ევრიპიდე (ძვ. ბერძნ. Εὐριπίδης, ლათ. Euripides, ძვ. წ. 480ძვ. წ. 406) — კლასიკური ათენის სამ უდიდეს ტრაგიკოსთაგან ბოლო (პირველი ორი იყვნენ ესქილე და სოფოკლე).

ევრიპიდე
ძვ. ბერძნ. Εὐριπίδης
დაბადების თარიღი არაუადრეს ძვ. წ. 485 და არაუგვიანეს ძვ. წ. 480
დაბადების ადგილი სალამინი[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]
გარდაცვალების თარიღი არაუადრეს ძვ. წ. 407 და არაუგვიანეს ძვ. წ. 405
გარდაცვალების ადგილი პელლა[1] [2] [6]
საქმიანობა ტრაგედიების ავტორი, დრამატურგი[8] [9] , მწერალი[10] , პოეტი[11] და ფილოსოფოსი[11]
ენა ძველი ბერძნული ენა
მოქალაქეობა ძველი ათენი
ჟანრი ძველბერძნული ტრაგედია
Magnum opus Alcestis, ანდრომახა, The Bacchae, ჰეკუბა, ელენე, ელექტრა, ჰერაკლეს შვილები, ჰერაკლე, The Suppliants, იპოლიტა, იფიგენია ავლისში, იფიგენია ტაურუსში, იონი, ციკლოპი, მედეა, ორესტესი, Rhesus, ტროელი ქალები და ფინიკიელი ქალები
შვილ(ებ)ი ევრიპიდე უმცროსი
მჯდომარე ევრიპიდე, ლუვრი, რომაული ქანდაკება ჩ.წ.-მდე მეორე საუკუნე.

ბიოგრაფია რედაქტირება

სოფოკლესა და ესქილესთან ერთად ევრიპიდე იყო ერთ-ერთი ძველი საბერძნეთის 3 უდიდეს ტრაგიკოს პოეტთა შორის. ძალზედ ცოტაა ცნობილი მისი სიცოცხლის შესახებ. იგი დაიბადა მიახლოებით 484 წელს. მოგვიანებით იგი დაქორწინდა ქალწულ მელიტოზე, რომლისგანაც 3 შვილი შეეძინა. 408 წელს მან დატოვა ათენი და მაკედონიაში გადავიდა, შესაძლოა სპარტასთან დაუსრულებელი პელოპონესის ომის გამო. გარდაიცვალა 406 წელს.

მოღვაწეობა რედაქტირება

ითვლება, რომ ევრიპიდემ 92 დრამა დაწერა, თუმცა მათგან მხოლოდ 19-ია ცნობილი. იგი ხედავდა მსოფლიოს, როგორც ადგილს, სადაც შანსი, მიზეზი და წესრიგი მუდამ უწესრიგობითა არასისწორითა და ჟინით. იგი ისე იაზრებდა უაზრო ტანჯვასა და ტრაგედიას, რომ მთელი ცხოვრება სასოწარკვეთილებაში გაატარა. განსაკუთრებით აღშფოთებული იყო პელოპონესის ომის სისულელითა და ველურობით, რომელიც ჩ.წ.-მდე 431 წელს დაიწყო და მთელი მისი ცხოვრება გრძელდებოდა.

მითოლოგია და ლეგენდები მოღვაწეობაში რედაქტირება

როგორც სხვა ტრაგიკოსების, ასევე ევრიპიდეს ნაწარმოებებში გამოყენებულია მითოლოგია და ლეგენდები, რომლებიც ძალზედ დაშორებული იყო მე-5 საუკუნის ათენს. თუმცა თემები, რომლებსაც იგი ეხებოდა მაშინდელ დროსთან ძალიან ახლოს იყო, განსაკუთრებით ომის სისასტიკეები.

პიესები რედაქტირება

ცხოვრების ბოლო 20 წელიწადში მან დაწერა პიესები, რომლებსაც შეიძლება ვუწოდოთ რომანტიკული ტრაგიკომედიები. მათ შორის იყო „იონი“, „იფიგენია ტაურუსში“ და „ელენე“. ამით მან უკუაგდო ტრაგიკული სინამდვილე და მუშაობდა დრამატულ ფორმაში. მაგრამ მაინც, ცნობილი იგი მისმა ტრაგედიებმა გახადეს: „მედეა“ 431 წელს ჩ.წ.-მდე, „იპოლიტა“ (428), „ანდრომახა“, „მთხოვნელი“, „ჰერაკლეს შვილები“ და ჰეკუბა (ყველა 423 წლამდე), „ელექტრა“ და „ტროელი ქალები (415), „ელენე“ (412), „ქალი-ფენიქსი“ (411-409); და „ჰერაკლეს შვილები“(408).

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. 1.0 1.1 autori vari Enciclopedia TreccaniIstituto dell'Enciclopedia Italiana, 1929.
  2. 2.0 2.1 Istituto dell'Enciclopedia Italiana Enciclopedia on line
  3. R. C. J. Euripides // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 9. — P. 901–906.
  4. Еврипид // Энциклопедический словарьСПб: Брокгауз — Ефрон, 1894. — Т. XIа. — С. 487–490.
  5. Любкер Ф. Euripides // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 505–507.
  6. 6.0 6.1 Большая российская энциклопедияМосква: Большая российская энциклопедия, 2004.
  7. Encyclopædia UniversalisEncyclopædia Britannica.
  8. BeWeB
  9. The Fine Art Archive — 2003.
  10. Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
  11. 11.0 11.1 Czech National Authority Database