æ/ /ɐ/  
Ә ә   /ɤ~ʌ/  
Ӛ ӛ   /ɘ/  
Ӕ ӕ   /ɐ/  
Б б /b/ /β, b/ /b/
В в /v/ /ʋ~w/ /v/
Г г /g/ /ɣ/ /ɦ/ /g/ /ɣ, g/ /g/ /ɣ, g/ /g/ /ɣ/ /g/
Ґ ґ   /g/  
Ѓ ѓ   /ɟ/  
Ғ ғ   /ʁ/  
Ӷ ӷ   /ɣ~ʁ/  
Ҕ ҕ   /ɣ/  
Д д /d/ /ð, d/ /d/
Ђ ђ   /dʑ/  
Е е /je, e/ /e/ /je, ʲe/ /e/ /je, ʲe/ /e, ʲe, je/ /je, ʲe, e, ɤ/ /ɛ/ /e, ja, aj/ /e, ɛː, je, ie/
Ѐ ѐ   /e/[a]  
Ё ё /jo/[c] /jɔ/ /jɔ/   /jo/ /jɒ/ /jo, ʲo/ /jo/ /jo, ʲo/   /jo/
Ӗ ӗ  
Ҽ ҽ   /tʂ/  
Ҿ ҿ   /ʈ͡ʂʼ/  
Є є   /je/  
Ж ж /ʐ/ /ʒ/ /ʐ/ /ʒ/
Ӂ ӂ   /dʒ/  
Җ җ  
Ӝ ӝ   /d͡ʒ/  
З з /z/ /z~ʒ/ /z/
З́ з́   /ʑ/[b]  
Ҙ ҙ  
Ӟ ӟ   /dʲʑ/  
Ӡ ӡ   /dz/  
Ѕ ѕ   /dz/  
И и /i/ /ɪ/ /i/ /i, ʲi/ /i/ /i~ɨ/ /i/
Ѝ ѝ   /i/[a]  
Ӥ ӥ   /i/  
Ӣ ӣ   /iː/  
І і /i/  
Ї ї   /ji/  
Ӏ ӏ   /ʔ/ /ʢ/
Й й /j/ /j/ /j/ /j/
Ҋ ҋ   /j̊/  
Ј ј   /j/ /j/   /j̊/  
К к /k/ /kʼ/ /k/
Қ қ   /q/   /kʰ/  
Ҟ ҟ   /qʼ/  
Ҡ ҡ  
Ӄ ӄ   /q/  
Ҝ ҝ  
Л л /l~ɫ/ /l/ /l~ɫ/ /l/ /l~ɫ/ /l/ /l~ɮ/ /l/
Ӆ ӆ   /l̥/  
Љ љ   /ʎ/ /l/  
М м /m/
Ӎ ӎ   /m̥/  
Н н /n/
Ӊ ӊ   /n̥/  
Ң ң  
Ӈ ӈ   /ŋ/   /ŋ/  
Ҥ ҥ   /ŋ/  
Њ њ   /ɲ/ /ɲ/  
О о /o/ /ɔ/ /o/ /ɔ/ /o/ /ɔ/ /o/ /ɔ/ /o/
Ӧ ӧ   /ø/ /ʌ/ /ø/  
Ө ө   /ŏ/  
Ӫ ӫ   /ɵ~ɞ/  
Ҩ ҩ   /ɥ/  
П п /p/ /pʼ/ /p/
Ҧ ҧ   /pʰ/  
Р р /r/ /r~ɾ/ /r/
Ҏ ҏ   /r̥/  
С с /s/ /s~ʃ/ /s/
С́ с́   /ɕ/[b]  
Ҫ ҫ  
Т т /t/ /tʼ/ /t/
Ҭ ҭ   /tʰ/  
Ћ ћ   /tɕ/  
Ќ ќ   /c~tɕ/  
У у /u/ [u]; /w/ /u/
Ў ў /w/  
Ӳ ӳ  
Ӱ ӱ   /y/ /y/  
Ӯ ӯ   /ɵ~ø/  
Ү ү  
Ұ ұ  
Ф ф /f/
Х х /x/ /h/ /χ/ /x/ /χ/ /x/
Ҳ ҳ   /h/   /ħ/  
Һ һ   /ʰ~h/  
Ц ц /ts/
Ҵ ҵ   /tsʼ/  
Ч ч /tɕ/ /tʂ/ /tʃ/ /tɕ/ /tʃ/ /tɕ/ /tʃʰ/ /tʃ/
Ӵ ӵ   /tɕ/  
Ҷ ҷ   /dʒ/   /tʃʼ/  
Ӌ ӌ  
Ҹ ҹ  
Џ џ   /dʒ/ /dʒ/   /ɖʐ/  
Ш ш /ʂ/ /ʃ/ /ʃ~ʂ/ /ʃ/ /ʂ/ /ʃ/
Щ щ /ɕː/ /ʃtʃ/ /ʃt/   /ʃtʃ/ (/ʃtʃ/) /ç/ /ʃtʃ/ /ɕ(ː)/ /ʃtʃ/ /ɕː/ /ɕ/  
Ъ ъ [d]   [d] /ɤ~ɐ/   [e] /ʔ/ [d] /ˠ/ /ʔ/
Ы ы [ɨ] /ɨ/   /ɨ/ (/i/) /ɨ/ /ɤ/ /ɨ~ɯ/ /ɨ/ /ə/ (/i/)
Ӹ ӹ   /ɯ~ə/  
Ь ь /ʲ/ /ʲ/ /ʲ/ (/ʲ/) /ʲ/ [f]
Ҍ ҍ   /ʲ/  
Э э [ɛ] /ɛ/   /ə/ (/e/) /e/ /e, ɛː/ /e, æ/   /e/
Ӭ ӭ   /ʲe/  
Ю ю /ju/ /ju/ /ju/ /ju/
Я я /ja/ /jɑ/ /ja/ /ja/ /ja/ /jɑ/ /ja/ /jɑ/ /ja/
Alphabet ru be uk rue sr bg mk mo os tg sjd mhr mrj udm kca yrk ab kbd ce
Usage of letters in various languages
Language families Turkic languages Tung. Mongolic Chin.
Alphabet az tk kk ky krc ba tt alt kjh sah tyv uz ug cv evn bua mn xal dng
А а /ɑ/ /a/ /ɑ/ /a/, /æ/ /a/ /ɑ/ /a/ /ɑ/ /a~æ/ /ɑ/ /a/ /a, ɑ/
Ӑ ӑ /ə/  
Ӓ ӓ  
Ә ә /æ/ /æ/ /æ/ /æ/ /ɤ/
Ӛ ӛ  
Ӕ ӕ  
Б б /b/ /b~p/ /b/ /w/ /b/ /p/
В в /v/ /β/ (/v/) /v/ /w/ /w/, /v/ (/v/) /v/ (/v/) /v/, /w/ /w/ (/v/) /ʋ/ /v/ (/w~β/) /w̜/ /w/
Г г /ɡ/ /ɡ~ʁ/ /ɡ/ /ɡ/, /ɣ/ /ɡ/ /ɡ/, /ɣ/ /g/ /ɡ/, /ɢ/ /k/
Ґ ґ  
Ѓ ѓ  
Ғ ғ /ɣ/ /ʁ/ /ɣ/ /ɣ/ /ɣ/ /ʁ/  
Ӷ ӷ  
Ҕ ҕ /ɣ~ʁ/  
Д д /d/ /d~t/ /d/ /t/
Ђ ђ  
Е е /e/ /iɘ/ /je, e/ /e/ /e/ /e/, /je/, /jɤ/ /e/ /je, e/ (/e/, /je/) /e, je/ /ɛ/, /jɛ/ /e/ /ɛ/ /je/ /ji~jo/ /je/ /iɛ/
Ѐ ѐ  
Ё ё /jo/ (/jo/) /jo/ /ø/ /jo/ (/jo/) /jo/ (/jo/) (/jɔ/) (/jo/) /jo/ /jɔ/ /iɔ/
Ӗ ӗ /ɘ/  
Ҽ ҽ  
Ҿ ҿ  
Є є  
Ж ж /ʒ/ /dʒ/ /dʒ/, /ʒ/ /ʒ/ (/ʒ/) /ʒ/ /dʒ/ /ʒ/ /ʐ/ /ʒ/ /tʃ/ /ʐ/
Ӂ ӂ  
Җ җ /dʒ/ /ʑ/ /dʒ/ /dʒ/ /tʂ, tɕ/
Ӝ ӝ  
З з /z/ /ð/ /z/ (/z/) /z/ /ts/
З́ з́  
Ҙ ҙ /ð/  
Ӟ ӟ  
Ӡ ӡ  
Ѕ ѕ  
И и /i/ /ɪ/ /ɪ/, /ɯ/ /i/ /i, ei/
Ѝ ѝ  
Ӥ ӥ  
Ӣ ӣ  
І і   /ɘ/   /ɪ/  
Ї ї  
Ӏ ӏ  
Й й /j/ /j/, /ȷ̃/ /j/ /i/ /j/
Ҋ ҋ  
Ј ј /j/ /ɟ/  
К к /c/ (/k/) /k~q/ /k/ /k~q/ /k/ /k/, /q/ /k/ /k~q/ /k/ (/k/) (/kʰ~x/) (/k/) /kʰ/
Қ қ /q/ /q/  
Ҟ ҟ  
Ҡ ҡ /q/  
Ӄ ӄ  
Ҝ ҝ /ɟ/  
Л л /l/ /ɮ/ /l/
Ӆ ӆ  
Љ љ  
М м /m/
Ӎ ӎ  
Н н /n/
Ӊ ӊ  
Ң ң /ŋ/ /ŋ/ /ŋ/ /ŋ/ /ŋ/ /ŋ/
Ӈ ӈ /ŋ/
Ҥ ҥ /ŋ/ /ŋ/
Њ њ  
О о /o/ /uʊ/ /o/ /ɔ/ /o/ /ɔ/
Ӧ ӧ /ø/  
Ө ө /ø/ /yʉ/ /ø/ /ø/ /ø/ /ø/ /ø/ /o/  
Ӫ ӫ  
Ҩ ҩ  
П п /p/ /p~pʰ/ /p/ (/p/) (/pʰ/) /pʰ/
Ҧ ҧ  
Р р /ɾ/ /r/ /ɾ/ /r/ /ɾ/ /r/ /ɾ/ /r/ /ɚ, r/
Ҏ ҏ  
С с /s/ /θ/ /s/
С́ с́  
Ҫ ҫ /θ/ /ɕ/  
Т т /t/ /t~tʰ/ /t/ /tʰ/
Ҭ ҭ  
Ћ ћ  
Ќ ќ  
У у /u/ /w/, /ʊw/, /ʉw/ /u/ /u/, /w/ /u/ /ʊ/ /ɤu, u/
Ў ў /w/ /o/ /u/
Ӳ ӳ /y/  
Ӱ ӱ /y/  
Ӯ ӯ  
Ү ү /y/ /ʉ/ /y/ /y/ /y/, /w/ /y/ /ʏ/ /y/ /u/ /y/
Ұ ұ /ʊ/  
Ф ф /f/ /ɸ/ (/f/) /f/ /ɸ/ (/f/) /f~ɸ/ (/f/) /f/ (/f/) (/f~pʰ/) (/f/) /f/
Х х /x~χ/ /h~x/ (/x/) /h/ /x/ /χ/ /x/
Ҳ ҳ /h/  
Һ һ /h/ /h/ /h/ /h/ /h/ /h/ /h/  
Ц ц (/ts/) (/t͡s/) (/ts/) /t͡s/ (/ts/) /t͡s/ (/ts/) (/t͡s/) (/ts/) (/ts/) /ts/ (/ts/) /t͡sʰ/
Ҵ ҵ  
Ч ч /tʃ/ (/tɕ/) /tʃ/ /ɕ/ (/tʃ/) /tʃ/ /c/ /tʃ/ /tɕ/ /tʃ/ (/tʃ/) /tʃʰ/ /tʂʰ, tɕʰ/
Ӵ ӵ  
Ҷ ҷ  
Ӌ ӌ /dʒ/  
Ҹ ҹ /dʒ/  
Џ џ  
Ш ш /ʃ/ (/ʃ/) /ʃ/ /ʂ/ /ʃ/ /ʂ/
Щ щ (/ʃtʃ/) (/ɕ/) /ʃtʃ, ʃː/ (/ʃ/) /ɕ/ /ʃɕ/ (/ʃtʃ/) /ɕː/ (/ɕː/) (/ʃtʃ/) (/ɕː/, /ɕtɕ/) (/ʃtʃ/) /ɕ/
Ъ ъ [g] /ʲ/ /ʔ/ [g] /ˤ/ [ʔ] [g] [d] [g]
Ы ы /ɯ/ /ə/ /ɯ/ /ɨ/ /ɯ/ /ɤ/ /ɯ/ /ɯ/ /i/ /ʉ/ /i/ /ɪ, ɨə/
Ӹ ӹ  
Ь ь [g] /ʲ/ /ʔ/ /ʲ/ [g] /ʲ/ [g] [g] /ʲ/ [g]
Ҍ ҍ  
Э э /e/ (/e/) /e/ /e/, /æ/ /e/ /e/, /ʔ/ (/e/) /e/ /ɛ/ /e/ /ɛ/ /e/ /ɛ/
Ӭ ӭ  
Ю ю /ju/ /jʉw/, /jʊw/ /ju, jy/ /y/ /ju/ /ju/, /jy/ (/ju/) /ju/ (/ju/) /ju/ /ju, jʊ/ /jʊ/ /iɤu/
Я я /ja/ /jɑ/ /ja, jɑ/ /æ/ /ja/ /ja/, /jæ/ (/jɑ/) /ja/ (/ja/) (/jɑ/) (/ja/) /ja/ /ia, iɑ/
Alphabet az tk kk ky krc ba tt alt kjh sah tyv uz ug cv bua mn xal evn dng

Notes რედაქტირება

  • ^a  ѐ and ѝ are not considered separate letters, but variants of е and и respectively. They are used in some South Slavic languages for preventing ambiguity, and have been assigned Unicode code points.
  • ^b  The letters з́ and с́ only appear in the Montenegrin alphabet, which is otherwise identical to the Serbian alphabet and was not given a separate column.
  • ^c  In normal Russian texts ё is written without the dots, that is it appears as е. The dots are sometimes added to prevent ambiguity or in children books.
  • ^d  In the indicated languages, ъ indicates that the preceding consonant is not iotated.
  • ^e  In Ossetian, ъ is combined with consonants to indicate new phonemes, most commonly ejective consonants.
  • ^f  In Chechen, ь is combined with both consonants and vowels to indicate various new phonemes.
  • ^g  Only used in borrowings, not in native words.


იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

 

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 თარგი:Книга
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Башҡорт әҙәби теленең алфавите hәм орфографияhы. Өфө, 1940
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 თარგი:Книга
  4. ↑ 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 თარგი:Книга
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 თარგი:Книга
  6. ↑ 6.00 6.01 6.02 6.03 6.04 6.05 6.06 6.07 6.08 6.09 6.10 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 თარგი:Книга
  7. ↑ 7.00 7.01 7.02 7.03 7.04 7.05 7.06 7.07 7.08 7.09 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 Х̌икв̌ор нақлищ завәр / С. Шайдоев, Душанбе, 2012. — გვ. 48, 500 ეგზ., ISBN 978-99947-897-3-6 Invalid ISBN.
  8. ↑ 8.00 8.01 8.02 8.03 8.04 8.05 8.06 8.07 8.08 8.09 8.10 8.11 Башкирский алфавит (jpg). ციტირების თარიღი: 2017-10-30.[მკვდარი ბმული]
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 Cyrillic Extended-C (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-01-04.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 Proposal to Use Standardized Variation Sequences to Encode Church Slavonic Glyph Variants in Unicode (PDF) (2013-07-19). ციტირების თარიღი: 2017-01-04.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 Proposal to Encode Additional Cyrillic Characters used in Early Church Slavonic Printed Books (PDF) (2014-08-05). ციტირების თარიღი: 2017-01-04.
  12. ↑ 12.0 12.1 Dilan M.R. Roshani. Existing Kurdish alphabets. Kurdish Academy of Language. ციტირების თარიღი: 2017-09-17.
  13. ↑ 13.00 13.01 13.02 13.03 13.04 13.05 13.06 13.07 13.08 13.09 13.10 13.11 13.12 თარგი:Книга
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 Archaic Komi Cyrillic characters for the BMP of the UCS (PDF) (2000-06-09). ციტირების თარიღი: 2017-10-09.
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5 15.6 15.7 Molodtsov alphabet. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-02-17. ციტირების თარიღი: 2017-10-09.
  16. ↑ 16.00 16.01 16.02 16.03 16.04 16.05 16.06 16.07 16.08 16.09 16.10 16.11 თარგი:Книга
  17. ↑ 17.00 17.01 17.02 17.03 17.04 17.05 17.06 17.07 17.08 17.09 17.10 17.11 17.12 17.13 17.14 17.15 17.16 17.17 17.18 17.19 17.20 17.21 17.22 17.23 17.24 17.25 17.26 17.27 17.28 17.29 17.30 17.31 17.32 17.33 17.34 17.35 17.36 17.37 17.38 თარგი:Книга
  18. ↑ 18.00 18.01 18.02 18.03 18.04 18.05 18.06 18.07 18.08 18.09 18.10 18.11 18.12 18.13 18.14 18.15 18.16 18.17 18.18 18.19 18.20 18.21 18.22 18.23 18.24 18.25 18.26 18.27 18.28 18.29 18.30 18.31 18.32 18.33 18.34 18.35 18.36 18.37 18.38 18.39 18.40 18.41 18.42 Michael Everson, David Birnbaum, Ralph Cleminson, Ivan Derzhanski, Vladislav Dorosh, Alexej Kryukov, Sorin Paliga, Klaas Ruppel. (2007-03-21) Proposal to encode additional Cyrillic characters in the BMP of the UCS (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-10-11.
  19. ↑ 19.00 19.01 19.02 19.03 19.04 19.05 19.06 19.07 19.08 19.09 19.10 19.11 19.12 19.13 19.14 19.15 19.16 Professor R. M. Cleminson. (2006-01-26) Proposal for additional cyrillic characters (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-10-10.
  20. ↑ 20.00 20.01 20.02 20.03 20.04 20.05 20.06 20.07 20.08 20.09 20.10 20.11 20.12 20.13 20.14 20.15 20.16 თარგი:Книга
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 21.3 21.4 21.5 Lorna A. Priest. (2005-08-18) Proposal to Encode Additional Cyrrilic Characters (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-01-06.
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 22.3 22.4 22.5 22.6 22.7 ასოрь для крѣщеныхъ вотяковъ. Казань, 1882
  23. ↑ Proposal to encode additional Cyrillic characters in the BMP of the UCS (PDF) (2007-03-21). ციტირების თარიღი: 2017-01-04.
  24. ↑ 24.0 24.1 თარგი:Книга
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 25.3 თარგი:Книга
  26. ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 თარგი:Книга
  27. ↑ 27.0 27.1 27.2 თარგი:Книга
  28. ↑ Uralic Phonetic Alphabet characters for the UCS (PDF) (002-03-20). ციტირების თარიღი: 2017-01-02.
  29. ↑ 29.0 29.1 Yuri Shardt, Nikita Simmons, Aleksandr Andreev. (2011-02-25) Proposal to Encode Some Outstanding Early Cyrillic Characters in Unicode (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-10-11.
  30. ↑ Карский, Ефим (1979). Славянская кирилловская палеография. Москва, გვ. 197. 
  31. ↑ Professor R. M. Cleminson, Michael Everson. (2009-03-13) Proposal to encode two Cyrillic characters in the BMP of the UCS (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-10-11.
  32. ↑ 32.0 32.1 თარგი:Книга
  33. ↑ 33.00 33.01 33.02 33.03 33.04 33.05 33.06 33.07 33.08 33.09 თარგი:Книга
  34. ↑ 34.00 34.01 34.02 34.03 34.04 34.05 34.06 34.07 34.08 34.09 34.10 34.11 34.12 34.13 34.14 34.15 34.16 34.17 თარგი:Книга
  35. ↑ 35.00 35.01 35.02 35.03 35.04 35.05 35.06 35.07 35.08 35.09 35.10 35.11 Герранъ мія̈нъ. Шондю-руŏхтынанъ святой іôванг̧ели матвѣйста, Карьяланъ кїӗлѣлля. Пійтери, 1820
  36. ↑ 36.0 36.1 36.2 «Азбука для кореллов, живущих в Кемском уезде Архангельской губернии»[მკვდარი ბმული]
  37. ↑ 37.00 37.01 37.02 37.03 37.04 37.05 37.06 37.07 37.08 37.09 37.10 თარგი:Статья
  38. ↑ 38.0 38.1 თარგი:Книга
  39. ↑ 39.0 39.1 თარგი:Книга
  40. ↑ თარგი:Книга
  41. ↑ Статья «Алфавит» в краткой энциклопедии «Советская Молдавия» (Кишинёв, 1982)
  42. ↑ 42.0 42.1 42.2 42.3 42.4 თარგი:Omniglot
  43. ↑ თარგი:Книга
  44. ↑ Deborah Anderson, Tapani Salminen. (2012-02-09) Request for 2 New Cyrillic Characters for the Khanty and Nenets Language (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-10-15.
  45. ↑ Ilya Yevlampiev, Karl Pentzlin. (2011-07-06) Proposal to encode a missing Cyrillic letter pair for the Orok language (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-10-15.
  46. ↑ Proposal to encode two Cyrillic characters for Abkhaz (PDF) (2008-05-10). ციტირების თარიღი: 2017-10-15.
  47. ↑ 47.0 47.1 Addition of two letters from Montenegrin language, CYRILLIC script (PDF). ციტირების თარიღი: 2017-01-02.
  48. ↑ 48.0 48.1 Proposal to encode four Cyrillic characters in the BMP of the UCS (PDF) (2012-01-31). ციტირების თარიღი: 2017-01-06.
  49. ↑ ასო Ә ә (шва) используется в абхазском алфавите только в составе диграфов.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=კირილური_ასოების_სია&oldid=4441621“-დან