სინონიმები

სინონიმები (ძვ.ბერძ. სინ 'συν' = პლუს, ონომა 'όνομα' = სახელი) — იდენტური მნიშვნელობის, საგნობრივი მიმართებით ერთგვარი, სხვადასხვა სიტყვები. (შეადარეთ ანტონიმები; სინონიმი და ანტონიმი ანტონიმებია). მაგ., სინონიმებია სიტყვები: „პროსპექტი“ და „გამზირი“, რადგან ორივე ერთსა და იმავეს აღნიშნავს. აგრეთვე სინონიმებია „მოსწავლე“ და „მოწაფე“, „ავადმყოფი“ და „სნეული“, „ლამაზი“ და „მომხიბლავი“ და ა.შ.

სინონიმები ერთმანეთისგან შეიძლება განსხვავდებოდნენ ემოციური ელფერით (მაღალი, ახოვანი, აყლაყუდა), შეხამებულობით(სიტყვას მინა ყოველთვის ვერ ჩავანაცვლებთ სიტყვით შუშა; მაგ., ლამპის შუშა), ხმარების მეტ-ნაკლები სიხშირით (მაგ., ყალიონი და ჩიბუხი), ხმარების სფეროს მიხედვით(მაგ., ციება და მალარია) და სხვა. სინონიმებს რომლებიც ერთმანეთისგან არაფრით განსხვავდებიან დუბლეტები ეწოდებათ (ასეთებია: არქიტექტურა და ხუროთმოძღვრება).

სინონიმების თავმოყრისას ენაში შეინიშნება მათი თავიდან აცილების ტენდენცია — ერთ-ერთი იკარგება (მაგ., „ასანთი“ და „წუმწუმა“) ან მნიშვნელობას იცვლის (მაგალითად, სიტყვა ასლი თავდაპირველად დედანს ნიშნავდა).

სინონიმები მიახლოებულ მნიშვნელობას კონტექსტის მიხედვით იძენენ და ამგვარი კონტექსტის შეცვლის შედეგად შესაძლოა ხშირად სინონიმის მნიშვნელობა დაკარგონ. ამგვარად, ზოგი ლექსიკოგრაფი ამტკიცებს, რომ არ არსებობენ სინონიმები რომელთაც შეიძლება ზუსტად ერთი და იგივე მნიშვნელობა ჰქონდეს ეტიმოლოგიის, ორთოგრაფიის, ფონეტიკური მახასიათებლების, ორაზროვნებისა და გამოყენების სპეციფიურობის გამო. სხვადასხვა სიტყვას, რომელთაც მსგავსი მნიშვნელობა აქვს ხშირად რაღაც მიზეზის გამო განსხვავდება. სინონიმები ხანდახან ევფემიზმების წყაროა.

იხილეთ აგრეთვე

• ანტონიმია
• ომონიმია
• პარონიმია
• მეტონიმია