გუსტავ ფრაიტაგი

გუსტავ ფრაიტაგი (დ. 13 ივლისი, 1816. კროიცბურგი, დღევანდელი კლუჩბორკი, ზემო სილეზია, პოლონეთი — გ. 30 აპრილი, ვისბადენი, გერმანია) — გერმანელი მწერალი, დრამატურგი და დრამის თეორეტიკოსი.

გუსტავ ფრაიტაგი
გერმ. Gustav Freytag
დაბადების თარიღი	13 ივლისი, 1816(1816-07-13)
დაბადების ადგილი	კლუჩბორკი, Upper Silesia, პრუსიის სამეფო
გარდაცვალების თარიღი	30 აპრილი, 1895(1895-04-30) (78 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	ვისბადენი, გერმანიის იმპერია
დასაფლავებულია	გოთა
საქმიანობა	მწერალი , დრამატურგი, პოლიტიკოსი, რომანისტი და ჟურნალისტი
ენა	გერმანული ენა
მოქალაქეობა	პრუსიის სამეფო
ალმა-მატერი	ფრიდრიხ ვილჰელმის უნივერსიტეტი და ვროცლავის უნივერსიტეტი
ჯილდოები	ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის და ბავარიის მაქსიმიალიანის ორდენი სამეცნიერო და სახელოვნებო მიღწევებისათვის
ხელმოწერა
გუსტავ ფრაიტაგი ვიკისაწყობში

ცხოვრება

გუსტავ ფრაიტაგის მამა პროფესიით ექიმი იყო. იგი მოგვიანებით ბიურგერმაისტერად აირჩიეს. მომავალი მწერლისა და დრამის თეორეტიკოსის მამის წარმატებულობამ და ხელსაყრელმა ოჯახურმა მდგომარებამ შესაძლებელი გახადა ის, რომ გუსტავ ფრაიტაგს თავიდანვე კარგი განათლება მიეღო, იგი ჯერ ელზის (– დღევანდელი ოლეშნიცა) გიმნაზიაში დადიოდა, ხოლო შემდეგ კი 1835 წლამდე ფილოსოფიას სწავლობდა მაშინდელ ბრესლაუში ( დღეს ვროცლავი), სადაც იგი სტუდენტური გაერთიანებების, იმ დროს კორპუსებად წოდებული ბორუსიისა და ბერლინის ერთობების წევრი გახდა.

1839-დან 1847 წლამდე გუსტავ ფრაიტაგი პრივატ-დოცენტად მუშაობდა ბრესლაუს უნივერსიტეტში. სწორედ ამ დროს შექმნა მან თავისი პიესები. შემდეგ იგი ლაიფციგში გადავიდა საცხოვრებლად, ხოლო უფრო მოგვიანებით კი დრეზდენში, სადაც მჭიდრო კავშირ-ურთიერთობა ჰქონდა იქაურ ლიტერატორებთან.

1848 წელს ლაიფციგში მან იულიან შმიდტთან ერთად ჟურნალ „დი გრენცბოტენი“ს პირველი ნომერი გამოსცა, რომელიც მალე ლიბერალური გერმანელი ბიურგერობის ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ორგანოდ იქცა. ასე დაიწყო გუსტავ ფრაიტაგის როგორც ჟურნალისტის კარიერა.

1867-დან 1870 წლამდე გუსტავ ფრაიტაგი ნაციონალურ-ლიბერალური პარტიას წარმოადგენდა რაიხსტაგში. მოგვიანებით ბისმარკის პოლიტიკით გაწბილებულმა დატოვა პარტიის რიგები.

გუსტავ ფრაიტაგი გარდაიცვალა 1895 წელს ვისბადენში. იგი დაკრძალულია ზიბლებენში გოთას (თიურინგია) მახლობლად.

ღვაწლის უკვდავყოფა

თიურინგიაში მის პატივსაცემად სალაშქრო გზაა გაშენებული, რომელიც სამი თანაბარი ნაწილისაგან შედგება და მას გუსტავ ფრაიტაგის გზას უწოდებენ.

ვისბადენში, ტელტოსა და სხვა ქალაქებში ქუჩებს მინიჭებული აქვს გუსტავ ფრაიტაგის სახელი. გარდა ამისა, ზიბლებენის გიმნაზია მის სახელს ატარებს.

შემოქმედება

რომანები

• Soll und Haben, 3 Bde., 1855
• Die verlorene Handschrift, 1864
• Die Ahnen, 6 Bde., 1872-1880
  • Bd. 1. Ingo und Ingraban
  • Bd. 2. Das Nest der Zaunkönige
  • Bd. 3. Die Brüder vom deutschen Hause
  • Bd. 4. Marcus König
  • Bd. 5. Die Geschwister
  • Bd. 6. Aus einer kleinen Stadt

პიესები

• Die Brautfahrt oder Kunz von den Rosen, 1844
• Deutsche Geister, 1845
• Die Valentine, 1847
• Der Gelehrte, 1848 (Fragment)
• Graf Waldemar, 1850
• Die Journalisten, 1854
• Die Fabier, 1859

საგამომცემლო მოღვაწეობა

• Die Grenzboten, 1848-1870
• Otto Ludwig: Gesammelte Werke, 4 Bde., 1870

სხვადასხვა

• Ein Haus-A. B. C zum 6. Februar 1861, 1861
• Die Technik des Dramas, 1863 (Digitalisat)
• Die Technik des Dramas, Bearbeitete Neuausgabe, Autorenhaus Verlag, Berlin 2003
• Bilder aus der deutschen Vergangenheit, 4 Bde., 1859-1867
  • Bd. 1. Aus dem Mittelalter
  • Bd. 2, Abt. 1 Vom Mittelalter zur Neuzeit (1200-1500)
  • Bd. 2, Abt. 2 Aus dem Jahrhundert der Reformation (1500–1600)
  • Bd. 3. Aus dem Jahrhundert des großen Krieges (1600–1700)
  • Bd. 4. Aus neuer Zeit (1700–1848)
• Karl Mathy, 1870
• Die Fahnenweihe in Siebleben. Ein Bild aus der deutschen Gegenwart, 1871
• Vom ersten Reichstage. Brief an die Wähler des Wahlkreises Erfurt-Schleusingen-Ziegenrück, 1871
• Doktor Luther, 1883
• Der Kronprinz und die deutsche Kaiserkrone, 1889
• Gesammelte Werke, 22 Bde., 1886-1888
• Vermischte Aufsätze aus den Jahren 1848 bis 1894, 2 Bde., 1901/1903
• Gustav Freytag und Heinrich von Treitschke im Briefwechsel, Verlag von Hirzel,Leipzig 1900
• Gustav Freytag und Herzog Ernst von Coburg im Briefwechsel 1853 bis 1893, von Eduard Tempeltey S. Hirzel Verlag, S. 212-217, Leipzig, 1904.

ეკრანიზაციები

• Soll und Haben (D, 1924), unter der Regie von Carl Wilhelm, Hans Brausewetter, Mady Christians, Ernst Deutsch, Hugo Döblin, Karl Etlinger, Heinrich George, Olga Tschechowa.
• Die Journalisten (TV-D, 1961), unter der Regie von Fritz Umgelter, Alfred Schieske, Ursula Kopp, Dagmar Altrichter, Heinz Weiss, Karl Walter Diess.

ლიტერატურა

• Alfred Dove: Freytag, Gustav. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 48, Duncker & Humblot, Leipzig 1904, S. 749–767.
• Fritz Martini: Freytag, Gustav. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 5, Duncker & Humblot, Berlin 1961, S. 425–427.
• Gabriele Büchler-Hauschild: Erzählte Arbeit. Gustav Freytag und die soziale Prosa des Vor- und Nachmärz. Schöningh, Paderborn u.a. 1987, ISBN 3-506-78111-1
• Hannah Burdekin: The ambivalent author. Five German writers and their Jewish characters, 1848–1914. Lang, Oxford u.a. 2002. (= Britische und irische Studien zur deutschen Sprache und Literatur, Band 29) ISBN 3-906767-05-1
• Roland Freymond: Der Einfluss von Charles Dickens auf Gustav Freytag. Mit besonderer Berücksichtigung der Romane „David Copperfield“ und „Soll und Haben“. 1912. Nachdruck: Gerstenberg, Hildesheim 1973. (= Prager Deutsche Studien, Band 19) 150 Jahre Soll und Haben. Studien zu Gustav Freytags kontroversem Roman. Hrsg. v. Florian Krobb. Königshausen und Neumann, Würzburg 2005, ISBN 3-8260-2714-0
• Martin Gubser: Literarischer Antisemitismus. Untersuchungen zu Gustav Freytag und anderen bürgerlichen Schriftstellern des 19. Jahrhunderts. Wallstein-Verlag, Göttingen 1998, ISBN 3-89244-259-2
• Renate Herrmann: Gustav Freytag. Bürgerliches Selbstverständnis und preußisch-deutsches Nationalbewusstsein. Zur Geschichte des national-liberalen Bürgertums der Reichsgründungszeit. Würzburg 1974 (Dissertation an der Universität Würzburg, Philosophie Fachbereich II - Neuphilologien, Geschichte, Kunstgeschichte 1975, ohne ISBN).
• Claus Holz: Flucht aus der Wirklichkeit. „Die Ahnen“ von Gustav Freytag. Untersuchungen zum realistischen historischen Roman d. Gründerzeit 1872–1880. Lang, Frankfurt am Main u.a. 1983. (= Europäische Hochschulschriften; Reihe 1, Dt. Sprache u. Literatur, Band 624) ISBN 3-8204-7530-3
• Peter Heinz Hubrich: Gustav Freytags „Deutsche Ideologie“ in „Soll und Haben“. Scriptor-Verlag, Kronberg (Taunus) 1974. (= Scriptor-Hochschulschriften; Literaturwiss., Band 3) ISBN 3-589-20042-1
• Herbert Kaiser: Studien zum deutschen Roman nach 1848. Karl Gutzkow: Die Ritter vom Geiste; Gustav Freytag: Soll und Haben; Adalbert Stifter: Der Nachsommer. Braun, Duisburg 1977. (= Duisburger Hochschulbeiträge, Band 8) ISBN 3-87096-137-6
• Michael Kienzle: Der Erfolgsroman. Zur Kritik der poetischen Ökonomie bei Gustav Freytag und Eugenie Marlitt. Metzler, Stuttgart 1975, ISBN 3-476-00311-6
• Jürgen Matoni, Margarete Galler: Gustav-Freytag-Bibliographie. Laumann, Dülmen 1990, ISBN 3-87466-141-5.
• Jürgen Matoni: Die Juden in Gustav Freytags Werken. In: Oberschlesisches Jahrbuch Band 8. Gebrüder Mann, Berlin 1992, ISBN 3-7861-1683-0, S. 107–116 (online bei matoni.de).
• Otto Mayrhofer: Gustav Freytag und das Junge Deutschland. Elwert, Marburg 1907. Nachdruck: Johnson, New York, N.Y. u. a. (1968) (= Beiträge zur deutschen Literaturwissenschaft, Band 1)
• Larry L Ping: Gustav Freytag and the Prussian Gospel. Novels, Liberalism, and History. Peter Lang, Oxford u.a. 2006 (= North American Studies in 19th-Century German Literature, Band 37) ISBN 3-03910-545-0
• Jürgen W. Schmidt: „Mein Vaterland, an dem ich mit großer Pietät hänge ...“ - Aus dem politischen Leben Gustav Freytags (1816-1895). In: Jahrbuch für Erfurter Geschichte Bd.1 (2006) S.51-76
• Michael Schneider: Geschichte als Gestalt. Formen der Wirklichkeit und Wirklichkeit der Form in Gustav Freytags Roman „Soll und Haben“. Heinz, Stuttgart 1980. (= Stuttgarter Arbeiten zur Germanistik, Band 83) ISBN 3-88099-087-5
• Izabela Surynt: Das „ferne“, „unheimliche“ Land. Gustav Freytags Polen. Thelem bei w.e.b., Dresden 2004. (= Arbeiten zur neueren deutschen Literatur, Band 21) ISBN 3-937672-33-8
• „Mein theurer Theodor“ Gustav Freytags Briefe an Theodor Molinari 1847–1867. Nach den Handschriften herausgegeben und kommentiert von Izabela Surynt und Marek Zybura. Neisse Verlag, Dresden 2006, ISBN 3-934038-63-8
• Karin Wirschem: Die Suche des bürgerlichen Individuums nach seiner Bestimmung. Analyse und Begriff des Bildungsromans, erarbeitet am Beispiel von Wilhelm Raabes „Hungerpastor“ und Gustav Freytags „Soll und Haben“. Lang, Frankfurt am Main u.a. 1986. (= Marburger germanistische Studien, Band 5) ISBN 3-8204-8962-2