დრამა

დრამა — ეპოსსა და ლირიკასთან ერთად ლიტერატურის სამ მთავარ ჟანრთაგან ერთ-ერთი, გარდა ამისა, ცალკეულ პიესასაც შეიძლება დრამა ვუწოდოთ. თეატრში მთავარი არის დრამა, ანუ ტექსტი. მაშასადამე დრამა ლიტერატურული ფორმაა, რომელიც მოიცავს მსახიობთათვის დაწერილი სცენარის შესრულებას, როლის განსახიერებას.

ნიღბები დრამის სიმბოლოა.

ტერმინი ბერძნულიდან (δράμα [dráma]) ქართულად „ქმედებას“, „მოქმედებას“ აღნიშნავს.

დრამა შეიძლება განხორციელდეს რამდენიმე ფორმით: ცოცხალი შესრულებით თეატრში, ფილმში, ტელევიზიით.

დრამის განსაზღვრებისათვის

არისტოტელეს თანახმად დრამის მთავარი ნიშანი არის მოქმედების წარმოდგენა დიალოგების მეშვეობით. სწორედ ამ ნიშნით ის განსხვავდება ანტიკური ხანის თხრობითი ეპოსისაგან, ხოლო ახალ დროში კი რომანისგან.

თანამედროვე გაგებით დრამა იმისთვის იწერება, რომ მსახიობმა ითამაშოს თეატრში. ამ მიზეზის გამო ხშირად დრამატული ნაწარმოების ტექსტური ვერსია შეიცავს მითითებებს მსახიობთათვის, ხოლო XX საუკუნიდან რეჟისორთათვისაც.

წიგნის, ანუ ე.წ. წასაკითხი დრამა არის საგანგებო ფორმა, რომელიც უპირველეს ყოვლისა მკითხველზე და მკითხველისთვისაა გათვლილ-განკუთვნილი და არა სასცენოდ.

დრამა ხშირად დაყოფილია აქტებად, ხოლო აქტები კი სცენებად და სურათებად.

კლასიკური ფრანგული დრამა (რასინი, კორნელი) იყოფა 5 აქტად, იტალიური დრამა, რომელიც საოპერო ტრადიციებთანაა (მეტასტაზიო) დაკავშირებული 3 აქტს ანიჭებს უპირატესობას.

ისტორიიდან

ევროპული დრამა წარმოიშვა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე V საუკუნის ათენში. ესქილე, სოფოკლე, ევრიპიდე იყვნენ ტრაგედიის ყველაზე გამორჩეული ავტორები. არისტოტელემ მოგვიანებით თავის პოეტიკაში ტრაგედია გამოჰყო კომედიისაგან. მოგვიანებით ანტიკური დრამა რენესანსის ეპოქაში განვითარდა.

ძველად დრამებს ლექსებად წერდნენ, მაგრამ ახალ დროში დიალოგური ფორმით გამართულ პიესებში მძლავრობს თავისუფალი პროზა.

თავისთავად ცხადი არც ისაა, რომ დრამებში საუბრობენ: 1600 წლიდან ოპერა მოიაზრება კლასიკური ბერძნული დრამის ერთგვარი აღორძინება. (იხ. ფლორენციული კამერატა)

XVIII საუკუნიდან მოყოლებული მიმდინარეობს ცნებების (დრამა, ტრაგედია, კომედია, ბიურგერული დრამა, სახასიათო პიესა) მნიშვნელობათა ერთმანეთში აღრევა. XIX საუკუნიდან კი ტერმინ მელოდრამას, რომელსაც განსაკუთრებით გრძნობამომრევი, სენტიმენტალური და ინტრიგებით აღსავსე მოქმედებები ახასიათებს, ბევრი დრამის სინონიმადაც იყენებს.

იხილეთ აგრეთვე

• როგორია დრამის სტრუქტურა?
• ანალიტიკური დრამა
• სამი არისტოტელისეული ერთეული, აგრეთვე „არისტოტელეს დრამის თეორია“
• შუა საუკუნეების, ანუ ლიტურგიკული დრამა
• ღია და დახურული ფორმა დრამაში
• კომედია
• ოპერა
• ოპერა სერია
• სოციალური დრამა
• ტრაგედია

• პიესების სარჩევი

ლიტერატურა დრამის შესახებ

• (ინგლისური) Banham, Martin, ed. 1998. The Cambridge Guide to Theatre. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521434378.
• (ინგლისური) Duchartre, Pierre Louis. 1929. The Italian Comedy. Unabridged republication. New York: Dover, 1966. ISBN 0486216799.
• (ინგლისური) Durant, Will & Ariel Durant. 1963 The Story of Civilization, Volume II: The Life of Greece. 11 vols. New York: Simon & Schuster.
• (ინგლისური) Elam, Keir. 1980. The Semiotics of Theatre and Drama. New Accents Ser. London and New York: Methuen. ISBN 0416720609.
• (ინგლისური) Gordon, Mel. 1983. Lazzi: The Comic Routines of the Commedia dell'Arte. New York: Performing Arts Journal Publications. ISBN 0933826699.
• (ინგლისური) Johnstone, Keith. 1981. Impro: Improvisation and the Theatre Rev. ed. London: Methuen, 2007. ISBN 0713687010.
• (ინგლისური) Spolin, Viola. 1967. Improvisation for the Theater. Third rev. ed Evanston, Il.: Northwestern University Press, 1999. ISBN 081014008X.
  
• (გერმანული) Allkemper, A./Eke N.-O. (გამომც.): Deutsche Dramatiker des 20. Jahrhunderts, Berlin 2002.
• (გერმანული) Bernhard Asmuth: Einführung in die Dramenanalyse. 6. Auflage. Stuttgart 2004.
• (გერმანული) Hans-Dieter Gelfert: Wie interpretiert man ein Drama? Ditzingen 2002.
• (გერმანული) Georg Hensel: Spielplan. Der Schauspielführer von der Antike bis zur Gegenwart. Frankfurt 1986.
• (გერმანული) Manfred Pfister: Das Drama. 11. Auflage. München 2001.
• (გერმანული) Peter Szondi: Theorie des modernen Dramas (1880–1950). წიგნში: Ders.: Schriften I. Frankfurt a.M. ³1989, გვ. 9-148.
• (გერმანული) Ernst Grohotolsky: Ästhetik der Negation – Tendenzen des deutschen Gegenwartsdramas. Versuch über die Aktualität der „Ästhetischen Theorie“ Theodor W. Adornos. Königstein/Ts. 1984.
• (გერმანული) Franz-Josef Deiters: Drama im Augenblick seines Sturzes. Zur Allegorisierung des Dramas in der Moderne. Versuche zu einer Konstitutionstheorie. Berlin: Erich Schmidt Verlag, 1999, ISBN 3-503-04921-5.
• (გერმანული) Hubert Zapf: Das Drama in der abstrakten Gesellschaft. Zur Theorie und Struktur des modernen englischen Dramas. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1988.
• (გერმანული) Shu-Mei Shieh: Kleinbürgerin und Kleinbürger im Drama um die Jahrhundertwende: Studie zu den Dramen männlicher und weiblicher Autoren. 2002. (Online-Version დაარქივებული 2007-10-25 საიტზე Wayback Machine. )
• (გერმანული) Gustav Freytag: Die Technik des Dramas. Hirzel, Leipzig 1863, Neudruck Reclam, Stuttgart 1983, ISBN 3-15-007922-5.
• (გერმანული) Hans-Thies Lehmann: Postdramatisches Theater. Frankfurt a. M.: Verlag der Autoren, 1999.