რუსეთის ტბები
რუსეთის ტერიტორიაზე — 2,7 მილიონზე მეტი მტკნარი და მლაშე ტბაა, რომელთა საერთო ფართობია 400 ათ. კმ²-ზე მეტი (კასპიის ზღვა-ტბის გამოკლებით).[1] ტბიური წყლების საერთო მარაგი აღწევს 26 ათ. კმ³-ს. ტბების დიდ ნაწილს აქვს მყინვარული წარმოშობა.
რუსეთის ტერიტორიის საერთო ტბიანობა აჭარბებს 2 %-ს და მერყეობს 12,6 %-იდან პრაქტიკულად ნულოვან ნიშნულამდე. ყველაზე ტბიური რაიონია რუსეთის ჩრდილო-დასავლეთი ნაწილი, კერძოდ, კარელია, სადაც 61 ათ.-ზე მეტი ტბაა.[2]
რუსეთის ევროპული ნაწილის უდიდესი ტბებია (რომლებიც განლაგებულია მის ჩრდილო-დასავლეთით) ლადოგი და ონეგი (ფართობით 17,680 და 9720 კმ² შესაბამისად); ჩუდ-ფსკოვის ტბა ესტონეთთან საზღვარზეა (3550 კმ²); ილმენი (დაახლოებით 1000 კმ², ფართობი იცვლება წყლის დონის შესაბამისად) და აგრეთვე ტოპოზერო, ვიგოზერო და სხვები „ტბიურ მხარეს“ შეადგენენ.
რუსეთის უდიდესი ტბაა (კასპიის გამოკლებით) ბაიკალი, რომელიც ამასთანავე უღრმესია დედამიწაზე; იგი შეიცავს რუსეთის ტბიური მტკნარი წყლის 85 %-ს და მსოფლიო მტკნარი წყლების მარაგის 22 %-ს. ტბის სიგრძეა 636 კმ, საშუალო სიგანე 48 კმ; საერთო ფართობი 31,7 ათ. კმ²; მაქსიმალური სიღრმე 1620 მ. ბაიკალი განლაგებულია რიფტულ ხეობაში და მისი ასაკია დაახლოებით 25 მლნ. წელი.[3] დიდი სიღრმეებით გამოირჩევა აგრთვე ტბა ტელეცკოე (325 მ) ალთაიში და ხანტაის ტბა (420 მ) კრასნოიარსკის მხარეში.
რუსეთის ტბების უდიდესი ნაწილი მიეკუთვნება შედარებით პატარა ტბების ჯგუფს; არსებობს მარილიანი ტბებიც, რომელთაგან უდიდესია ციმბირის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე ჩანის ტბა (1990 კმ²).[4]
ტბების სია
რედაქტირება| რიგი | ტბა | ფართობი (კმ²) | სიღრმე (მ) | სიმაღლე (ზ. დ.) | რეგიონი |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | კასპიის ზღვა | 371,000 | 1025 | −27 | დაღესტანი, ყალმუხეთი, ასტრახანი |
| 2. | ბაიკალი | 31,500 | 1642 | 456 | ბურიატეთი, ირკუტსკის ოლქი |
| 3. | ლადოგის ტბა | 17,703 | 225 | 4 | კარელია, ლენინგრადის ოლქი |
| 4. | ონეგის ტბა | 9,616 | 124 | 32 | კარელია, ლენინგრადი, ვოლოგდა |
| 5. | ტაიმირის ტბა | 4,560 | 26 | 6 | კრასნოიარსკის მხარე |
| 6. | ხანკა | 4,190 | 10 | 68 | პრიმორიეს მხარე |
| 7. | ჩუდ-ფსკოვის ტბა | 3,555 | 15 | 30 | ფსკოვის ოლქი |
| 8. | უბსუ-ნური | 3,350 | 15 | 753 | ტუვა |
| 9. | ჩანის ტბა | 1,990 | 12 | 105 | ნოვოსიბირსკის ოლქი |
| 10. | თეთრი ტბა | 1,290 | 20 | 113 | ვოლოგდის ოლქი |
| 11. | ტოპოზერო | 986 | 56 | 110 | კარელიის რესპუბლიკა |
| 12. | ილმენის ტბა | 982 | 10 | 18 | ნოვგოროდის ოლქი |
| 13. | ხანტაის ტბა | 822 | 420 | 65 | კრასნოიარსკის მხარე |
| 14. | სეგოზერო | 815 | 103 | 120 | კარელიის რესპუბლიკა |
| 15. | იმანდრა | 812 | 67 | 128 | მურმანსკის ოლქი |
| 16. | პიასინო | 735 | 10 | 28 | კრასნოიარსკის მხარე |
| 17. | კულუნდის ტბა | 728 | 4 | 98 | ალთაის მხარე |
| 18. | პიაოზერო | 659 | 49 | 110 | კარელიის რესპუბლიკა |
| 19. | ვიგოზერო | 560 | 18 | 89 | კარელიის რესპუბლიკა |
| 20. | ნერპიჩიე | 552 | 12 | 0,4 | კამჩატკის მხარე |
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Большая Российская энциклопедия. В 30 томах. Вводный том. Россия. 2004
- ↑ Большая российская энциклопедия. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-04-19. ციტირების თარიღი: 2020-05-18.
- ↑ Байкал // Большая советская энциклопедия
- ↑ Чаны // Научно-популярная энциклопедия «Вода России»