კატალანური სამზარეულო

კატალანური სამზარეულო (კატ. Gastronomia dels Països Catalans, ესპ. Gastronomía de Cataluña) — ესპანეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთში მდებარე რეგიონის, კატალონიის ტრადიციული კერძების ერთობლიობა, რომელსაც ბევრი საერთო აქვს ანდორისა და რუსილონის გასტრონომიებთან. კატალანური სამზარეულო ორ ძირითად ნაწილად იყოფა: ხმელთაშუაზღვისპირულ და მთიანი კატალონიისად.

ისტორია

ჯერ კიდევ შუა საუკუნეების დროს კატალანურ ენაზე დაწერილი კულინარიული წიგნები ამტკიცებენ, რომ აქაური სამზარეულო თავიდანვე განსხვავდებოდა სხვა ესპანური რეგიონებისაგან. 1520 წელს ესპანურ ენაზე დაიწერა ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი კულინარიული წიგნი, სახელად Libre de Coch, რომელშიც არაერთი კატალანური კერძის რეცეპტი იყო აღწერილი და რომელმაც მალევე მოიპოვა პოპულარობა რენესანსულ ესპანეთში. განსაკუთრებით ცნობილი გახდა კატალანური სოუსი, რომლის მოსამზადებლადაც საჭიროა ფქვილი, დარიჩინი, ზაფრანა, მიხაკი, ღვინო და თაფლი. სხვა ავთენტური სოუსებიდან აღსანიშნავია: სოუსი პაგო და სოუსი მირაუსტი (იგი ძალიან ჰგავს ნეაპოლიტანიურ სოუსს). ამ რეცეპტების წიგნზე დაყრდნობით, კატალონიელები სოუსის გასასქელებლად კვერცხის გულს იყენებდნენ.

აღსანიშნავია ჰიპოკრასი, ძველი კატალანური, ტრადიციულად შენელებული ღვინო, რომელსაც უმატებდნენ დარიჩინს, მიხაკს, ჯანჯაფილს, წიწაკასა და თაფლს.

ძირითადი ინგრედიენტები

ხილის ბაზარი ბარსელონაში

კატალონიაში ძირითადად გავრცელებულია ხმელთაშუაზღვისპირული პროდუქტები. ბოსტნეულიდან გამორჩეულად აქტუალურია ბადრიჯანი, პომიდორი, წიწაკა, არტიშოკი და ნიორი, ხორბლის ნაწარმიდან კი პური და მაკარონი. სხვა ინგრედიენტებიდან ერთობ პოპულარულებია: ზეითუნის ზეთი, ღვინო, ლობიო, წიწიბურა, სოკო, თხილი, ფიჭვი, ნუში, ასევე ღორისა და ცხვრის ხორცი. თევის სახეობებიდან მოიხმარენ კამბალებს, თინუსს, ვირთევზას, ანჩოუსებსა და სარდინებს.

ტრადიციული კატალანური სამზარეულო ერთობ მრავალფეროვანია დაწყებული ღორის ხორცის ინტენსიური კერძებით (კატალონია ესპანეთში ღორის ხორცის პროდუქციის მთავარი მწარმოებელია), ისე თევზის კერძებით. კატალანური სამზარეულო იმითაც განსხვავდება ბევრი სხვისგან, რომ ხშირად თევზისა და ღორის ხორცს ერთად აკეთებენ საჭმელში. ასევე აღსანიშნავია ლობსტერისა და ქათმის ხორცის ნაერთი, ისევე, როგორც ქათმის ხორცისა და კრაბის ნაზავი. ხორცთან და ზღვის პროდუქტებთან ხშირად წარმოდგენილია ხოლმე ბრინჯიც.

გარდა ამისა, კატალანურ სამზარეულოს აქვს მრავალი სანელებელი, რომელთაგანაც განსაკუთრებით პოპულარულია ქონდარი, რომელიც ურევია ბოტიფარაშიც (ღორის ხორცისაგან მომზადებული ძეხვი). ასევე აქტუალურია მწვანილები, ნიორი, თხილი, ნიგოზი, ნუში და ა.შ.

ღვინოები

მთავარი სტატია: ესპანური ღვინო.

კატალანური ღვინის ინსტიტუტი (INCAVI) კატალანური მევენახეობის 11 რეგიონს გამოყოფს: პრიორატი, პენედესი, კატალუნია, კოსტერს-დელ-სეგრე, კონკა-დე-ბარბერა, მონსანი, ალელია, ტარაგონა, ემპორდა, პლა-დელ-ბახესი და ტერა-ალტა.

ცქრიალა ღვინო, სახელად კავა, რომელიც ძირითადად პენედესისა და ანოიის რეგიონებში მზადდება, მიიჩნევა შამპანურის კატალანურ ვარიაციად, რომლის ექსპორტიც აქტიურად ხორციელდება.

მოსკატელი კატალანური ტკბილი ღვინის სახეობაა, რომელის მსგავსებიც გვხვდება მრავალ სხვა ქვეყანაშიც, მაგალითად: საფრანგეთში, იტალიაში, თურქეთში, პორტუგალიაში, ალბანეთში, რუმინეთში, საბერძნეთში და ესპანეთის სხვა რეგიონებშიც კი. მიუხედავად ამისა, კატალანური მოსკატელი განსაკუთრებული სიბლანტით ხასიათდება, რაც მსგავსი ღვინოებისაგან განასხვავებს. როგორც წესი, მას ჭამის წინ, მადის გასახსნელად სვამენ, ან დესერტთან ერთად მიირთმევენ.

იხილეთ აგრეთვე

ლიტერატურა

Andrews, Colman, Catalan Cuisine. Harvard Common Press, 2006 ISBN 1-55832-329-5
Fàbrega i Colom, Jaume, Traditional Catalan Cooking. Edicions de La Magrana, 1997, ISBN 84-7410-964-7 ISBN 9788474109641
Lladonosa i Giró, Josep, The Book of Catalan Kitchen. Alianza Editorial, 2007, ISBN 84-206-0354-6
THIBAUT I COMALADA, Eliana, 2001, 'La Cuina dels Països Catalans, reflex d'una societat', Editorial Pòrtic, S.A. ISBN 978-84-7306-716-4
Mas Ferrà, Xavier i Canyelles Ferrà, Xavier: Peixos de les Illes Balears. Editorial Moll, Palma de Mallorca, 2000. Manuals d'introducció a la naturalesa, 13. ISBN 84-273-6013-4. Planes 213-214.